Full text of "Historia ecclesiastica variis colloquiis digesta : ubi pro theologiae candidatis res praecipuae ... collocantur Volume 6"

See other formats

HIST OKI A 

EGCLESIASTICA. 



HISTORIA 

ECGLESIASTICA 

VARIIS COJ.JLOQUIIS DJGESTA 

B I 

PRO THEOLOGY CANDIDATIS 

]\es pr&lt;ecipu&lt;c , non folum ad Hiftoriam , fed etiam ad 

Dogmata , Criticam , fbronologiam , & Eccle{i# 

jDifciplinam pertinentes,per breves Ittterroga- 

tiones, & Ptffonfiones perftringuntur , 

& infraclarQ or dine collocantur . 

TOMUS SEXTUS 

Comple(flens Sseculum Ecclefiag 
Decimum Quintum , 

*A v c r o 
FR. IGNATIO HIACYNTHO 

AMAT DE GRAVESON 

Sacra Facultatis Parifienfis Dofto^c, &Collegii 
Cafanatenfis Theologo^Ord. Fratrum Pr^d. 





*, 

WROM^E MDCCXX. 

Ex Typographia Tinaflli. 




M 



,-* v .*&lt; 

*li&gt; 



. tx 



NOS FR* ANGELUS GULIELMUS 

M O L U S 




Sacrae Theologiac Profeffor,ac totius 
Fr atrum Praedicatorum humilis Vica- 
riift & Procurator Generalis 

falutem . 



TEnore prafentium noflrique autSoritate Officii 
centiam facimus Reverendo admodum Patri 
tri Ignatlo Hiacyntbo Awat de Gravcfon in Sacra Fa- 
cultate Parifienfi Dodori ac in Collegio Cafanatenfl? 
Conventus Sanclcc Marise fuper Minervam d^Urbe 
Theologo , Provincial noftrae Provincial Alumno, ty- 
pis edendi Opus in plures Tomos diftributum, cui 
tulus eft : Hifloria Ecchfiaftfca varih Colloqulh 
jla , &c. dummodo prius approbatum fuerit a duobus 
Ordinis noflri in TheologiaMagiftris , & aliis fervatis 
dc jure fervandis . In quorum fidem &c. Datum Ro- 
luae in Conventu nollro Sandtae Mari^ fuper Miner-* 
vam die i.Aprllis 1720. 

\ 

FR, ANTONIUS GULIELMUS MOLUS 

Vic,& Proc.Generalis Ordinis. 

Loco f Sigilli . 



Fr. Bernards PArcet 
Socitts . 



Xeglftr.fal.8*. 



EPL 




EPISTOLA AMICI 

Clerici Regularis Scholarum Piariun 
5. Pantaleonis de Urbc 

AD AVTHOREM, 

SACR-^E FACULTATIS PARISIEN- 

S1S DOCTOREM, 

Et Collegil CafanatenfisTheologuw. 

IN variis homines juratos Artibus annos 
Abfolimt:funtqui lunares nodle labores 
Afpiciant faevi metuentes omina Coeli , 
Vanarumque Orbem quatiant terrore mi- 

narum * 
Sunt qui res Scriptis memorent | quas tur- 

baDeorum 

GefTerit in Latiojquae Marti teropla decoro, 
Quae Florae, & Veneri furgebant marmore ; 

quanto 
Tibridis Vrbs ftrepitu refonabat , cum Sa- 

liorum 
Stulta cohors terram pede percutiebat 

inani. 
At nil fuavius eft , quamdo&a volumina-* 

Sacris 
Implere Hiftoriis j quid enim fermone prd- 

phano 

Indigethaec tas in terram curva,nimifque 

Vcr- 



Vergente in VitiuraNatuti cerea flefti . 
Propterea tua Scripta tubis , Vir maxime , 

fama 

Ultima Tyrrcni feret ultra littora ponti , 
Cum res Divinas, & Sanfta negotiaSedis 
Romanae Populis memorent celebranda fu- 

turis. 
Pofteritas etenim in ftudium propenfa vi- 

debit, 

Ve&a triumphal! quoties Capitolia curru 
Relligio afcendit vidlrix fpolia inter & 

arma ; 

Res tot Saeclorum mirabitur ordine re#o 
Defcriptas : quis enim tot poflet cempora^ 

folus 

Ampledli , & Veteris Latii Sermonibus uti f 
Hie , ubi barbara lingua fagaces verberac 

aures ? 

Ergo tibi meritos porrexit Gallia honores , 
In prima cum tc fapientum Sede locavit, 
Et Sacram Capiti dedit , aptavitque co- 

ronam t 

Praetere a tua laus fit major, dum ftudiorum 
Heroi egregio rationem providus offers, 
Palladis Aufoni^ qui Sacras protegit ^Edesj 
llle etenim centum effigies difponit avorutn 
Porticibus, qui purpureo velamjne fulgent, 
Aut Romam,& terras divina lege coercent- 
Namquae progenies tot jaftat figna, vi- 

rofquc a 4 



Praeclaros , quot Gens Burghefia ? majus in 

Urbc 
Nilhacgente vident Populi, Martifque-&gt; 

Nepotes . 
Ergo animum ftudiis agita, mentemque la* 

bore 

Gallorum decus eximiun^tibi Pallas arnica, 
Maecenafque favet longinquis notusabln- 

dis. 



AP- 



APPROBATIO. 

SExtum Hiftoria* Ecclefiaftic* Tomum 5 it fpc- 
datifiimo viro frjgnatio Hiacyntho ^mat d^j 
Gravefon , Sacra- Facultatis Parifienfis Dotorcj&gt;, 
& Collegii Oalanatenns Theologo con/criptuoi-*, 
Jubente iimo Patre Fr. Gulielmo Atolo y totius Or- 
dinis FF. Prsedicatorum Vicario , & Procuratorc 
Gencralij maxima animi cum voluptatelcgi, per- 
voluique . De cujus praeftantiffimo Auftore , hoc 
candidum certc Judicium fcrrc nullus dubito: piar- 
res fcilicet ipfc omnes prascelicntifllmi Hiftorici 
cumulatiflime explevit . Genus fcribendi ejus do- 
fturn, nitidum, terfum, preflumque . Rerum ipfa- 
rum fedulus fcrutator , leverus ludex , ab afFedi- 
bus immunis : nihil cnim temcre" , fed oninia nc- 
ceflariis argumencis confirmat . lam vero, quid 
Collegx noftri, mihiquc inukis nominibus cha- 
riffimi, fummam prudentiam, quid rcconditani^ 
eruditionem 5 quid ctcras&gt; quibus exceliit , vir- 
tutes commemorecn perfequarquc.Uno verbo to- 
turn ipfiuS? eJogium compleftar . Decimi Quinti 
ccle(iae Sarculi Hiftoriam contcxuit non minori 
gravitate , ftylique cleganti^quam intcgricate^ & 
eventuum narratione fidcli^qu^ cultiflTimo cuilibet 
ingenioiquantum admirationis fit allatura&gt;intlU- 
gec fane 3 quifquis cam baud perfun&orie leftita- 
bit.Quamobrem^cumOpus iftud,nihil aliunde co- 
tineat, quod Fidei, aut bonis moribus non (it con- 
fcntaneum,ut public! quantocyiis juris fiatjdignum 
omnino cflfc cenfeo,DatumRom^,in Conventu S. 
JMarigfupcr Mincrvarn, die in,Aprilis,Anni 1720. 

Fr. Patricius Plonkft Ordinis Pradicatoruw* 
Sacra Facultatis Parifienfis Doffor &gt; & 
Collegii Cafanatenfis Theologus. AP- 



APPROBATIO. 

BEnc habet , jam Vir CI. Ignatius Hyacintbuj 
i/imat de Gra^efon^ Sacrse Facultatis Parifien- 
jis Dodor , & Collegii Cafanatenfis Theologus , 
Ordinis Prsedicatorum , (Jhatuordecim emenfus 
eft Sxcula ftylo elegant! , terfo , polito , facili, & 
claro elaborata . In pr^fenti folitae inhxrens me- 
thodo fex Colloquiis abfolvit Hiftoriam Sseculi 
decimi quinti , quam commendare lubens ab- 
ftineo ; brevijDeo fortunante , poflrema duo 
Sxcula editurus , ficque coronidem impofitu- 
rus Operi arduo j cgregio 9 & perutili , cujus 
laudes mulcis jam pridem celebratas fi perfe- 
qui velim , a&lt;5tum agere videar * Quid aliud 
reliquutn eft 3 quam ut Hiftorise Ecclefiaftic^ 
ftudiofos &gt; maximc vero Theologian Candida* 
tos , quorum in gratiam fcribere fe profitetur 
Author , nou minus iingulari modcftia , quam 
fumnia eruditione confpicuus &gt; etiam atque^ 
etiam adhorter , uc Opus hoc aureum dili- 
genter & accurate pervolutent , in eoque im- 
niorentur 5 haud immemores prseclari Moniti , 
quod habet Seneca Epifiola fecunda: illud &lt;vide~&gt; 
ne ifta leftio multorum auftorum , & omnis 
generis voluminum 3 babeat aliquid *vagum , & 
inftabile . Certis ingcniis immorari &gt; & innutri* 
ri ofortet 3 fi veils aliquld trabere , quod in ani- 
wio fide liter fedeat . C*eterum ,tomus ifte fextus 
decimi quinti Ecclefiae Saeculi compleftens Hi 
ftoriam , nil habet quod cjus editionem rcmo- 
rari pofie vidcatur , immo , nullus dubito , 
quin hoc volumen fextum magnam prasftantif- 
fimo Concinnatori famamapud sequos 



seftimatores conciiiet Datum Roma? in Con- 
ventu Sands Maria: fuper Minervam Calendis 
Aprilis anno 1720. 

Fr.^tntonius Bardon , Sacr# Facultath 
Parifienfis Dottor Theologus, Catedrati- 
cus CafanatenfiS) OrdinisPradicatorum. 



P R IMA r V R, 

Si videblturReverendiffimo Patri Magiftro 
Sacri Palatii Apoftolici . 

T.Epifcopus 




APPRO- 



APPROBATIO. 

REVERENDI ADMODUM P ATRIS 

LEONIS A S A FELICE 

Carmelite Dlfcalccatl , Sacr*e Theo- 

logltf Prtfk&orls &gt;&&amp;gt; Definlto- 

ris Provincial^ 

SJEculi Decimi Quinti Hifloriam Ecclefiaftkam 
nova Methodo y Methodica claritate , dara 
eloquentia , eloquentiori profunditare , profun* 
diori eruditione, erudition veritate , Veriffima , 
ingeniofiflima,ac Doftiffuna fubtilitate 
delineatam , adamuffimque exaratam ab 
dnm Hev.P.Magiftro Ignatio Hiacintbo *Amat de 
vefoHtSacrx Facultatis Pariiienfis Dodore, & Col- 
legii Cafanatenfis Theologo , Ord. Prsdicat. d^j&gt; 
Mandato Rmi P. Fr. Gregorii Selleri Sacr. Apoft. 
Palat, Magiftri, maxima animi jucunditate revol- 
yi; atque ex Auctoris Nomine Omen , ex Omine, 
fi (a) Doftrinafua nofcitur vir y il\ico percepi homi- 
hem ( b ) : Qtn elevans fe fupra fe, inept as y & ani- 
les fabulas devitando , ac Dofitrinam ftnum auferen- 
do , protulit de Thefauro ( c ) Omnifcise fuse mentis 
nova , & vetera (d) : A Saeculo (iquidem , & ufquc 
in Sxculum confiderans Multitudinem librorum , & 
difficultatem volentibus aggredi narrations* Hifloria- 
rum propter multitudinem rerum , per ( e ) Sa?cula_&gt; 
aptare , difponere , ac Sapientiflime redigere cu- 



(a) Proverb. 8. (b) i. ad Thnot. cap. 4. 
(c) #.12. (d) Matth.i$. (e) i 



ravit 5 votmtlbiis quidcm legere , ut effet animi 
leftatio, Studiofis verb utfacilius foffint memorise 
commendare , omnibus autem legentibus utllitas con- 
feratur. Orbiergo luterario IlJucefcac, ut etiam 
abHiftorias (/) writate auditum avertentes , 
ad fabulas convertentes illuminct , ac 
S&culorum cuftodire cupientibus in Hiftoriis (g) &gt; 
oftendat viam bonam , per quam ambulenc ne_&gt; 
ad falfitatis lapidem offendant fedemfuum . (/^) Ita 
jijdicare minime dubitavi , duai Heterodoxum 
o mne deteftatur 3 & Impugnat acriter, Orthodo- 
xum Dogma ampleftitur &gt; &propugnat: %]iciter, 
Datum Romae in Collcgio Sandap Marias de 
ria 12. lanuarii 1720* 

( f ) 2.ad Timot. cap. 2. ( g ) ^ob. 22* 
( h ) Pfalm. po. 



Fr. Leo a S.Fclice CarmeLDifcalceat.Sacrx 
Tbeol. Prtfleftor &gt; & Definitor Provin- 
cialis 



IMPRIMATUR, 

Fr. Gregoriu* Seller! Ordinis Praedicato- 
rum, Sacri Palatii Apoftolici Magifter, 



IN- 



INDEX 

COLLOQUIOR.LJM 

Quse in fexto Hiftorioe Eo 

clefiafticx Tomo con- 

tinentur, 

COLLOQJJIUM I. 

N quo defcrlbltur flatus Ecckfitf fub hn* 

feratoribui Orknth & Occidentis , & 

fub allh Orbit Chrijliani Princlpibus 

S$ cull XV* P^g-^ 

COLLOQUIUM II, 

In quo text turf tries Epljcoporum^ qul lll?4- 
jirfares Ecclcfltf Sedes , Romanam prefer 
tin* & ConftantlnopQlltanam^tfCulo 
tenuerunt * 



COLLOQJLJIUM III, 

In quo rcccnfentur H^refe* & 

qt* Stzculo XV* Ecckfiam exagifa- 
runt, pag. 161* 




COLLOQJDIUM 

DC Conclliu tt^m Qecumenhn , turn Natlo- 

\. 



Provincialibus , In quilus 
Ecckfix XV. profligate font H&lt;e- 
refes , extinfta Scbijmata&gt; & reftaurata 
Dlfclfllna * pag, z 4 u 



COLLOQJJIUM V, 



Virls lllujlribus , ^^/ Sneculo XV. 
In Orient? , quam in Occidents , Do 
ffrina , Vittfque Sanffiimoma florue 
runt* 

COLLOQJJIUM VL 

Doffirina , Difciplina (km Ecclefiaftha , 
Monafiica , d* Ethica Crtftiana 

XV* P a 43 7^ 




MEN- 



M E N D A, 



Quae irrepferunt in Editionem hujus Tomi 
fexti Hiftori* Bcclefiafticje . 



88. 



MENDA 

Pag. Lin. x 
10. 28. fuum 
28. 8. Tbcodorus 
go. 21. quadringciitefimo 
8. 32. Colloquo 
. contcrferit 
6. pertitisfimus 
290. 13. libri 2. 
33 j. 26. Haredojci 
238,, 14. falvo cpudufio 

368. iS. MCCCCXVIII. 
414. 30. MCCCCCIV. 
459. lin.ult* nnucre 



CORRIGE. 

fuam 

Theodoricus 

quingentcfimo 

Colloquio 

centorferit 

peritisfimus 

libri xi. 

tieterodoxi 

falvo condudu 

Joivigefimiis tertius 

MCCCCXCVUJ. 
MCCCCXLIV. 

innucre 



HI- 



HISTORIA 

D E C I M I Q_U 1 N T I 

ECCLESI^E S&CULI 

Variit Colloqaiis dm (la v 

X O / 




I s T o R i A decimi quinti 
Scecuii varies acmemora- 
biles compleditur evea- 
tus , quos diini Ecclefia- 
ftici Scriptores referuut &gt; 
nunc lugencem exhibenc 
Ecclcfiam Icchali Hzre- 
fum^ & diuturni Occi- 
dentalis Schifmatis vul- 
ncre peticam , nunc earn 
lauro coronatam dc 



refibtis triumphantem,&r 3 extindo funerto ilio Schif- 
niate &gt; Tub uno tandem Gapire intern s vifibili, Ro^ 
mano videlicet Pontifice , felicitcr adunatam de- 
pingunt, maximisque laudibus extollunt fuinmam 
vigilanciam Romanorum Pontificum, & zclum^ 
Sandiffimorum Anriftitum , qui bellum idastaris 
cnatis Hxrefibus , flagitiis , improbitati , lapfis it* 
detcriora moribus iadixerunt , collapfam Eccle/ix 
dircipliuam feveritare legum, feu Sacrorum Cano- 
num, fanxerunt, vecerem Ecciefiar dignitatem con- 
ftituerunt , & qua: temporum labe obrepferant vi- 
tia emendarunt . EccJeiiam graviffimis malis S- 
Tom.fl. A culo 



HlSTORIA 

cuIoXV. conflidari permifitDcus , ut inde illu- 

itrior a & innumeris decorata palmis gloriofior ap- 

pareret.Illam quidem exagitarunt tytclefjiftrt, quo 

rum hserefis iub finem praecedentis &gt; feu Sxculi de- 

cimi quart! y jam in Anglia pullulare coeperat . In 

cam vexillum quoquc erexerunt Hulfitx , aliiquc^ 

nefandi Haeretici , qui Religionem impia novitate, 

opiuioaum porcencis , & flagitiorum moultris de- 

formare tcucarunc . At ilia, potentiffimo Dei adju- 

ta pr^iidio , omnes illos hasreticos in perniciem-* 

avitae Religionis confpirantes exarmavit , & clarif- 

fimos de iliis retulit triumphos . Luduofa itidem 

fuic Sxculo ineunte decimo quinto Eccle(ise Roma- 

na: facies, dum Gregorius XlL. & Benedittus XIII. Se- 

dem Petri eodem libi tempore vindicarent . Suos 

uterque habebat Au&ores , Patronosque maximos 

ac fandtiffimos, hinc indc Provinci^, Regna,Reges, 

Dodores a Jurifconfulti , Przfules , Concilia , jura 

flabant . Unum rebus defperatis,& abolendo Schif- 

xnati priefentiflimum remedium afferri pofle vide- 

batur , (i cederet uterque contendentium , uterque 

Pontificatum abdicaret. Vifa erat ea fententia_-&gt; 

potior inprimis Sacras Facultati Parifienfi ,* cujus 

tumprudentialingularis & fides maxime enituit . 

Sed cogi poile Benedittus XIII. negabat , ac fe Gal- 

lorum , & Aragonum , qui eum , ceii legitimum^* 

Pontificem, agnofcebant^opibus fuftentans, bellum 

atrox & iuceltinum fovebat. Inltabat interim Si- 

gifmundus Imperator Occidentis , & Galliam , Hi- 

ipaniam, Angliam, Italiam circumcurfabat , ut dif- 

iidentcs 6c couvulfas Orbis partes tomponeret; 

led nihil omnino promovebat. Epifcopi , qui ad 

dirum iftud coltcndum Schifma Concilium Pifa- 

num 



ECCLE SI ASTIC A. 3 

num celebrarunt, nihil profecerunc aliud, nifi ut ad 
duos Pontifices Maximos tertius adderctur . Tan 
dem, pacem ac concordiam fruftra quaefitam a Re- 
gibus , Imperatoribus , Jurifconfultis ac Doctori- 
bus, dedit Deus ficclefise magnis ha&enus jadatae 
procellis, & graviora mala metuenti, eflfecitque, ut 
Carolus VI* Galliarum Rex in celeberrimo Prxfu- 
lum Kegni fui, & Proceruin convencu juberet fuis 
fubditis , utab obedicnxia. & caufa Benedict* XllL 
qui Avenione fedcbac , recederent . Sic Benedi- 
Etus XHL a Gallia deftitutus, in ordinem redadus 
eft , & brevi pollea iaConcilio Conftaatienli ele- 
d:o in Romanum Pontiftcem Martino V* vecus ac 
ferale iftud Schifma poft annos fere quinquaginu 
fuftulit Deus Optimus Maximus , & faevifltmam^ 
teuipeftacem indiu optatam cranquillitacem con- 
vercic. Hanc communem Fidelium ex iltius Schif- 
matis cxcinftione profedam laetitiain cumulavic 
edam Deu& felici ilia unionc Ecclefiae Grxcse cutn 
Latina , quae codem Sxculo XV. in Coiicilio Flo- 
rentinocelebrato anno MCCCCXXXIX. cum ingenti 
plauiu^ & feftivis omnium graculationibus faita ac 
promulgata elt . Sed , proh dolor ! hare unio diu- 
turna non fuit . Capta namque a Mahomete If. 
Turcarum Imperatore anno MCCCCLIII. Coaftanti- 
nopoli , Regia Graccorum urbe , pulfi funt Grazci , 
vel qui remanferunc , durum Barbarorum jugura-* 
fubierunc &gt; & a Lacinis perpecuo deiaceps Schif- 
mace fuerunc feparati . H^c tamen Imperii Grse- 
corum ruina , ica difponence Deo , ceffic in maxi- 
mam Ecclefix Latina? utilitacem. Grsecorum quip- 
pe doctiflimi a JSarbaris pacria pulii, Theodoras Ga 
za , *Argyropulus , Georgius Trapexuntiuf , Bejfario , 

A ^ aliique 



4 HlSTORlA 

aliiquc plurimi in Italiam venere , ut inde barba- 
riem, ac fubinde e Germania , & e Gallia expelle- 
rent. Excepti fuerunt fumma humanitate &gt; & li- 
beraliflime habiti a Poncificibus Romanis , & a 
Principibus Italiae , maxime a Medicals & a Palefiis, 
Regibus Gallic ; humaniores litteras 3 & prsecipue 
Graccas, docuerunt cum finnmoapplaufu , cum in- 
credibilifrsqueacia & fruftu auditorum, atque ex 
eorum Scholis prodierunt innunieri viri , iugenio, 
eruditione & eloquentia przftantiflitni , quorum-* 
alii ad Epifcopales Infulas , alii ad Purpuram , alii 
ad Poatificiarn dignitatem evedi, de tota Ecclefia, 
qua libris editis , qua confutatis Haerefibus , qua 
fancica in Conciliis Ecclefiaftica Difciplina, opti- 
one meriti ftint , nomenque fuum ferae poftericati 
confecrarunt. De variis illiseventibus ,qui Sxca- 
lo XV. contigerunt, quosque fummatim hie per- 
ftrinxijUt eos uno fub afpe&u videre pofles, copiose 
diilerernus in fex Colloquiis , quibus Hiftoriara^ 
SxculiXV. comprehendemus . In primo defcri- 
b^mus Statum .Ecclefias fub Imperatoribus tarn 
OrientiSj quatn Occidentisj& fubaliis Orbis Chri- 
ftiani Principibus . In altero texemus feriem pi- 
fcoporum, qui illuftriores Sedcs , Romanam praeci- 
pue, Sisculo XV. tenuerunt. In tertio proferemus 
Haerefes & Schifmata , quibus eodem Saeculo vexa- 
ta ett Ecclefia . In quarto agemus de Conciliis turn 
Oecumenicis , turn Nationalibus , feu Provinciali- 
bus , in quibus vel profligate fuerunt hujus Sxculi 
Hserefes, vel extin&a Schilmata , vel reftaurata EC- 
clefix difciplina. In quinto producetnus in me 
dium celcbriores Scriptores , qui SxculoXV. do- 
iiu Ic pietate tarn inOrieuce, quam in Occi- 

den~ 



ECCLESIASTICA. 5 

dente florueruat . Ultimum Colloquium erit de_? 
Dodrina Fidei , de Diiciplina tiim Ecclefiaftica , 
turn Monaiiica ,, necnon de Doctrina Moraii S- 
culi XV. 

COLLOQUIUM PRIMUM, 

In quo defcrlbltur Status Ecclefl& fab Impe- 
ratoribus Orientis & Occldentis, &&amp;gt; fub 
aliis Orbit Chriftiani Principi- 
bus Stfculi 




DISCI- f~*\ Uo loco fuerunt res Ecclefi# 
PULUS. B culi decimi quinti fub laipera- 

toribus Oriencis ? 

Peffimo loco fuerunt res Ec- 
clefias Saeculi XV. iub Imperatoribus OrientiSjpra?- 
fcrcim poft captam a Turcis Coaftaatinopoiim an- 
noMccccLin. quo anno M^bometes hujus nomi- 
nis //. abolitopenitus Grascorum Imperio, longe 
lateque in Oriente Turcarurn imperium propaga- 
vic . Imperabat in Oriente Sxculo ineunte decimo 
quinto Manuel PaUologus ,Grxcorum Imperator f 
qui, ut obfervavimus in Colloquio I. in Hiftoriam 
Sxcul. XIII. & XIV. ciim a Bajazetbc Turcarum-&gt; 
?.ege bello premeretur , & numerofo ipfius exerci- 
tui repellendo impar eflet, totam pene Europanx-&gt; 
peragravit , uc a Principibus Chriftianis , potifli- 
mum a Gallorurn , & Anglorum Regibus ,copias 
auxiliares impetraret, quas tainen ob Anglicos tu- 
multus , Regisque ChriftianiHimi Caroli 1. mor- 
cum obtiacrc haud potuitfe.t , rebus iafeftis 

A a 

r 



6 HlSTORlA 

in Orientem rcdiit , & gratiflimum in itinerc nun- 
tium accepit de foluta Conftantinopolis obfidionc 
a Bajazcthe) ob Tamerlanis , Celebris Tartarorum_j 
Regis, in Syriam irruptionem, ingentesque Turca- 
rumftrages ab illo editas . Obiic Manuel Pal&olo- 
^.TjGraecorum Imperator, Apoplexia correptus 
anno MCCCCXXV. cum biduo ante obitum Monafti- 
cam veftem induiffet , fumpto Mattbai nomine^ . 
Orientis jfeu Grarcorum Imperii hsercdem Manuel 
Palaologus filium fuum reliquit *joannem Pal&oh- 
gum, qui omnem curam , operam, & induftriam_-&gt; 
contulic ad promovendam Ecclefia: Grsecse cum 
Latina unionem , ut inde a Principibus Chriftianis 
taciliiis eliceret auxilium ad frangendas Turcicas 
vires, & ad tutandos jam nutantis Imperii Gr#co- 
rum fines fibi omnino neceflarium . Quamobrem 
Joannes PaUologus t Grcecorum Imperator , cuni-&gt; 
fratre Demetrio , fimulque ^ofcfhus &gt; Conftantino- 
politan^e Ecclefia? Patriarcha, mulcique Graecorum 
Epifcopi, Presbyteri, & Laici nobiles ad littus Ve- 
netorum appulerunt ; & inde folventes Ferradam 
versus ad fluinen Padum fitam navigarunt 3 quo jam 
Eugenius 17. Concilium in Bafileenli civitate cce- 
ptum tranftulerat . Sed ciim in civitate Ferrarienfi 
coepiflet paulo poft graflari peftis, neceflitas Patri- 
bus incubuit, inde v abfcedendi , eaque de causa - 
genius IP. Pontifex Maximus Synodum Ferrarien- 
fern anno MCCCCXXXIX. tranftulit Florentiam , pri- 
mariam Tufcix civitatem, quam Arnus pmerfluit. 
Inhac Synodo Florentina, cui interfuit Joannes 
Palaotogiis Grcecorum Imperator , feliciter com- 
pleta eft,poii varias hinc inde Graecos inter & Lati 
nos altercationcsjunio Ecclefiae Gr^cse cum Latina, 

ficut 



ECCLESIASTICA* 7 

jficut in Colloqnio IV. agendo deFlorentina Syno- 
do operofius oftendemus . Felicem profedo ^oan- 
new PaLwlogum Grsecorum Imperatorenijli initam 
in Concilio Florentine Ecclefise Grxcx cum Lati- 
na unionem , quam ipfemet furnmo animi ftudio , 
magnisque curis & laboribus procuraverat , a fuis 
Gratis follicite confervari ac retineri curaflct . 
Tuncenim ab Eugenia IV. Summo PoatificCj qui 
jam profusa liberalitate ei fuppetias contra Turcas 
tulerat , majora fubfidia acccpiflet , quibus fero- 
cium Turcarum impetus nullo negotio retudillet , 
& corum molitiones ac machinationes omnes ina- 
nes plane reddidiflet * At Joannes Palaologus 3 offi- 
cii fui immemor j non earn , uti debuerat , ad ever- 
tendum Schifma , follicitudinem adhibuit s fuaque 
negligently occafionem dedit Eugenio 17. Pontifici 
Maximo fuas itidem curas de copiis auxiliaribus 
deftinandis remittendi , utvidereeft in Epiftolis 
ejufdem Pontificis ad Conftantinum Palaologunu&gt; , 
&lt;Joannis Palaologi filium, datis x i. Kalend.Maji an- 
niMccccxn. Vitam protraxit Joannes PaUologus, 
Gra^corum Imperator,ufque ad annum MCCCCXLIX* 
quo mortuus eft die xxxi.Odobris , aetatis fuac 
LVIII. Imperil xxiv. Mortuo Joanne Palaologo * 
Graecorum Icnperium afFedavit Demetrius , filius 
&lt;Joannis Palaologi, fed setate junior , & natu minor , 
diciusque Porphyrogenitus , hoc eft Imperatore pa- 
tre natus ; hujus tamen Demetrii fadio compreflk 
eft, & decretum tarn a Grsecis, quam ab *Amurathe 
Turcarum Principe, ut Ccn/lantinus , filius naru tna- 
ximusJoannisPalasoIogi ., antepoueretur Demctrio 
juniori, eique Grxcorum deferretur Imperium &gt;. 

ifte Cwftantinu* PaUologus magni ant- 

A 4 



8 HlSTORlA 

mi Imperator , & bellica forcitudine nulli fecun- 
dus, qui fzpiiis Turcas fudit, vicic,profligavit , ob 
idque Draconis nomcn confecutus * Ad eum gravif- 
fimas litteras fcripfit Nicolaus V* fucceflbr Eugt- 
niiiy. ut ipfum hortaretur ad Concilii Florentini 
Decretapromulgandajfandseque uniouis coniutn- 
roandum opus, quod ii exequi renueret, & Schifma 
pcnitus nou abolerct, Conttantinopolis expugna- 
tionem, totiufque Imperil excidiuniei infra tricn- 
nium a Deo eft iaterminatus . Veritatem hujus 
Poiitifici^e comminatioiiis, hen nitniinn ! compro- 
bavic e vcntus . Anno fiquidem millefimo quadrin- 
gentefimoquinquagefimotertJO Mahowetes hujus 
nominis //. Turcarum Princeps, Conftantinopolim 
validiirnna obfidione oppreflam port quinquaginta 
quatuor dies cepit , ^ invafit nucnero potiiis mili- 
turn, quam vircute expugnatam . Capta civitatO;, 
ipfequoque Imperator Conftantinus , dum acriter 
pugaat, vulneratus, & a trepida mulcitudine abre- 
pcus, ad portas urbis ad fugam traftus eft , ubi fu- 
gientiutn impecu conculcarus & obtricus fuit . 
Agnitoper paludamentum cadavere , abfciffum eft 
ipfi caput, paloque affixutn per Barbarorum caftra 
ad terrorem Chriftianorum circumlatum eft.Dein, 
Barbari civitare potiti innumera impietatis, & cru- 
delitaris ediderunt monimenta , qux non tarn ver- 
bis exprimi , quam fanguineis lachrymis deplorari 
debent. 

Sacrofanftum Corpus & Sanguinem Chrifti 
Domini in terrain projecerunt , Crucifixi imagini 
impie iafultaruntj eamque fputo, luto, fordibus in- 
quinarunt,cxterasSand:oriim Imagines aut con- 

fregerunt, autcombuflerunt jSacras Reliqui^ c^- 

ni- 



ECCLESIASTIC A, 

nibus ac fuibus objecerunt; Tcmpla prophanarunt, 
vafa diripuerunt , Altaria deftruxerunt, Virgines 
facras conftuprarunt 3 adolefcentibus impudice 
abufi funt , Viros EcclefialHcos ac Monachos , c- 
terosquc omiiis generis , fexus y setatis homines 
ignominiose traxerunt, vendiderunt, autcrudciem 
in eos carnificinam exercuerunt ; thefauros omnes 
abftulerunt , nee Auguftalibus fepulchris parcentes, 
ea fufFoderunt, cadavera difliparunt , ut inde aurea 
ornamenta auferre poifent. Hxc fuic horrenda-^ 
Urbis Conftaatinopolitanse calamitas , & Graeco- 
rum Imperii ruina , qua: tame a fuit jufta Dei ani- 
madveriio in Graecos , in fui Schifmacis defenfionc 
obduratos . Inde enim cocius origo mali , ad quod 
curandum , quantum egerint Roman! Pontifices 
confiliis, licteris, legationibuSjhortationibus^com- 
minationibus, precibus, cxpenfis, auxiliiss arguen- 
tes, obfectantes, increpances , inftantes opportune 
importune , nihil denique omittentes , quo poifent 
eos in viam veritatis reducere 3 fatis in prxcedenti* 
bus Colloquiis cotnmonftraviaius. Sed furdis cc- 
cinerunt Romani Pontifices, & cundi eorum cona- 
tus apud obftinatiflimam illam , & ad relapfum-^ 
proniflimam gentcm ad nihilum reciderunt : uno 
verbo, perire voluerunt Grsci, & quanto plus Tur- 
cx eos provinciis & urbibus fpoliabant , tanto 
acriiis & animo^us inter fe digladiabantur , ita vi- 
dtbantur dolere de tarditate fuse ruins , qux tan 
dem contigit, Deo ita permittente , & Grsecos his 
yerbis, qua: leguntur Proverbiorum capiteprimo , 
increpante : Voccwi & renkiftis , cxtendi manutn* 
tneam, &nonfmt 3 qui afpiceret . Defpexiftis omnc 
weum , ^ wcrep*ti9WS 



10 HlSTORIA 

Ego quoque in interitu veftro ridebo y & fubfannabo , 
cum vobis , id quod timeb&is, advenerit j cum irruerit 
repentina calamitas, & interitus , quafi tempeftas in- 
gruerit 3 quando venerit fuper &lt;vos tribulatio & angu- 
flia . Tune invocabmt me & non exaudiam , mane 
confurgent & non invenient rye . 

Sunt notinulli Scriptores , qui teftantur 3 Con- 
ftantinopoliai a Turcis captam fuifle an. MCCCCLII. 
die ipsa Pente^oftes Spiritui Sando facra , idqucj&gt; 
occulto Dei judicio fadum efle putant , eo quod 
Gr#ci a fide Spiritus San&lt;5U a Patre , Filioque pro- 
cedentis faepius recefliflent . Verum, quamvis hxc 
fententia aliquos baud ignobiles nad;a fit patronos, 
optime tamen monet Spondanus ad ann.MccccLi 1 1. 
communem effe antiquorum opinionem , Conftaa- 
tinopolim a Turcis captam efle anno MCCCCLIII. 
die xxix. nienfis Maji , in quam diem prsedidi anni 
non incidit Pentecoftes , fed incidit in diem xx. 
menfis Maji anni MCCCCLIII. Cum igitur die vige- 
liRianona menfis Maji ejufdem anni MCCCCLIII* 
contigerk expugnatio Urbis Conftantinopolitanse, 
fequitur Conftantinopolim captam fuilfc biduo 
poft Odavam Pentecoftes , & non ipsa die Pente 
coftes , ficut modernis illis Scriptoribus , qui my- 
fteria quasrunt, de quibus philofophari poifint^per- 
peram vifum eft . Et fane, quamvis prsecipua caufa 
malorum & miferiarum , quibus tandem opprefli 
funt Graaci , fuum ex Schifmate ab Ecclefia Roma- 
na&gt; & H^erefi de proceflione Spiritus San&i a folo 
Patre originem habuerit , nullis tamen diebus alii- 
gatus eft Deus ad faciendam vindidarn in nationi- 
bus, ciim habeat ipfius providentia fuos numeros, 
&, terminos a quibws res coavenicntius peragat 



ECCLESI 

quam quod homines cogitare , aut philofophari 
poflunt . 

D* Conflantinus ilk PaUologus , Graecorunu* 
Imperator, qui , ut mox obfervaiti &gt; in excidio ur- 
bis Conftantinopolitanae pcriic , reliquitne aliquos 
fuperftites liberos * qui proftratum Graccorum Im- 
pcrium erigere, armisque recuperate poffent ? 

M. Conflantinus PdUologus , ultimus Grco- 
rum Imperator , duas quidem uxores habuit , fed 
nullos ex illis liberos procreavit , licut oftendit Ca- 
rolus Du Frefae Dominus Du Cange in Hiftoria By- 
zantina pag.2^6. ubi erroris arguit Scriptorcs ali 
quot, Monftrelletum fcilicet &gt; qui ^murathew uxori 
Conflantini in ipfa xdc Sophiana ftuprum intuliflo, 
hancque in Serajo inclufifle Sultanum Mabumetenu&gt; 
commemorat : Crucittm etiam fcribentem ^ uxorem 
Conflantlni Pal&ologi &gt; ejusquc liberos coram Sulta- 
no ad menfam prandente truncates : TheodorunL* 
quoque ZygomaUm aflerentem, filios Conftantini Pa- 
l&ologi , pridic quaui Urbs Conftantinopolis cape- 
retur, divinis munitos Sacramentis , juuu Conftan- 
tini Palaologi morti traditos fuifle , ne in Barbara- 
rum manusinciderept: denique vEneam Sylvius 
qui Epiftola CLXI i.ait, Conftantini PaUologi filium, 
capta a Turcis urbe Conftantinopoli, Peram con- 
fugiile , ibique a Turcis obfidione cindum . Quse 
quidem omnia, ut a vcritate Hiftoriae penitiis alie- 
na jure merito rejiciuntur a Carolo Du Frefne , & 
tanquam fetilia confutantur ab *Allatio y viro do- 
aiflimo, libro i. de Ecclef.Orient. & Occid. confenftt . 
Nullos itaque liberos cum procreaflet Conflantinus 
Palaologiis, ultirnus Graecorum Imperator , in ipfo 
feme! mortuo dcfedc omnino Chriftianoru^y 



H I S T O R I A 

Orientis Imperium, &, utomnes memorant, atque 
obiervatione dignum cenfent Scriptores , ficut Oc 
cidentals Imperium ab ^tugufto inchoatum in &lt;Au- 
guftulo defierat, ita Orientate Imperium a Conftan- 
tino Magno infticutum , fub altero Conftantino ever- 
fum eft annoMccccLin. Fuit autem Imperium-j 
Orientis a Conflantino Magno inftitutum an. cccxxx. 
ac fubinde duravit aanos mille centum & viginti 
tresannos. Hujus Imperil non exigua eft ampli- 
tudo. Cornprehendk quippc duasintegras Impe 
ril Roman! Dioecefes Illyrici nempe & Orientis , 
quarum nomine continebantur Macedonia^ Dacia , 
Oriens in fpecie fie dida, ^Bgyptus, Afia , Pontus , 
& Thracia , quas fimul cum inferioribus eariuii 
Provinciis enarratas habes zpudPancirollum in_&gt; 
Notitia Imperil Orientalis* Vide etiam Anony- 
mum Hiflor. Orbis Terr. Geogr.& Civ.cap.io.De Im- 
perioTurcico , ubi Catalogum exhibet omnium Hi- 
ftoricorum , qui de utroque hoc Imperio aliquid 
litteris prodiderunr* 

D. Ciim TurciE, capta urbc Conftantinopoli 
anno MCCCCLIII. Orientis Imperium invaferint, 
illudque armis longe lateque propagaverint , ne- 
cede eft ut breviter hie atcexas feriem Impera- 
torum , quos Sseculo XV. Turcse in Oriente ha- 
buerunt . 

M. Ut ea , qua de Turcarum Imperatoribus 
didurus fum, tacilius percipere poflis 3 in memo- 
riam revocarc debes omnia &gt; qua: jam in Collo- 
quio I. in Hiftoriam SxcuLXIII. & XiV. obfervavi- 
mus de Turcarum Origine ,de Bajazetbis eorurru* 
Regis viftoriis , de ejus clade & calamitatibus a 
Tamrltne Tartarorum Rege ei illatis, ac poftremd 

dc 



ECCLESIASTICA. J3 

de illius morte, quam fibi, inftar ferae 3 cavea inclu- 
fo, & ad ludibriiim ab eodem Tamerlane hac iliac 
drcumdudo confcivit annoMccccu Hunc in mo- 
dum e vivis fublato BajazetbiTurcatdm Regiquin- 
que fuperftites mauferuntfilii , qut totis duodeci n 
annis mutuam in caedem Temper armati, de Regno 
Patris acerrime difcepcarunt^, illud foede dilace- 
rantes; Afiarnque & Europam cruencis pr^liis infe- 
ilantes. Tandem anno MCCCCXIV. unus e digla- 
diautibus Bajazethis filiis, didus Mahometes &gt; Prin- 
cipis Tryballorum & Thracia?,Ducumque ad ipfuai 
dehcienuum auxiliis adjutus, Turcicolmperio po- 
titus eft . Hie Mahometes Turcarum Rex, vir beili- 
coius fait, ut videre eft apud Leunclavium in Hifto- 
ria Mufulmana, & in Annalibus Turcicis . Pacem 
pepigit cumGrscis, fed bello laceffivit Venetos 
propter regionem , quse Jonium fpedat , debeilata 
canien Turcarum Claile a Venetis , qui tredecirru* 
JBarbarorum naves commiflo prselio ceperant , pa- 
cem cum illis inire coadus eft : Dein , cum Cara- 
mania: Principe pugnavit, eumque in Prufiam cum 
exercitu irrumpentem debellavit , fuamque in po- 
teltatem redegit, quern tamen Jibertati reftitutiun 
ac muneribus cohoneftatum in fuam Provinciaiu^ 
remiiit, poftquam ab eodem Caramanias Principe^ 
trium Oppidorum & unius Caltri deditionem ac- 
cepiilec. /yw^/^SinoxPrincii , bellum deuua- 



tuvit Mabometes , eumque ad pacem Tribuci pen- 
fitatione redimendam adegic * Walachos itidem 
bello aggrellus, ad Danubium Caftra locavit, ipiif- 
que Tributum imperavit . Sedem Imperil fui Prus^ 
Bithyiua^, ubi Majores ejus habuerant; Adrianopo- 
Jim, nobilcm Thracix civitatem, traniuilit, rccupe- 



14 HlSTORIA 

ratis in Afia iis , quae Tamer lanes, Tartarorum Rex, 
patri ejus Bajazetbi armis ademerat . Obiic Maho- 
metes in Regia Urbe Adrianopoli anno MCCCCXXII. 
ficut afTerit LeuaciwiUs , qui ex Turcarum Annaii- 
bus res a filiis Bajazetbis toto Anarchic temporc 
geftas, Hiftoriam iftius Mabometis , qui filiorutn 
Bajazetbis Turcarum Regis minimus fuit, & pater- 
ni Imperii hseres, accurate quinque integris libris, 
feu 8. 9. 10. n. & 12. fuse Hijloria Mufulmana de- 
fcripfit . Inter fratres Mahometis Turcarum Regis 
unus fuit , quern Chalcondylas lib.4. de rebus Turca 
rum ^e/wwappellat, Phranzesvero lib. i. cap. 21. 
^ofefbum nominat . HicadGrascos fe recipiens , 
Chrifto nomen dedit , didus in Baptifmo Deme 
trius, cui frater Mahometes&gt; Turcarum Rex, libera- 
liflime res vitx neceflarias providit, & aliquot poft 
annos ad Superos migravit ; Chrifto, cujus fidem 
in terris profeffus fuerat , asterniim in Ccjelis poti- 
turus . Quatuor fuperftites filios legitimos mo- 
riens reliquit Mabometes Turcarum Rex , fed fuis 
injunxit , ut */f muratbem natu maximum in Sulta- 
num acciperent, juflltque celari mortem fuam die- 
bus quadraginta, donee *Amuratbes ex Afia rediif- 
fet, Regnumque eflet adeptus . At Graeci *4muratbi 
oppofuerunt Muftapbam, qui filius Bajazetbis dice- 
batur, quique Grcis pollicitus eft Calliopolim , 
quam tamen Turcse , evedo in Reguum Turcicum 
Muflafba , redder e noluerunt. Hunc Muftapbam , 
qui jam Serras occupaverat &gt; ac Romanian! totam 
in deditionem acceperat , arrnis aggreflus *dmura- 
thes , debellavit ac ftrangulari jullic . Hoc victo &gt; 
aliuni A//?^p/?4w,fratrem *Amurathis, fubltituerunc 
i, quern fimiliter oppreflit ac fuffocavit *Amu- 

ra- 



ECCLESIASTICA. IJ 

ratbes , qui hoc padto in Impcrio Turcico confir- 
matus, Graecorum vires debilitavit, Thelfalonicam 
cepit , & Chriftianis maximas intulit clades . 
Poft captam Theifalonicam ^Amuratbes hujus no- 
minis//, continue vi&orias curfu omnem circa^ 
Peloponnefum regionem ufque ad Sinum Corin- 
thiacum incredibili celeritate perdomuk , d quo ut 
Joannes Caftriotus, qui in Epiro , & ea partc Mace 
donia?, quse ad Adriaticum vergit , Albania nomi 
ne hodie Celebris, regnabat, quietem & pacem im- 
petraret , ciim fe bello fuftinendo imparem profpi- 
ceret, Croja, ditionis fuse Metropoli , urbc munitif- 
fima&gt; tAmurathi ceflit, obiidesque fidci dedit filios, 
inter quos Georgius minimus, qui indole animi , & 
forma corporis praeftans, tantain apud ^Amuratbem 
gratiam iniit, ut familiariflimum ipfuni in fuo pa- 
latio haberet , quern litteris & moribus Turcicis 
initruftum ad Mahometans legis diiciplinam tra- 
duxit , atque ob miram procen vim corporis , & 
pradtantis ingenii, expeditique confilii vigorem^ , 
Scandebergum, hoc elt , *4lexa*drunt Dominion , co- 
gnomiqavit , ejufdecnque virtute ac fortitudine^ 
rnultis privatis certaminibus afEatim probata , ufus 
ctiam deinceps eft ejus vidrice opera ia beilis co- 
piisque ducendis tarn contra Mahometanos in-&gt; 
Alia , quam Chriftianos in Europa . At Georgins 
Caftriotus, diftus Scandebergus , & eo nomine in Hi- 
itoria celebratiflimus , cum videret,, defun&o Patre 
luo Epiri Rege, ejusque ditione ab *Jmurathe occu- 
pata, & veneno fratribus 3 ejufdem *4nwratbis inii- 
diis, de medio fublatis, nullam ijbi afFulgere fpem 
ditionempaternarecuperandi^quamvis ei ab *dmu- 
rtthe promiflam; Turcicum excutcrc jugum, & pa 
cer- 






HlSTORlA 

terham occupare ditionem generose deliberavir, 
ac felicitcr fufceptum propofitum perfecit anno 
MCCCCXLIIJ. port celebrem illam vidonam, quam 
isbtdisUtts UngarixRex eodemanno ad Moravum 
fluvium reporuvit. In hac vidoria enituit rnaxime 
virtus Huniadis Fawod* &gt; fortifllmi exercitus Regis 
Hungarian Ducis, qui node concubia cum decem 
millibus Equitum Barbaros aggreilus &gt; eorum tri- 
ginra millia caecidit , quatuor millia cum noveixu* 
figniscepit, casterisfuga dilapfis ad centum mil 
lia . Hiac ad fines Thraciaj & Macedoniae proce- 
dens , objedum fibi Carambejum Prsefedum Afiar , 
virum nianu & ingeniopromptum 3 cepit , ejufque 
copias grandi pariter c^de proltravit . Huic pu- 
guae ad Moravum fluvium commiflae aderat Geor- 
gius Caftriotus , didus Scandebergus y & in exercitu 
Turcarum militans, polt ciadem acceptam , occa- 
fionem ipfe arripiens rebus fiiis confulendi &gt; & pa- 
ternam ditionem recuperandi 3 ceilit Huniadi, & Se- 
cretarium Bafsae, Turcici exercitus Ducis, captum 
fcribere nomine ^tmuratbis compuiit litteras ad 
Pra fedos Crojenfes, & Epirotas , uc ei urbes red- 
derentur . Deinde^ingenti celentate Crojam&gt;utkzm 
.paternas ditjonis caput 3 adiens , earn maximo Cro- 
jenfium , & omnium Epirotarum gaudio obtinuit ; 
Turcis inde, aliisque plurimis munitionibus & lo- 
ciSj aut pulfis, aut casfis * Port inlignes illas vido- 
rias anno MCCCGXLI 1 1. de Turcis ab Vladislao Po- 
loniae & Ungariae Rege , auxilio & minifterio ^w- 

liani Cardinalis & Leeati Pontilicis , & Huniadis 

? 

V*iy0d#y necnon Gtorgii Caflrioti , didi Scandeberg* 

partas ; *Amurathes , Turcarum Rex, militaribus 
ChriiHanorum apparatibus ac vidoriis terruus , 

- pacem 



ECCLE SIASTICA* IJ 

pacem honelftis conditionibus obtulk Ghriftianis , 
camque cum illis fanxit,.quam tamen, Turcis Afia- 
tico bello diftentis, cum imprudent! confilio abru- 
piflcnt Hungari, Chriftianus exercitus a Turcis ad 
Warnam profligatus eft, & in eo prsdio Vladislavs 
Hungarian Rex, & JulianusLcga.tus Pontificis cxfi 
funt , ae Chriftiani multa clade affecti anno 
Mcceexiiv. ficut eleganter in fuo Commentario De 
rebus geftis Uladislai %egis,& ptfgna yarnenfidefcri- 
bit Philippus Callimacbus, natione Tufcus ,fed juflu 
Ptu-li II. in Pelotiiam profugus, ex quo Bonfinius in 
Rebus Hungaricis, Cromerus in Polonicis, & alii 
Scriptoresrcsgeftas in hoc funefto praelio exfcri- 
pferunc, ut videre eft apud Sfondannmin Continua- 
tione Baronii ad annum MCCCCXLIV, Poft hanc vi- 
ftoriam de Chriftianis rclatam , ^mitrathes, Tur- 
carum Rex,arma vercit in Georgium Caflriotum , di- 
Sum Scandebefgum* Epiri Rcgem, qui , ut mox di- 
dmus, ab eo defecerat , & Chriftianitatem iterum 
^rofefliis, pacernam ditionem recuperaverat . Ac 
nfeliciter ^tmurathi ceffit Martis alea. A Scande- 
iergo iiquidcm, Epiri Rege, non fcmel repulfus, 
^ictusque ^fmurathes , dum cjus Regni caput Cro- 
am oblideret, ac tandem coadus turpiter obfidio- 
icm Croj^e folvcre , ex mcer ore & apoplexia dieiu 
laufit extremum^cum nimia vinicopia fe fe uv 
onvivioingurgitaflet annoMCcccti. Ejus Corpus 
Iclatum eft Prufam Bithynia: ad Sepulchra Ma- 



fucceffit in Turcico Impcrlo ejus 
lius Mdiometes hujus no-minis If. unius & viginti 
irciter annorum adolefccns , quern nonnulli 
.lores falso fcripferunc Chriftiana matrc 
Tom.VL B 



18 HISTORIC 

Maria fcilicet, five ut alii vocant, Irene, filia Georgii 
Bulcovizii Serviorum Defpotae &gt; qua? pucruni Chri- 
ftianis praeceptis & moribus imbuerit . Hoc fiqui- 
dem falfum eife manifefto liquet ex Annalibus Tur- 
cicis , & annorum fupputatione , ut demonftrat 
Leuncla^ius in Pande&is Hiftorias Turcarum Nu- 
mero i. & 96. idque confirmanc teitimonia Grs- 
corum Cbalcondylis 3 & Spandugini, quorum ille Ma- 
riant, feu Irene m&gt;filia,m Georgii Serviorum Defpo- 
tae, quam vdmuratbes uxorem duxit , appellat noa_&gt; 
Mabometis matrem, fed novercam : hie vero difertis 
verbis tradic, *Amuratbem nullam fobolem ex Ma* 
ria, feu Irene, Georgii Serviorum Defpotae filia , fu- 
fcepiile . Non potuit ergo Irenes, feu Mari& , eflo 
filius Mahometes. Hie ille eft , qui , ut antea dice- 
bamus, Urbem Conftantinopolim , deviclo Con/Ian* 
tino Pataologo , ultimo Grascorumlmperatore , ce- 
pitanno inillefimo quadringentefimo quinquagefi- 
mo tertio, & Turcarum Imperii fines late propa- 
gavit. Duoquippe Chriftianorum evertit Impe- 
ria, Conitantinopolitanum videlicet & Trapezun- 
tinum ; Regna duodecim , & Urbes fupra ducentas 
cxpugnavit. Venetis Corinthum , Lemnon , Mityle- 
nam, Eubtfam eripuit^ Genuenfibus abllulit Tbeodo- 
fiam, feu Capbam , & in Italia Hydruntum occupavit; 
*Albam tamen Gnecam , nunc vulgo Belgradam ap- 
pellatam, & Bjiodmi fruftra tentavit , hanc Infulain 
cgregie propugnante Rhodiorum Equitum Magi- 
ilro Petro ^Ibuffonio natione Gallo . Quatuor lin- 
guas, prxter fuam Arabicam^noviiTe Mabometem II. 
Grascam, Latinam, Chaldaicam, Periicam, teitatur 
Phranzes, & Aftronomiae itudio addictiffimum , ex 
Sydcrum converfionibus didiciile, Rcgna & Pro- 



ECCLESIASTICA. 

vincias pofte2 fe fuba&urum, quas revera turn for- 
titudine, turn calliditate obtinuit * Obiit Makowc- 
tes II. Nicomedia? anno Mcccctxxxi.quinta Nonas 
Majas, ut tradit Bonfinius . De hujus Turcarum Im- 
peratoris crudelitate, perfidia , libidine , aliisquo 
vitiis, necnon dc quarumdam fpecic virtutum , vi- 
(ftoriis, & rebus geftis plura apud Chalcondylem li* 
bris 8* 9. & jo. de Bgbus Turcicis&gt; apud etiam Joan- 
nem Leunclavium in Hiftoria Mufulmana &gt; in Anna- 
libus Turcarum , & in Pandeftis Hiftoria Turcha 
legi poflunt . Hie brevitcr dumtaxat obfervabo , 
quofdam efle Scriptores. , qui, port Ifidorum Cardi- 
nalem Ruthenum in Epiftola de expugnatione Ur- 
bis Conftantinopolitanx; ,. aflerunt, hunc Mahome- 
tem IL Turcarum Imperatorem j tarn infenfo odio 
Chriftianosfuiiicprofecutum ,ut ^Chriftiano fibi 
obviante* tanquam inde foedaretur , ocujos & os 
abJuere folitum efle . Veriim^ id a Graccis, in Tur 
carum odium deinduftria fuiflc conhctum aucii- 
mant periti alii Scriptores* vel faltem , ut ait Sf on- 
lanus ad annum MCCCCLI. Num.xi. id intelligen- 
Jum eft de initiis Imperil Mahomctis II. cum poftea 
Txpius etiam benigne cum ChrifUanis ilium egi(le&gt; 
altem poftquam eepit Conftantinopolim , certum 
It . Narrat enim Spondanus ad annumMCCcct 1 1 1. 
\4ahorttetem II. capta Conftantinopoli j 
iiebus peracSis, quibuseam direptioni 
permifit, cum triumphum duxiflet^ultro Chriftia- 
lis facultatem conceffifle Conrtantinopolim red- 
Jundi,& fecundiim Religionis fux ritus vivendi. 
^up autem Chriftiani libentius ad Urbem incolen- 
lam allicerentur 5 voluit Mahometcs , ut Epifcopi 
J atriarcham cligcrent , ciimquc ab ipfis Georgius 

B i Scko- 



ao HISTORIA 

Scbolarius fuiflet Patriarcha ele&us, & inutato, pro 
more, nomine Gennadius eflet appellatus , ac prifti- 
nse confuetudinis effet , ut ele&o Patriarchs Impe- 
raror Virgam Paftoralem aurcam lapillis & marga- 
ritis diftin&am donaret , hxc pronuntians verba : 
Sanffa Trinitas, qurt mihi Imperium donavit,tein Pa- 
riarcham nova I\pmtf deligit , & equum de Regio 
Stabulo, albo & aureo ftratorio ornacum , cui Pa- 
criarcha infidensj toto Procerum cotnitante ccetu , 
cum fauftis acclamationibus in Patriarchium du- 
cebatur, prseftitit Mabometes eadem omnino officia 
Cennadio Patriarchs Conrtantinopolitano . Haec 
Spondanus refert ex Phranze , qui Scriptor cosevus 
tit ,& tune Conltantinopoli praefens erat. Addit 
ctiam ibidem Spondanus, quod ciim Mabometes in_&gt; 
Patriarchium aliquando introiflet , colloquio blan- 
do cum Gennadio Patriarcha per Interpretem habi- 
to, de Religionis Chriftianse dogmatibus eum ia- 
terrogaret, & cum omni fiducia re/pondere com- 
pelleret ; prseftitit id graviter Patriarcha, ac prse- 
clare de Sandiflima Trinitate , & Verbi Divini In- 
carnatione difleruit . Qua: adeo lubenter Mabome 
tes ab eo accepit, ut non folum ab eo tempore Pa- 
triarcham majori veneratione coluerit,&Grarcis 
benevolentiorem fe fe exhibucrit ; veriim etiamu* 
Spfam Patriarchs de articulis Fidei Diflertationem 
fibi dari voluerit, qu$ Grsecc 2 Latine , & Turcara* 
bice exUt libro 2. Turco-Grxcitf , viginti Capitulis 
diftinda , egregium aiie Fidei ChriiHanae monu- 
nientum . Hsec pauca ex Spondano hie obfervanda 
cfle duxijUt his Scriptoribus aflenfum minime prae- 
beas , qui , re non iatis perfpefta, confidenter afle- 
^ Mabometem II. Turcarum IiBperatorerru&gt; 9 

toto 



ECCLESIASTIC A. ai 

toto Imperil fui tempore implacabilis in Chriftia- 
nos odii fui lie . Sed redcamus ad feriem Turcaruru 
Imperatorutt} . Mortuus Mahometes Secundtts anno* 
nt jam diximus , millefimoquadringentefimoo&o- 
gcfirao primo, quo in Rhodios , in Sultanum ^Bgy- 
ptJ 3 & Icaliam bellum parabat; duos reliquit filios, 
Bajazethem natu major em, & Zemem&gt; inter quos de 
paterno obtinendo Imperio baud parva fuborta eft 
contentio . Magna Procerum pars Zemi favcbat j 
quod&gt; licet #tate minor , ad tradanda tamen arms 
aptior, & moribus humanior eflet , eaque de caufa 
etiain a patre dignior Imperio judicatus effet Ba- 
jazetbe , qui quietis amantior , & libidini deditus 
ab armorum itrepitu abhorrebat. Pva!uit taniea 
Bajazetfes hujiis nominis // & paterno Imperio 
potitiis eft . Id aegre tulit Zemes , ejus frater &gt; qui 
Prufam, antiquam Regum Bithyniac , ipforumquc 
Othomanorum Regiam, adutum occupavit, ut fal- 
tem Afiatico frueretur Imperio . Vemm, Zemes vi* 
Sus ab vlcbmete Bajfa apud Neapolim Natolise f 
ugit in JEgyptum, inde Mecham, & inde expulfus, 
ronfugit Rhodum, fequc Summo Rhodiorum-i. 
Squitum Magiiiro Petro ^ilbuffonio tradidit , Ubi 
^ero Bajazeikes fratrem fuum Zemem Rhodi cffe^ 
tudivit y ampliiUma ad Magnum Magiftrum mune* 
*a mifit , eumque impense rogavit &gt; uc Zemem dili- 
;entiffime cuftodiret, ne quid turbarum inter Tur- 
^asciere^quadraginta infuper millia ducatorum 
ingulis annis ad cjus alimenta fe numeraturuncLji 
&gt;ollicitus eft, pacemque cum Chriftianis perpetud 
:ulturum . Oblatas conditiones accepit Petms +4l- 
uffonius, & in Arverniam , Gallic Provinciam,Ze- 

wifit, aonueo|9 JE^cge Chriftianiffio^ z.wtow- 

C 



HISTORIC 

co XL qui tamen Legates a Bajazetbe , Turcarimu* 
Imperatore, ad fe miflfos , & in Provinciam appul- 
fos, ftatim regredf, & Gallia excedere juffit , nihil 
fibi cum Chriftiani nominis hoftibus commune eflc 
animo plane Chriftianifiimoprofeffus ; nee ipfum-* 
Zemem videre voluit, quod Mahometans legis cul- 
tor eflet . Manfit autem Zemes in Gallia y detentus 
in quadam Equitum Arce , cui nomen Burgonovo, 
ufque ad annum MCCCCLXXXIX. quo anno Romam 
ad Innocentium Vlll. Pontificem Maximum dudus , 
fub illius , & ^lexandri VI. Pontificatu in honefta 
cuftodia vixit, Bajazetbe ad ejus fuftentationem-^ 
quadragintaducatorum millia.annuatim mittente. 
Tandem Zemes e Romana cultodia dimiflus,Terra- 
clnam perducSus ell , ubi veneno ei propinato ex- 
tinftus eft anno MCCCCXCV. Mortuo Zeme &gt; majori- 
bus turbis agitatum eft Turcarum Imperium . Baja- 
zethes fiquidem Turcarum Imperator, frater Zemis, 
tres filios habuit, *Acbmetem&gt; Corcutem 3 & Sclimum &gt; 
qui impotent! regnandi ambitione abrepti 3 civile^ 
bellum,acfeditiones accenderunt. *4chmetem filium 
natu maximum anno MDXI. fibi fucceflbrem defti- 
narat Bajazetbes H. At Selimus tertio loco genitus, 
ca^teris audacior arripere conatus eft Impcrium- , 
fed commiflb prselio vidus a patre,M/rfge aufiigit, 
Oppidum versus Varnam fitum . Non tamen def- 
pondit animum^fed anno fequenti , feu MDXXI. 
Janizzari, qui duritiem & feritatem *Achmetis , ma- 
joris natu filiorum Bajazetbis, ferre haudpoterant&gt; 
& in Selimwn magis propendebant , quod ftatribus 
fuis vigilantior ad bella gerenda videretur , Baja- 
zethem Imperium abdicare , & Seliwo filio rerunxj 

adminiftrationem tr^dcre cQmpuJejwn? foaufto- 

Hr 



ECCLESIASTICA* 25 

ratus Bajazethes, cum Didymoticum, Thracias ur* 
bem, in qua natus erat, fe fe recipercc , juilu filii fui 
Selimi , veneiio in itinere fublatus eft, ut teitatur 
Leunclavius in Pandettis Hiftoria Turcica . Nee hoc 
parricidiali fcelere contentus Selimus , ftatim inj 
Afiam tranfgreffus, fratres fuos ^fchmetetn , & Cor- 
cutew de medio fuftulit , illorumque , quos in fu# 
poteftate habuit, filiortim fauces elidi juflit . Sasviit 
quoque in amicos fratrum, & in eoSj quos ipfe fibi 
ante Imperium proximos , conjunftiflimosque ha- 
buerat ; veritus ne aliquando ab his impeteretur ^ 
quibus animi fui motus per/pedos exploratosque 
efle probe noverat . Sed de Selimo s Turcarum Im- 
peratore, plura dicemus in Colloquio primo in Hi- 
floriam S^eculi decinii fexti, in quo obiit j feu die 
xxii. menfis Septembris anni MDXX* 

D. Extindum Chriftianorum in Orieuto 
Imperium 3 totque a ferociffima Turcarum gente 
illatx Chriftiana? Religioni clades, apertius 3 quain 
vellem* probant , deploratiffimum fuifle S^culo de- 
cimoquinto Ecclcfix Oriencalis flatum,nec poflum 
quin vehementer doleam mifcram Chriftianorum 
fortem ^ qui eo Saeculo Barbarorum tyrannidem-* 
fubire coafti , dura nunc fervitute oppreffi ingemi- 
fcunt . Ne igirur diutius ante oculos verfetur haec 
acerbdj aimiumque funefta Ecclefia? Orientalis ca- 
lamitas, expone, quafo nunc , quo loco fuerint Sa^ 
culo decimo quinto res Ecclefig fub Imperatoribus 
Occidentis , eorumque fericm ac gefta defcribe . 

M. Imperabat in Occidente fub finem Sascu- 
li decimiquartiW^c^/^^ filius Caroli 17. cujus 
mencionem fecimus in Colloquio I. in Hiftoriam 
$*cwl. XIII% & XIV. Scd ciim hie Imperator gula: , 

B 4 jlner-^ 



14 HlSTORlA 

inertia:, crapulse, libidini, omnique turpltudini fefe 
dederet , eamque ob caufam variis carceribus de- 
tentus , nee mores mutaret; tandem , ne fub ipfo 
corruerec Imperiling & labefa&aretur Ecclefia,fuit 
ab Eledoribus anno tmllefimo quadringentefimo 
exaudoratus, eique ftatim fuffedus Fridericus, Dux 
Brunfuicenfis, egregius fane Princeps, induftrius &gt; 
& rei militaris peritiflimus, qui-ea , qua pollebat , 
fortitudine^labans Imperium erigere ac firaiare_&gt; 
potuiilet, nifi rediens e Comitiis a Waldekjano Co- 
mite ftiiilct propc Frislarium occifus , juflii* ut fer- 
tur , Archiepifcopi Moguntini . Occifb Friderico 
fubftitutus eit ab Eledoribus tyber-tus , five %tiper- 
tus Bavaria? Dux & Comes Palatinus, cognomento 
Par&lt;vus&gt; quod corporis parvi ctfct , fed magni ani- 
mi, juftitias cultor, belli pacisque artibusclarus, & 
Imperialis Majeftatis confcrvandas ftudiofus . Suam 
depofitionem fiocci fecit Wenceslaus , ac priftinaiu 
flagiuofani vitam in fuo BcHcmia? Regno , quo fe^&gt; 
recepit^agereperrexitj ingenti Principatus dedc- 
core, atque Religionis, litterarum , & civilis flatus 
inaximo detrimento . Quin , & vecors ad?6 fuit 
Wenccslaus 9 ut ciim Cives Nuremburgenfes detre* 
Parent obedire Byperto eledo Imperatori,nifi prius 
annueret Wenceslatts , eique ad aflenfum fuum pras- 
bendum viginti aureorum millia offerrent^ipfe^ re- 
pudiato auro , cefierit jure fuo , & tantum ab illis 
cxegerit aliquot optimi vini plauftra. Quofafto 
Ignaviam fuam prodidit, docuitque , fe pluris con- 
vivium , quam Imperium facere . Sed mittamus 
Wenceslautn, qui poft depofitionem fuam reliquum 
vitx in Bohemia egit, & 3 ut inquit Cuffinianus^obnt 

fonus in volutabrv fju iu Jmperio Oc- 

ct- 



ECCLESIASTICAL 

cidenns fucceffor Rypertus totum fe contulit ad re- 
paranda damna y quae Italia: prsefertim ^ffenceslanjs 
intulerat. Urbem,ditionemque Mediolanenfem-* 
*joanni Galatio,Virtutum Comiti,vendiderat W&gt;- 
ceslaus, ipfumque primi Mcdiolanenfium Duels ti- 
tulo inlignierat . Fuit autem ifte Joannes Galeatius* 
teftc S. ^ntonino, Authore convex, j.parc.Chronici, 
tic.23. cap.?. Magnus utique Dominus y feu fotitis ty- 
rannus in Italia ,ficut quicumque alias ex longis tern- 
poribus retroafitis . . . ftatttra procerus erat , & put- 
cher afpeffu, non mediocriter liter atus, eloquentia cla~ 
rus 3 callens ingenio , & in agendis aftutus & fagax &gt; 
adeb ambit ione devittus, ut y Dei tint ore poftpofao^prQ* 
ditionibus non parceret, & veneficiis y ut omnibus do* 
minaretur per tyranmdent y & demum Bgx Italia fierct. 
Duas uxores habuitfucceffiw , quarum p rimam filiam 
Hegis Francis veneno extinxit . Secundam uxoremfu- 
fcepit confobrinamyftilicet filiam Bernabonis avttnculi 
fui fine difpenfatione 9 licet pofted obtintterit . Unurfc 
ex confobrinis fuis vcneno perire fecit; exindefubpra* 
textu devotionis voti fui implendi pergens Mediola* 
num,Bernabonem ipfitm (avunculum & focerum fuum). 
fibi paternaliter obviantem capi , & incarcerari man- 
davit, & veneno vitamfinire , ejitsque duos filios in** 
terfici juffity alios duos perpetuo exilio relega&lt;vit&gt;ut do~ 
nrinio eorum&gt;& patris ufurpato liberius potiretur . Sic 
Joannes Galeatius magnis in diesfucceffionibuscla^ 
rior^totius Italic Principatumagitabataaimo,cuiii 
praeter Infubres, Bononiarn^Senas, Perufiam,Pifas, 
Umbrix partem , Veronam infuper s & Vicentiaoi 
cum aliis civitatibus obtinerct , ac Florentinorum 
rebus inhiaret , cumquibus continua bella gcflic, 
S.*4ntoninus timj Aicvift, turn 4 






HISTORIA 

Hiftorico Florentine, defcripta, locomox 
a me laudato refcrt . Ad hanc coercendam *}oannis 
Galeatii , non Etruria? foliim 3 fed univerfa? Italic 
formidahiJem potentia , in Icaliam a Bonifacio IX. 
iucceflbre Vrbani yi. & a Florentinis invitatus %- 
f ertus Imperator , belluni indixit &lt;Jaanni Galeatio&gt; 
ni omnes civitates & loca Romano Imperio fubje- 
da , quse in Italia occupabat , quamprimum refti- 
tueret. Hanc conditionem pacis repudiavit Ga~ 
leatius , aflcrens &gt; fe ilia omnia jure a Wenceslao le- 
gitimo Imperatore poflidere , eademque adversus 
ipfum tijtfertum Imperil invaforem defenfurunxj . 
In Italiam itaque adversus ^oannem Galeatium 9 Me- 
diolanenfium Ducem, cum exercitu properavit %- 
f ertus Imperator , fed ab illo repulfus , in Germa- 
niam y nullo opene pretio fafto , rediit . Mortuo 
paulo port , feu anno MCCCCII. Joanne Galeatio , 
mult civitates fe a fervitute vindicarunt, quarum 
aliae adpriftinos dominos reciderunt, & inter came 
ras Bononia, Perufia, Afilfium ad Ecclefiae Romanae 
fubj % ed;ionem ; in aliorum alise ditionem venerunt , 
puta Veronam, & Patavium occuparunt Veneti an 
no MCCCCV. quo Scaligerorum & Carrarknfium do- 
minatus extinftus eft . Pifa? Florentinorum jugum 
acceperunt- Alias alii invaferunt, renovatis etiam 
Guelforum & Gibellinorum faftionibus , atque in- 
gentibus ubique patratis crudelitatibus , proditio- 
nibus, nequitiis, cacdibus,direptionibus, cseterisque 
ejufmodi omnis generis malis , fceleribusque , qux 
S.vfntoninus Joco citato pluribus profequitur . Bel- 
lo etiam id temporis Romam laceflivit Ladislaus , 
filius Caroli Dyrrachini , in quern Vrbanus VI. Re- 

gnum Neapoliwnuin * abdic^ta co Rcgno Joanna 

Re- 



ECCIESIASTICA, IJ 

Regina,tranftulerat. Hie, inquam, Ladislaus , fla* 
gitiofi patris non minus flagitiofa proles , Roman* 
haud femel occupare conatus eft, fed a Ludottico 
Duce Andegavenfi , & filio hujus Ludovici Andium 
itidem Ducis, quern Joanna Regina Neapolitans 
a Carolo Dyrrachino opprefla filium adoptaverat, 
quique contra Carolum Dyrrachinum indido bello 
in Apulia vita exceflerat, vidus ac repreflus eft an- 
hoMccccxi. Sed vidoria fua uti nefcivit Ludovi- 
cus, &quietisamans, abiedarerum Italicarum-* 
cura, in Gallias rediit . Quo fadum eft , ut Ladif- 
laus, qui tune Regnum Neapolitanum tenebat, ani- 
mos refumpferit , foleretque dicere , fi hoftes ea- 
dem ipsa die vidoriam profecuti fuiflent , tarn fe * 
quam Regnum in eorum poteftate futurum, fi alte- 
ra die non fe, fed Regnum; fi tertia, nee fe , nee Re 
gnum, quoniam adversus eorum vim opportune 
remedia adhibuifiet Tandem anno MCCCCXIIK 
Ladislaus Romam per frada mcenia armatus inva* 
fit; ^oannem Papam XXIII. & Cardinalcs in fugani 
compulit , Bafilicas facras expilavit , honeftas fce- 
minas & facras Virgines effrni fuorum libidini 
permifit, in multos crudeliter fsviit , ac majora-* 
molitus , totius Italia: dominatum ufurpafset , nifi 
impius ac pcrfidus ille Rex a jufto Dei judicio , fce-^ 
da , pudendaque morte anno MCCCCXIV. occubuif- 
fet . His infeftis bellis cxagitata ac lacerata eft Ita 
lia toto tempore Imperii Huperti , qui amifsa omni 
fpe hsc bella compefeendi , de Italia non ultra fot 
licitus Imperium per decem annos pacified adrni- 
niftravit, obiitque inoppido Oppcnhcim Bavariae 
anno MCCCCX. & Heidelberg* fepultus eft, ubi Aca- 

dciniam oiini cxcitavcrat Poft oionero ityptrt* 







2,8 H I S T O R I A 

Imperator ab Eledoribus defignatus eft Jodoctts, 
Brandcburgi & Moravian Marchio, Caroli 17. Impe- 
ratoris ex fratre Joanne Henrico nepos, dictus Bar- 
batus a prolixa, quam geftabat , barba . Sunt uon- 
nulli Scriptores , qui alferunt, *fodocum fuifle ele- 
d;uin Imperatorem immediate poit depofitionem 
"Wenceslaij fed dubium nou eft quin fallantur , cum 
Theodoras Niemus Scriptor coecaneus ,& oculatus, 
in vita ^oannis Papse, & Gobelinus Perfona in Cofmo- 
dromio t&tate vi.cap.^o. teftentur , ^odocum 
dumtaxat elcdum Imperatorem port obitum 
ferti. Id etiam conftat ex ejufdem *}odoci Confti- 
tutione de refijiendo Bggitf Majeftati , // contra Ordi- 
nationes Imperil fecerit ; data Francofordise anno 
MCCCCX. Regni ejus primo; haecautem ^odoci Con- 
ftitutio extat inter Conftitutiones Imperiaies a 
Goldaflocolle&zs. Verum^ifte Jodocus nunquam-* 
fuit Imperator coronatus , nequc quidquam egit 
mernoriadignum , utpote homo ad res gerendas 
ineptiflimus Obiit Brunx in Moravia fexto menfe 
poft eledionem fuam . In ejus locum ftatim ab 
Eledoribus fubrogatus eft Sigifinundus , Imperato- 
ris Caroli 17. filius, & frater Wenceslai , quern pro- 
pter incrtiam exaudoratum cflc diximus . 

D. Sigifmundus in regimine Imperii paremne 
fefe exhibuit Wenceslao fratri fuo , cui Principum-* 
confenfuj ob flagitiofam ejus vitam , fumma Impe 
ril dignitas abrogata eft ? 

M. Sigifniundusflrinceps omni virtute clarus, 
Imperium optime adminiftravit ^ fibique omnium 
fubditorum animos fapientia , prudentia , munifi- 
centia a juftiti^ ac religionis ftudio devinxit , quos 

fcgnitie & 



ECCLESIASTICA. 2P 

rum turpitudine a fe pcnitus alicnaverat . Varia-&gt; 
fuit Sigifmundi 3 antequam ad Irnperium cvehere- 
tur, fortuna. Inprimis , ex Marchione Brandebur- 
genfi, Rex Poloma? fuit defignatus, & poft mortem 
Ludovki Hungaris Regis , qui filiam Mariam ipfi 
cum fpe Regni defponderat , Rex Hungarian faluta- 
tus eft anno MCCCLXXXV i. At, poft iufelicem Nico- 
politanam Expeditionem^quarncopiis Galliarum 
Regis adjutus contra Bajazctbew Turcarum Regem 
anno MCCCXCVI. fufcepit Sigifmundus , &aTurcis 
viclus e prsclio fugere coadus eft, in Hungariam&gt;, 
ob rem male geftam, redire non aufus,primo Con- 
ftantinopolim, inde Hhodum, Sc^geumjoniumquc 
peiagus emenifus, in Dalmatian! , & Croatian! ve- 
nit , ac demum poft duodeviginti menfium abfen- 
tiam, amicorum ope , in Hungariam reverfus eft , 
non paucis tamen Hungaris in ipfum conjuranti- 
bus, & fecreto agentibus apud Ladislaum , qui poft 
mortem Caroli Dyrracbini patris fui Regnum Nea- 
politanum tenebat , ut ad Regnum Hungarian acci- 
piendum acceleraret . Sed Ladislaus & patris flu 
miferabili fato abfterritus , & varia Hungarorura-^ 
ingenia fufpecta habens ; inftantibus eorum fuafio- 
nibus aures pr^bere cundatus eft &gt; donee ab Hun- 
garisj a fide Sigijmundi apertc deficientibus, fuiflet 
Rex proclamatus , & ipfe Sigifmundus a fuis captus 
incuftodiam anno MCCCCK eflet detrufus* Tune 
Ladislaus , quafi de Regno Hungaris capeffendo ie- 
curus^^dw 3 Dalmati# urbem Hungarici RegQi&gt; 
pervenit, ibique confedit,dum quid rerum in Hun- 
garia ageretur intelligeret y & quo undem res ver 
gereat expedaret . Quod fane prudente r fecit. 
Nam Sigifinundm vinculis folttus iu Bohemianx-* 

fugit^ 



3O H 1 S T O R I A 

fugit,ibique contradis copiis in Hungarian* rediit, 
Regnumque Hungaricum recupcravit . Ladislaus 
autem fua fpe fruftratus , Neapolim regreflus eft , 
priiis tamen, utajunc, in compenfationem fum- 
pcuum expeditionis vendita Venetis Jadera, quam 
illi urbcm obtinere maxime cupiebant, prctio cen 
tum milliumflorenorum aim. Pacem etiam cum 
Sigifmundo Hungarian Rege inivit Ladislaus &gt; eiquo 
commendavit perfidorum Hungarorum ultionem, 
quam Sigifinundus non ftacim prajftitit , ne extrema 
inimici defperacione correpti 4iquid obitinatius 
molirentur , fed earn fuo ternpore cumulatiflimc 
perfccit . Eledusa Septemviris anno MCCCCX. Im- 
perator Sigifinundus&gt;tek ftrenuum , & ad quadibec 
gerendapromptiflimum exhibuit, facileque Caro- 
losy & OttoneS) fuos in Imperio deceflbresj sequaffer, 
fi adpacis artes , quibus excelluic , parem felicita- 
tem addidiflec; fed fbla ei defuic in bello felicitas . 
Quippe qui in bello , quod adversus Hsereticos 
Huffitas, Bohemiam hoftiliter infeltantes, fufcepit, 
a Joanne Zifta, illorum Duce audacifTiino,manuque 
& conlilio promptOji f^pius acie vidus fuit , plera- 
que Cppida ab eodem Duce intercepta , novaquto 
Urbs in pr^celfis rupibus , fituque munitiflimis , 
Thaboris nomine condita, pr^darum^ & prasdonum 
receptaculum , unde perduelles Huffitae Tbaborita- 
rum fibi nomen indiderunt . Veriitn , Sigifmundus 
quod armorum feUcitati defuit a pietate ac religio- 
nis (tudio uberrime compenfavit . Suas fiquidemp 
omncs curas ad extinguendum funeftum Schifma , 
quo id temporis miferum in moduni Occidentalis 
kcerabatur Ecclefia, contulit&gt; nee folum, ut pacem 
cciefi redderet, Legatos circumquaque adPrin- 

cipes 



ECCLESIASTICA* 

cipes Chriftianos mifit, fed etiam Galliam , Hifpa- 
nianij Angiiam , Italiam adire non dubitavit ipfc , 
ut hocce negotium pro Ecclefiae ucilitate iufceptutn 
ad optarum exitum perducere poflfcc, quod tandem 
in Concilio Conftantienfi , extinfto trium Pontifi- 
catui inhuntium Schifmate, feiicicer perfedum-* 
eft . Huic Concilio Conftantienfi , necnon Conci 
lio Bafileenfi interfuit Sigifmundns, & in his duobus 
Conciliis egregiam Eccleficc navavit operam , efte- 
citque ut Hacretici Bohemi & Huffier ad faniorem 
mentem reducfti in Ecclefise gremium revocaren- 
tur , ficut latiiis oftendemus in Coiloquio quarto 
diflerendo de Conciliis , qu^e Saeculo XV. fuerunt 
celebrata. Sigifmttndilmper&totis temporibus Nea- 
politanum Regnum diuturno bello laboravit, Ara- 
gonibus, & Gallis de eo obtinendo acriter inter fe 
decertantibus . Mortuo namquc Ladislao , Regc^ 
Neapolitano, annoj ut fuperius diximus, millefimo 
quadringente/imo decimo quarto, Joanna , ejus fo- 
ror , Regnum Neapolitanum jure hsereditario te- 
nuit, levis, & impudica fcemina, quas Jacobo Borbo- 
nio Marchia: Comiti nupta 3 eumdem poftea furti- 
mum fibi jus in Regno Neapolitano vindicanteni 
fugere coegit in Galliani , ubi mundo nuncium re 
mittens, Regulam S. Francifci profeflus eft . Poft- 
hxc, Martinus V. Pontifex Maximus , Joannam Re 
gno Neapolitano abdicavi^omniaque illius Regni 
jura in Ludovicum III. Andegaveniem tranftuhc . 
Quod a^gre admodiim fercns Joanna in auxiliuiii- 
evocavit ^Ifhonfum Aragoniae, Sicili^que Regem , 
quocum de adoptione , Regnique fucceffione pada 
eft. Hinc atrox exarfit bcllum^lphonfum inter & 
Ludovicum , led fecuta difcordia inter ^oannant Re- 



HlSTORIA 

ginam, Sc vflpbonfum, occafionem dedit *}octnn# in 
gratiam & adoptionem recipiendi Ludovicum III. 
Andegavenfem . Tandem poft obitum Ludovici III. 
qui contigitanno MCCCCXXXIV. recraduit helium-, 
inter eumdem ^flphonfum Aragonia? Regem , & P^e- 
vatum filium Ludovici III. Ducis Andegaveniis , 
quern pariter Joanna haeredem Regni Neapolitan! 
dixerat; fuperior tamen fuit *Alpbonfus , quippe N qui 
tnno MCCCCXLII. immiflb per cuniculum aquaedu- 
fius milite, Neapolim occupavit, & exinde in Gal- 
lias reverfo J^wdfo Andegavcnfi , fumma rerum in 
Rcgno Neapolitano, abfquc ullo competitore , po- 
titus eft ^Ipbonfus . His, & aliis bcllis , quibus lt&- 
\\zSigifmundi Imperatoris temporibus conflagra- 
vit&gt;noa fuit perturbata pax Imperil Romani, quod 
Sigifinundus fapientiflime adminiftravit ufque ad 
annum MCCCCXXXVI i. quo in urbe Znoyma in^Mo- 
ravia obiit. Coronam Regni Hungarian obtinuit 
Sigifinundus anno MCCCLXXXVI. Coronam Regni Bo- 
hemiae anno MCCCCXX. & Coronam Imperil anno 
Mccccxxxm.accepitab/^?2/o fF.Pontificc Ma 
ximo . Duas uxores habuit Sigifinundus, quarum-* 
prima fuit Maria &gt; filia Ludovici Regis Hungarian , 
qua?, dotis nomine, Hungarian Regnum detulit ^*- 
gifinundo . Altera uxor fuit Barbara, filia Hermann* 
Comitis Cilise, impudicifllma foemina , quam Sigif* 
wundus paulo ante mortem detruferat in carcerem, 
quia de novis nuptiis agebat, cum Polouorum Re- 
ge in damnum filige fuse Elifabetba . Sed,mortuo ^/*- 
gifinundo, foluta e carcere, fefe in omnem luxuriant 
Tine ullo pudore efFudit, nulla alia dc caufa fibi vi-&lt; 
tarn expetendam dicens , nifi ut voluptati corporis 
fui infer virct. 



ECCIESI ASTICA* 53 

Mortuo Sigifmundo Irnperatore , *4lbertus hu- 
jus nominis //. filius ^Alberti Auftriae Duels, & 
^Joanna de Bavaria, qui ElizabetbamfilizmSigifmun- 
di&gt; uxarem duxertft , in Soceri fui Sigifmundi&zgnz 
& Imperium fuccedit . Et primo Rex Hungarias in 
Alba Regali coronatus eit Kalendis Januarii anni 
MCCCCXXXVIII. delude Bohemia Rex pridie Nonas 
Maji ejufdem anni Pragae falutatus eft, ac tertio Ka- 
lendas Junii ejufdem anni folemni pompa inaugu- 
ratus : tandem decimo tertio Kalendas Apriiis a 
Septemviris denunciatus eft Imperator . Tenta- 
runt quidem nonnulli impedire^ne *Albertus Regno 
Bohemia? potiretur , & ea de caufa Cafimirum , fra- 
trem Regis Polonia?, annoruni tredecim adolefcen- 
$enj, evocarunt &gt; earn in fpem erecli fore ut Cofim* 
rus exercitu Polonorum fretus idlbertum fuperaret, 
ac folio deturbaret . Sed Albert us , debellatis Por 
lonis, Cafimirum in patriam inglorium redire com^- 
pulit . Nee Polonos tantum , fed Moravos fudic 
lAlbertus, Sarmatas repreflit, Huflitas Auftriam de,- 
vaftantes in fugani egit, Turcas quoque ex Hunga^ 
ria repellere jam inceperat j fed in medio rerum-f 
ctirfu morte praereptus eft 3 quam iibi ex nimio.pe- 
ponum efu comparavit. Obiit ex dyfenteria non^ 
procul a Strigonio in pagocuilswgo nomen, dam 
BudaViennam reverteretur , iexto Kalendas No- 
vcmbrisanni MCCGCXL. Optimis artibus turn belli j 
rum pacis enituit, religiofus^ liberaliiate ac juftitia 
pra^ftans, in bellis audax, & manu promptus , ma.- 
gnusque plane ft^turus Imperator y fi longiorem vi- 
tarn egi (let , qui tarn brevi temporis fpatio tam 
prseclara geflit , de quo vere did poteft : 
in brewi explevit tempora mult a, Sap. 

C 



34 H i s T o R i A 

cap.4. v.ii.Eiizabetha filia Sigifmundi Imperato 
ris, quam vtlbertus , ut mox diximus , matrimonio 
fibi fociaverat, genuit ^fnnam, Elizabethan , & La- 
dislaum, filium pofthumum , quern Regina Elizabe 
th A poft mortem mariti Hungarian Regem ab Ar- 
chiepifcopo Strigonienfi confueto ritu coronari 
curavit. \ 

In locum demortui ^ilberti Imperatoris , Se- 
ptemvirum fuffragiis elcdus eft Fridericus hujus 
nominis HI. Auftriae Dux, Ernefti Auftriaci tilius, & 
.Albert* Augufti pacruelis , viginti fex annorum ju- 
venis , peregrinatione in Terrain Sandam illuiiris, 
&lt;li6tus PacificHSy quod pads artibus addictus,a bel- 
loabhorrerec . Bis Romam profectus eft Frideri- 
cits III. PrimOjRomam venic anno Mccccui.quo una 
cum Elconora Augufta, conjuge fua, Coronam hn- 
perii a Nicolao V. Pontifice Maximo fufcepit . In re- 
ditu Borjium , Marchionem tftenfem , Mutiny Du- 
cem creavit, fed ciim muneralibenter acciperer, & 
nee liberalitatis, nee fapientiar, cum per alium fcm- 
per loquerecur, fpecimen ullum daret^ab Italis fere 
contempcus in fuam Germaniam recefllt . Romam 
fecundo venit Fridericus anno MCCCCLXVI 1 1. tum_* 
ut votum perfolveret , turn etiam uc cum Paulo H. 
Pontihce Maximo deliberaret de Expeditione con 
tra Turcas fufcipienda . Hungariae Regnum turbis 
baud parum agitarum efr imperante Fmfer/Y0,cujus 
fideiac tutelar riliumfuum pofthumum, diftum La- 
d^/aw,commiferat Elizabetha Regina Hungaria:,& 
uxor .Alberti II. Imperatoris , Hungariasque Regis } 
poft cujus obitum, qui, ut fuperiiis diximus, conti- 
git anno MCCGCxL.regnavit in Hungaria Vladislavs* 
bed VladisUo Hungarian Rege viao & occifo in pu- 



ECCLESIASTIC A. 35 

gna, quam anno MCCCCXLIV. ad Varnam habuic 
cum Turcis , Hungari fecundum hanc calamitatern 
Ladislaum pofthumum ^Albert* Caefaris , & Elizabe 
ths filium, puerum dumtaxat quinquennem , Hun 
garian Regem anno MCCCCXLV. elegerunt , addico ta~ 
men Curatore Regni Joanne Huniade . Noluit Fn- 
dericus Imperator Ladislaum , quern mater Eliziabe- 
tha ejus tutel commiferac, reddere , & earn ob 
Gau&rn iratus Joannes Humades &gt; Regni Hungarici 
Curator, Auftriam , aliasque Friderici Imperatoris 
Provincias armis pervaitavic* Hie eft ilk Joannes 
Humades fortiffimus Dux, qui,ut antea dicebamus, 
regnante in Hungaria Vladislao , infignem de Tur 
cis vidoriam anno MGCCCXLIII. reportavit , fed an 
no iequenti a Turcis in pugna Varnenfi vidus eft , 
quam ignominiatn dum anno MCCCCXLVIII. abo- 
lere parat ,. majorern cladem a Turcis , quos facpe 
armis debellaverat, accepit in praelio Coilovenfi , e 
quo ipfe perniciffimo equo fugere coa&us eft. Man- 
fit Ladislaus Tub tutela Friderici Imperatoris ufquc 
ad annum MCCCCLII. quo anno segre ab Imperatorc 
dimilfus, Regna Hungarian , Bohemias , & Auftria: , 
quae ipiius pater ^ilbertus poflederat , obtimut . 
Veriim Ladislaus, quamvis Rex appellate tur^alieno 
tamen arbitrio duftus , in regnis fuis Triumvira- 
turn infticuit . Joannes Huniades Hungarians rexic , 
Toggiebrxcius Bohemiam, Vlricus Auftriam . Mor- 
tuo tandem Ladislao Hungaria: Rege an*MCcccLvn. 
non abfque gravillima fufpicione veneni a Georgia 
Poggkbracio, & ]oanne I(gkyfina , tune HuflitarunL-* 
capitibus, propinaci, Matthias &gt;mzgni illius Herois 
]oannis Huniadis filius , & paternas fortitudinis lias- 
res, Rex Hungarix ekdus eft, belloque laceflivit 

C i 



HlSTORlA 

fm/mV##*Imperatorern,ac Yiennam, Atiilriz Me- 
tropolim, poft aliquot menfium obfidionem fame 
ad exrremum redadam, deditione recepit anno 
MCCCCLXXXV, cum magno dedecore Imperatoris , 
qui, uc in Silefiae Annalibus legitur , turn per Ger- 
maniam circumcurfans , ia parietibus hofpitiorum 
hujufmodi fententiam fcribcre folitus erat : Pgrum 
inecuperabilium fitmmafelicitas eft oblivio . Bellum 
inter Fridericttm Imperatorcm , & Mattbiam Hun- 
garix Regem perduravit ufque ad an. MCCCCLXXXIX. 
quo pax inter utrumque fancita eft . Bellum etiatn 
geifu Frldericus Imperator cum Georgia Poggiebra- 
cio, yiro forti, fed Huflita &gt; qui poft mortem Ladtf- 
lai Rex Bohehiix anno MCCCCLVIII. fuit eleftus . 
Litterse, imperaote Friderico, per Italiam in magno 
fplendore fuerunt, Gr&lt;ecorm dodiflimis^qui caj)ta 
a Turcis anno MCCCCLI 1 1. Conftantinopoli , ad earn 
accurrebant , semulatione fua Latinorum acuenti- 
fcus ftudia, ficutopportuniusoftendemus in Collo- 
quio quinto agendo de viris Illuftribus Ssculi XV. 
At Italia, licteris licet tiara , funeilis tamen bellis , 
imperante Friderico fuit funeftata . Mortuo (iqui- 
dem anno MCCCCLVI 1 1. ^Alpbonfo Aragoniac & Sici 
lian Rege, quicjue Regnum Neapolitan um occupa- 
verat, confeftim ]oanncs &gt; filius Reuati AndegaveniiSj 
queoi ab ifto ^flpbonfo , a Regni Neapolitan! poflef- 
fione depulfum,in Galliam, patriam fuam, rediiife 
fupra obfervavi, magno exercitu colledo , in Apu- 
liam profedus eft , collatisque fignis Ferdinandum&gt; 
filiutn ^flfhonfi acie vidum , & Caftris exutum in^ 
fugam egit , adumque otnnino de eo fuiilet , nifi 
Scandebergus, Epiri Rex , abjeda omni cundationo 

ci fuppctias tuliifet . o auxilio adjutus Ferdinan* 

dus 



ECCLE SIASTIC A. 37 

dus hoftes repulit &gt; & omnia fibi in Regno Ncapoli* 
tano a Joanne Andegavcnii crcpta in poteflatem re- 
cepit, uti referc Marinus Barletius libro deciino de 
Geflis Scandebergi . Alia bella, imperante Friderico&gt; 
excitavit in Italia dominium Ducatus Mediolanen- 
fis . Mortuo namque fine liberis Philippe Maria 
Duce Mediolanenii , ]oannis Galeatii Ducis Medio- 
lanenfis filio,ad Mediolanenfe donunium Frideri- 
cus Imperator^Ipbonfus Aragonum & Sicilix Rex, 
Carolus Dux Aurelianenfis , Ludovici filius , Franci* 
feus Sfortia afpirarunt, & pro fuo in ilium Ducatum 
jure acerrimc decerrances, nova bella in Italia mo 
verunt , de quibus legendus eft vfinea Piccolominei 
Cardinalis Senenfis liber de Europa Statu fub Fride 
rico Imperatore . Obiit Fridericus III. Lyntzii die^ 
vi i. Septembris anni MCCCCXCIII. Imperium te- 
nuit per quinquaginta quatuor annos , nullusquo 
Imperatorum, Ofitavianum *duguftum fi excipias 
tamdiu imperavit . Multa circumferuntur prxclara 
Apophtegmata ab hoc Imperatore dida,quo^we^ 
Sylvius , qui fuit poftea Summus Pontifex , didus 
Pius II. collegit, eaque Tomo II. Rgrum Germani ca- 
*um inferuit Marqitardtts Freberus . 

D. Queni in Imperio Occidentis fucceflb- 
cm habuit Fridericus III. ? 

M. Succeflbrem Imperil Fridericus III. reli- 
iuit jSlium , quern ex prima conjuge fua Eleonor&lt;L* 
;enuit Maximilianum hujus nominis /. quern anno 
ICCCCLXXXVI. jam Imperil confortem fecerat , & 
legem Romanorum ab Eleftoribus defignari cu- 
werat . Hujus eledionis & coronationis Maximi- 
afti /.Hiftona defcribitur Tomo 3. Rerum Ger- 

I unicariim Marquardi F reheri . Gubernacula ita- 

s~* 
C 3 que 



38 HISTORIA 

que Imperil Occidentis poft obitum patris fufccpit 
Maximilianus annum agens aetatis fuas trigefimum 
quintum jlmperiumquc per viginti quinque annos 
ab obitu patris adminiftravit, utpote" mortuus an 
no MDX ix. De his , quae egit Maximilianus Impera- 
tor abannoMD. ufque ad annum MDXIX. , quo e vi- 
viscxceflk, in Colloquio I. in Hiitoriam dccimi 
fexti Ecclefce S^culi fermonem initituam &gt; hie vero 
breviter referam illius gefta ab obitu patris ufque 
adfinem Saeculi XV. In primis , Maximilianus mul- 
tum ab Hiftoricis commendatur ob juftitiam , cle- 
mentiam, temperanciam , magnanimitatem , mo- 
deftiam, liberalitatcm, Chriftianae pietatis cultum, 
& caeteras alias virtutes, quibus praeditus erat 
In Italiamjion femel venic* fed Imperii coronam^ 
d Pontifice non accepit , bellis lemper implicitus 
cum Gallis , Helvetiis , & Venetis . Maximilianum 
Casfarem in Italiam anno MCCCCXCVI. advocarunt 
Ludovicus Sfortia Dux Mediolanenlis, aliique Italiae 
Principes, una cum Venetis, qui Caroli VllL Gallia- 
rum Regis bellicum metuebant apparatum contra 
Rcgnum Neapolitanum , quod Chriftianiffimus ille 
Rex fibi vindicare in animo habebat ; corum votis 
annuens Maximilianus Expeditionem in Italiam fu- 
fcepit 9 fed fuo nomini ac dignitati valde indeco- 
r am . Nam Ligurnum una cum fuis ac Venetorum 
& Ducis Mediolanenfis viribus oppugnare volens, 
tutpiter inde a Florentinis, in Gallico foedere con- 
ftantiflimis, repulfus, in Lombardiam rediit , & ibi 
mutatis faepe pro levitate animi confiliij, demum- 
in Germaniam adeo inglorius abfceflit, ut fefe Ita- 
lis, qui a multo tempore Caefares armatos non vi- 

, virium fuarurn tenuiute oftensa, deriden- 

dum 



ECCLESI ASTIRA. 

dum deinceps pnebuerit, & Caefareum nomen Lon- 
gobardicis dideriis objecerit . Nee fdicior fiat 
cxitus belli, quod anno MCCCCXCIX. cum Helvetiis 
geffit Maximilianus C*efar . Ab his quippe Temper 
vidus eft , licet Ctffariani nonfolumpeditum numero 
ejjent fuperiores,fed & equitatu florentiffimo infirufiti, 
ac in cunftis aliis , qua ad bellicum pertinent appara- 
tum&gt; longe praftarent ; animi autem virtute cederent 
minims . Verum&gt; dum nimiam audaciam maturis prte- 
ferunt conjiliis , talem fenfere eventum , qualem con 
tempt us, & nimiaparerefolet temeritas , ut ait #///- 
baldus Pirkfimerus , Patritius Norimbergenfis , iii-&gt; 
bujus belli, quam defcripfit^Hiftoria, qusc extat to- 
11103. Rerum Germanicarum Marquardi Freberi . 
De bello, quod cum Venetis annoMDiv. egit Im- 
perator Maximilianus , & de aliis ejus geftis ufquc 
ad ipiSus obitum, qui, uc mox notavimus , contigic 
inno millefimo quingentefimo decimo nono , op- 
^ortunius dicemus in Colloquio primo in JHifto- 
riam Saeculi decimi fexti . 

D. Galliarum Reguni pia pro Fidei Catholi- 
:* propagatione , & extirpandis Hserefibus ftudia, 
:uras , leges , necnon maximam reverentiam erga 
Summos Pontifices,quos interdum profugos exce- 
perunt , foverunt, & contra eorum hoftes ac Ty- 
rannos armis potenter adjuvcrunt, jam fatis fuper- 
]ue expendimus in noftris pracedentibus Collo- 
juiis . At vehementer timeo y ne iftud florentifli- 
num Rcgnum graviflimis SseculoXV. fueric cala- 
nitatibus oppreflum , regnante prafertiiTi Caro- 
o VL quern per dementiam regnandi impotem eva- 
ifle, memini te obfervafle in Colloquio L in Hifto- 
iam Sxculorum XIIL Sc XIV. 

C 4 



4 o H i s T o a i A 

M. arolus VI. Galliarum Rex , qui ab anno 
MCCCLXXY. regnare ccepk, adeo populis fuis charus 
fait ob probiratem, manfuetudinem , pietatem* li- 
beralitatem,aliasque Regias dotes, ut Benb ^imati 
cognomen apud eos confecutus fit . Sed, poftquam 
Carolus Rex anno Mcccxcn.in amentiam incidiffer, 
reliquum ejus Regui tenipus domefticis turbis 9 ci- 
vHibus, externisque Atiglorum bellis , tributorum 
gravitate, & diuturno , quod Ecclefise finum lace- 
rabatj Schifmate adeo funeftum fuit , ut nifi Deus 
auxiiiarem manum imminent! Galliarum Regni 
ruinae fuppofuiflet, in extremas clades & Anglicam 
fervitutem corruiHet illud Regnuni , quod Caro 
lus VI. ob continuant pene mentis & corporis in- 
firmitatem per fe regerc baud poterat . Tot malo- 
rumfbntem &originem hie brevitet aperire nc* 
ceiie eft . Joannes Uux Biturigum^ & Pbiliffus Bur* 
gundise Dux, Carali VI. patrui, adminiitrationeno-* 
Galliarum Regni , ob pene continuum Regis mor- 
bum fufceperunt , feclufo ejufdem Caroli Regis fra- 
tre Ludovico Aurelianenfium Duce . Him: Ducem 
Burgundise inter & Ducem Aurelianenfem impla- 
cabiie odiurn erupit , quod acriiis recruduit & ex- 
arlit, poftquam, mortuo Philifpo Burgundiae Duel , 
qui natura piacidior erat , fucceffit filius ]oannes , 
ingenio ferox , qui bellorum civilium fomitem in_* 
Regno Gallise fubminiftravit , & in illud extraneas 
tandem Anglorum copias induxit . Tentavit qui- 
dem, ac diii multumque laboravit Joannes Bituri- 
gum Dux^ut ferales iftae inter confanguineos Prin- 
cipes difcordi^e extinguerentur . Nihil tamen pro- 
movere potuit , eoque , exafperatis hinc inde ani- 
, res perdufta elt , ut Joannes Dux Burgundi^ 



ECCLESIASTICS 41 

amiulum fuum Ludovicum Ducem Aureliancnfem^, 
e Palatio Reginse tune ex puerperio decumbcntis 
redeuntem , per fummum nefas in media Parifio- 
ruin Civitate Sicariorum manu jugulaverit . Hoc 
immani perpetrate parriciclio, in FJandriam , qu 
ad fe materno jure pertinebat , protinus aufugit 
Dux Burgundiae, crimenfuum armis defenfurus. 
Hinc ad caufam dicendam vocatus,multo equitatu 
fretus, & turba militum ftipatus Parifios venic , & 
quamvis Vahntina&gt; Ducis Aurelianenfis vidua, cum 
libcris, quos ex eo fufceperat, Regis fidem implo- 
raret, ne hoc parricidium inultum pateretur , Rex 
tamen , qui mentis compos non erat 3 veniam dedit 
armato Burgundiae Duci, cujus parricidii defenfio* 
nem impie fafcepit ]oannes Parvus Theologus Pa- 
rifienfis , ejufdem Joannis Ducis Burgundiae ftipen- 
diarius, Ducemque Aurelianenfem , ceu Tyrannum % 
licite a quovis occidi potuifle propugnavit . Haec 
venia Duci Burgundi* aRcge conceffa gravius ex- 
citavit belli incendium, nedum fopivit . Dux quip- 
pe Burgundise cum Henrico P. Anglorum Rege foe- 
deratus, in Gallias evocavit Anglos , quorum pri- 
ma irruptio contigit anno MCCCCXV* quoad^f^m- 
curtium prope Caletum prselium commiffum eft. 
in quo Galli ab Anglis vifti funt, & intercmpti eo- 
rum Duces Menconiu^Barenfis 9 Brabantinus &gt; Co- 
mites Nivernenfis, &Marli, *Alebretus Magifter 
Equitum , Caftiliorutus Maris Pr^fedus ^ Militum-t 
Francorum decem millia occubuerunt, captiquc 
Duces Aurelianenfis , & Borbonius , Comes Vin 
docinenfis, I(icheMontius,8c Bufficaldits Francise Ma- 
refchallus , ac nobiliffimarum familiarum Proceres 
permulti. Interim, eodemanno 



HlSTORIA 

davicits Galliae Delphinus, Caroli ^/. Galliarum Re 
gis filius primogenitus * cuifucceflit Joannes ejus 
frater, fed Joanni anno fequenti , feu MCCCCXVI. ex 
immodicopilseexercitioe vivis fublato , Carolus , 
uJtirnus filiorum Caroli VI. in Delphini locum ac 
fpem Galliarum Regni fucceffit. Contra Carolum 
Galliae Delphinum novas turbas excivit Dux Bur- 
gundias, quippe qui Rothomagum, Rhemos, Caca- 
Jaunum, Trecas, Antiiiodorum occupavit , & Hen- 
ricus if. AngliseRex,cum Duce Burgundiae foedera- 
tus, Cadomum , omnemque Normanniam inferio- 
rem aut expugnavit , aut deditione recepit . Tot 
malis Carolus Delphinus , in quo folo totius Regni 
Galliae fpes inclinata recumbebat, pro virili occur- 
rere fatagebat, & Rothomagum quidem Duci Bur- 
gundiae eripuit, fed Benricus ^.Anglorum Rex lon- 
ga obfidione & fame Rothomagum domuit , Ur- 
bemque ingreflus eft die xix.Januar.an.Mccccxvm. 
AccelFit eodem anno civilibus externisque bellis , 
quibus mifera difcerpebatur Gallia,Ducis Burgun- 
dix fadio ex Laniis , viliflimisque conflata homini- 
bus, qui ferrum in Aurelianos acuentes horrendas 
Lutetias Parifiorum c^edes patrarunt , unoque die 
Comitem ^irmeniacum Regni Gomcftabilem , Hen- 
ricum Morleum Cancellarium , cum aliquot Epifco- 
pis, Abbatibus , & Parlamenti Senatoribus adver- 
fantibus,aut fufpedis DuciBurgundi 3 trucidarunt, 
tantaque rabie in alios promifcue famerunt, ut eo- 
rum cadavera feris & vulturibus obje&lt;9:a,aut in flu- 
vium projecfta , aut e furcis publicis ignominiose 
pependerint . Carolus autem Delphinus, qui pr#i- 
pue ad necem depofcebatur, vix nudus ex ea ft rage 

eft a Tanneguino te Caftello, forti & npbi- 

li 






ECCLESIASTICA* 43 

Ji Britonc . Inter hsec, delirus Rex Carolus VI. equo 
impofitus &perurbemcircumdudus, haecproba- 
re coadus eft . Dux vero Burgundiar, qui tune ver- 
fabatur apud Trecas una cum Regina Elizabeths 
Bavara, quae fe,amentemque Regem Duci Burgun- 
di# penitiis tradiderat , ejusque omnibus confiliis , 
quantumvis perverfis , Regnoque exitialibus forti- 
ter folita erat adhasrefcere , confeftim Parifios ac- 
currit , & a Parilienfibus ingenti pompa receptus 
eft, moxque nova excitata in Aurelianos , feu Ar- 
meniacos (quo nomine Caroli Delphini fautores 
appellabantur) feditione per Capelucham, publicum 
& infamem Urbis fervum, innumera feelers , fa:vi- 
tlx & facrilegia edita iimt . Tande m , divinam ul 
tionem Dux Burgundix, belli fax, totque flagitio- 
rum author , expertus eft anno MCCCCXIX. Cum 
cnim adcontroverfias dirimendas^ pacemque ami* 
co foedere ftabiliendam , conventum eflet &gt; ut per 
Colloquii fpeciem Carolus Delphinus, & Joannes 
Dux Burgundia? , cum denis omnino comitibus, 
venirent Montoriolum ^ qua Icauna fluvius S^qua- 
nas immifcetur &gt; & ad id in medio pontis ligneum 
tabernaculum fuiflet conftru&um j ibi inter Princi- 
pumcomites orta contentione ^ Dux Burgundia? , 
infcio, nee iftis infidiis confentiente Delphino y in- 
cerd mauu occifus eft, atque ita mortem Duci Au* 
reliaaenfi fuoju(Tu perfidiose illatam pari ralione_&gt; 
luit , & implevit Chrifti Domini didum &gt; Mattkxi 
cap. 26. verf. 52. Convene gladium in IOCHWL* 
fuurn &gt; omnes cnim , qui acceperint gladiunt t gladio 
fcribunt . 

D. Ea Ducis Burgundiae nece fuitne plaac 
extinftum incendium ab co in Galliarum Regno^ 

exci- 



44 H i $ T o R i A 

citatum &gt; & tandem poftliminio revocata Chriftia- 
niflimi hujufce Regni diii optata tranquillkas ? 

M. Tantum abeft,ut Ducis Burgundias mors 
vaftitatc Regnum Gallic , incenfione urbes , inter- 
necione cives liberarit; utpotius , majoribus con- 
citatis turbis, oleum caniino addiderk. Atenim 
Philippus hujus nominis //. ca^Ii Joannis Duels Bur- 
gundia^filius, ad uIciTccndam illatam patri fuo ne- 
Cm Superos & Acheronta movit . In primis , Ur- 
btm Regiam, Carnutum, Trecas, Regem , & Regi- 
nam Henrico P. Anglise Regi tradidic : deinde cu- 
ravit , ut Catbarina, Galliarum Regis Caroli VI* 
filia , matrimoniurn iriiret cum eodem Henrico V. 
Anglorum Rege 3 ea lege , ut Henricus gencr , 
fi focero fuo Carolo VI* fupcrftcs foret , liberi- 
que ex Catbarina procreati in Regnum Galliarum 
fuccederent . Poftremo , confentientibus Caro 
lo VI. qui nee fui , nee Regni ^ nee mentis potens 
crat , & Elizabetha Regina , quse plusquam nover- 
caliodio fiiium profequebatur,Car0/#w Delphinum 
abfentcm poftulavic in judicium de nece Ducis 
Burgundi,fecitque ut judicaretur indignus^qui in 
Regnum fuccederet , & omnifpe regnandi dejice- 
retur . His ita conititutisj Henricus ^.Angli^e Rex, 
quafi Orbis tcrrarum viftor , in Angliam reverfus 
eft, fratremque fuura Ducem Clarentias Parifiis re- 
liquit cum titulo Gubernatoris GaJIiarum Regni. 
Carolus Delphinus in his rerum anguftiis copias 
collegkj & prarlium anno Mccccxxi.cum Anglis ad 
Baugium in Andibus conferuit , in quo Angli ma- 
gnaclade affeftilunt, caefusque Dux Clarentiae, 
HenririV. Aoglici Regis frater . Hanc cladem^&gt; 

accepiflec ttwricus Anglgrum Rex , fraternos 

ma- 



ECCLESIASTICA. 45 

manes ulturus , cum ingeatibus copiis venit in 
Gallias, fed infaufto exitu , nam totum pene ipfius 
exercitum peftis , fames 3 & rufticorum exercitus 
difliparunt . Minuic taoien utcumque doloreirL-* 
utriusque cladis Henrico V. Angliae Regi genitus 
ex Catbarina filius HenricttSyhxres Galliarum Regai 
injufte delignatus per pada matrimonii Catharina 
Francis, Caroli VI. filiae, cum Henrico V* Anglorum 
Rege,quae Obfervationibus fuis in Hiftoriam Ca- 
roll VI. inferuit Godefridus pag.6p6. Veriim perbre- 
vem ex hoc nato fibi filio Iseticiam habuic Henri* 
cus V. Anglic Rex. Anno fiquidem fequenci , feii 
MCCCCXXII. Henricus Anglias Rex in morbum inci- 
die, eoque ingravefcente , ad Vincennarum nemus 
deiatus obiit , duosque iibi fuperftices fratres reli- 
quit Betfortium , & Glocejterium Duces , quorum^ 
primo Regni Franciae , akeri Anglian Regni admi- 
niftrationem partituselt ^eosque rogavk, ut ejus 
filio Henrico &gt; qui unius dumtaxat anni puer erac , 
patrum loco eflent , donee adolefcerec * Henrici V. 
Angliae Regis mortem fecuta eft codem anno 
wccccxxii. Caroli VI. Galliarum Regis mors,at- 
que ita demum fadum eft , ut Carolus Delphi- 
nus , Caroli VI. Galliarum Regis filius , tot hade* 
nus f^vis tempeftatibus adus , defundo patre, 
in jura regias^fucceflionis , & naturae lege , & gen 
tium Inftitutis , & Francia: inconcuilb jure vocatus 
fit, didus Rex Carolus VIL cognomento Vittor , eo 
quod Rfignum Francix fere v perditum, & ab Anglis 
occupatum recuperaverit turn bellica virtute , turn 
pr^fertimfretusauxilioDei, qui his calamitofis 
temporibus Joannam Darciam y Aurelianenfem Pucl- 
lam, vulgo Gallice didam La Puerile d Orleans, ve- 

lut 




HlSTORIA 

lut alteram DeZwdw/ufcitavitjqua: ultima metuet 
tiutn Gallorum animos crigeret , Patriam liber; 
ret, Anglos profligaret, Regemremque Francicai 
inpriftinum fplendoris ttatum reftitueret . 

D. Geftio quatn maxime fcire prasclara 
cinora , quibus haec Puella Aurelianeniis , Joanna 
Ddrad,Regem Carolum VIL apotentiflimis hoftibi 
Anglis , totumque Galliarum Regnum abimm 
nenti ruina vindicaverit \ 

M. Nonomniaiftiusheromse Puella Aur&lt; 
lianenfis toto Orbe celebrata facinora hie referei 
da fufcipiam, ciim bellica fafta hujus Puellse , qu 
magnum Hiftorias y & Galliarum Regni decus eft i 
ornanientum^libri potius materiem y , quamCon 
pendii Hiiiorici fuppeditent argumentum; fed illi 
ftriora tantum ejus gefta perftringam &gt; ut inde ii 
telligaSyDeum aliquando infirma eligere, ucfbrt 
quajqueconfundat^ Joanna Darcia , ruitkana , i 
(implicis animi Puella , nata eft in agraTullenf 
]acobo patre Agricola y & Izabella matre A Dec 
dum pafcendo ovium gregi intenta eflet , jufla e 
ad Galliarum Regem prohciici, arma induere, co 
lapfumabfque ulla fpe Regnum erigere&gt;& perdue 
Jium populorum fadiones viresque infringero 
Redadus erac eo tempore ad ultimas angufti^ 
Gallorum Rex Carolus Yll. & bis acie viftus j %g 
Bititrigum ab hoftibus per ludibrium dicebatur 
Aureliam , nobiliflimam Gallic Celtics urbem-a 
obiidione cinxerant Angli, eamque mox occupy 
turi erant , ciim ad Regem Carolum Vii. cui ult 
mum Jiuminebac periculum, hxc Puella divinis ir 
ftiiicta vocibus venic, aiierens fc a Deo mi flam efl( 
ut Aureliamab Anglica oblidione liberaret, & ft* 

tii 



ECCLESIASTIC A* 47 

tim Martio ardore fuccenfa, in ferrum, ignem&gt;gla- 
dios, & in omnia vitae difcrimina ulcro proiiliens 
ad folvendam Aureliae obfidionem intrepide per- 
rexit, & per hoftium munitiones impetu fado , ob- 
feflis auxilia, commeatumque intulit. Dein, Anglos 
aggrefla, crebris irruptionibus eos fregit ,ab urbe 
repulit, ad Patajum, BdRx vicum , prorligavit , ca- 
pto Talleboto Anglorum exercitus Duce . Regem* 
Carolum Vll. per medios hoftes ad inaugurationem 
fuicipiendam Rcmos perduxit , Urbes I recas, Ca- 
talaunum, Remosque Regise potellati fubjecit,Bel- 
lovacum, Laudunum, Sueiliones , Compendium-^ , 
Siivanedum, aliaque Oppida Anglis eripuit . Tan 
dem , irrito conaru Lutetia ab Angiis tentata , 
Compendienfibus ab iisdem Anglis obfeflis fuppe- 
tias ferens hxc Piiella , dicfta Aurelianenfis , urbem 
ingrefla eft, fed poftera die eruptionem faciens, ab 
hoftibws capta , in Anglorum poteftatem venit, a 
quibus Rothomagum duda, & magia:, haerefeos, & 
luxuriac per calumniam accufata , ac nemine in ejus 
defenfionem hifcere aufo , Saeculari tradita Magi- 
ftratui,viva in foro exufta eft die xxxi. menfis Ma- 
jianniMCCccxxxi. Veriim, iftius heroinse Puella: 
Aurelianenfis innocentia multis momeucis liquido 
comprobari potelt . Primo , quia Carolus Vll. Gal- 
liarum Rex, ei prsedicanti , fe a Deo miflam fuiflc , 
npn prius fidem adhibuit , quam variis interroga- 
cionibus a Theologis , Jurisperitis , Proceribus , & 
Senatu Parifienfi tune Pifiavium translato, tencata 
ac probata fuiflet, & ipfa prudenter , conttanter ac 
tande ad omnia refpondidec . Secundo, hanc Puel- 
ain innocentem , ac Deo charam finite facile per- 
uadenc, cum fecundiilimus rei fecucus exicus, qua- 

lem 



48 H i s T o R i A 

lem non nifi Deo au&ori adfcribere fas fit : 
etiam ingentia ejusdem Puellse , duodeviginti an- 
nos dumtaxat turn tcmporis natse , in Regem , to- 
tumque Galliarum Regnum merita, quae Rex Caro&gt; 
lus yil. commendavit Regio Diplomate, quo mira 
bilem illam Puellam, ejusque patrem, matrem/ra 
tres, confanguineos , ac eorum pofteros 9 ad nobi 
Hum ordinem anno MCCCCXXIX. cvexit , ut viderc. 
eft apud Dionyflum Godefridum 9 qui Regium iftu&lt; 
Diploma refert in fuis Obfervationibus ad Hifto 
riam Caroii Vll. Tertid, vitas illius Puellae innocen 
tiam * ac Sentential in earn ab hoftibus htx iniqui 
tatem luculenter oftendunt graviflimi Scriptores 
quos laudat Joannes Hordal in V 7 ita ejufdem admi 
rabiiis Puellas . Hi (iquidem probatidlmx fide 
ScriptoreSj de illius Puelja: atalibus, vita, religio 
ne, moribus, rebusque geftis fermoaem habenres 
teftantur 3 Virginem illam injuria fuiffe damnatam 
Non inficior quidem, hanc Puellam Aurelianenfer 
ab Univerfitate Parifienfi cenfura eife perltridai 
tanquam proditricem, dolofam, crudelem, (itibur 
dam efFufionis fanguinis humaai, fcditiofam , &: a 
tyrannidem provocantem, Schifmaticam , Apoft; 
tricem, divinatricem, blafphemam in Deum , coi 
temptricem Dei in fuis Sacramentis , Legis divin 
ac facrae dodrinsc, Sandionumque Ecclefiaiticaru 
prxvaricatricem , male fapientem & errantem 
fide, atque de Idololatria fufpedlam Sec. Hanc Ur 
verikacis Parilienlis Cenfuram Egajfius BuUus i 
ieruit tomo ^.UiRorix Univerfitatis Parifienfts i 
pag.3^4. ufque ad pag^o^. At, iftius Cenfurx Ui j 
veriitatis Parifieniis nuila ratio merito haberi c j 
bet 3 cum quia extorcafuit ab Henrico VI. Angl 



ECCLESIASTICA. 49 

Rege^qui timcParifiis dominabatur ,fequc Galh 
Regem appellabat , & a Para Caucbonio , Vinicoris 
in agro Remenfi fiJio, Epifcopa&ellovaceaft , infi- 
goi Anglorum fautore , pacriae. , religionis ^ aequi- 
tacis proditorc; turn quia etiam Callifius III. Pouci- 
fex Maximus j volens ut caufa Puella: Aureliancnfis 
diligentiiis examinarctur , dedit anno MCCCCLVI* 
Judices *}oannem Archiepifcopuin -Reaienfem-jC/ii/- 
lelmum Pariiienfetn, l^icardum Conitantienfcm^Epi- 
fcopos , qui &gt; viiis & accurate expenfis omnibus & 
fingulis Pfdceflus Inftrumcntis , Aclis , monumea- 
tis, & Scripcuris, Puellam Aurelianenfetn inaoceu- 
tem dixernnt, pronuntiarunt j dj2clararunt,& Cannes 
Proceflus in ipfam fados , vel Seatentias iaeanuj 
lacas, canqnam dolum^ calumniam^ iniquitatem&gt;reptt- 
gnantiamtjurifque &faffi errorew continences da- 
inaarunt^atque aucloritate Apoftolica oainino rc- 
fcidcrunt,& in irritum iniferaatjUEcoaft^c ex Sen- 
tentia ab his.lati-j quam ex Regio Cartophylacio 
erutam , in fuis ad Hiftoriain Caroli VLL Obferva- 
tioaibus edidic Dienyfius Godefridus pag. 903. Le- 
gendus eft etiaai Egajfius Bul&us pag.4O&lt;5. ejufdeai 
Tomi Hiftorise Univerficatis Pariiieniis, ubi aperte 
innuic , hanc Univerfitacis Pari(ica(is Ceufuranu* 
:oncra Puelkm Aureliaaenfetu , iaftigaute Henrico 
it Anglic Regc, q.ui etiam fe Gallic Regcni nuacup*- 
ii y*t&gt; fadam fuitle , eaq,ue de causa eumdetn Henri- 
oi -urn Regem&gt; ne quid probri in Epifcopuai Bcllova- 
ii) renfem, in Dodores Paridenfcs , aliosque , qui in 
s ioc negotium inquifierantj jaceretur , eos fuis lit- 
jiii eris immunes eife voluiife ; Univerfiutem quo- 
iue Pariiienfem ad Summutn Pontificem , ad Col- 
ia egium Cardinalium , & ad Imperatorem litteras 
Tom.fl, D per- 






50 HlSTOR IA 

perfcripfifle, in quibus totius negotii fericm , cxc- 
cutiouemque judicii exppnit . Quas Univerfitatis 
Pariticnfis litteras poftquam defcripfit Egaffius Bit- 
l&u* &gt; fubdit : C&terum yaleranus far anus , Theolo- 
gus Parifieafi$//ijffW libri If.vittf, quam carmi 
ne confcripfit , Puellaz Aureliancmis , ait , Cor Vir- 
ginls lAurdianenfis mediis in dnenbm ilUfam intct- 
q:, & fanguine plenum faifle invent urn: 
Poftremo enituit pietas in morte Paella , 
In cinerem cunttos dumflamma refolveret artu$ y 
cor habet vends, mirabile diEtu , 
ri animi temerant incendia fedem ; 
turn vifa eft orbi prodire columba y 
Etpetere o/Ethereos, multis fpettantibus&gt;0rbes. 
His .& aliis momentis probatur inuoceatia Pucllag 
Aureiianenlis , quam ftacim ac Angli inique da- 
inaaileat ac vivatn combuffiilcnt , toco Galliarum 
Regao puliifantmaguis cladibus affcdi , & omnes 
urbes, quas occupaverant, in Caroli Vll. Galliaruin 
Regis &gt; ubique victoris , poteiiatem ac fidcm re- 
cepc* . Sic res Anglorum pod Pueilse Aurelianen- 
iis fupplicium iu pr^eceps ruentes documcntofue- 
runt, hanc Savnpfonis aemulam morte iua & flammis] 
plus eis , quam vita & armis nocuilie . In iftiu. 4 
glorias pattern cum Puella Aurelianenii optimo jur | 
venire debet Carolus Vll. fapienciflimus & fortitli 
iuus Galliarum ilex, quiampliffimas Urbes, & in 
tegras Provincias per netariam conjuracionem ai 
cjus obfequio divuifas partim armis , partial dedi 
ttone recepit* $c fumma voluptatc perfufus oinni 
in iuo Kegno derepente in melius mutata vidit 
quac ipie depoiira propemodutn & conciamata it 
veaerat &gt; duai, mortuo patre fuo Carole VI. Regi 

hab&lt; 



ECCLESIASTICA. Jt 

habenas modcrari ccepit . Rcgaavit autem in Gal- 
Jiis Carols VIL annos triginta novcm, & obiic 
anno MCCCCLXI. Fait optimus Priivceps , cujus pie- 
tatem , fbrtitudinern , juftitiam , benignitatem , 
fiudium Religionis & pacis Eccle/iafticae , caete- 
rafque alias Regias dotes paffi.n predicant Scri- 
pcores . Eo regnarite procufa eii ab Epifcopis 
Eccleiise Gallicanse in Concilio Bituricenti anno 
MCCCCXXXVIII. celcbcvt&Prag&fijticafinSth, quar 
in Galliis viguit ufquc ad annu;n MDXVI. quo,inico 
Leonem X. Pontificem Maximum inter & Framci- 
fcum /. Galliarum Regem Concordato Gdlico , ut 
vocant , abrogau eft pragoiatica ilia fanftio, ficut 
fufius oftendemus in fexto Colloquio in Hiltorrani 
Sseculi decimi fexti. Quatuor filias, & feptem rilia? 
Carolus VU. fufcepit ex conjuge fua Mtria, , ffiia 
Ludovici U. Ducis Andegavenlis ; fad duo dumta* 
xat filii ei fuperiiites vixerunt LudQvicHs,&Carol#s 9 
quorum primus Carolo patri fuccetlic in Galtiaruni 
Rcgnum , didufque eft Ludowcus XL 

D. Virtutuin Patris fui Caroli MP. ficut , & 
Galliarum Regni , hserefne fuit ac ftudiofus feda- 
:or Ludovicus XL 

M. Patri fuo Carolo VIL longe difflmilem fefe 
n Galliarum Regni adminiftratioae exhibuic Lu- 
l lovicus XI. qui , mota in patrem rebellione , apud 
^ ^///pp^wBurgundiaeDucem exui vixit,donec fucric 
froft mortem patris Galliarum Rex falucatus an^- 
ios undequadraginta natus . Eu.n Principem fuiflfi 
ngenio quidem perfpicaci , & acuto , fed callido , 
erlatili , fufpkiofo , pervicaci , vario , & incerto* 
lemori^ prodidcrunc Hiftorici . Enicuit in ipfo 
raeiertim haud vulgaris prudentia politica , qa^ 

D % fc 






HlSTORIA 

fe c graviffimis periculis expcdire,& a negotloriito 
difficillimorum ambagibus explicare iblebat . 
Enim vcro , fub exordium ftegni fui ad Regis Ara- 
goniajcum Henrico CaftelteRege dirimendamCon- 
troverfiam electus arbiter Ludovicus XI. fuis ipfo 
rebus Temper intentus* Comitatus Rufcinoneniem, 
& Cerdaniae Reguo fuo adjuaxit . Nee its conten- 
tus y quatuor ad Somoni*in urbes , Sanquitinum , 
Peronam , ^Amblanum , lAbbtwilUm , curn Comi- 
tatu Pontinenfi , & alia Oppida , qu* vi pacis 
Atrebatetitis CarolusVLL Galliarum Kex , pretio 
quadringentorum inillium aureorum Philippo Bur- 
gundia: Duci oppignaverat , corraiis undequaque 
pecuniis , redetnit . Id iniquo animo tulit Carolus 
Comes Carolefii, Philippi Ducis Burgundia? iilius , 
a quoPrincipes, & nobiles Gallic iollicitati , fc 
adverfus Regem Ludovicum XL , quern oderaat ,. 
paracos oftenderunt , & in eum conjurationem fe 
cerunt , qux dida eft Fatiio boni fublici , eo quod 
conjurati iili Principes , licet peculiarem odii cau- 
fam , &: belli gerendi occafionem haberent&gt; cau 
fani tamen boni public! praetexerent , & neceflita- 
tern tollendi vedigalia, quibus populus opprime 
batur. Pugnam cum exercitu conjuratorum ac 
Montem Lebericum, qui ab urbe Lutetia o&lt;Stavo cir 
cicer lapide diftat , comoiifitdie xxvu. Julii ann 
WCCCCLXV. Ludovicus XL fed cum neutri exercitu 
fatisliquida vi&oria conftitiflet , & aliundefoede 
rati Principes , niagnas undecumque copias acci 
pientes , bellum acrias inftaurarent ; coafultiu 
vifum eft Ludovico XL fequi faluberrimum conf 
lium fibi datum a Francijco Sfortia Duce Medic 
Janenfi, uc videlicet Principibus contra Jipfum 



V 

ECCLESIASTIC A. 53 

fcederatis omuia , quas peterent, in pr^fenti con - 

cederet , diltrados deinds a fe invicem fingulos 

data occafione opprimeret. Ho confilio teinpeliive 

ufus Ludovicus XL pacem curn Principibus conju- 

ratis pepigic ad Confluentium prope Parifios die v. 

menfis Oaobris anni MCCCCLXV. cujus initaj pacis 

conditiones Obfcrvationibus fuls in Hifloriam-* 

Philippi Comin&i inferuic Dionyfius Godefridtts pag. 

403. ditionis Regiae . Hoc pa&o diflipata eft ilia 

Principum fcederatorum in Ludovicum XI. Gallia- 

rum Regem Faciio excitata potifllmiim a Carols 

Coraite Carolefii , Philippi Ducis Burgundias filjo , 

qui unde fibi ditionum fuarum incrementa pol- 

licebatur , inde fibi uldmum excivit exitium. 

Nam cum effet natura ferox 5 aaiplis opibus fuper- 

biens,& novarum cupidus reruni,finitimos Jacefle- 

re non deftitk,praefertiai Pgnatum Lotharingis Du- 

:cm , quern Principatu fpoliacum compulic in.* 

Pranciam fugere . Poftea, Helvetios aggrefftis , in- 

elici marte cum eis pugaavit &gt; duobus pratliis ma- 

jna fuorum incernecione profligatus . Quo faftum 

:ft&gt; ut I(enatus Lotharingiae Dux opibus Ludovici XI. 

ufFultus, adcmptumfibi Principacum recuperarir, 

luem^iim Carolus Comes Caroleiii, Philippi Ducis 

lurgundiac filius, iracundia prceps,deauo invade- 

e molitur,& Nance jum oblidet,a Bgnato Lotharin* 

i* Duce , Germanicis , & Helvecicis auxiliis in- 

ru(9:o,viaus, in praelio cecidit die v. Januarti anni 

tcccctxxvi. unica relifta filia Maria , quac Maxi~ 

I nliano , Imperatoris Friderici filio , nupta eft . Au- 

[ ita Caroli Ducis Burgundiae morte , LudovicusXl* 

alliarum Rex , Burgundi&gt; Ducatum occupavit j 

teremque ia Belgio dicionem pgtcftaci fuse 

jfubje* 



54 H i s T o R i A 

lubjecit.TandemI#do^/Y#j X/.graviUimo ac diutur- 
no morbo implicitus,mortifque horrore perculfus, 
omnibus Saudis vota nuncupavit , ut valetudinem 
recuperaret, & longiori vita potiretur, cujus canto 
defidcrio tcnebatur , ut Medico fuo (ingulis menfi- 
bus decem milJia minimum donaret . Quin etiam 
ex Calabria S. Francifcum de Paula^ Ordinis FF. Mi- 
nimorum Fundatorem , evocavit , a quo de volun- 
tate Dei &gt; qui ipfuni ex hoc tnundo vocare decre-* 
verat, admonitus, ejufdem San6ti precibus , & 
adhortationibus mortem tranquilio animo expe- 
davit ,& omnibus Ecclefiae munitusSacramentis 
obiit die xxix.Augufti anniMCcccLxxxin.ejufque 
Corpus in #de B. Maria de Cleriaco fepultum eft. 
Filio fuo C^ro/o,queiD ex Carola,fiH3, Ludovici Sabau- 
iliae Duci*Sjfufceperat 5 egregiaante obitum fuum do- 
cutnenca dedit, qu^ legi poflunt inter Qbftwatione* 
JDivnyfiiGodefiidipag.qSS.Lcgendiis pariter eft P/?/- 
lippus CominauS) qui Ludovici XI. & Caroli Pitt* Gal 
lic Regum Hifloriam GalJice fcripfit &gt; quara ^uflus 
Lipfius in Notis adprimum librum Politicorum judi- 
cat eile dignam , qux ab omnibus. *Alexandris lega- 
tur , & quam fibi , veluti in Breviarium Imperato- 
rium^ ailumpferat Carolus V. Cafar . 

D. Mortuo ludovico XL nullifne turbis agita- 
turn eft Galiiarum Regnum ? 

M. Moriens Ltidovicus XL tutelam filii fui Ca- 
roli y qui tertium decimum agebat annum , com- 
miferat 4nn&lt;z forori fuse , quam Petrus Borbonius &gt; 
Bellijoci Dominus , uxorem duxerat . Earn fibi 
prxlatam a?gre tulit Ludovicus Aurelianenfis Dux , 
qui ad Francifcunt Britannia? Ducem fugiens ac belli 
faccrn pr^ferens , plerofgue .Regni Proceres iiu 

focie 






ECCLESIASTICAL 55 

focietatem vocavit;fed commiffo ad Fanum Mbinl 
in Aremoriciscum regiis Ducibus praelio,Dux Au- 
rclianeniis vi&oriapariter ac libertate cecidit amio 
MCCCCLXXXVI 1 1. & a Galliarum Rege Carolo hujus 
nominis Vlll. filio Ludovici XI. per triennium ia^&gt; 
carcere detentus eft . Supplici tamen Britannia: 
Duci ea iege venia conceiia eft , ut quod armis Re 
gis Caroli yill. partum erat , id in iilius 
maneret. Inter haec, Francifto Britannia? 
defundo , *Annam , ejus filiam , Maximiliano Ro- 
manorum Regi padam , matrimoaio fibi copula- 
vit Carolus Vlll. repudiate Margarita* filia Maxi 
milian! &gt; quam , Patre Ludovico XI. au&ore , fibi 
defponderat. Idautem omninoneceiiarium eflcj&gt; 
duxit Carolus Rex , ut Britannia, pro qua toties 
cruentis admodiim prxliis decertaverant Galii , 
redemptis , ac conciliatis eo conjugio Britonunu&gt; 
animisj priftina quiete frueretur , & utpr^dicia 
Provincia , quas ad arccndas Anglorum Claffes ma- 
xime opportunaerat, Gallico Dominio inperpe- 
tuum amico foedere uniretur . Hujus matrimoaii 
Pafia Carolum Yltl. inter & ^imam , Britannia 
Ducis filiam, inita die xui. menfis Decembris 
anniMCcccxci. publicavit Dionyfius Godefridits ia 
fuis Obfervationibus pag. 622. eadcmque ex *4r- 
gentry Aremoricae Hiftoriac Scriptore Latine infe- 
ruit in fuis Obfervationibus in Commentarios Phi** 
lippi Cominaipag. 518. Hoc Caroli Regis matrimo- 
nium baud parum movit Maximilian! Romanorum 

Regis ftomachum , turn ob repudii fili fu Mar-- 



gantti opprobrium, turn maxime ob fibi abreptam 

Britanniae praedam , quam ex matrimonio v4nn& , 
Bfiwnnia: hredi5/cip(uni confccuturuic fpcrabac. 



HlSTORIA 

Sua itaque fpe delufus Maximilianus bcllum Car oh 
yill. Gailiarum Regi intulk, fed cum ei viribus 
impar eflet , pacem cutn ipfo, recepta filix dote , 
inire coadus ell . Hujus fancitse pads Tra&atuni-&gt; 
Silvanecti coirfedum die xxi 1 1. menfis Maji anni 
wccccxciii. refert laepe laudatus Dionyfius Code- 
fridus in Obiervationibus ad Hiftoriam Carolifltf. 
pag. 640. & ad Philif pi Cominai Commentarios , 
pag. 507. Eo Auftriaco bello feliciter confedo, 
paceque in Regno compofita , Carolus Vlll. Expe- 
ditionem Italicanvii^-agno atiimo fufcepit ^ ad earn 
prsecipue iuitigatus a Ludovico Sfortia Mediolani 
Principe , qui exitialibus odiis a Ferdinando Rege 
Neapolitano &gt; & ab ^Ipbonfo ejus filio diflidebat* 
Anno itaque MCCCCXCIV. Carolus Rex fuperatis 
Alpibus inltaliam defcendit , eamque tepentino 
terrore complevic . Pifis , Horentise, & Romae ma 
gnified exceptus, refta Neapolim duxit exerci- 
tum 3 totoque Regno , nen?ineobfiilente , potitus 
eft. Hk ra{ idus viftoriarum , triuinphorumquc^ 
curliis tuiiorefii incuffit Venetis , & Ludovico Sfor* 
tia Duci M tdiolanenfi , qui adiunfirs (ibi Maximi- 
liuno Imperatore , & Ferdinando Hifpanif Rege , 
clam ctiam ^lexandro VI. Pontilice Maximo fa-* 
vente, conjurationtm fecerunt , & Carolum V HI. 
Gallise Kegtm , orainatis in Apulia rebus , i Gal- 
liam redtui urn intercluclere decreverunt* Erant 
in VenetotLm caftris miliia quadraginta armato- 
run&gt; ,, iarvlo veto Regi ieptem haudamphus miliia 
militabant . Nihilokcius, commiflo , apud Ferum- 



non Jorge a 1 arma Civit^te aiftans , prae- 
lio, abexigua-Gailortm n anu perrupta iunt ho- 

ftium cafti^a , &. Ivex e uutis anguitiis , Deo 

faven- 



ECCLESIASTICAL 57 

favente , liberatus , glorias ac decoris plenus rediic 
in Gallias anno McOecxcv. Hie fuit exitus illius 
Expeditionis f talicae , in qua , ut candide fatear 
bellica Galiorum virtus, quarn prudentia magis 
zmicuit , tanta (iquidem incuria Galli , obledatio- 
nibus ac ludis dedki,hoc adminiftrabant Regnum * 
utad id diflipandum , non occupandum veniflfe vi- 
dercntur . Hinc anno fequenti , feu MCCCCXCVU 
Neapolitan! , caeterique omnes ad Ferdinandum* 
defecerunt, & paulo poft,mortuo Gilberto Mowfen* 
ferio Prorege Neapolitan , Galli ex Italia exceflc- 
runt , tarn facile perdito Neapolis Regno , quam-j 
parto . Carolus VLlL in GalJiam reverfus &gt; obiit 
Ambafia: in Turonibus die feptima Aprilis anni 
viccccxcvi 1 1. annos natus duodctriginra , repen- 
:ina mortc , feu Apoplexia fublatus , prarvisa ta-&gt; 
nen, ac maculis confcientia: paulo ante deteriis ac* 
:urate per poenitentiam , & Confeffionem Sacra^ 
nentalem . Fuit optimus Princcps, magnificus^ 
:omis , pius , ac liberah s . Waldenfes Haereticos 
n Vallibus , aiiifque Delphinatus locis adhuc de- 
jentes partim exterminavic , partim ad Catholi- 
am Religionem cum fumma foilicitudine revoca* 
it. S. Francijcum de Paula maxima venerationc-p 
&gt;rofecutus eft , &: Ordinem FF. Mimmorum reccas 
.b eo inltitutum fovit ,& Regia mumricentia ipfis 
&gt;lura Coenobia fundavit, Pleffiaci nimirum, v4mb&lt;t~ 
a , & fyma celebre iliud Trinitatis de Monte , ia^ 
[uo ftatuit , annuente Romano Pontitice , ut Supe- 
ior , quern Corrtttorem vocant , femper Gallus 
ffet , nullique unquam Fratres in eo recipi poifent, 
iifi e Galliis oriundi . Guam legem etiamnii^ 

^^^^^_^^ ^L~^ 

ccuratilfime obfervaut ejufciem Coenobii Patres , 

veri 



58 H I S T O R I A 

veri filii S. Francifti de Paula , cujus fan&itatem ar- 
fiiffirna, fibique Temper conftanti vit# regularis 
difciplina zmulantur , & fuaviffimum virtutum , 
odorem longe latequc diffundunt. Nullum fupcrfti- 
tem filium reliquit Carolus Vlll. Galliarum Rex. 
Quapropter ei ex lege fucceffit Ludovicus, Dux Au- 
relianenfis , agnationc proximus , qui Rhernis 
inauguratus f didus eft Ludovicus XII. Rex fiao 
controveriia magnus &gt; finguJarifortitudine , pru- 
dentia ,& dementia nulliTecundus ,tantaque erga 
fuos fubditos charitate pr^editus ^ uc duic&lt; , ac 
Principibus perhonorificum Patris Populi cogno 
men promeritus fir . Adco a vindida alieaum gere- 
bat animum , uc a nonnuilis incitatus in eos, a qui- 
bus fub Carolo Vill. ofitnfus fue? at ac vexatus , in- 
cunftanter refponderit : non ejfe figgis FrancorunL* 
vindiffam fumere de injuriis Dud &lt;Aurelianenfi il- 
latis . Utprimum Galliarum Rex falutatus eft //- 
dQVicus XH. fe utriuique Siciliae , ac Hierofolyrno- 
rum Regem , & Mediolancnfem Ducem appellari 
voluit , ad Expeditionem Italicam aaimum ap- 
pulit , totufque in earn incubuit . Sed de hac Expc- 
ditione Italic^ , e qua magni prodierunt; tumultus, 
qui totam Italiam, ac prope Galliam concuflerunt^ 
iicue & de aliis Geftis Ludovici XII. Galliarum Re 
gis , cpmmodius agemus in primo Colloquio iiui 
Hiftoriam Sa^culi decimi fexti , quo ineunte abiit 
vivis Ludovicits %ex 9 feu anno milleamo quingentc- 
iamo decimo quinto . 

^ D. Galliam irruptionibus Anglorum Sarculc 
decimo quinto fuiflc infeftatam , ac tandem^ fu&lt; 
premofavente numine^excuiio illorum jugo, prifti- 
turn Ubertate recuper^fc,%is|i^eaus expofuift/. 

Nuw 



ECCLESIASTICAL 59 

&lt;func vero, quo loco Res Ecclefiae in Anglia cflent, 
^reviter oftcndcre dcbcs , exhibendo ferictn 3 
3eftaque Rcgum , qui Sseculo decimo quinto fum- 
,na rerum in Anglian Rcgno potiti funt 

M, Regnabat in Anglia fub jfinem decimi 
quarti Sseculi Hicbardus hujus nominis //. ficut 
aiteridimus in Colloquio I. in Hiftoriam SarcuL 
XIII. & XIV. At Kicbardo Rcge anno millefimo 
trecentefimo nonagefimo nono injufte cxaudiorato 
&r abdicate coacto j Henricus , filius *joannis Ducis 
Lancaftrise, Rcgnum Angliae ufurpavic, fibiqu^^ 
parricidio firniavic , fublaro c vivis filchardo Icgi- 
timo Rege , qucm detrufum in Turrim Londinen- 
fern captivum detinebat . Occifo itaque Ejchardv , 
Regno Anglic potitus eft Hcnricus hujus nominis 
IV. qui tamen eo Regno parto tarn grandi fcelerc* 
ufus non eft . At enim, prater varios motus , coa- 
jurationefque Procerum , Henrici Percii , & 
glaffii Comitis Scoti , bellaque civilia &gt; qu 
Wallia excitata ejus Regnum turbulentum , & in- 
quietum reddiderunt ; nihil propjus fuit , quam_* 
ut acerrimo bclio 3 eoquc juftifiimo a Gallisini- 
peteretur ob dotem Ifabelfa tilix Caroli VI. Gallia- 
rum Regis, quam Kjihardus II. Angliae Rex uxorcoi 
duxerat . htlfabella cum dote y & fuppelleftiii in~* 
Galiiam remifsa, pacem cum Gallis compofuit 
Henricus IV. Turbas etiam in Regno Angliac exci- 
tarunt H^retici Wicleffiftar , quos Rex Henricus ir* 
Temper execratus , & infeftatus eft , ciimque , Par- 
laoiento CoaventriaeCongregato, Proceres qui- 
dam Wicleffianx haerefcos veneno infefti ei fuade- 
rent , ut , exhaufto Regni serario , in Ecclefise bona 
manum mitteret , & huic pravo confilio 



HlSTORlA 

refifteret Thorn** ^rundellius Archiepifcopus Can-* 



tuarienfis, refpondit Rex, fibi propoluum 

Ecclefiae Jura, libertatemque fervare . Ecclefia: 

leges perutiles tulit Henricus W. Anglisc Rex , 

inter quas edixit , ne Clerici ad Sarculare Tribunal 

raperentur,& ne pueros infra anuu gtatis dccimum 

quartum Religiofi Mendicaates Mocufh co habitu 

inducrent , abfque parentmn , vel Tutorum cou- 

fenfu. Obiit Henricus IV. dum xpeditionem^ 

Hierofolymitanam cogitaret , die xx. menfis Mar- 

tii anni MCCCCXIII. Londini in ^dibus Abbatis 

\Veftmonafterienfis , in Cubiculo, cui nomen }e- 

rufalem &gt; ex quo ftatim intellexit Rex , fibi ulti- 

inum vitse terminum imminere 

illud vaticinium, quo praenunciatum fuerac , 

fdem fibi fatalem fore . Collegium Vvindeforienfc 

magnificis JEdibus^, pofleflionibus , privilegiis , & 

praefertim , delato illiic S.Georgii Martyris 5 Ordi- 

nis Perifcelidis , & Militiae Anglicans patroni 

capite , ornavit , & alia pra;clarc geflit , quse legi 

poflimt apud Polydorum Virgilium in Hiftoria An- 

glicana, & IXicolaum Harpsfeldium Satculo xv. Hifto 

ria Ecclefiaftica ^nglorum . Mortuo Henrico IV. in^ 

Anglic Regnu fueceffic Henricus /^.ejus filius,annos 

natus xxvi. Princeps bellicofus , qui fuo non con- 

rentus Regno , asftu ambitionis abreptus Gallic 

Regnum invadere 5 armisque fubigere pro viribus 

tentavit.Hinc,ut paulo ante diximus,captata occa- 

fione aegritudinis Caroli K/ .deliri Galliarum Regis, 

& feralium diflidiorum , qua: later Principes ferve- 

bant , Gallix bellum intulit , Gallisque Azincurtio 

prxlio viftis , occupata Normannia , & aliis captis 

Proviaciis , ipforq fyrolum VI. C^Jliarum Rcgem ia 



ECCLESIASTICA* 61 

uam poteftatcm redegit 3 Catbarinam^jusdem Caroli 
vegis fiiiam^duxit uxore,ac tandemParifios veniens 
ngenti Iseutia a itulto populo exceptus eft, Regni- 
jue Galliarum Redor &gt; ac Haeres fiiit renuntiatus 
,nno irallelimo quadrigentefimo vigefimo. Ve- 
lim 3 tot vidtoriarum Hcnrici Regis Anglias cur- 
um cito abrupit Deus rebus Gallicis maxime pro- 
utius. Anno iiquidem millefimo quadringentefi- 
no vigefimo fecundo , die ultima Augufti obiit in 
:aftro Saltus Vincennarum prope Parifios Henri- 
us V. Anglic Rex, & moriens teftatus eft, votunu^ 
e concepiiie petendi HieroibJymam ad fandam 

de manibus Infidelium eruendam 
_ profedoExpeditione iacra majorem gloriana 
:onfccutus fuiflet , quam Chriftiaaos line" caufa^&gt; 
nvadendo,& Carolum Delphinum, legitimum Gal- 
iarumRegni hseredem , proicribendo 3 eumqucj&gt; 
udicando indignum , qui in Regnum fuccederet . 
Jnde non mirum , fi Carolus Galliae Delphinus , 
ib hac iniquilfima Setitentia ad Deum provocans , 
turn auxiliatorem fueritexpcrtus, ejusque poten- 
:iffimo adjutus pr^efidio , non folum Anglis , led & 
iliis hoftibus inipfumconfpirantibus par, ioimo 
uperior extiterit,ficut fuperius oftendimus. Caste- 
rum , pie ex hac vita mterafie Henricum V* Anglic 

^*^ /* * 

Regem^ eumq; magnanimitate, prudentia,rortitu* 
dine,fcicntia militari,aliisq;virtutibus inter o nines 
fui temporis Principes etniiiuifle , teftantur Hiito- 
rici Polydorus Virgtlius , Harpsfeldius , & Waljin- 
ghamns . Inter cjus pietatis opera , hsec potiifi- 
mum a laudatis illis Scriptoribus celebrantur , 
quod videlicet fub exordium Regni lui folutiorem 
AdoJefccntiae fuse vitam , ejectis ex Aula volupta- 

tum, 



HlSTORlA 

turn, lafciviseque fociis , ita emeadav-. k , ut cstc- 
ris virtutis,& modeftfce ex;:mplo eflec: Quod Car- 
thuiianis,& BrigitanisVirgimbus duoCgnobia ex- 
truxeritjfundaritjlocupletarifc^iuod denique adMa- 
giftratus & publica tnunera viros intcgerrimos , & 
ab cmni avantix iabe , aut parcium Audio alienos 
adlegerit . Filium unicum Henricus V. Angliae Rex 
reliquit ex conjuge fua Catba,rina&gt; Regis Galliarum 
Caroli n.filia , di&um Henricum VI. paterni Regni 
ha^redem , ^nniculum puerum , cujus fpecialeniL-j 
cducationis curam Thoma Exonienfi Duei , & 
Henrico Vvintonienfi Epifcopo credidic . Joannew, 
Ducem Bethfordise , fratrem fuum , Regni Fraa- 
corum : Humfredt*m , fratrem akerum , Ducem-* 
Gloceftreniem , Regni Anglici Procuratorem in- 
ftituit. Interea, vehementibus licet bellorum_5 
tarn civiliutn 9 quatn cxternorum &gt; Gallia adhuc 
quateretur turbinibus , res tamen Chriltianiflitni , 
Regis Caroli yiL per coelefte auxilium ^oanna , di 
cta: Puella ^Zureiianenfis , cujus jam meat ionem-i 
fecimus , cum profperiorem fortircntur exicum , 
Angli ad res fuas collabentes in Galliis fuftinendas 
rnagis , quam promovendas , Regeni fuum Henri- 
cum yi. annum setatis fuae duodecimum agentem-? 
ex Anglia Pariiios cum majoribus copiis evoca- 
runt , eumdemque in Parifienfi Ecclefia Beatiflimas 
Virgin! Maria: lacra Regem Francorum corona- 
runt anno MCCCCXXXI. Qu^em Regis Francias titulC 
(ine re ha&enus Reges Analix recinuerunt. Hsec ni- 

m*! 1 t^ 

biloiecius Regis ttenrici L inaugurate Parifiij 
fada nullo pacto Oallos impedivit , quominui 
rerum fecunclarum curfu utereatur , Angloruiuqu* 
impetus 3 variis confertis pradiis , itaretundercnt 

u 



ECCLES LAST I CA. 6$ 

t tandem eorum Rex Hznricus fextus y non foluin 
ut eft rerum humanarum vicillitudo) omnia, 
use in Gallia pater occupaverac , verurnetiam^ 
viturn Anglian Regnum una cum vita , tarn fua 
3fius, quaai propinquorum,culpa perdiderit, ficut 
iferte teitatur Nicolaus Harpsfeldius Saxulo xv. 
liftori# Eccle/iafticg lAnglorum, his verbis: Henricus 
*.xtus B$x Francia ab +dnglis proclarnatus & coro- 
at us ybaud diu pot it us e/t Us , qu# Pqter ipfi in Gal- 
la reliquerat . Hebetata Jknt , pauloque pofi interiere 
mnes ^inglorum vires & recens gloria ; & qua Pa 
ir in Gallia &gt; aut re aut fpe pojjedit univerfa , & 
mm etiam pofied regnum, inteftinis dijfldiis, importu- 
aque fuorum ambit ione &gt; cum ipfa vitafilius perdidit. 
iu autem id fadum fuerit, paucis aperiam . Orta 
i Anglia fadioiie Principum, & Hw/r^^Anglici 
k egm Procuratore, al&gt; a^mulis trucidato, Angli 
itra quinquennium totius Normanniac , & Aqui* 
inia; jaduram fecerunt , Galliaque demiim peni- 
is pulii funt anno millefimo quadringenteiimo 
ninquagefimo tertio . Sed glifcente in Anglia^ 
omeftica ilia Principum fadione , cujus author 
rat P^chardus Dux tboracenfis, ei fefe ttrenue op- 
ofuit Henricus Rex &gt; qui tamen collatis fignis a 
ubardo Duce Eboracenii fuperatus eft , atque dc^ 
ionfilii Decreto fancitum, utpoft mortem Hcnrici 
7 in Regnum Anglia? fuccederet Hichardits tbora- 
enfis , & interim Regni Redor eflet . Tarn infi- 
:uem injuriam illatam Regi Henrico VI. pati mini- 
ie potuit Margarita , Renati Andegaveniium Du- 

/ % t * *** ^j 

is nlia , & Henrici VI. Conjux , virili animo pras- 
iita mulier , qua: haiid exigua manu contrada &gt; 
d aflerendum in libertatem mariti^m fuum , qui 

LOR- 



&lt;?4 HlSTORlA 

Londini captivus dctinebatur , commiflb pradio 
fychardum Eboracenfem vicit& interfecit^moxque 
Hichardum alteriimjComitem Vvarvicenfem,ca(tris 
cxutum infugam conjecit, ac virum fuura Htnri- 
cum VI. non foium libertate donavic , fed in Re- 
gnum Anglix reftituit . Verurri , cum copias rcpa- 
raflet Eduardus Merchiae Comes , ^ichardi Ducis 
Eboracenfis filius , Comitis Vvarviceniis fretus 
auxilio , Henricum VL vicit , eum ex Anglia cuin-j 
Margarita conjuge in Scotiam fugere compulitj 
Rexquc ipfe Anglise renuntiatus eft tertio Kalendas 
Julii anni millefimi quadringentefimi fexagefimi 
primi . Eduardus itaque , queni alii hujus nominis 
IV. alii meiius Vll. appellant ,. Regnum quideriLj 
Anglia occupavit , fed eopacifice pocitus non eft , 
Orta fiquidetn inter ilium & fychardum Comiten 
Vvarvicenfem (iniultace ,ab eodem Comite Regnc 
cjedus eft, & Henricus VI. priftinam ad dignitaten 
redu^us anno MCCCCLXX u 4iwni!# * tamen, opitu 
lante Cawlo Burgundiae Duce y amiflum RegaunL. 
eodem anno recuperavit,/^r^rrfwComiteinVvar 
vicenfem in pradio occidit , Eduardo Vvallix Prin 
cipi 5 unico Regis Henrici VI. filio , necnon ipfime 
Henrico patri vitam eripuit . Sic Regnum , vitam 
que pcrdidit Htnricus VI. qui regnavit in Anglia. 
annos triginta ofto , & poft receptum Regnum 
fcx menfes . Vixit annos LI i. Princeps fuit , teft 
Polydoro Virg ilio Hiftoriae Anglicanae libro vigefi 
mo tertio &gt; miti, fimplicique ingenio prseditus, qi 
pacem bello^ quietem follicicudini, honeftum util 
& otium curis anteponebat . Eo nihil fandius 
nihilcaftius, nihil probius . Ineopudor, mod( 
ftia &gt; integritas , pa^ientia in adverfis fumma No 

inhi 




ECCLESIASTIC A. 

inhiabat ad opes 3 non litkbat honores , &atiitn 
rantum kind itudebat &gt; qua fold fapienter quidem 
bona , ejusque amiflione , mala metiebatur & defi- 
niebac . Denique , ejus fanditatem comprobarunt 
miracuk ad, ipfius fepulchrum edita , de quibus 
agit NkoJaus Htrgsfeldius Saeculo xv* Hidorise An 
glicans cap.4 & 5. Q^uibus permotus Henricus.,VH. 
Angliae Rex , apud Suramos Pontifices *Alexan- 
irum VI* & ^ulium II. fuas preces., curasque inter- 
pofuic, ut . Henricus yi. ejus in Regno Anglic de- 
reflfor , Sandorum Faftis adfcriberetur ... Sed Hen- 
f icus /^//..morte inccrceptus &gt; antequam debita in- 
juifitio perfici pocuiifec, negoiium iftud , quod 
uaxime in votis habebat x ad ogtatura exitum per- 
iucere acquivit . 

D. Eduardus hujus nomlnis VIL qui tani ia^ 
ufte vitam^ Regnumque eripuit Henrico VL guber- 
uvitne diu AngliaeRegnum i 

M. Eduardushu)u$notnim$yil. regnavic a* 
\nglia vigiuti & tribus annis , & excinSus eftan- 
10 MCCCCLXXXIII. Duos filios minorennes rxliquit, 
cilicet Edtiardum Yvalliae: Principem &gt; annos tre^ 
lecim natunij & P^cbardum Ducem Eboracenfem , 
iennio nainorem ? fubtutela E^chardi fratris fui , 
Sloceftria? Duci5 , hominis fcclerati , qui primo 
[uidem Eduardum , natu majorem , Anglic Regem 
roclamavit ejus nominis Qftavim , fed paulo poft 
egnandi ipfe cupidus, Eduardumipfum ac I(iclmr- 
um fratrera, nothos, arque Eliztbetbam Reginam 
aatrem , adulteram impiidentiffime aflercns , Re- 
;num occupavit, Rexque appellatus eft, fijchardus 
ujus nominis tertius Nee cam itnmanem . ador- 
caiumniam coutentu^ P^cbardtts Hegni An- 



66 HlSTORIA 

glici invafor, infuper duos regies pucros 
dum & l^icbardum interfecit, & niulta ejufmodi ty- 
rannica extreme . Longa non fuit tarn gravibus 
parta fceleribus dominatio.Sufcitavit quippe Dcus 
in ultionem hujus Tyranni Henricum Richemundiaz 
Comitem, Joannis , qui erat frater Henrici Sexti, fi- 
Hum* Anglici llegni legicimum hacredem , qui a 
Proceribus ad excutiendum tyranni jugum in An- 
gliam inviratus, acceptis a Carolo Vlll. Galliarum^ 
Rege auxiliis&gt; in Vvaliiam appulit, ubi jufto praelio 
tycbardum Angltse tyrannum fudit , caeciditque an 
no MCCCCLXXXV. biennio videlicet poftquam tyran- 
nidem in Anglia invafiflec B^chardus . JL,ondinunL-&gt; 
abfquc mora propetans Henricus 3 uxorem duxit 
Elizabethan* Regis Angliae Eduardi VII. filiam , ex 
Eboracenli famiiia oriundam , per quod matrimo* 
nium famofa ilia Lancaftriorum & JEboracenfium 
odia reltin&a iunt , eorumque toti Anglise perni- 
ciofiflimae faciiones, port tot bella , totque Regum 
ac Priucipum ex utraque parcc neces, in unam tan 
dem fbcietatem coierunt . Regnum fuum annc 
NCCCCLXXXVI. aufpicatus eft tienricus hujus nomi- 
nis 5^/wttJ, cique Deus contra perfonatos Eduar 
di Regis, & Georgii Ducis Ciareatiae filios,aliasqu( 
obortas gravilfimas conlpirationes prsefentifllman 
opem tulit, ac (ummam ab omnibus tarn domefti 
cis, quam cxternis bellis quietem indulfit . Obii 
KenricusVU. Anglia: Rex, xi. Kalend* Maji ann 
MDIX. setatis fuxui. pottquam regnaffet ann.xxiv 
Ejus praeclaras animi, corporisque dotes, infignen 
pradentiam, modciliam, benignitatem , aninium. 
ab omiii faitu & arrogantia alieniffimum, juftiti 
reddendse follicitudincm , qua judici&lt; 

ru 



E C C L E $T A S T I C A* 6j 

rum feverkarem mifcricordia & Icnitate , ut fefo 
dabat occafiOj prudenter temperabat; amoreiuer- 
ga pauperes , quorum miferias efFuliffimaJiberali- 
tatc fuble vabat, Religionis cultum 3 optimam Re* 
gni adminiftrationem Polydorus Virgilius fub fincm 
librixxvi. Hiftorix *Anglican valde cofnmendat. 
Moriens Hcnricus V1L Edidum toto Regno Anglix 
promulgari juflit, quo omnibus pceaam rcmiiic, 
qui leges generatim violafrent, exccptis tamen ho- 
micidis & furibus , quod hxc facinora non ipium&gt; 
fedalterunn I^fiflent .. o regnantc , lingua Grae- 
:, & Hcbraicx, necnon Artes liberates , quarum 
Eludium diu in Anglia ncgledum fuerat, & viri ua- 
iecumquc dociiffimi floruerunt, quos inter Po/y- 
lorus Virgilius plurimum Jaudibus cflfcrt Joannem 
loletum, Patria Londtnenfeov,. & ^^Ecclcfra: S. Pauli 
ijufdem Civitatis Decanum&gt; dc cujus dodrinajvir- 
acibus &gt; & Scriptis plura diccmus in Colloquio 
[uinto, ubiagemus de Illuftrioribus Saeculi, XY. 
Jcriptoribus . Detiique , Henricus Septimus Rcgnt 
inglicifucccflbrem reliquit filium nmm Hcnricum 
jus norninisOS^^/^^patri valde difliniiiem^ de 
icclefia Catholica pcflime mcritum . Illequippd 
ft Henricus yill* Anglian Rex , quiprimoquidem-j 
ignum adversiis etiatam Lutheri Harcfim fultulit 9 
c ob id prseclarum a Romano Pontiiice Fidci De- 
wforis nomen fuit confecutus ^ Sed pofteinefan * 
upiditatisfleftuabrcptus, Chrifti Ecckliam pro- 
&gt;ris omnibus, acludibriisaffecit, Pomificem Ro- 
nanum publice in Comgedia, atque Scena traduxit; 

% 4 i"* * 

cniima Anglicanum conflavit,^: cadem regia ma- 
u,qui Lutheri deliramenta & anilcs fabulaspaulo 
nee confutaverat , cadcm y iiiquanj , manu fcripfic 

z librum* 



H I S T O R I A 

libram , in quo fe hoftcni Keligionis infenfiffimum 
denunciavit &gt; &vimomncm inaudita* cujufdam&gt; 
acerbitatis in Eccidiam Romanam cffudit . Sed de 
Henrici Vlll. fceleribus , iacrilcgiis , aperta ab Ec- 
clefiaCatholica Romana defcdione , & incredibili 
in viros pios imrnanitate fuse difieremus in Collo- 
&lt;juiol. inHiftoriam S^culiXVI. 

D. Noa poiium , quin vehemencer doleam_* 
Anglorum port nefarium iftud Henrici 7111. Schif- 
ma deplorandam fortem, ac c^citatem , qux tanta 
eft, ut nefciaut quid teneaat, quid crcdant,& in his 
locum hodie habeat accuraca ilia haereticorum de- 
icriptio &gt; quam facundiflimus Vincentius Lirincn/is, 
Scriptor mibi familians, tradit cap.z5 ^ Commo- 
nltorii his verbis : Heu&gt; miferanda conditio I quantum 
illl curarum aftibus \ quzntis turbinibus exagitanturl 
^Juncetcnim^ qua ventus impt*lerit&gt;incitati , errors 
rafiuntur . J^unc in ftmetipfos reverji , tanqudm con* 
trarii flnCtus reliduntur . Nunc temerariaprafumptio- 
ne, qua incerta videntttr , approbate . Nunc irratio- 
nabili metu etiam , qua cert a funt , expavefcunt . 
certi quo eant&gt; qua redeunt , quid appetant , quid 
giant ) quid teneanty quid dimittant * cce , quo tan- 
dem Anglos , olim Fidei Catholics addidiflimos 
mine vero ab avita fide extorres&gt; & in varias Se&lt;5ta 
diftradtos^ abripuit ferale iftud acluduofum Hen 
rid yilh Schifma . Scd , miflis Anglis , ad l^tior, 
progredianiur, & oftende ,fi placet , ftatum Eccle 
iix fub Regibus 5 qui Sseculo decimo quinto in Hi 
fpania Regautn Caitelte moderati funt . 

M. Ab anno milleiimo trecentefimo 

1 gefimo ad annum ulque inillelimum quadringer 

$elunum feptiiwun Caitclk Kcgum actniiniftrav 






ECCLESIASTICA* 

tJenricus hujus nominis ///. di&us Valetudinaries , 
rujusgefta ab anno MCCCXC. quo regnare ccepit , 
.ifque ad annum MCCCC. jam defcripfimus in pri- 
tioColloquio in Hiftoriam Saeculorum XIIL &: 
IV. Alia nuoc paucis referemus , qua: geflit ab 
mno MCCCC i. ad annum ufque MCCCCVII. quo e vi- 
amigravit . Qua tn vis ad versa plerumque valetu- 
line oppreflfus Henricus III. Hifpaniae , feu Caftellse 
lex, magnis rebus foris gcrendis impar eflet , ad 
lilatandam nihiloiecius , & ominis fui & Regni 
amam,ad finitimos, longmquosque Principes tain 
hriftiauos , quam barbaros, Lcgationes mittere^ 
olebat, fed prsecipue anno MCCCCII. ad Tamerlanem* 
nagnum ilium Tartarorum Regem , qui Orientia 
legna ac Provincias, iaftar torrentis , devaftabar^ 
lific Legatos, qui praelio Tamerlanem inter & Baja- 
etkem Turcarum Regem commiflb cum interfuif- 
;nr, avidore poftea Tamerlane honefte habiti 3 in 
lifpaniam remifli funt , novo ab ipfo ex fua gQiitc, 
&gt;ratore adjundo,qui Henrici Hifpaniae Regis am i- 
itiam expeteret , ejufque viftoriarum pr$conia-&gt; 
romulgaret . Nullis bellis turbatum eft Caftelte 
.egnum fub Henrico ///.cujus haec egregia vox erat, 
opuli fe execrationes amplius quam boftium arma-* 
rmidare . Hinc ad confulendum tranquillitati Sc 
Dmmodis fubditorum , fevere animadvertit in^ 
roceres Regni admitiiftros, & pccuniarum publi- 
irum profufores , quos corrafas pecunias , & ab- 
&gt;rpta lucra evomere compulit . Quod il & casteri 
uique Rcges ac Principes imitarentur &gt; inquk 
&gt;ondaniis ad annum Mccccvi.Num.rx. & obfequea- 
ores miniftros baud dubie haberent , & turn po- 
4lQrurn indemnitati, turn regiis veftigalibus loo- 



7O H I S T O R I A 

ge cautius eflet , magno Rcipublicac commodo , & 
ipforum nominis gloria . Mortuo anno MCCCCV 1 i. 
Henrico III. Hifpamae Rege&gt; qui in vefte Francifca- 
na, pietatis ergo, fcpeliri voluitjfucceflit ejus filius 
Joannes hujus nominis II. Sed cum cflet tantum bi- 
muius, & ad.peragenda Regni negotiaiiequaquam 
idoneus , Regiam dignitatem Fcrdinando , ejus pa- 
triK&gt;, Procures ulcro detulerunt, quam tamen + Fer- 
dinandus maxima aninii modcrationq , fideque & 
amore in nepotem, recipere noluic, ciimque rur- 
suin in confertu publico ad capefl cndum Regaum 
urgereturyindignantis habitu,contcncaque voce , 
uon alium Regem fiiturum dixie , quamfratris fui 
filium . Quamagnanimavoccfefe^rd/^w^^ to- 
tius Orbis Imperiodigniflimum oftendic, & coro- 
nam regiam confervavit nepoti fao , qui Rex Ca- 
ftcllx proclaniatus eft^diftusque Joannes hujus no 
minis II. Regina vero Catkarina tjus mater , & pa 
truus Ferdinandus ex teftamcnto patris Regni pro 
curatores fuerunt declarati . Hie eft ille Ferdinan 
dus , cui , feclufis aliis Regni Aragonise competi 
toribus y Sandus Vincentius Ftrrerius Ordinis Pr 
dicatorum, unus e Judicibus , qui ad finiendam. 
controverfiam poft mortem Martini Regis Aragc 
niac de jure fueceffionis in ejus Regnum inter am 
pliffimasfamilias obortam elefti fucrant, omniur 
nomine Regnum Aragonise adjudicavit, an.MCccc 
eique author fuic^ut ipfe,ejufque fubditiAragoner 
fes recederent ab obedientia PetrideLunaPfeudt 
Pontificis,diai Benedifti XULia retinendis Pontif 
cise Dignitatislnfignibus ptrtnucis.Ferdinandi R&lt; 
gis Aragonix,patrui ^oxnnM.Cattellx Regis,& C&lt; 

Joannis Regis matrispr&lt; 

pr&lt; 



ECCLESI ASTICA. 71 

^ * 

pjropero obitu , graves , continuique motus in Re- 
gno Caftellae eruperunt , quibus occafionem dedc- 
runt Aulici, quorum Imperio Joannes Rex in um 
bra & mollitie educatus regebatur . Sed unus in 
ter illos dictus *Alvarus Luna, qui futnma apud Re- 
gem gratia & audoritate pollens, inteftina diflkiiai 
in Caftellae Regia fovebat , ad tyrannidem tandem 
Regio favore abufu$ 3 cum ipfimet Regi metuendus 
evafiflet,datis Judicibus capitc damnatus eft. Con 
tra Mauros in Hifpania gralfantcs bellum Grana- 
tenfe fufcepit Joannes II. Caftellg Rex,ac com mi (To 
praelio, fupra decem Maurorum millia caecidit, 
paucis e fuis amiflis , facileque Urbem Granatam 
cepiflet, nifi impediifletauroSaracenico corruptus 
lAlvarus Luna, qui tune temporis, majori , quam^. 
par fuiffet, audoritate apud Regemvalebat . Obiic 
Joannes II. Caftellse Rex Vallifoleti xm. Kalendas 
Augufti anni MCCCCLIV. Fuit optimus ac religiofif- 
fimus Princeps , litterarum cultor & amator , & 
Maecenas virorum eruditorum,quos fuis colloquiis 
fa?p^ dignabatur. Pacis Ecclefice tempore Schif- 
matis promovendse cupidiflimus , obedientiam P?- 
tri de Luna, feu Beneditti XIH. Pontificatui cedercj&gt; 
pervicaci animo detrectantis, abdicavit^ ad Con 
cilium Conftantienfe,in quo/ublato funefto trium 
Pontificatui inhiantiura Schifmate^eledus eft Mar- 
tinus V. Pontifex Maximus , Oratores mifit , qui 
ejus nomine novo electo Pontifici^ceu vero Chrifti 
Domini in terris Vicario 3 obedientiam exhiberent. 
Quam beneficus erga fuos fubdiros e&t Joannes 
Rex, aperte probat hsec prseclara ipfius vox : Male 
fubditos abundare, qtsdm Fiftum ; quiafotentiffimi J^e- 
gni Princtfs pavfer ej]e nvn pot eft . Genuit ex Maria, 

4 lilia 



71 H I S T O R I A 

filia Ferdinandi Regis Aragonum , uxore fua, 
HeiiricHmhujas nomiiiislK qui Patri in Rcgimm 
CafteJJxfucceffic, annum agensatatis trigeiimum, 
cum paulo ante Patris obitum, Blancam , fiiiam Re* 
gis Navarrse , quam uxorem duxerat , poit deci- 
muxn quartum conjugii annum repudiailet ,caufa- 
tu$j cam quafi maleiicio veneris ufu prohibitam- 
Fuifle,,ac impotentem evafiile. Hasc divortii Senten- 
tia ab adminiftratore Segobieniis Ecclefix pro- 
nunciata primum , confir mata deindc ell ab Ar- 
cliiepifcopo Tolecano audoritate Ntiolai V. Ro- 
snani Poncificis anno MCCCCLIV. Multis vitas obno- 
mius fuit Henricus W. Caftellx Rex^ardenti quidem 
pr^ditus animo, fed puiillo, oppletoque fceditate , 
moribus diifoiutis , atque omnibus turpitudinum-&gt; 
maculisvita deformi . Hinc fadum eft, ut ejus 
Kegnum, quod viginti annorum fuit , rut bulentum 
exticetit^quod ei prudentia non minus ad cives in 
pace regendos deeiiet , quam ad pacandos intcfti- 
nos motus in Regno excitatos . Duoei cognomina 
Impotent is,atque etiam Liberalis affifta /uut, unum 
a aacurar vitio, quo in venerem ufque ad infaniaoi 
propenfus erat ; alterum ex profuialiberalitato , 
qua in profundendis line judicio theiauris Majores 
fuos fuperabat . Ad fitiiendam concroveriiam,qua: 

Catalanos cum Ara^oniis dudiim commiferat, & 

*j 

cujus judicium arburio Ludwici XL Galliarum-&gt; 
Regis diflidentes parces permiierant , colloquium 
habuit Henricus W. Caittiiae Rex cum Chnftianifli- 
moRege Ludovico Xi. anno MCCCCLXIII. Ludovi- 
cus XI. ad iniignem pagum S.^o.innis de Luzio con- 
ftitic, Henricus vero Caitellae Rex ad Fontarabiam, 

finguli ad fines fuorum Rcgnorum . Se4 iitud Col* 

lo- 



73 

loquium nullo aJio operarpretio folutum eft, quam 
;juod utriufque Regis aulici natnra dicaces , fefo 
nutuis aculeis , derifionibus 3 dideriis puaxcrunt j 
&confpirationes inter Proccres Regis Caftellse fe^ 
ninataefunt, quibus tandem Regem fuum admw 
errimam conditionem rcdegerunt Enimvero, 
ota Hifpania anno MCCCCLXIV. ob tumultus cr 
;ontroverfia Catalanos inter & Aragonios cxcitos^ 
n armis exiftente, ProccrcsHegni Caftclla? oppor- 
unitatem nadi , in Regem fuum Heftricum confpi-* 
arunt, *dfphonfo, ejus fratre j puero annorum duo- 
lecim, in partes fadionis abrepto. Inter caufas* 
[uas iiiae conjurationis obtendebant Regni Cartel* 
seProceres, ha? prscipu^ erant : quod videlicet 
orum Rex Henricus Mauros apud fe verfari per* 
nitteret ; quod Bertrandum &gt; conjugis fuac Regina: 
dulterum, dignitatibus augeret; quod filiam ]oan* 
am ex adulterio natam , contra Regni leges , con- 
rafas,jusque ^lpbonfi t fratris fui, Regni hseredetn 
enunciaflet ; quod denique , Magiftratus venales 
xponeret. Tanta focordia Regem invaferat , ut 
is monicionibus nullo pacto ad vindictam, aut ad 
efenfioneoi moveri potuerit, cmnque induci haud 
^flet adarma capiendaj coucordia his coadicioni- 
4S pada e(i,ut ^flpbon/iis tracer Henrici Regisjure 
10 hxres Regni Catteilx eikt , Bcnrandus* Reginas 
iulter, Magjfterio S. ]acobi fefe abdicarec, & Joan* 
e,filia: fpunx ex Reginae adulrerio uatXj oainis adt 
egnum fpes adempuforet . His pacis conditio- 

bus, quibus acquievit Henricus Rex, initaquidem 
&gt;ncordia eit, & utciimque fopita, (ed non dillipa- 

conjuratio . Anno eniai fequenti, feu MCCCCLXY* 

rore correpti Proceres, ioiigoi 4edecoi;e, & fcc- 

Ic- 



74 HlfT-ORIA 

leftiflimo aufu Regem Henricum exaudtorarunt , & 
^Iphonjuw* ejus fratrem , Caftellae Rcgem procla- 
marunt, cujus execrandi fceleris **lphonfum Caril- 
//w^Toletanum Archiepifcopum, magno virum 
auimo, fed turbido & inquieto, fefe Principem ex- 
hiberenonpuduit. Poft tarn flagitiofum editum^ 
facinus, Conjuraci Summum Pontificem Paulum II. 
decipere lluducrunt , quern ut faciliorem fibi red- 
derenc, infinuarunt in litteris ad ipfum datis , haec 
omnia con/ilio ipfius Deccfloris Pii II. fuifle facia. 
Quam calumniam jacobus Cardinalis Papienfis^o- 
noris ac nominis Pii II. iludiofiflitnus , coram Pen- 
tifice Paulo II. & Cardinalibus egregie admodunr 
confucavitjUt videre eft apud Spondanum ad annim 
MCCCCLXV. Num.x. Eain continuatione belloruni- 
civilium, prse caeteris variis locis faftis certamini 
bus , inter Henricum Caftellas Regem & rebelle 
Proceres, ad Oppidum Qlmedum &gt; aciriter quidem . 
fed ancipiti vidoria pugnatumeft xii. Kalenda 
Septembris anni MCCCCLXVII. Tot bellorum tu 
multus, quibus id temporis perftrepebat Hifpaai 
frequenti fama Romam perlati induxerunt Sum 
mum Poncificem Paulum II. ut Legatum Apoltoli 
cum in Caftellam mitteret *Antomum Venerium 
qui conjuratos Epifcopos ac Proccres ad Regis ob 
fcquium , Cenfurarum Ecclefiafticarum terrore^ 
revocaret . Aft rebelles , ob infitam Regis igna 
viam, & impudicitiam Reginas , qu^ fefe aliis ot 
fcamiffimeproftituebat, arrogantiores & proter 
viores fad:i , confilia , minasque Legati Pontific 
J&gt;alam contempferunt , femel & iteruni cum vei 
borum contumelia repulerunt , & ad has angufti* 
ipAunmet Regem fflnriutm redegerunt , ut in tar 



ECCLESIASTIC** 75 

tis malis pene ab omnibus deftitutus , meutc deje- 
cius videreuirjprivatipropetnodum habitu,decem 
tanruiiunodo Equitibus ftipatus, hie iliac obcrra- 
ret jCeadus tandem fefe permitterc Comiti Pla- 
centi* , a quo magnified in ejus Urbis arce exce- 
ptus eft &gt; ibique quatuor menfibus hxfit , ficut plu- 
ribus narrat Mariana lib. ^^.dc Hebus Hi/panicis . 
Tandem poft varias tempeftates, quibus mifere ja- 
datus eit Renricusir. Cailell^ Rex , ad ejus obfe- 
quium rcdierunt rebelles,& a Rege veaiam^hasque 
pacis conditiones acceperunt . Primo , ut Ifabella, 
Henr it i Regis foror , Regni hxres renunciaretur t 
prius tamen juramento obftrida, ne cuinuberec 
abfque Regio -aflenfu . Pra^terea , ut Regina 3 mul- 
toxum virorum fcortum j & Joanna ejus filia notha, 
in Lufiraniarn amandarcntur* Poftrenio, ut Pro- 
ceres bonis omnibus , prittinisque reftituerentur 
honoribus, quibus ante diffidium fruebantur. Has 
fancitae pacis conditiones non fervavit IfabdlfiL*, 
quippe qu#, infcio, & inconfulto Regc , nupfit Fcr- 
dinando Aragonix Principi . Clandeftinum iftud 
matrimonium ferre haud potuit Henricus Caftellac 
Rex, & ira perckus, joannam filiam notham , quai 
Carolo Aqiiitaniac Duci , Chriitianiflimi Regis 
dovici Xl.fr&tti, matrimonio collocaveratr, 
fpuriam, fed juftam prolemefle cumRegina jura- 
vit, earn Regni Caftellas hseredem , Proceribus af- 
fentientibus, declaravit, atque Ifabellam fororenx^ 
fuam, publicis tabulis jure ad Caitellse Regnunu* 
abdicavit ^ Hsec Regis Henrici declaratio omni 
proculdubiograviflimi belli Hifpanos inter & Gal- 
!os materiem fubminiftraflfet , nifi Caroli Aquita- 
Ducis mors, qua: ante matrimonii confumma- 

tio- 




H I S T R I A 

tionem contigit , imminentem tempeftatem aver* 
tiflet, locumque dedilfet reconciliata? gratis Hen- 
rid Regis oumlfabetta ibrore fua. Obiit Henri- 
cus US. Caftelte Rex anno MCCCCLXXIV. fub cujus 
turbulento Regno graves in Difciplinam Ecclefia- 
fticam irrepfifle abufus , teftatur Joannes Mariana.* 
Iibro23. de Bgbus Hifpanicis cap. 18. his verbis : 
Invaferat pudenda litterarum infcitia in Sacerdotes 
Hifpanirt) ufque e& utpauci Latine fcirent, ventri , gn- 
laquefervientes . lAvaritia rap aces in Ecclefiam Dei 
manus injeterat Emere Sacerdotia &gt; olimfimonia^^ 
tune induflria erat : neque intclligebant c#ci Princi- 
fesy cacique Pantifices , irato Deo fieri impium com- 
mertii genus y quod facias y an patiaris , perinde eft 
His maiis in perniciem Eccleliae late in Hifpania^ 
graflantibus remedium actuiit impetratum a Ro 
mano Pontifice Diploma , cujus fragmentum de- 
fcribit Mariana, & quo ftatutum eft , ut in fingulis 
Ecclefiis Hifpanias Cathedralibus binae iaftitueren- 
tur Prasbend^; quarum unam Theologus , alceram 
Jureconfultus obtineret , ficqtie , depulfis tam_* 
denfae ignorantiae tenebris , ftudium tarn Sacra: 
Theologise^ quam Juris Canonici reltitutum Cle- 
rici Hifpanias ardentiiis colere ac frequentaro 
poiTent 

D. Reliqukne Henricus IV. aliquem fupcr- 
ftitem filium Regni Caftella? (ucceiforem ? 

M. Mortuo abfque mafcuia prole Hcnrico IV* 
Regnum Caftellae ad Ifafallam ejus fororem a Ferdi 
nand* Regi Aragoniae nuptam pervenit , & hoc pa 
&o Aragoniaj , Caftellseque Regnaantehacdivifa^ 
unam in Monarchiam coaluerunt . Magnum certc 

Mifpanu & fapKnjtiflimo regiinine eerdinandi, & 

ifa 



ECCLESIASTICA* 77 

IfabclU gloria & potentiae fufcepit incrcmenturn . 

Ferdinandus quippc Bifpamae Hex ( uc nihiJ inprae- 

fencia dicam de Ifabell* ejtis uxoris honeftiffimis 

moribus , animi magnitudine , & fingulari pruden- 

tia^qua inter #teras Regiafyue dotes omnibus 

excellebat ) Ferdinandus , inquam % Princeps fuit 

juftitias cultu , Imperil modeftia &gt; Religionis amo- 

re , bonarum artium iiudio , aliifque virtutibus 

ita clarus, ut inter omues Kifpani^ Reges , pancos 

pares 3 nullum vero mentis fuperiorem habuiifo 

videatur. Regni fiu primordiapietati &Religio- 

ni confecravit , quam pr^fertim totis viribus pro- 

inovere fhiduit in Regno Caftellse , in quo fuperio* 

ruin temper urn Ikentia, Mauris &gt; Judseifque cum-^ 

Chriih anis nullo non commercii generc promi- 

fcue v verfantibus , baud pauci Chriftiani prava illa- 

confuetudinjf inriciebantur , plures vero e Mauris , 

& Judseis , qui Chriftianse Reiigioni nomen dede- 

rant , fide poftea inconftanti , ab ca&gt; nullo vetante, 

deficiebant, & adpatriam fuperftionem impune , 

ranquam caiiis ad vomitum j vel fus lota ad voluta- 

brum, revertebantur . Ad hoc malum radicitds 

wirpandumyFerdmandus facram in Regno Caftelte 

tnqui/itionem initituendam curavit, cuipr^fe4Sus 

eft Thomas Turretremata * Ordinis FR Pra?dicato- 

rem , Segobieflfis Conveatus Prior &gt; eximia pieta- 

te , & dngulari doftrina praeditus , de quo ~4nto- 

niusPojfcvinus in fuo *4pparatufacro rem narrat fa- 

tu dignilTimam , quam hie filentio prastermittere 

baud poflum . Narrat , inquam , Pojftviiws , Re- 

ges Catholicos magnitudinis & felicitatis Hifpa- 

nixautotes,FerdinanduM , &tlfabellam&gt; Decreto 

ftatuifle , Judaos fuis ditionibus depeliere , fed 

nunda- 



78 H i s T o R i A 

mandatum Regium avaritia Miniftrorum , tcntata 
vi magna? pecuni* a Judacis numerandae , inhibi- 
tum fuifle . Quod ubi refcivit Thomas Turrecrtmata 
Rcgnorum Caflrellar y & Aragonix Inquifitor , ma 
ximx apud Ftrdinandum Regem , & IfohdUw Re- 
ginam authoritatis,& utriquc aConfeiliombus, ad 
Palatium acceffit Crucis inFiagiae muuitus., quaixu 
pallio occultabat &gt; tiim invi&a aninii coaitantii 
Regem , Reginam&gt; & Miniftros compeiialis , Cru 
cis imagine aperta : Numquid &gt; inquk,pm eft Do 
winumjejitm a ^udais fcmeltrigintciargenteis em 
ftum y ut de i Hotter urn ^ud&is vendenda triginta mil 
libus aureis ,majori quidem pretio ? fed nibilo minor 
injuriA cogitetis ? Quibus vetbis ita omnes omoiun 
animos perculit , ut nullainterpofita mora , Judac 
ex Ditionibus Ferdinandi , & Ifabdla fueriut cj.edi 
&hac iliac diffipati^ Depulfis toto 
Terdmanduz &gt; Caftellas Rex , bellura, 
natenfe contra Maaros fufcepit s iiludque per de 
ccm annos geftum , feliciter tandem confecit 
Maurorum Iraperio , quod feptingentis ampliu 
annisfteterat inHifpania altis nixum fundamcr 
tis, penitiis convulfo^ & capti Granata , qu 
Princeps illorum fedes erat&gt; ut ndere eft apu 
arianawlibtoxxv* DC Bgbus Hifpmici 
quoque Africanum , quod Ximenio Bifp; 
Cardinal! , Archiepifcopo Toktan * authoi 
ac ducc ^ aggreflus fuerat Ferdinandus Caftell 
Rex, lastum ac fauftum habuit exitum. Mult 
civitates , quas inter Oranum , Biigia y Algeriun 
Tripoli s, captae funt^ TuaefiusRex & Tremer 
fenius vedigal annuum viftori Ferdinand* obtul&lt; 
rudt , omnesque Ciuiftianos, quos captives det 

ncbaa i 



ECCLESIASTICA. 

icbant, libcrtatedonarunt. Regnaute inHifpania 
7 erdinando , Americam , novum Orbcm appellant 
-lifpani , primus felici navigations detexit Cbrifto- 
borus Columbus Genuenfis anno MCCCCXCI i. cujus 
iominationem Ferdinandus Rex ab Alexandra VI. 
J ontifice iMaximo impetravit.Hec novaOrbis pars, 
jug prinuim a Cbriftophoro Columbo detecta eft 3 pau- 
6 poft nomen ^merica fumplit ab America fefpu- 
io Florentino, qui Emrnanuelis Lufitanig Kegis au 
piciis aGadibusprofe&asannoMccccxcvii. cam 
Jibispartem iterurn navigationc dctexit, vctcri- 
&gt;us prorsus incognitam , quod lane humane admi- 
ationis modum cxcedcre videtur. Confiderat2 
umque cum antiquormn in defcribendo Orbo 
:errarumdiligentia, & attentis ampliffimoruraL&gt; 
mpcriorum ad perquirendas regiones commodi- 
ate, opportunitate , navigatione, cum humani 
;eneris dira atque infatiabili ^auro atqueargento 
nhiante cupiditate nihil non tentantc,quibus hg re- 
;iones incrcdibili copia abundant,tamdiii pocuiflc 
ianc Reglonem Orbi noftro iatere 3 homines dodi 
ion femel mirati funt. Sed nunc omnibus no 
us eft antiquorum error , qui Ancipodas , feu po- 
mlos adverfis vcftigiis nobis oppofitos &gt; quafi 
ommentitios rejicicbant, tantumque abeft ut no* 
Ira aetate illi populi in dubium revocentur , ut po- 
ius ad eos mittantur Viri Apoftolici, veritatis 
^hriftianac prsecones, a quibus asternx falutis viam 
locentur^ falutare doftrinam accipiuntJn Ame- 
icam femel detedam frequenter pofteanaviga- 
untHifpani, Galli , &Angli, quorum alii alus 
egionibus detefiis nomina fu2 quique lingua itn- 
^ofuerunt . Extant in Hifpanica , Gallica , italic*, 

Au- 



H I S T O R I A 

& Anglica linguis non pauci Scripcores, qui hujus, 
noviOrbis, feu America, fitum , folum &gt; fertiii- 
tatera ., & ftatum depingunt , quos inter p 
legendus eft Hugo Grotius , qui de Gentium 
canarum Origine tiifquifitionem fcripfit , ad quarry 
Notas & Obfervationes edidit Joannes de kaet /ui 
tucrpianus . Obiit Ferdinands Rex Cathohcus ii 
yico Madrigalegio ad Caftra Julia &gt; dum Hiipaliu 
peteret 3 \. KaUFebruarii anni MDXVI. Sacrameuti 
cclcfiae munitus a Tboma Matienjio Ordinis Fi 
Prajdicatorum , qui ei a Confelfionibus erat ; Te 
ftamenturn ante mortem condidit , quo Caefarau 
guftanum Pr^fulem Aragonix Regno prsfecic 
Caftelloe vero Regno Cardinalem Ximenium* don 
Carolus , Nepos , omnium Regnorum hasres, qi 
tune in Belgio agebat , in Hifpaniam veniret . d 
rolus itaque de Ferdinand! &gt; H ifpaniae Regis , A 
iiii, obitu certior fadus,ftatim feRegemHifp; 
iarum dixit , & coronam Imperialem poft mo 
tern Maximiliani Imperatoris, hujus nominis 
anno millefimo quadringentefimo decimo nor 
adeptus, didus eil Carols Hifpaniarttm Hex , r 
Impevator hujus nominis Quintus , cujus rede pr- 
clare que Gefta referemus in Colloquio primo ir 
Hiftpriam Saeculi decimi fexti . 

D. Plenan\atque ex omni parte abfolutai 
ut video , tradidifti notitiatn Status Eeclefise tan 
fub Imperatoribus Orientis 3 & Occidentis , qus 
fub Regibus j aliisque Principibus S^culi deci 
quinti . 

M. Duas hie addam Obfervationes , qi 
bus Colloquo noftro hnem imponemus . Prim; 
Obfervatio fpedat Imperium Mofcorum , feu M 

fc 



ECCLE SI A STIC A. Si 

covltarum^quod Sxculo XV, feu anno Mcccctxix. 
nagiium fulcepit incrementum, poftquam Joannes 
lajilii , eorum Princcps , quern Magnum Ducent* 
rocant, raagnam Novogardiam Ruflise Metrcpolim, 
iviratern auipliflimam & opulentiflimam , totius- 
ue Septcntrionis celebcmmum emporium ^ 
aflet. Amplum quidem hie Joannes 5^/?/// 
itarum Dux, Principatum a Majoribus acceperat,. 
:d Tartaris adeo obnoxium j vedigale ac tribu- 
arium , uc LegatisTartaricis, atquc etiam vcrc* 
lariis tribuca petentibus , cum equis veherentur 1 
)ux ipfe pedibus obviam prodirct , & ladis equi- 
i ( qui potus clt Tartaris gratiffimus ) poculum^a 
enerabundus porrigere, & una cum fuis Proceri- 
us litteras Tartarorum Imperatoris auditurus^ 
enua&gt;fleAere cum fumnu abje&ione cogeretur. 
fancduram fetvitutem *joanm$ , Mofcovharuni^ 
cum fcrrc minime poflec &gt; Tartarorum ju* 
impellente potiflmiiim conjuge fua nations 
^ excutere fuum in animum induxit , fum- 
:isque armis, complures arces atque Caftellafini- 
ma Ruffi^, q\ix *4lba dicitur , &MagnoLitua- 
^rum Duciparebat , inpoteftatcm fuam rcdcgit , 
: tandem cepit Novogardiam, , cujus Principatus. 
fe extendit ufqpe ad. Lituaniarn , Filaudiam , 
Cciam , & Norvegiam , taatumque ex Novogar- 
civiuin opibus , fed praccipue ex Archiepifcopi 
m , auri , argenti , unionum , gemmarum , & 
nnis generis divitiarum per multos annos con* 
ftarum exportavit Joannes Mofcovitarum Dux * 
trecentos currus iis oncrarit , practer caeterae 
ppcllefiilis infinita propemodum plauftra . Hinc 
formidolofum adeo prxbuit ^ ut Polonia: Rex , 
Tom* yi* f idem- 




I S T O R 1 A 

idemque Magnus Dux Lituaniae, fatiiis duxerit 
cum eo inducias pacifci , quam cum tam potente 
& continuis bellis cxercitato hofte , oiultisque vi- 
doriis infigni congpedi, &, commiflb praelio, 
cjus vires ncrvofque experiri . Siccrevit, & lat 
propagatum eft Imperium Mofcovitarum , qui Re- 
ligionem quidem Chriftianam profitentur &gt; fed 
Grseci funt Schifmatici^Patriarchae Conftantinopo- 
litano fubditi, & aCatholica , feuRomana Eccle- 
lia , extorres . Rufliam quoque , quam incolunt 
Mofcovitse , fuis crroribus Lutherani , Zuingliani. 
& alii ejusdem furfuris hxretici poftremis hifcc^ 
temporibus infecerunc . 

Alcera Obfervatio , quam hie fubjiciam a eri 

de Infulx Cypri Regno, quod Ssculo XV. feu an 

no MCCCCLXXVI. ad Venetos tranfiit, etfi jus a&lt; 

iftud Rcgnum Sabaudiae Duces fibi vindicent * ejus 

que titulum & Infignia hafiteniis confervarinc 

Hoc Infulas Cypri Regnum Grsecorum Imperi 

ademptum^^/^ Comnenas pro gubernatorc mi 

fus tyrannice ufurpaverat , fed illud eidem Ifaac, 

Comneno per vim ereptum P^cbardfts , Angli* Rex 

Guidoni de Lufiniano ea lege tradidit , ut Guido 

omne jus cederet , quod habebat in Regnum Hi 

roiblymitanum , a quo , ut obfervavimus in Coll 

quio I. in Hiftoriam Sseculi duodecimi , praedifti 

Guido de Lufiniano a Saracenis dejedus fuerat.Obl 

tam coaditionem ultro excepit Guido de Lvfinian 

& Cypri Regno absque fudore potitus , illud ; 

fuos polteros tranfmifit. Contigit autem progrei 

temporis , ut apud Salaminam , illius Regni c 

put 3 Genuenfes omnes , i quibus haec Infula &lt; 

cornuaercium freguent^batur , orto tumultu oc 

derc 




ECCLESIASTICA. 

detentur * eorumque merces & opes diripereatur , 
Hanc atroccm injuriam ut Genuenfis Refpublica^j 
ulcifceretur &gt; Trugofium cum valida clatfe mitit, 
qui Cypri Infulam dominio Gsnuenlium fubjecit , 
captivosque Regem 1 & Reginam,Geuuam abduxit, 
quibus apudGenuam incarcere dcgentibus infans 
oatus eft &gt; quinoinine I\eipublic in Baptifmo fu- 
fceptus, vocatus e&Ja?2us a Civitate Jantta y q^as 
Genua icidem d^itur. Htmc Refpublica poftmo- 
dum ia.Cyprum&lt;rcmific , reccata (ibi primaria Re^ 
gni civitace Salamina , qu^e etiaai Famagufta nuncu- 
patur &gt; & eft emporium ncgptiationibus & tnerci- 
moniis frequentillimum . Huic *fanam Regaa Cy 
pri fuccelTic Joannes Lufinianus &gt; qui Helennm ex Re- 
gia Palarologorum progeaie uxorem duxic , ex qua 
filiam fufcepic nomine Car fat am, ex coticubina vcra 
(ilium diftum ^tcobum . Nuplic Carlota , foU pro 
les legitima , cum fpe dotalis Regiii Ludovico Duci 
Sabaudix . Spurium zutcmfacobum Pater ipfiu$ 
y oannes Lufinianus Rex Cypri , ut fpe Regni exclu- 



Jerec , Nicofienfem Epifcoputn confecrari curavJ 
At hie, defundo patre , Sukaaum ./Egyptradiit^ 
a quo, poft ei obftridam clientela: & juramenti 
(idem , obtinuit^uc e folio dcjedis Duce Sabaudije, 
Sc Carlvta ejus conjuge , depullis quoque ex urbo 
Famagufta Genuenlibus , Regaa Cypri potiretur . 
[mpetratum Regnum quo magis firmarec jacobus \ 
Rempublkam Venetam adversusGcnuenfem fibi 
conciiiavic &gt; matrimonium incuudo cum Catharina, 
filia Marci Cornarii , quam fibi Seuatus Venetus 
adoptavit &gt; moxque mortuo Jacobo , 8c extindo 
ejus filio cognomine Jacobo pofthumo , cui mater 
Catbarina fucccffit , iftud Cypri Regaum , quad 

F a harrc- 



S4 

h^reditario jure Veqetorum ditionibus acceflit 
anno MCCCCLXXVI. jun tamea fuo in Regnurn Cypri 
non ccflerunt Sabaudise Duces, fed potius iilud 
tiieliori titulo fibi vindicate aflerentes , foliti erant 
iingulis quinquenniis a Senatu Veneto Regnunu&gt; 
repeterc , a quo tandem , poft multas hujufmodi 
poitulationes, hoc Davidicwn acccpcrimc Refpoa- 
ium : Calum Call Domino &gt; Terram autem dedit filiis 
hominum . Quo rcfponfo innucre volcbanc Vcneti , 
fc Regno Cypri, quo frucbantur, armis ftrcnue 
defendere paratos efle . Huic Cpntrovcriiae de Re- 
gao Cypri Duces Sabaudia: inter & Sereaiflimani-&gt; 
Kempublicarn Venetenfem obortae finem tandem 
magno Religionis Chriftianag damno impofuit , 
faltem quoad polleflionem , anno MDLXX. Sdimus 
Turcarum Imperator , qui Cypri Regnum , octo- 
gintacirciter annis jam a Venetis pofleilum , inva- 
lit, ac Turcico adjunxit Imperio, licutfufiiis oftea- 
demus in primo Colloquio in Hiltoriam Sscculi de- 
cimi fexti , 



COL 




EGCLES i ASTICA; 85 
COLLOQJJIU M IT; 

In quo tewtur firm Epifcoporum , qui 

illuftriorcs Ecckfi& fides y Romanam 

prafirtim & Conftantinop&titanam 

Stculo XV. ttnuwunt . 

Iftoriam Pontificum , qui Saecu* 
lo XV. nobiliores Secies occupa- 
runt , cum jfis in ifto Colloquio 
lefcripturus, ab his exordium ducere debcs , qui 
ledcm Romanam , dignitate & authoritatc castcria 
onge praeftanciorcm , tcnuerunt , ac univerfam, 
ua late patet, Ecckfiam pietate , fapientiaj &: 
.odrina iliuftrarunc . 

M. Ut ferkm &gt; gcftaquc Pontificum , qui 
asculo XV. Ecclefiae Romans prsefuerunt , accu- 
atiori ordinc pcrccnfcre vakamus , necefle eft a uc 
em altiiis repetamus, eaque paucis verbis contra- 
amu$ , qux de Pontificia Sede per Clementem P. 
fc ema Avenionem translata &gt; & de eadem per 
regorium XI. Avenione Romam revocatauberius 
jcpofuimus in Colloquio fecundo in Hiftorianu^ 
seculorum XIII. & XIV. Clemens y. Pontifex Ma- 
itnus , natione Gallus , itudio & operi Pbilipfi 
ognomento Pulcbri , Galliarum Regis , in Ro-* 
lanum Pontificem clcftus , cum antea eflfet dum- 
ixat Archicpifcopus Burdigalenfis , Sedeoi Pon- 
ificiam Avenione collocavit , ubi annis circitec 
:ptuagiotafcderunt Sum mi Pontifices , Clemens K. 
l g*nnt* XXI. vulgo didus XXtf. Benedi&us XI. feu, 

F 3 M 



Stf H I 5 T O R I A 

ut alii volunt XII. Clemens VL Innocentius VI. I 
nus V. & Grcgorius Jf/.quorutn ulcitmis,rtl)c)a Ave- 
nione /Remain , fuadcnte potiflimum S. Catbarina 
Senenfi , Ord. Praedicatorum , remcavit, atquo 
Sedem Pontificiam reduxit . At &gt; Gregorio XI. 
Roma? anno MCCCLXXVI i i. defuncto , cum Cardi- 
nalcs , qui majori ex parte GalJi crant , ad eligen- 
dum fucceiiorein Conclave , ut moris eft , ingrefli 
fuiffent 3 Populus Komanus ventus ^ ne Sedes Pori- 
tificia denuo in Galhas transferretur , concitato 
tumultu irrupit in Conclave , fa^pe mortem 5 fepc 
incendium EJedtoribus interrninatus , nili Italum 
Pontifictm cligerent. Perterriti Cardinalcs ele- 
gerunt absque mora in Romanum Pontificem Bar- 
tbolom&uw &gt; Barcnfcm Archiepifcopum , qui iii^ 
Pontificatu dittus eft Vrbanus VL cujus morum 
feveritate & aulteriori rcgiminc offen(i Cardina- 
les, Anagniam Primum y dein Fundosfecefl erunt 
ubi eledioncm Vrbani VL irritam , ac veluti gra- 
vifllmo extortam metu palam dcclararunt &gt; & % 
benitm ex illuftriflima Comitum Geneva profapu 
oriundum , Cameracenfem Epifcopum & Cardina 
km , renuntiarunt Pontificem , qui Clemens Vll 
dici voluit. Hinc originem habuit exitiale illu( 
Schifma , quo diu aftiicta eft Ecciefia . Romj 
Vrbanus VL hfit, & Clemens Vll. Avenione Se 
dem fixic , quodque gravius eft &gt; morte utriufqu 
Pontificis enatum i(tud Schiima extindum noix 
fuit ^ fed decinio quinto S^culo adhuc perduravii 
*Vrbanofiqmdzm hujus notninis^/* Rom fedent 
fuccclfic Bonifaces, IX. Hunc excepit Innoctn 
tins V1L qui fuccedorem habuit Grcgorium XL 

Cardinales vero, qui ab .Vrbani PI* obedieutia. 

recc 



ECCLESIASTICA. 87 

eceflerant , in locum dcfunfti dementis VIL qui 
Vvenione fedebat , fuffecerunt Petrum de Lu&a * 
-lifpanum , didurn apud fuos Benedittum XIII. qui 
ifque ad mortem nomen Pontificis per triginta-* 
tnnos infanabili pertinacil retiauic 

D. Locumne habent in fcric , feu Catalogo 
lomanorum Pontificum Clemens VIL & Benedi- 
? us xill. qui tempore Schifmatis fuam Avenio- 
leSedemfixerunt? 

M. Nulli Romanorum Poocificurn Catalogo 
accenfentur Clemens Vll. & BcnediStus XIII. qui 
(Wenione tempore Schifmatis fuam Sedem habue* 
unt . Quod quidem argumento eft , fenfum Ec- 
:lefise Cathoiicse cffe,Urbanum VI. c/usque fucceflb- 
res , qui tempore Schifmatis Romae fedcrunt &gt; ve- 
:os ac legitimos Romanos Pontifices extidile, cum 
hi foli in Catalogo Romanorum Pontificum repo- 
lantur ab omnibus Orbis Catholici nationibus , 
Jtiam ab iilis , quae olim dementi Vll. & Benedi * 
f/o XIII. tanquam dubiis Pontificibus adhaeforunt . 
iunc etiam efle Catholic* Ecclefi* fenfum , duo 
iperte probant Romanorum Ppntificum exempla , 
juorum primum eft Julii Mzdicei , qui an, MDXXIII. 
jle&us Romanus Pontifex , voluit appellari ele 
vens Vll. nulla prorsus habic^ ratione hujufce Cfc- 
nentis Vll. qui Avenione tempore Schifmatis con- 
WUrbawmVl. fedcrat. Alterum exemplum eft 
AntQnii Pignatelli Archiepifcopi Neapolitan! , qui 
Romanus PonciFex anno MDCXCI. eledus 9 Inno- 
:entiu$ XII. ab univerfa Ecclefia fuit appellatus, 
guiT^w^c/w^dicendusfuidet, nifi Innocentius Vll. 
qui tempore Schifmatis Romas fedit,verus ac legici- 

cenftfetur ? Hunc denique eflfe Ecckfias 

F Ca- 




HlSTORIA 

Catholic? fenfum profitentur ipfimet Galli Scr pto- 
res&gt; quos inter urmm dumtaxat laudabo HenricuwL* 
Spondanum &gt; qui in Continuationc Baronii ad an- 
niim MCCCLxxvm. Num* xvii. hare ha bet : Et quod 
mirabilius eft y fuit jus partium adeb dubium & incer- 
tuniy ut inter Vrincipes (quod obfervat Sanfius *Anto- 
ninus ) pcritijjimos quosque Tbeologos & *Jttrifcon- 
fiiltos habuerit utraque pars five obedientia , necnoiL* 
religivfijflmosviros , & &gt; quod wajus eft , etiam mi- 
raculis fulgentes , qui fucrm partem fanftam &gt; adver- 
fam pr&fanaw affmrenr; ntcpotuerit unqudm fie ilia 
qutiftio decidi y quinfemptr rtmanerct afud flurhnot 
dubia , quod etiam ex iffifntet *Attis Concilwrum Ge- 
ntralium Pifiini & Conftantienfis apertt intdligi da- 
tur . Fuiffe tamen videtur Catholics Ecclefi# fenfus , 
( quod cfterorum omnium rationibus & difyutationl 
bus , necnen incertis vifionibus & fnrpbetiis atque^ 
miraculis y qua circa hac contigrffe dicuntur , prepon 
derate dtbet ) Urbanitm VL ejvs-que fuccejjorts Ita 
Ham colentes extitifle veros ac legitimos Pontifices 
Obfervat etiam ibidem Sfondanus , quod Catha 
Senenfis 9 tertii Ordinis S. Dowinici Virgo Sa 
ma, quse ad promovendam l^r/^w/ ki. Obedien 
tiam fuis adRcgcs & Principes litteris quidqui&lt; 
fibi inerat ingenit , facundi* , zeli , ^ au&oritati 
ob pervagatiffimamSanttinioniae famam contulic 
hoc unum pr csetcris validiifimum adversus Cle 
mentis VIL Avenionc fedencis intrufioncm telum^. 
conterferit^ quod videlicet tani ipfe Clemens, quan 
caeteri Cardinales ejus fautores , fuis iitteris & ge 
ftis per aJiquot mcniium fpatium univerio Orfc 
pcrfuafum voJuiiient., l/rbanumFl. riteeledum- 
fuifle , & $* egrum feotcntia omacs ubique popui 

& 




ECCLESIASTICA* 

fie opinati fuiflent . Si plura dc *Vrbani VI* in Ro- 
manum Pontificcm eledione fcire defideres, lege- 
fis Baldum, dodiflimum Sasculi XIV. Jurifconful- 
rum , qui Tradatum edidit pro Vrbano VI. adcal- 
:em Tomixvii. Annalium Eccleiiafticorum Odv* 
nci B&ynaldi adjedum . 

D. Haberine debent pro Schifmaticis po- 
puli illi , qui , tempore Schifmatis , dementi VII. 
Beneditto Xlll. Avenionc fedentibus adhxferunt * 
parucrunt , adversus Vrbanum VI. cjusque fuo 
ceifores , qui , tcrnporc cjusdem Schifmatis , Ro-* 
tux Pontificiam Sedem tenuerunt ? 

M. Hanc Quseftionem S.^ntoninas Archiepi-* 
topus Florentinus, Ordinis Pra^dicatorum , 3 -par* 
Chronicorum Titul. xxn. Cap. ir. diluit in hunc 
tuodum : Indc incboatuw eft Schifina pejfimum ; ut 
duo dicerentur in Ecclefia Dei &gt; Vrbanus 3 feu VI. & 
Clemens , didus VII. Vrbano ut vero Pontifici adh fr 
it Italia , vtlemannia , & Hungaria . dementi verb 
?rancia, Hifpania , Catalonia . *Afferebant Obedien- 
iales dementis B fuum ejje verum Pap am , ex eleflio* 
ie ejus Canonica , ut pott liber a , non coafta ; 
Ham Urbani y quia metu coaffam , & ejttt 
^cbifmaticos & excomrnunicatos . E contrario Obc* 
lientcs *Vrbano , dcmentem a/firmabant ^Apoftaticum* 
ion lApoftolicum &c. Multa difputationes fafta funt 
irca iftaw materiam , multi libelli editipro utriufque 
lartis defenfione Peritiffimos viros in facra Paging 
& jure Canonico habuit toto illo tempore 9 quo daravif 
Schifrna , utraque pars , ftu Obedientia , ac etiam R 
igiofiffimos yiros , & { quod majus eft ] etiam mira* 
:uli$ fulgentesi nee unquam fie potuit ilia quaftiodc* 
:idi , quin fcmpcr afud plurimQ* rcfflaneret dubia 



HlSTORIA 

, ctfi neceffarium Jit credere , ficut unam 
Catholicam Ecckjiam , non plures ; ita & unicum ejus 
Paftorem , Vkarium Chrifli , juxta id ^oannis cap. x* 
Fiet unum Ovile, & unus Paftor : tamenfi contingit 
f lures per Schifma crearifen nominari Pontifices fum~ 
mos uno &eodem tempore , nonvidetur falutinecef- 
farium credere iftum effe vel ilium , fed alterum illo- 
rum y qui fcilicet fuerit Canonice affumptus . Qui &lt;M- 
tern fuerit Canonic^ eleftus &gt; nontenetur quis, fcire , 
ficut nee jus Canonicum y fed, in bocpopitlifequi poffunt 
Majores fuos feu Pr/latos . Et Titulo iequenti , 
feu xxiii. cap. vin. fie concludit Sandus iile Ar- 
chipraeful : Vnde 3 qui erraverunt in ea , fat is excufa- 
*uit eos apud Deum ignorantia fatti y & quaft invin- 
cibilis . Et proptered , Spiritu Sanfio operante , ad 
unionem faciendam fumpta fuit via ceffionis , cum 
nonfufficeretvia difceptationis. Quibus verbis S.^n- 
toninus a Schifmatis crimine purgat Pr^latos, Cle- 
ricos , Fidelesque caeteros , qui dementi VIL & Be* 
neditto XIII. ante Pifanum Concilium adh^ferunt , 
o quod illos omne$ ignorantia invincibilis , bona 
fides 5 adli2efio firma Cathedra? S. Petri &gt; quse eft 
unitatis Ecclefiaftica: centrum , animus ad paren- 
dum comparacus , infontes & alienos a Schifmatc 
prsefticerunt j nonTecus ac abhserefeos crimine^ 
vindicantur quidam antiqui Patres 3 qui Milljena- 
riorum errorem , vel de rebaptizandis Hxrecicis , 
amplexi funt &gt; antequam hujufmodi Controverfise 
cliquat2E ac finitx fuhfent folemni Ecclefix judicio. 
in quo acquiefcere corde & animo paraci erant 
legenduseft idem S. Antoninus fecundaparte fua 
Sum mas Titulo in. Cap.xu de Schifmate &gt; ubi dat; 
opera hanc quseftionem , qu pra^fens Schifmau 



ECCLESIASTICAL pi 

pe&at, difcuticns ait : Ideb in illo Scbifinate illi fue- 
wilt veri & proprie Scbifmatici &gt; qui prafentes ftien- 
?es fattum , contra jura fcienter &gt; vel contra confcien- 
tiam fecerunt Schi/hta tale , paflionibus dutti amoris 9 
velodii , citpiditatis * & ambit ionis . *Alii verb , qui 
mivelalteri, IJrbano fcilicet aut dementi obedien- 
es adhdrcbant , moti ad hujufmodi tenendum non tem- 
toraliter &gt; fed ex conftientia , ex auditis confiliis pc- 
itorum 4 non erant vere & proprie Scbimatici , 
itiamfi ei 9 qui non erat verus , adh#fijjent &gt; quia pr#- 
Cr intcntionem erat error & divijio eorum . Quodf 
bidem S. illc Archiepifcopus multis argumentis 
^robat . Idem plane cum S. ^Intonino docent duo 
rgregii Dodorcs ejusdem Ordinis Pra^dicatorum, 
Joannes a Turrecrewata , Cardinalis , in Summa_ 
be Ecclcfia Lib. iv. Part. i. Cap.xiv. SzHenricus 
hftitoris in libro, quern cdidit adver sus Pikardos , 
euWaldenfes H2ereticos.Facile itaque ipfe credidc* 
im y eos y qui &gt; tcmpore Schifmatis , Clewenti 11. 
^ Beneditto XUl. Avcnione fedentibus ante Concil 
ium Pifanum adhxferunt (quos inter numerantur 
?etrus de Lu$cmburgo Cardinalis a Chrnente VU* 
reatus , quique ianctimonia & miraculis clarus 
tvenione colitiir, & S. Yinstntius Ferrerius Prd. 
&gt;rzd. do&rinS, zelo Apoftolico, aliisque Cha- 
ifmatibus & miraculis iiluUris ) crediderim , in- 
|uam , ipfe , eos ob boiiain ftdem , & ignorantiam 
avincibilcm , qua in hac quarliione fadii , quod 
&gt;b(curumerat , & difficultatibus pene inextricabi- 
ibus implicatum , laborabant; proprie Schifmati- 
os cenieri baud debere 3 quia , uc docet S. Thomas 
scuucia fecund* Quaeft. xxxix. Arc. i. illi dumta- 
;at proprie Scbifmatici dicunttir , quiproprit fponte 



HISTOR.IA 

& intentione fe ab unitate Ecclefia feparant , qua eft 
twitas Principalis . Potto , qui , tcmpore Schifrna- 
tis , adhaeferunt ante Concilium Piiaaum demen 
ti Vll. & Benedifito XIII. non propria fpontc , & in- 
tentione fe ab unitate Ecckiiz fepararunt , ncc 
Romano Pontifici fubefle unquain detredarunt , 
qucm potius Chrifti Domini Vicarium , S. Pern" 
Succcflbrein jure Divino poteftatem ac jurisdidio- 
nem habere intotaEcclefia & fuperFideles uni- 
vcrfos credebant , fe ad parendum ipfi teneri ukro 
profitcbantur , illi dutntaxat parere volebaut ; & 
in hocdumtaxat fallebantur , quod Ckmentem VH. 
ejusque fuccefforem Bemdlttum XHL poll diligens 
acdiuturnum in tantimornenti negotio exameu a 
viris eruditis adhibcri folitum &gt; pofiPrincipuni,& in- 
tcgrarum Ecclefiarum judicium, canonice eledu ac 
verum Poutificcm eflc exiftimarent errore & igno- 
rantia invincibili , qu^ eos fubinde a Schifmato 
excufarc debet , non feciis ac Patrzarcha *facob ad 
Liam pro I(achele fuppoiitam accedens , ab adulte* 
rio & inceftu excufatur , quia ignoranda fadi fuatn 
cfle putavit , & boqa fide , maritalique afFectu ad 
ad earn acce flit. 

D. Cum Clemens VIL & Benediftus XHL qui, 
tempore Schifmatis &gt; Avenione federunt &gt; nuliutn 
in Romanorum Pontificum Catalogo locum ha- 
beant , rogo te , ut eorum dumtaxat Poncificum , 
qui Romac S^culo deciino quinto Sedcm tenue- 
runt ,ac pro veris legitiinisque Pontificibus agno- 
fcuntur &gt; fcricm & gefta hie breviter dcfcribas . 

M. Iniit Sa^culum decimum quintum Boni 
facio Nono , 1)rbani VI. fucceffore , clavum Ecclcfia 

gubernante . l?duj fucrac Poacifcx Romanuj 

Soni 



EC LESI ASTICA, S&gt;3 

onlfacius l$ows anno MCCCLXXXIX.& annum unde- 
itmim fui Pontificatus agebat anno MCCCC. quo 
Lomac celebratum eft Jubilxum . Praecipua Summi 
lius Pontificis gefta perftrinximus in Colloquia 
rimo in Hiftoriam S*cul. XIII. XIV. ubi ctiam 
biervavimus, ilium morum integritate ac virtu*- 
im culcu cum probis & utilibus cclcfix Pontiff- 
bus jure merito adnumeraridcbcrc, atquecon- 
:rvand caftitatis adco cenaceni , ut , cum mor- 
is cotuinuis vcxarctur , & a medrcis admonicus 
let , ianari quidem poflc (i rern cum foemina ha- 
eret, audiru horruerit , ac mori quam fcedari 
lalucrit. Hinc audiri I\QI\ dtbzt The odor i ensile- 
us , qui Boni fact urn IX. avaritis , congerendarum 
:cuniarum avidicatis , aliorumquecriminum in- 
nulat . Hie quippe fcriptor in Opcrc , quod edi- 
t De Schifmate Vniwrfali , Pontifices tcmporo&gt; 
;hifmatis Rom^ vcl Avenione fedentcs acernmc 
fedatur ac difcerpit^totque injurias^alumnias & 
^ntumelias in ipfos e fuo ulcerofoftomachoege- 
1 3 (usque acerbitatis virus evomit, ut cjus Ope- 
una cum Authore inter reprobata Scripta con- 
imerata legatuur., ut viderecft apud Henricum 
ondanum acl annum MCCCCX. Num. 3. Obiit Boni- 
:ius IX. annoMcccciv. poftquam fediffct annos 
iindecim , minus dies triginta quatuor . Detun- 
) Bonifacio IX. eiquc Juftisperfolutis , Cardina- 
jjllius Obedientix Conclave ingreili,ante omnU 
!e juramento obftrinxerunt, ut quisquis eorum_ 
&gt;nrifex c(fet eledus^libere fe Pontiiicatu abdica- 
t,fi neceffeforet ad extinguendum Schifma,quod 
feftabat Ecclefiam . Pr^miflis Confiliis , ftudiis- 
:r omuibus ad tollendum Schifma neceffariis, 

omnium 



5?4 HISTORIA 

omnium fuffr agiis ( poftquam Sedes vacaflet qum- 
decim diebus) eleduseft Romanus Pontifex Co- 
fmatus de Meliorate patria Sulmoncnfis ( quae Pro- 
vinciar Aprurii civitaseft) do&rina&gt; rerumqucj 
agendarum cxperientia dariflimus &gt; qui per omnei 
dignitatum graclus prove&us , ex Bononienfi Epi 
fcopo , Cardinalis , & Archiepifcopus Ravennas ; 
SonifaciolX. creatus , ad Sedem tandem Pontifi 
ciam lublimatus eft die xvi. Kalcnd^ Novemb 
anni MCCCCIV. nomenque fumpfit Innocentii V^ 
Quarn pra^claris dotibus in Pontificatu praefulferi 
Innocentius /^//..docct Qnufhriits in fuis Addition! 
bus ad Platinam.ubi aSeritjhunc Summum Pontifi 
cemcunttis uuximi & opcimi Pontificis dotibu 
fuiOe ocnacum, vitas integritate, egregiis moribu: 
huiiiaaitate , eruditioue &gt; piecate y & liberalitat 
prxftaimfimium ; Ditionis Ecclefiaftica? aclibe 
tatis ailercorem intrepidum , uno verbo , tani p 
in Pontificatu fe geflit Innocentius 71L utTktvd 
ricus NiemttS; Ciericus Luceniis , qui , uc mox o! 
fervavitnus, pallim in fuis Scriptis invehitur ir 
Summos Pontifices , qui Roma? cempore Schifm 
tis federunt, eutn tanicn 3 ipsa rei evidentia cor 
pulfus, hoc elogio capite trigefimo nono Hbri i 
cundi de Schifmate univerfali commendarit : Iflt 
Pontifex fait mitis&gt; benignus? & compatiens affiift 
nee erat aliqua fuferbia in eo 3 neque afud iffum ac\ 
ftio perfonarum: likens pofcentibus audientiam dab 
& fer& diebus Jingulis certis horis fitpplicationes J 
porretttisfollicite/ignabat Conjiftwia privata & \ 
blicci tenebat diebus & horis confuetis &gt;nec alicui t 
leftus&gt;nequecitpidMs,feu avarus exiftebat . Simoi 
cos exofos habuit &c. Sub initium Pontiricacus 



ECCLES I AST I CA. 5 

locentii VII. Roma baud pariim turbataeflra Ladif- 
ao , Rege NeapoHtano , quern maximis beneficiis 
dem Pontifex cumulaverat , pro quibus infignes 
He repofuit injurias . At enim Ladislaus Urbis do- 
ninationi inhians, primo, Romanes in Pontificem 
;oncitare ccepit , deinde , fimulans favere Pontifi- 
i, pacis interpretem ac fequeftrem fe conflituit &gt; 
tac fada conventione, ut gubernatio Urbis iii-&gt; 
emporalibus penes populuai refideret, iliaauteni 
&gt;ars , qua? dicebatur Leonina , fcilicet circa S. Pe- 
rum &gt; in Summi Pontificis poteftate cum Caftro 
\.&lt;dngeli reinaneret , Senatorque Urbis de votun- 
ate Pontificis * & confenfu populi aflumeretur. 
led hxc initas concordi^e pada , quse legi poflunt 
ipud Odoricum P^ynaldum ad annum MCCCCIV. Nu~ 
nero xvi. & fequentibus , dfu firma non perman- 
eruat ob novos tumultus, quos Gibellinorum, & 
juelphoruai fadiones Romx excitarunt . GibeU 
ini, quos fuo patrocinio fovebat Rex Ladislctus * 8c 
[uorum Duces erant Columnenfes &gt; Sabelli , & qui- 
Lam alii Romani Proceres , populuna fpe recupe* 
andx libertatis ad rebellionem impellebant j qui- 
&gt;us ex adverfo ftrenuc obfiftebant Guelphi , quo- 
urn Duces erant Vrfini &gt; authoritatem Romani 
^ntificis inconcufsa fide tueutes . Vari indem- 
er utramque fadionem mutuisodiis exacerba- 
am fecutx funt pugnas , aliaque fcelera , & probr^ 
loftilia perpetrata , donee a Gibellinis evocatus 
.adislaus Rex, turbas utcumque compofuit, eleftis 
i faftione Gibellina feptem Viris 3 qui Urbem ad- 
niaiftrarent , Non quievere tamen Columnenfes , 
Jibellin^ fadionis Duces , qui clandeftinis follici- 
ationibus Ladislauw Regem ad capeflendum 



9$ I S T fc R I A 

bis domlnium continue inftigabant , & iniqufs 
tttionibas fatigabant animum Pontificis , qui,ut 
corum anirnos emolliret &gt;iu omnibus complacere 
cis ftudebat , & uaum ex famili&Columncnfi Car- 
dinalem creavit , qui poftea fait elc&us Papsu&gt; , 
di&usque Martinus V. 

Tanta Pontificis manfuetudine fleiii noluc- 
runt rcbellcs,cumque nova ac perniciofa moliren- 
cur confilia , contigit ^ ut Ludouicus de Meliorates a 
Nepos IntQcentii Vti* juvenis quidem audax , fed 
temcrarius , undecim feditiofos e Romaaorurruj 
Proceribus , dum e Palatio Apoftolico redibanc 3 
immanicer trucidari juflcrit, infcio tamen Innocen- 
tio Vll. iliudquc faciniis deteftauce , iicut teftancui 
Leonardus vretinus&gt; Tbeodoricus Hiemus. , & S. An 
toninus . Interim* rebelles ad arma concurrunt , fu 
git Poatifex Vicerbium, & ftatim Joannes Column^ 
Palatium occupat , plebs Pontificiam fuppellefti 
km diripit, Libros ^ Rcgefta & fipiftolas lacerat 
Innocentii Papse fteaimata luto comtnaculat , reci 
piuntur a Cojuratis copig a liegeLadislao miflg ,qu 
tamen, dum in urbem penetrare , ac earn Ladisla 
Imperio totis viribus fubjicere conantur, a Rorna 
His , id asgre ferentibus 3 propulfantur , & a Paui 
*Ur/?wa, Pont i fie ii cxercitus Duce&gt;diflipantur . Tun 
Roman! ad officium & obedienciam Innocentii VI 
reverfi , eurn multis Legationibus in Urbem revc 
carunt, in qua anno Mccccvi.fumma totius popu 
gratulatione , tanquam legitimus Dominus 3 exc&lt; 
ptus eft . In conjuradonis reos anathema ftatii 
vibravit Pontifex , fed prsecipue in Ladislaum R&lt; 
gem 3 quern Campania? & Maritimx Prafedur- 
, terrisque , quas in feudum ab Eccleiia t 

n 



E C C E $ I A S T I C A . $ 7 

ncbat, & qurbus ad opprimendam Ecclefiam Ro- 
manaiii abutebatur, privavit . Hoc Pontificio fid- 
mine perculfus Ladislaus , veniam pacemque per 
Oratores fupplex exoravit, & arcem San&i Ange- 
i , quarnoccupabat , reftituit. Supplicis Ladislai 
yrecesbcnigncattdivitfanocentius Vll. & , ut erat 
id clementiam propcnfiflimuSjiion fehim Cenfuras 
n rlhim, ejusque foederatos latas a&utum difiblvic, 
ed eum priftinishonoribus reftitutum, nov Ve- 
lilliferi Romans Ecclefia: dignitate auxit . Pada-* 
Donventa Diplomate Potitificio confirmata referc 
Horicus ^aynaldus ad annum MCCCCVI. quo anno 
dem Summus l*Qiit\kxInnocentius VIL obiit dio 
exta Novernbris , & Concilium Generale , quod 
TO unione Ecclefia & extindione Schifmatis cele^- 
Tare Romas decreverat &gt; ilkidque litteris puWicis 
idixerat, propter urbicas feditiones , & proxime 
:cutam morcem cogere non potuit. Nonpoilun&gt; 
ic iilentio pFartcrmittere duas res memoria di- 
nas , quas in fua Pontificatu geflit Innocentius 
egulam Fratrum & Sororum TertiiOrdinis 
oenitenria S.Dominici anno prime fui Pontificatus 
?probavit Gonftiturione, quae incipit r Sedis &lt;Apo- 
y qua? in Bullario Romano edita eft ; & Aca- 
Romae excitavit, ad qtuun dotSifllmos 
nnium Facultatum Profeffores evocavit,qui Phi- 
fophiam, Thcologiam , Jus Canonicum & Civile 
, Urbedocerent . Vacante poft obitum Innocen- 
i VIL Scde Pontificia , dubitaverunt Cardinales &gt; 
i eledioni Romani Pontificis fuperfedercnt y ma- 
me cum Benedittus XII[. juramcnto GaJlis , qui 
parcbant, pollicitus fuiflet, fefe abdicaturum, ut 

oilegioCardumlium nuriufque partis convcnien* 
Tom. VL 




HlSTOUlA 

te , legitimum Ecclefi* Caput eligeretur , ficque 
penitus aboleretur Schifma . Vicit tandem corum 
fentcntia , qui eligendum quidcm Pontificem fua- 
debant , fed prius folcmni juramento obttringen- 
dum, ut, adverfario fe abdicare volcnte , ipfc quo- 
que Pontificacuin ultro dimitterec . Ea mento 
Cardinalcs Conclave ingrefli elegerunt in Roma* 
fium Pontificem *4ngelum Cor^rium, natione Vene- 
tum, Tituli S.Marci Preifeytcruni Cardinalem ,di 
in Pontificatu Gregorium Xll. Virum dodri- 

religione, pietate ac probicatc morum&gt; ut tra 
dunt Leonardos *4retinus&gt; & S. *Anton\nus&gt; omniunr 
commendatione dignum , nifi tergiverfationibus 
quibus ad retjncnduPontihcatu contra proeilitun 
juramentum ufus ell , & colluiionibus cum advei 
fario fuo Petro de Luna,-di&o BenediQo ATJI/.harur 
virtutum famam cornmaculaiiet . At enim, Gregt 
riusXll. quimcxordio iui Poutiticatus magnat 
/pern omnibus fecerat reftitut ionis pacis Ecclefia 
& acl earn promovendam Repes &gt; Principes &gt; Re 
publicas^ i i2iatos&gt;atque Univcriitates per litter; 
fuerat adhortatus ; Imperil poftea deguitata du 
cedine 9 promi(lis & juramento ftare noluit * feet 
tus prava conhlia propinquorum, quos nimio affi 

comptettebatur , quique tergiverfationis 
de qua cum fuo amulo certavit , ai 
thores fuerunt . Diviii erant in duas partes ur&lt; 
pae Principes, ita ut pcriculum eifct , ne partium 
itudiis ac novorum Pontihcum fubrogatione Sthi 
ma aterimm propagarctur. Opportune tamer 
accidit , ut Cliriltknifljmus Rex Carolus VI. q 
Cr cerium XU. & Senedi&um X1H. de Pontilica 

iuis coiluiionibus muado iliudcr- 

f 



; 



ECCLESIASTICA. 

perfpe&um habebat, omnibus fuis fubditispraece- 
perit, ut ab Obedientia Benedifti XlLl. recederent , 
egregiamque fcripferit Epiftolani ParamcticarrL-*, 
qua breviter narratis ,qu*ha&enus ea incaufa 
rgiifct, univerfos Principes & Antiftites , oiimem- 
jue populum Chriftianum h0rtabatur,ut obcdien- 
iam utrique eontendenti fubtraherent . Has Regis 
Jhriftianiflirni Carol* VI* Litters legi pofliincapud 

rbeodtricuw Weniwn, apud Gerfonium Torao i. pa- 

* ^ A 

;ina 315. &apud Egaffium BuUum Tomo v. Hifto- 
iar Univerfitatis Parificafis pag.ij/^ijS-. i4r^& 
47. Cardinales Obedientia: Gregorii Xll. eum fa:- 
iiiishartati fuerant,utproccleii unitate & pace 
ontiticatui cederet &gt;,& Cardinalium Collegio,aut 
tiam Generali Concilio totum concilianda: pads 
egotium committeret ^ Ceflionern quidem polli- 
ebatur Gregorius ? fed ca appofiti conditionc f ut 
enedittusy ejus aetnulus, primus cederet . Tandem 
ardinalibus innotuit,tam GregoriuWy quam Be#e* 
f(5?//w 7 moras data operiaedere,.& univerfo Orbi 
hriftiano fucum faccre , ciimque contra paa_ 
^nvcnta, & juramenttym in Conclavi prxftitum , 
: polt creationem fuam rcnovatum y quatuor no- 
&gt;s Cardinales Gregorys Xll. creaifet , totcr fu 
&gt;bedienti repugnante CollegioiCardinales ab eo 
cfecerunt, Piias feccflerunt , fux feccflionis ratio- 
:m Fidelibus univerfis cxpofuerunt Encyclicis 
itteris, qua? apud Odoricum Bgynaldum ad annum 
ccccvi i. Num.vin. habentur . Pifas itaque cum 
riufque partis Cardinales adventaflcnt, in unuiu 
ollegium convencrunt, a v tque Concilium celebra- 
int , didum Pifanum , in quo utrumquc de Ponti- 
:acucentendentcm ciurunt adaudiendam Sen- 

G 2 tea- 



1OO H 1 S T O R I A 

tentiam definitivam Concilii in caufa unionis Ec- 
clefiae, Fidei & Schifmads . De hoc Generali Con- 
cilio Pifano plurafuo loco &gt; ideft , in Colloquio 
quarto , dicernus . Sufficiat hie obfervaflc , Patres 
iftius Concilii Sententiam tulifie in Petrum de Luna&gt; 
qui Benedititts XIlL & in ^Angelum Corarium , qui 
Grcgorius XII. diccbantur , tanquam in notorios 
Schiimaticos, & antiqui Schifmatis nutritoreSj de- 
fcnfores, approbatores , fautores , pertinaces &c, 
eis inhibuiile, ne aliquiseorum pro Summo Pon- 
tificefe gereret, acfubpoena excommunications 
vetuifle . Catholicis ne cis parerent . Poft latam^ 
hanc exauctorationis Sententiam in Gregor. Xll 
& Benediftuw XIII. qui de Papatu improbe conten- 
debant, nee voluntatem habebant tollendi Schifnu 
per viam celTionisab Ecclefia eleftam ; Cardinale: 
numerp viginti quatuor concordibus fuffragii: 
die xv. Juniianni MCCCCIX. Summum Pontificen 
^kgerunt Petrum Philargum y vulgo de Candia nun 
cupatum , Ordinis Fratrum Minorurn , Cardina 
lem, & Archiepifcopum Mediolanenfem, quisle 
xandri V. nomen iibi fumpfit . 

D. Hac *Alexandri V. Pontificis Maximi elc 
dionc fuitne extindum Schifma? 

M. Qui de Papatu contendebant , Crego I 
rius XU.& Benedittus XIH. nee Concilii Pifani Sen 
tentias adha?rere , nee Pontificatui cedcre voluc 
runt . Petrus de Luna , qui Benedittus XIII. diceba 
tur, & cujus gefta fub finem iftius Colloquii , de 
icribemus, Pontificatus Infignia ufque ad morter 
Invicta per tinacia recinuic . ^tngclus Corarius d 
itU5 Gregorius XII. Concilium Auftria? in Aquil( 
ienii Provincia anno MCCCCIX. celebravit, inqc 

Co 



ECCLESIASTICA. 1QI 

Concilium Pifanum difturbare ac evcrtere cona- 

us eft , & in Cardinales , qui ab ipfo defecerant * 

uJit exaudorationis Sententiam , cujus tamen ab 

icelefia nulla ratio habica eft , ut videre eft apud 

idoricum Bgynaldum ad annum MCCCCIX. Num. i. 

lebus Ecclefiae hunc in modum perturbatis, Ladis- 

\us Siciiia? Rex , qui in aquis turbidis pifcari 

eftiebat , Romatn occupavic 3 & alias pleras- 

ue Status Ecclcfiaftici civitates & caftra invafit, 

:d confeftim a Paulo iJrfino Romance libertatis 

indice repulfus , abfcedere coaftus eft . Infignu 

ontificatus retinuit ^Angelas Cor arias , diftus GTS- 

mus Xli. ufque ad annum millefimum quadriil- 

cntefimum decimuni quiniiiiiij quo prioris collu* 

onis maculam eluit , & per Carolum de Mdateftis 

ontificatum liberrimS ceflione depofuit in Con- 

lio Conftantienfi fellione xiv. ficut in Colloquio 

larto , ubi de Conciliis Sasculo XV. celebratis 

;endo, fufitis oftendemus . Ea fa6ia ceflione, de- 

evic eadem Synodus Conftantiends , ^ngd&WL* 

rarium , antehac nuncupacum Gregorium Xll. fore 

; mper CardinalemEpifcopum fub titulo per eam- 

&lt; m Synodum, vel futurum Romanutn Pontificem 

.&lt; :clarando ( quem fuifle Portuenfem Tbeodoricus 

. lemuS) Tufculanum Onupbriiis ait) ita ut fecundus 

] &gt;ft Romanum Pontificem dignitate & ordinc ha- 

1 Tctur Infuper creatus eft perpctuus Legatus 

i ceni, feu Marchise Anconitanas, & obiit Recaneti 

jfi no Mccccxvn.ficut exejus Epitaphio colligitur. 

I D. Seditne diu Alexander ^qui,ut mox aje- 

I s,fuit in Concilio Pifano^abdicatis BenedittoXIIf. 

Gregorio XII. eleftus Pontifex Romanus ? 

Magno Ecclefias damno breviflinms fuic 

G Poa- 






IO1 HlSTORIA 

Pontificatus *Alcxandri V. dc cujus patrla, geftis & 
Infulisjquibusante PontLficatum infignltus eft, 
pauca hie ex Luca Wadingho in Annalibus Ordinis 
Minorum refcrrc baud pigebit . In primis, &lt;Alexan- 
dri V+ qui ante Poncificacum Petrus Pbilargus ap- 
pcllabatar, patriaomninoincertaeft. Probat ta- 
men Lucas Wadinghus Tomo V. Annalium Mino- 
f um ad annum Chrifti MCCCCV. ex Chronicis MSS. 
cum finite ortu Cretcnfem . In hoc confentiunt 
omncs Scriptorcs, Pet rum Philargum ex obfcuris 
progenitoribus natum cflfc , atquc a pueritia , ft?&gt; 
dio, & favore cujufdam MinoritcB , eo religiofx vi 
tas ac do&rinx in Ordine S. Francifci provedumj 
fuifle,utGraecis & Latinis linguis apprime excul* 
tus 5 ac Dodoratus laurcam in Facilitate Parifienfi 
adeptus, Mediolani poftca maxima cum laude do* 
cuerit. In maximo honorc Pctrus Philargus fuit 
apud ^oannemGdcatium Vicccomitem, qui magna 
turn temporis in Infubria authoritate pollebat, 
quique ilium fibi addidiffimum ad plures Epifco- 
pales Infulas promovcri curavit, quas varii Autho- 
res ei adfcribunt, videlicet Novaricnfem ^ Vicenti* 
nam , Brixienfem, Placcntinam , Patriarchatuco-j 
Gradenfenijac poftea Mcdiolanenfem ArchicpJfco- 
patum . De Brikicnfi tamcn & Gradenfi Epiicopa- 
tibus valde fe fubdubitare innuic Lucas WadingbH$&lt; 
Pro tot acccptis honoi ibus Petms PhiUrgus , ui 
benefafiori fuo *jo&nni Galeatio Vicccomiti viccj 
rependerct, ei ab Imperatcre Wenccslao Duels Me- 
diolaneniis titulum impetravit . hb Innocentio VIL 
Pontificc Maximo Romam accitus Petnts Pbilar \ 
gus , Presbyter Cardinalis tituli Sandiorum XII 

Apoflolorum reauutiatus eft anno MCCCCV. ac tan 

den 



*. , 



ECCLESIASTICS 103 

em in Conciiio Pifano anno MCCCCIX. indifto elc* 
:us eft omnium fuffragiis, netnineque reclamante, 
i Romanum Pontificcm , didusque Alexander V* 
ui in Solio Pontificio conftitucus , magna quaequc 
loiicus eft, ut Ecclcfix unionem folida pace ftabi- 
ret; & corruptos hominum mores , ortosque ex 
imia , tempore Schifmatis , Clericorum licenti 
bufus ftirpituseradicaret. am ob rem *4lcxan- 
?r K. longam fcripfit Epiftolam Encyclicam ad 
eges, Proceres&gt; Praclatos jClcrtnn, Populumquc 
&gt;tius Reipublicx Chriftiana? 3 qua Schifmatis or- 
im, progreflum, damnaquc indc nata, & unioncm 
cclelix Cacholicac uno Tub indubitaco Paftore IIL^ 
Conciiio Pifano felicicer procuratam explicit, 
jndosque horcatutj ne fubiidio, favore^obfequia, 
bedieutfa, autaliare Romano Pontifici dcbica 
feudo-Pontifices PetrHm dc Luna , didum Benedi- 
um XIII. & *dngelum Corarium , nuncupatum ia 
u Obedientia Gregorlum XII. profequantur . Hi 
craftis, Alexander V. Pontifcx Maximus dirisde- 
ovit Ladislaum, Sicilian cis Pharum , feu Neapolis 
.egem , qui Ecclefiam Ncapolicanatn armata ma- 
u percurbabat, eumque privavit hoc Regno,cujus 
ominium tranftulit in Ludoviwrn Due em Ande- 
avenfem Opera tulit idem Summus Pontifex 
igifmundo Hungarix Regi , Turcarum potent!^ 
ifto, Principesque Chriftianos ad facram mill- 
am contra illos capitales Fidei Chriftianx hoftes 
imulavit. Moxadfidei injurias vindicandas San- 
tifllmus ilk Pontifcx fefe couvertit, & hxreticutit 
l oannem Has &gt; cjufque fcquaces , qui Hxrefiarchx 
^/c/^crrores in Bohemia fpargebant , miffb ad 
binkpncm Archiepifeopuiw Pragenfem Diplomitc, 

G 4 re- 



IO4 H I S T O R. I A 



reprimi , atque adhibita feveritate kgum coerccri 
prxcepit . Hoc *djexandri V. ad Sbinkpnem diploma 
cxhibet Odoricus Rgynaldus ad annum MCCCCIX. 
Nurru-xxxix. In gratiam Religioforum Mendican- 
tium Conftitutionem , quse incipit his verbis : ^e- 
gnans inexcelfis, edidit Alexander V. contra quam, 
reclamarunt Dodores Parifienfes^qui tatn ampla_* 
Privilegia Religiolis Mendicantibus concefla segris 
ac lividis oculis cernebant , mukasque turbas & 
tragsedias occafione praedidas Conftitutionis Pon- 
tificiae in Galliis contra Religiofos Mendicantes 
excitarunt , ut videre eft apud Egaffium Bulaum 
Tomo v* Hi/lort 1)niverfitatls Parijienfis. Denique, 
dum Sanftifllmus ille Pontifex fummo ftudio fata- 
geretSedis Apoftolicas dignitatem perfeda unione 
& niorum reformatione reftituerej Graecos Ec- 
clefix Latinx adjungere , Beneficia Ecclefiaftica^ 
dignis conferre , fimoniam procul ab Ecclefia eli- 
minare, Canonum obfervationi invigilare , fuper- 
ftites Schifmatis fibras evellere , pacem terris re^ 
ftituere^ ferpentia vitia tollere , ac virtutes poftli- 
ininio revocare &gt; inopinata morte obiit Bononias 
die quarta Maji anni MCCCCX. Pontificatus menfcj 
decimo, die odavo . Eum vencnato clyftere extin- 
lum fuiiTe teitatur S. Antoninus + Hunc Romanum 
Pontificem, de Ecclefia licet bene meritum^T/^ocfo- 
vicus genius , maledicus Pontificum fui temporis 
conviciator, acriter infedatur , &. calumniis incef 
lit, a quibus Wadinghus in Annalibus Minorum ad 
annum MCCCCX. eum egregie vindicat tettimoniii 
gravifsimorurn Scriptorum ,quiteftantur ^tlcxan 
drum y. fuiile Pontificein ajagnoeredoque animo 

, Utuaque erga paupercs libera 

litatc 






ECCL^SIASTICA. 105 

Ikate , ut ad eos fublcvandos nihil omnino fibi rc- 
"ervaret . Memorat etiam Platina in Opere De Vi- 
is Pontificum , Alexandrum V. per jocum dicerc* 
blitum efle , Je divitem Efifcofum fuiffe, fauferen* 
"ardmdem , mendicum Pontificem . 

D. Quern in Sede Pontificia fucceflbrem-i 
habuit ^Alexander V* 

M. In locum defunfti ^tlexandri V. Pontifi- 



:is Maximi , ieptetndeeim Cardinales , qui Bono- 
niae erant 5 in Conclave ingreffi , fufFecerunc Balta- 
~arem Co/Jam , feu Coxam &gt; Neapolitanum &gt; qui die 
Dominica , feu die vigefima quinta menfis Maji 
in. MCCCCX- coronatus eft,didusque Joannes XXIII. 
cum tamen Juxta feriem Romanorum Pontificum , 
qui eo nomine donati funt , dici deberet Joan 
nes XXII. Hie, dum juvenis eflec, Juri Civili Sc 
Pontificio Bononise operam dedic , ibidemquO 
Dodoratus gradu fuit infignkus . Dein , Romam 
profedus , a Bonifacio IX. Pontifice Maximo inter 
Cubicularios afcitus eft;mox Archidiacpnus Bono- 
nienfis . poftea Protonotarius Apoftolicus , indc 
Cardinalis S. Euftackii, & Legatus Flaminise confti- 
tutus ; qua Legatione adeo pr^eclare fundus eft, ut 
Bononiam, & plures alias civitates a diverfis tyran- 
nis occupatas recuperaverit , & in Ecclefiae pocefta- 
tern redegeric . Interfuic Concilio Pifano anno 
MCCCCIX. & tandem eledus eli Pontifex Maxirnus 
anno , ut diximus MCCCCX. Eum belli , quam pacis 
artibus meliorem , & parum aptum ad Pontifi- 
catumfuifle, teftantur Leonardos ^tretinus , Tbeo- 
doricus Wemus , & S. Antoninus. Sub exordium-* 
Pontificatus, Joannes XXIII. anathemace perculit 
Ladislaum NeapolisRegeoij Ecclefi^ hoftem y & 



106 H I S T O R I A 

+4ngdi Corarii Pfeudo-Pontificis fautorm 3 
ut ejus potentiarn , qua toti jam Italix tcrribilis 
cvaferat, armis reprimeret , ineum immifit Lu* 
dovicum Duccm Andegavenfem, adjundo illi Patth 
Itrfino j copiarum Pontificiarum Ducc , qui La* 
dislaum aggrefli , cum magna ft rage fuderunt . Sed 
Ducibus vidoria fua uti nefcientibus , animos vi- 
resque refumpfit Ladislaus , qui tamen territus fa 
cro bcllo , quod in ipfum vclut in EcclcRx hoftem 
indixit Joannes XXttl. paccm iniit cum Summc 
Pontifice, ad ejus obedientiam acceflit , relidc 
vtngelo Corario Pfeudo-Pontifice, difio Gregorio XII 
qui fe reccpit Ariminum ad Carolum Malateftam , 
amicum fuum , ibique extitit , donee in Concilic 
Generali Conftantiae anno MCCCCXIV. celebrate 
Pontiricatum depofuit . At perfidus Ladislaits foe 
dus i6tum cum Joanne XXIII. cito abrupit , & 
adjuvantibus fautoribus fuis , per msnia frafta fu 
biicRomam, compulitque in Fugaiu Poncihcem 
qui Florentiam venit, indeque duos Cardinales ac 
Sigifwundum Imperatorcm mifit 3 tum titejus open: 
impioraret adversiis Ladislaumjmpium tyrannum 
qui Italiam armis & populationibus infeflabat 
turn etiam ut cum ipfo agerent de loco Concili 
Oecumcnici proxim^ celebrandi , quod commun 
confilio indidum eft Conftanti* , qux eft peram 
pla Imperii civicas , quam Rhenus interduit. Han&lt; 
Concilii Generalis Conftantieiifis celebrationciru- 
pr^ceffit mors Ladislai Regis propudiofe libidinis 
& Ecclefiae infenfifllmi hoftis , qui ex irnmani lu 
xuriae intemperantia 9 feu ex nimio coitu , five , ui 
aliivolunc, correptus ignefacro* quo ejus pu 
dcnda cum violenciflima fcbre exarferunt, mifer( 

peril 



ECCLESJASTICA. 1 07 

pcriitannoMCCCcxiv. Hoc dc morte Ladhlai Re 
gis accepto nuncio , quo univcrfa Italia, ab ejus 
tyrannide taadem aliquando libcra, cxultavit; 
Bortonia digredicns Pontifex Joannes XXllL per 
Tridentinmn agrum tranfmiflis Alpibus Conftatv 
tiam acceffit , ibiquc folcmni pompa & honoribus 
cxceptus initium dedit Concilio General! Conftan- 
tienli, de quo late diflferemus in quarto Colloquio. 
Hie obite r obfervabo, Joannem XXlli. in fecunda^&gt; 
Seifione hujusce Concilii folemne juramcntum & 
votum edidifle , ac promififle , fe , ad tollendum-* 
Schifma , & ad rcddendam , abfolutifllmani Eccle- 
fix Catholics paccm , Pontificatu ultro celfurum , 
fi huic quoquc duo alii aemuli, videlicet Petrus d(L* 
Lnna,qtii Benediftus XIH.& &gt;Angelus Corario^ui Grc- 
gorius Xtl. dicebantur , renunciarent; immoaddc- 
ponendutnPontificatuni fefe paratiffimum exhibuit 
Joannes XXIII. quoties exoptatiflima Ecclefis unio 
cjusceffioneprocuraripoflct . Verum, paulo poft 
]oannem XXULfa&i poenituit^ ne ceffionis promif- 
fum juramento ac voto confirmatum exequi coge- 
retur , tacitus abfceflk , & diflimulato habitu, ope* 
t&Friderici Ducis Auftriat, fugit SchafFufam , Op- 
pidum ejusdem Friderid , quod quatuor milliari- 
bus ab urbe Conftanti^r diftabat . Haec inopinata 
Pontificis fuga terruit quide m omnes Concilii Pa- 
tres , quibus animos fecit Sigifmundus Imperator , 
pollicitus auxilium & opcram , donee pax qerta-&gt; 
Ecclefi* redderetur. Tandem in Seffione .xi i; Con 
cilii Generalis Conftantienfis lata eft in Joan- 
ncmXXUL exaudorationis Sententia, cui ipfe , ad 
prouiovendam Ecclefiae pacem , e parre humili- 
ter profeffus , Pontificia: Dignitatis infignia depo- 

fuit . 



IO8 H I S T O R I A 

fuit . Nihilominus 3 nc a propofito refiliret Ponti* 
ficatu abdicatus Joannes XXlll. du&us eft primum 
Haldebergam 9 deinde ad Caftrum Gotlevem , & 
triennio diligentiffime cuftoditus. Inde tameoj 
e-dudus, cum ad Martlnum V. qui in Concilio Con- 
ftaatienfiRomanus Pontifex fuerat ele&us , duce- 
rctur , fuga evafit &gt; fed Ecclefiae pads confervandx 
cupidus i fua fponte Florentiarn venit &gt; ubi tune 
Martinus V. Pontifex Maximus agebat , eum , ut 
vere & legitime eledam agnovit , & omnia , qua: 
Concilium Conftantienfe^dversus ilium decreve- 
rat &gt; rursus cum ingenti omniam voluptate appro- 
bavit ix. Kalendas Julii anni MCCCCXIX. A Marti* 
no V. Pontifice Maximo cum fumma benignitato 
^xceptus, ftatim Cardinalis Epifcopus TufculanuSj 
& Sacri Collegii Decanus renuntiatus eil , eique 3 
ob memoriam Romani Pontificatus , quern ali- 
quando jufte ac legitime geflerat, concefla fuit Se- 
des propePontificiam paulo eminentior^quam cj- 
terorum Cardinalium. Obiit tandem Florentine 
die xxi i. menfis Decemb. ejusdem ann.Mccccxix, 
Plura de depofitione ^.oannis XXIII. dicemus iuj 
Colloquio iv. ubi omnia, qua? ad abolenduia- 
Schifma , & ad unitatem , pacemque Ecclefise re- 
jfarciendam in Concilio Generali Conftantienfi ge- 
fta funt 5 lingillatim expendemus : breviter tamen 
dicam eximia iaude dignum fefe prsebuifle ^oati* 
nem XXIII. dum ad procurandam Ecclefix unita 
tem 3 quae aliter confummari baud poterat , depo- 
fitioni fua: in Concilio Conftantienfi faftx confen- 
lit , fecutus hac in re egregium documentum San- 
di *duguftinim Epiftola adMarcellinumTribunum 
ante Collationeoi Carthagiaenfem data , & infem 

librc 



ECCLESI AS TIG A. lOj? 

libro ejusdern Sanfti ^fugitflini De Geftis cunu* 
Emerito Donatiftarum Epifcopo , ubi h#c habit 
Sandus ille Doctor : Quid enim dubitewus Pgdem-* 
ptori noftro Sacrificium iftius Immilitatis offerre ? an 
verb ille de calls in humana membra defcendit * ut 
membra, ejus effemus, & nos^ne if fa ejus membra cru- 
deli divifime lanientur y de Catbedris defcendere for- 
midawus* Propter nos nibil fufficit ntius , qudm u 
Cbriftiani , Fideles , & obedientes fimus . Hoc ergb 
r emper fumus 9 Epifcop(autsmpropter Cbriftianospo- 
lulos ordinamtir Quod ergo Cbriflianis Populis ad 
Chrijiianam pacem prodeji , hoc de noftro Epifcopa- 
it faciamus . 

D. Jam probe intelligo , ad procurandam^ 
Hccleiise pacem in Coacilio Generali Conftan- 
ienfi tAngelttm Corarium &gt; qui dicebatur Grego* 
ins XII. Poncificis Iiifulas ipoute depofuifle , & 
?etrum de Luna &gt; nuncapatum Benediction Xlll. nee 
ion &lt;Joannem XXIII. fuiife exauctoratos . At niinc 
cire velim , an per eledionem Martini 7. eodem^ 
n Coacilio faUm, pax fueric omniao redintegra- 
a,& univerfa Ecclefia fubunovero aclegidmo 
.lomano Pontifice tandem adunata ? 

M. Maxima omnium fait de eleftione Marti- 
. Pontificis Maximi tetitia. Imperator Sigif- 
dus^ incredibili gaudio efFufus &gt; gratias omni- 
)us egit, qui tantum virum , & Reipublic^ Chri- 
tiana^prope extind:^ neceflarium delegiflent. So 
us Petr us de Luna , didus Benediftus XIII. in quern 
.-oncilium Conflantienfe Setfione xxxvu. percm- 
toriam tulerat Sententiam velut in periiirum , 
chifmaticum, pertinacem, & hxrecicum, com- 
aunem Iastitiam 3 ac redditam Eccleiiai pacem ma-. 

gno 



I I O H I S T O R I A 

gno quidem fed inani ftudio pcrturbare molitu: 
eft , Hie quippe, ab omnibus licet defertus , Ipreti: 
Condiiorum Pifani & Conftantienfis Decrecis 
Infigaia Pontificis ad extremum ufque fpiritum. 
pertinax rctinuit, quamvis Ecclefia tota ipftun 
ecu Antipapam , cxecraretur : immo , pauio ante 
quam morcreturj duobusCardinalibus , qui ip 
adhiic adhaerebant, Tub interminatkwe maledidio 
nis aeternse jufli^utalium Pontincem poft ejusobi 
turn eligerent. Supremis hujus Pfeudo-Pontifici 
mandatis obtempcrarunt duo iih Cardinales Schil 
matici , & ftatim poft ejus obitum , eSEgidium San 
cii Munionh Aragonenfem , Barcinoneniis Ecclefi; 
Canonicum^elegeruntAncipapam^ui Clemens Vll 
appellari volnit* At ifte larvatus & uoibratili 
Pontifex poft innumeras tergivcrfationes &gt; tandet 
anno MCCCCXXIX. ornainenta Pontificalia depoiiui 
ad pedes Martini V. fefeabjecit, cuaique , ut v&lt; 
rum & legitimum Pontificcm agnovit & coluit 
Tune peniciis defiit funeftutn illud ac diuturnum. 
Schifma, quod per annos quinquagmta & unur 
Ecclefiam cxagitavit , hoc eft, abanno miilcfirn 
trecentefimo ieptuagefimo odavo , quo Vrba 
nus VL Rom* , & Clemens Vll. Avenione Sedem. 
Pontificiam tenerc ccrperunt , ufque ad annur 
millefimum quadrigetitefimum vigefimurn no 
num 9 quo Pfeudo-Pontifcx Clemens VIK. fe MM 
tino V. legitimo Pontifici fubjecit . 

D. Quo anno M&rtinus K. eleftus fuit Ponti 
fex Romamis , & quibusnam potiHimum dotibu 
in Pontifi&lt;:atu pr^fulfit ? 

M. Concordibus fufFragHs die x i . Noy emt 
. Qdo de Column* , patria Koaianus 

c 



ECCL ES I AST ICA. Ill 

cx illuftritlimaColumncnlium profapia oriundusj 
Cardinalis Tituli S. Gregorii in Velabro feu ad Ve 
lum aureum, Pontifex Romanus eleftus eii , di- 
Susque Martinus V. qui taipen juxa Ordinem Ro- 
manorutn Pcnuifieum, qui eo Martini nomine nun- 
cupati fueruuc , dkendus eflct Martinus III. Ad 
huuc honoris apicem cura extern vir tutes , qui- 
bus infigniter conipicuus crat , tiim eximia prxci- 
pue moderation humanitas , manfuetudo * juftitia , 
niorum integritas , & infigmsprudentiadiuturno 
rerum ufu coinparata , eum extulerunt . Tali profe* 
Pontifice , inquit Platina , indigebat Ecclefia Dei , 
; naviculam Pctri , Schifmalis & omnium feditie- 
mm fluttibus quaffam. , redigere in fortum falutis , 
lubernaculo adrnotus fciret ac foffet . In Sede S. Pe- 
cztus Martinus l\ nihii antiquius habuit , 
ut refarciret damna f qua^ prolixiffimum & 
adhuc fumigans Schiima intulerat Eccktix y atque 
in Regno Bohemia: , & Marchionatu Moravian fer- 
pences Wicl^effi 9 *Jonnnis Hus , & Hierouymi de Pra 
ia peftikntiffimas haerefes penitus profligaret. Earn 
)b rem vi 1 1. Kaiendas Martias anni MCCCCXVI 1 1 
Conftitutionem edidit , qua Archiepifcopis , Epi- 
copis, & Heretics pravitatis Inquititoribus juffit, 
it ejusmodi Hxreticos , eorumque fautores ac de- 
eniorcs , ex prxlcripta judiciorum forma coerce- 
ent. Miiitcti^m inBohemiam, &HungariaiXL^ 
-egatum Joannem Dominici Cardinalem Ragufiqum 
)rdiais FF. Prxdicatorum ., cui ad extirpandas 
l^refcs , & Hxreticos ad veritaccm Catholics Fi- 
lei, ad gremium Eccleli*, & Scdis Apoftolicx 
&gt;bedientiam revocandos ampliflima dcdit mail- 
qu Qdoricus I(aynaldus exhibct ad an 
num 



II2r HIS T O R I A 

num MCCCCXVI i i.Num.ix.SacramExpcditione ac 
versus Hxreticos Huffitas indixic Martlnus V. qu; 
tameu felici exitucaruit, ob ingentem cladem 
quam Catholicusexercitus, ka Deo permictente 
accepit ab Hsereticis , quorum Dux eratjo^we 
Zisfa* Vir fortiflimus , qui, ut in primo Colloqui 
obfervavimus , faepiiis Sigifmundum Imperatorena. 
pro Catholicis pugnantein devicit ac fuperavit 
Interea , animum non defpondit Martinusy. f 
potiiis omnes fuas curas addelendamHuflitarur 
Hxrefim intendit * Litteras ad Vladislaum Poloni 
Regem fcripfit, quibus ei gratulatus eit 3 quod B&lt; 
hemici Regni coronam ab Huflitis Hserecicis obi; 
ram refpuillet . Conradum Pragenfem Archiepifcc 
pum , qui ejurata fide Cathoiica , Hsereticis Hufl 
tis fe fe adjunxerat 3 eorumque peftiferos erron 
coacto Conciliabulo confirmare ac propagate pr&lt; 
fumpferat , anathemate perculit , eumque , lai 
Senteutii , dignitate Archiepifcopali dejecit , 
omni honore , ordine , Statu &gt; Beneficio 3 Privil&lt; 
gio, privatum edixit 3 ut videre ell apud Odor 
cumfyynaUum , qui prsedi&am Summi Pontific 
Sententiam refert in fuis Annalibus ad annum 
MCCCCXXVI. Num. xi. jordanum Cardinakm De. 
*Vrfinis Albancnfem Epifcopum , in Germaniam 
Hungarian! & Poloniam Legatum Apoftolicum 
mifit , ut Saeram Expeditionem adversus Boh 
mos hxrcticos promoverct. Principes Chriiti 
nos jpraefertim Witholdum* Magnum Lituanias D 
cem , hortatus eft , ut Catholicis opem ferret co 
tra Huilitas , quibus ut perpetuam infamise nota 
inurcret SummusPontifcx , juffit&gt; ut ofla Joann 
ffi , cujus errores mordiciis defendebant Hi 

fits 



EC CL ESI A STIC A. 

Gtx , exhumarentur , exurerentur, ejusque cineres 
in profiuentem abjicerentur . Verum , cot curas 
Martini V* in extinguendaHufficarum Seda , tot- 
que Saoas iudidas ab ipfa Expeditiones inanes 
plane reddidit Joannes Zifkf &gt;. Huilkaruci} Dux mill- 
tia; pertitilfimiis, qui quatndiu vixit , crudelem in 
Catholicos cxercuit carnificitiam, & moricas jaflic* 
;adaveri fuo decrahi pellem , ex qua tympanurru* 
leret , quod in BcHo eflet Catholicoriun terricu* 
urn : Tympanum , inquit , facite &gt;atque hoc inpr&lt;e~ 
to Ducembabete : nam qaovis lacorum Tbeittones fo+&gt; 
mm ejus audizrint &gt; mox terga dahunt , Zisl^am hi* 
ympano formidante.s * ficut reftrt o/Eneas Sylvius- 
qui fuit polieaSummus Pontifex didus Pius 
a Hifloria Bohemica cap.. 4.6*. & Epiftola 



Non folum Wikleffiftarum & Huflitarum 
cfes exterminare cur&vitMartinus F.Poatifcx vigi- 
intilfimus , fed ctiam in excidium H^reticaru 
ratricelloruai , qui vulgp* Fr tires, de Opinions i 
calia dicebantur, totus ardentiflimo zelo incu- 
uic. Ejus litteras adPrxiides & Inqu.ificores 
c re editas exhibet Odoricus {(aynaldus ad 
ccccxxviu. Nutn.xj. Deditetiam idem Sum- 
ms Pontifex Albanenfi, & Portuenfi Epifcopis 
ardinaJibus ampliffimam ad illos hxrecicos iii-&gt; 
rdinem redigendos authoritatem . Nicolaunt Ser- 
rarium Ordints Eremitaruni S.^ugu/iini darana- 
it , quod Sacranicnta ab anpiis Sacerdotibus , &; 
oncubinas publice" foventibus validcconfici, & 
indos religiose colinegaret. Aliquot etiam er- 
&gt;res , in quos lapfus eft Matthaus Grabon , Ordi- 
s Pr^dicatorum Profeflbr , proicripiit idern^ 

Tom. n. H Sum.- 



ii4 HISTORIA 

Summus Pontifex , ut opportunius oftendemus i 
fequcnti Colloquio, ubi mores & Haerefes , qu; 
Sxculo tccleiix clecimo quinto eruperunt&gt; accura 
te referenius . Apoftolicam in ChritUanos Princ; 
pcs beneficentiam explicuic Martinus y. diffidente | 
conciliate ftuduit , tcclefiae jura ac libertates ac I 
versus ipfos intrepido auimo tuitus eft . "Vladislav \ 
Polonig Regem propter bella in Barbaros prasclar 
gefta magnis auxit priviiegiis . Regnum Sicili 
Ludovico Andegavenii Duci , quern Joanna SiciJi 
Reginainfilium adoptavcrat , vindicavit 9 ejusqt 
jura adversus ^flpbonji Aragonum Regis tyrann 
dem propugnavit . Henricum V. & Henricum V 
Anglic Reges ad pacem cum Caroio Vll. Galliarui 
Rege incundam , miffisLegationibus , vehement^ 
eli adhorutus . Grecos a Schifmate revocare fat 
git Optimus i-ontiiex, datis ad Manuelem, & ^oai 
mm Pdlaofagos , Gra^corum Iinperatorcs , Litterii 
jniffisque Nuntiis, qui de conjundione Bcclefi- 
rum cum ipds & Jofepho Patriarcha Conftantin* 
politano , cui hsec unio maxime in votis erat , ag 
rent , ac Latinorum auxiiia contra Turcas ipl 
Pontificio nomine pollicerentur , ftatim ac Sacrui 
foedus fuiflet inltauracum . Sed ha?c utriusque &lt; 
clelix unio peracta eft dumtaxat in Concilia Oecf 
menico Floreutino fub Eugenia IP. Summo Pontii 
ce & fucceiiore Martini V. Concilium Genera 
ad reformandos mores , & fanciendam Ecclef 
Difciplinam Ticini * leu Papia?, indixerat Mar 
Vus y. fed cum peititera lue turn temporis , feu a 
no Mccccxxininficeretur Papien/e Coelum , pi 
cuit Pontitici Concilium transferre Senas, qu&lt; 
tamea ob exiguum Pralatorum numerum , 



ECCLESIASTIC A* 115 

mgruentes undique bellor um procellas , fed maxi- 
me metu -.^tlfbonfi , v Aragonum Regis, aliorumque 
nonnullorum &gt; qui Schifhu rcnovare moliebaritur , 
diflolvit Martinus V. aliudque Concilium , fepten- 
\\iopoftBaJtlea celebrandum deercvic. Difciplina: 
Ecclefiar inftaurandse ftudioUltnum fhiffe Marti* 
lum probat non foliiin ea Sententia , quam tulic 
n omnes Simoniacos tarn occultos, quam publi- 
;os , quos Cenfuris Ecclefiafticis percuflk , fed 
;tiam mira ilia prudcntia , qua in dandis Bcneficiis 
itebatur . 2Vo enim , tefte Platina in ejus Vita ,, 
wicuique fetenti ea conferebat , Jed ftatim mentzj* 
igitabat , quis potiffimum effet idoneus y . cui tails CM- 
a dewandaretur . Quod fi homines Provinciaruffiji 
ion nojjet , in quibus vacare Beneficia contigiffet &gt;/la- 
Im perttos regwnum c onfakbat , qms aut in Curia , 
wt Gymnafiisfublicis effet doftrina , nobilitate &gt;mo- 
ibus tanta frovincia dignus . *dtque bac quidemra- 
ione & Ecdefiis , &hominibus honors dignis parit&r 
onfulebat cum maxima celebritate nominis fui . De- 
return *VrbanilV. de Fefto San&iffimi Corporis 
celebrandoconfirmavit Martinus y. novis* 
propofitis Indulgentiis Kdelium erga Augu* 
tilfimum Sacramentuai pietatem excitavit . Tan- 
:em 9 poft innumera praeclare gefta , quse hie re- 
:rre nimis loagurn eflet, obiit Komse Martinus V. 
x Apoplexia die xx. Februarii anni MCCCCXXXI, 
um fediflet annos tredecim , menfcs tres, acdies 
.uodecim . Huic Summo Pontificl , inquit Sponda- 
us^Ecclefia unionem , Italia quietem , Pgma reftau- 
ationemdcbuit , catera nationes eximiam de omni- 
us bent merendi volwiPatem agnoverunt . Hxtctici 
.ccufant Maninttm V. primo^quod conccfsa difpea- 

H a fatio- 



pi I HlSTQRIA 

jfaticne cuidam permifcrit ut rnatrimomum 
forore germana contraheret . Sed hoc pucidun 
commentum eflc evincitur teftimonio S. 



qui 3. Part. Summg Tit. i. Cap. xi. diferte ait 
hanc difpenfationem a Martina V. fuifie conceffan 
cuidaifi , qui matrimonium contraxerat cum fa 
snina , cujus ibrorem occulta foraicatione conftu 
praverat . Super cujus afrinitatis impedimento 
quod nee juris naturalis eft, nee divini, Summun^ 
Pontificem difpcnfare poiie , in confeflo ctt apu 
omnes Theologos y & Canonici juris Interpreter 
Secundo , Hseretici accufant Martinum V* de nimi 
cumulandarum pecuniarum cupidine . Sed idem. 
S. Antoninus in Chronico Tit. 21. Cap. 8. parag. 
ab hac calumnia Martinum V* vindicat eo potifl 
mum nomine , quod ejusmodi pccuniae infumpt 
iint m ftipendiarios 3 & ad debellandos Ecciefi 
hoftes ; vel ad reftauratioaes Jbccleiiarum 9 alL 
que Urbis ornamenta fucrint expenfae . Qua de j 
videiis etiam Spondanum d annum MCCCCXXX 
Num.j. 

D. Perge 3 quaefo ^ aliorum Pontificum , qi 
Sa^culo XV. Sedem Roinanam tenuerunt , fcrieiu 
Geftaque defcribere . 

M. Poft jufta funebria Martino V. Pontifi 
Haximo de more perfoluta , Cardinales , qui tui 
iemporis in Urbe erant ^ ingrefli funt Kalend 
rnenfis Martii anni millefimi quadringentelin 
trigefimi primi Conclave , quod habicum eft in 
Conventu S. Maria fitper Minervam Ordinis F 
Pr^dicatoruin , & in Summum Pontlficem cleg 
runt , Gabrielcm Ccndutmerium patria Venetun 
illuilri /anguine oriundum , Gregorii XIL ex foro 

ncp 



ECCLESIASTICAL 117 

iepotem Tituli S. dementis Prcsby ter utn Cardi- 
lalem ,qui fumpto nomine EugenuIV* Coroaanx-* 
&gt;onrifldam in Bafiiica S.Petri accepic v.Idus Mar- 
ii cjusdem anni . Fuit Eugenius Papa, tcfte S 
,ino 1 1 1. Par. Chronicorum Tit.xxrx.Cap. 
roc ems &gt;gratiofus afpeffu 3 nee animo minor , liber a- 
IJimus ad pauper es , ad reparationem Ecclefiaruwi* 
mhificus , Rgligiofos Deum timentes eximio fovebat 
fettu pariter & effeffu , cultus divini , & Chriftia- 
t? Rgligionis dilatanda zdator fracipuus . Ipfo fui 
oncificatus exordio civilem feditionem a Co-* 
mncnlibus , Martini V. nepotibus j paflfus eft 
ugcnius 17. eo quod immenfuia thefaurum pro 
:ce(Btatibus Ecclefix congrcgacum , ab iplis injUs- 
e ilium retineotibus fevere cxcgiflcc . Sed illo* 
i in audaciarn repreilic Pontiftx , fubfidiariis Flo* 
:ntinoi um ac Venetorum copiis in ipfos i 
lata in eos SententUi , quam refert Odoricus 
ddus ad annum MCCCCXXXI. De aboienda H^reti- 
&gt;rum Huflitarum Sefta per Bohemiam late diffu- 
\ multum follicitus Eugenius IV. Legationcm * 
nam Martinus V. ad facram Expeditionern con- 
a hujufmodi Hsereticos promovendam , & acf 
r nodum Bafileenfem celebrandam, Cardinal! 7- 
mo Ctifaririo crediderat, litteris ad ilium dans 
mfirmavit . Ac , tarn facrse adversus Haereticos 
ufiitas fufceptar Expeditionis , quara Synodi 
eenfis infelix exitus fiat Fridericfis quippe 
lio Brandeburgenfis &gt; quern Sigifinundus Impera- 
r huic Expedicioni facras prsetccerac , in Bohe-, 
iam cum exercitu quadraginta millium Equitunt 
irmanorum ingreffus , primiimrem benc gefllc 9 
&gt;pulattonibus, coecte , incendiis , quibus Hiereti- 

H 3 cpruu* 



1 1 8 H I S T O R I A 

corum villas devaftavit , oppida diripuit , nulla 

que fcxus , astatisve habita rationc , inomnes pro 

inifcue Hasreticos Huflltas ferro flammaque feviit 

Sed , audito Bohemorum , feu Haereticorum Huf 

iicarum advcntu &gt; Fridericus , Germanic! exercitu 

Dux &gt; terrorc panico correptus , fuas paflus eft dif 

fiuere copias, tamque prascipitem arripere fugam 

ut, ttiis Micbwio cap. 52. libriquarti De Heb 

Polonicis , caftra Germanorum cum ctirribus omn 

igenere divitiarum & cpularum plena vi&rici Haz 

feticoruai Huffitarum exercitui in pr#darn relid 

lint, captaque etiam fuerit Crux Legationis Car 

d msilis ?f uliani Cdfarini i ac ejus veftes ludibrio 

Bohemis habitg . Nee feliciorem exitum nada e; 

Synodus Bafileenfis , cui tanquam Legatus Sumir 

Pontificis Eugenii IV* prxfuit jam Jaudatus *julu 

nus Crtfarinus . Hanc Synodum ftatim Romanu 

Pontitex diiiolvere , ac Bononiam tranferre decn 

vie , turn quia grave tune in omni Bafikae vicinia 

Burgtindum inter & Auftriacum Duces bellum. 

ferveret, & in armis Itarent Bohemiae Moravia 

que populi Huflitaruro Hserefi infecii , quorum in 

juftis poftulatis Synodus baud poterat affentiri 

turn quia etiam incundz Grsecorum cum Latin; 

union! commodior videretur Bononia , quam. 

Bafilea . Huic de Synodi Bafileenfis diflblutior 

Decreto ab Eugenia Pontificc lato interceflerui 

cum Juliana Cgfarino &gt; Cardinal! Legato,Bafileen( 

Concilii Patres , ac tandem allaborantibus pi 

Legatos Sigifwu&do Imperatore , Carolo VII. Galli. 

rumRege, aliisquePrincipibusChriftianis , D&lt; 

cretum diflolutionis relcidit Summus Pontifex 

CondiuBafikenriscelebrationem ac continuati&lt; 

nei 



ECCLESIASTICAL rip 

iem approbavit , latafque in Patres Bafileenfes 
^enfuras irritas dcclaravit Diplomate dato diej&gt; 
cviii.KalendasJanuarii anni MCCCCXXXIV. quod 
Safilese Nonis Februarii Seflione xvi. promulga- 
um eft . His ita compofitis , Concilium Bafileen- 
s , confentiente Eugenia Pontifice Maximo, & 
&gt;raefentibus Sedis Apoftolicas Legatis , continua- 
um eft ufque ad Selfionem xxv. in qua Surnmum^&gt; 
^ntificem inter & Synodum Baiileenfem novum 
merfit diflidium circa locum , in quo futuruni-* 
Concilium de unione Grsecorum cum Latinis ce- 
:braridebebat. /^w/iPapa, Diplomate dato 
[ic xiv. Kalcndas Odobris anni MCCCCXXXVII* 
Concilium Bafileenfe^errariam tranftulit ob ad- 
entumGrECorum &gt; qui jam longi irineris labori- 
usfradi, nolebant afperam, difficillimamquajr 
rofeclionem ufque Baiilcam per arduos & pra&gt; 
uptos montes glacie & nivibus opertos aggredi* 
lane Concilii translationem segre admodiim tulc- 
e faftioii quidam Antiftites Bafileenies, qui fpi- 
itu fchifmatico adi Scntcntiam exaudorationig 
n Eugenium W. Poatificem Maximum tulerunt, 
4medeum, Sabaudise Ducem, fub Felicis V. nomine 
^pam falutarunt , feu potitis Pfeudo-Pontificem 
ibcrufcruntV fibique grande vicuperium ac foe* 
lam maculam acceriiverunt , novum in Eccle(ta- 
xcitando Schifma . Eugenius Papa, fibi femper 
:onftans , fpretis citationibus , minis , fufpenfio- 
lisSententiainfe lata, didoque in illosfaitiofo$ 
\ntiftites Bafileenfes anathemate s Concilium-a&gt; 
aperuit , quod tamen , peftilencia Fer- 
graflante , Florentiam tranitulit , ubi tan- 
iem utriusque JLicccieJias , Crxcx & Latino? , 

H uni&lt;* 



120 HlSTORIA 

unio feliciter confummataeft, & Armenorum^ Ja- 

cobitarumque ad Ecelefoc Romans gremium ac 

ceflione cumulau totius Orbis Chriitiani laetitia 3 

ficut in Colloquio quarto , agendo de Conciliis 

Saeciaio XV. celcbratis , copiofiiis oftendemus , 

HsecGrxcorum cum Latinis unio , ficut & poftea 

confecutus Syrorum ,ac Mefopotamenorum, Chal- 

dasorum , & Maronitarum ad Ecclefia: Romans 

Communionem reditus fumraa quidem voluptatc 

Eugeniuffl IV. pcrfuderunt . At cum paulo poft ma- 

ximo mscrorcconfecit infauftus cxitus Sacrg Expe- 

ditionis &gt; quam in Hungaria contra Turcas urgen- 

dam decreverat ^ulianl C^ir/w/Cardinalis opera : 

& Vladfslai Polomx , & Hungariac Regis virtute . 

Comnrriilo namque Varnenfi praslio, cujus in fupc* 

riori Colloquio mentionem fecimus , cuique *Amto 

ratbes hujus nominis //. Turcaruui Imperator iu- 

terfuit , profligatum Chriftianorum exercitum , 

carfum Uladislaum Poionorum Regem , & ^ulia- 

num Cafarinum Cardinalem Legatum interemptum 

luxit Pontifex Maximus anno MCCCCXLXV. Sedil 

Eugenius IV. annos xvi. minus diebus odo , & 

obiitvu. Kalend. Martii anni MCCCCXLVII. Flu- 

tftuantem turbulentiflimis illis temporibus Petri 

naviculam perite rexit Summus ille Pontifex,quen) 

Platina aitfuiile afpedu infiguem , gravem in 

cendo , liberalem in omnes , prxfertini in li 

tos , quos inter Leonardum ^retinum 9 Caroluwu 

Voggium , Blondum , viros id abatis doftiffimoSj 

fingulari benevolentia complexus eft Teftatui 

cnam Author Vita? Eugenii IV. cujus MS* a fcrdi* 

nando Vghdh fecum communicaturn laudat Odori^ 

*us KgynaldH* , biiqc Sunjcnum Poatificem rare 



E C C L TE S I A S T I C A. 

?inum bibiffe , & unico ferculo fuiflc contentum ; 

contemptorem auri eximium extitiffe , in vili & 

ifpero te&o dormividcj in pauperes beneficentitfi- 

iium y & tti executione rerum , quse bonurn Eccle- 

]x reg men fpe&abant, adeo conftantem , ucnul- 

is Principumprecibus ab aequitramite 

ieflexei it Mgijmundum Romanorum Regem 

onam Imperii folemni ritu anno Mccccxxxiiif 

iomae ab Eugenia IV. Pontifice Maximo acccpiflfe , 

am obfcrvavimus in prseccdenci Colloquio Alia 

&gt;rxclara Eugenii /^.Gefta coilcd:a in unum legefis 

pud Platinam , & Ciacconium &gt; qui Vius Romano-* 

am Pontificum fcripfcrunt . 

D. Morcuo Eugenia IV* Pontifice Maximo, 
;onfenfitne univcrfa Ecckfia in cleciionem vori ac 
egicimi Roman! Pontificis, fublato *4medeo 9 Qucc 
Jabaudix, quern contra Ettgenium IV. rebelles An- 
iftites jam diiToluti Concilii Bafileenfis Pfeudo* 
^ntificcai intrufcrant \ 

M, PoftobitumgeiVlF. & excquias per 
iovcm dies de more adas, Cardinaies Conclaves 
ngrefli elegerunc in Romanum Pontificem Tho~ 
Sarzonenfem , hutnili genere ortum , tituli 
^^Presbyterum Cardinalem^ Bononien- 
m Epifcopura 3 virum doftrina & omni fermd 
cientiarum genere clariflimum , tantaque mode- 
tiapraeditum, ut Pontificatum, ad quern omnium 
jffragiis provectus fuerat , omni opera a fe amo- 
ri tentavcrit , hac dignitare indignum fe prsedi- 
ans. Coa&us tandem impofitum fubire onus, 
^hronum Apoftolicum confcendit , voluicque ap- 
ellari Wcotaus V. ob memoriam WcoUi ^tlber~ 
ati Cardjnalis 9 cujus antca iu obfequiis ac fami 
liar i- 



la* HISTORIC 

liaritate fuerat , atque ab co prasdi&ioncrn Stimm 
Pontificatus acceperat . Placuit omnibus Princi 
pibus Chriftianis hxc K[icolai V. Pontificis Maxim 
eledio. Fridtricus hujus nomitiis/ff. Romanornr 
Rex ia folemni Ordinum Imperil Conventu vetit 
omni cum Antipapa Felice V. & Bafileenfibus P; 
tribus communicacione , obedientiam ab omnibu 
ImpenWubditis 2V/V0/40 r. tanquam vero & legi 
timo Pontifici Romano exhiberi juffit. Carolus y 
Galliarum Rex^indido LugduaiConventa, pacer 
Zcclefias dare ftatuit , & Fetici V. Gebennse tur.i 
agenti perfuafit, ut Pontificatum abdicaret , fequ d 
Nicolaof. veto Pontifici fubjiceret . Hujus Chr j 
ftianiflimi Regis precibus & adhortationibus v .1 
&us *4medeus 3 didus ia fua Obedientia Felix 1 1 
magno Ecclefi^e bono , umbratilem Pontificatum I 
quern invitus fufceperat , ac novem annos po*j 
injuftam Eugenii IV. depofitionem geflerat , ad p*i 
des TXicolai V. ultro abdicavit anno MCCCCXLLJ 
Publicas hujus ceflionis tabulas exhibet Odorici 
fyynaldus ad hunc annum Num. in. Magnos he 
nores *Amedeo , anted in fua Obedientia Felici I 
nuncupato, conceffit ^[fcolaus V. videlicet ut in d 
tionibus Ducis Sabaudise Vicarius , &: Sedis Ape 
itolics perpetuus eflfet Legatus ; ei venienti Pont 
fex aflurgeret, ille tantum ofculum oris redderei 
omnia refervaret ornamenta & Infignia Pontific 
Ha, demptis tamen delatione Corporis Chrifti&gt; ai 
nulo PifcatoriSjCruce in pedibus ac umbella.Card 



V. eosque veris ac legitimis adnumeravi 
Omnia,qua? tarn in foro contentiofo&gt; quam in for 

in perfonis^ & lous , qu Felici 



ECCLESIASTICAL 

obediebant/ada fuerant,pro bono pacis & unionis 

Ecclefis , de Apoltolicse plenitudinis poteftate ap- 

^robavit ac confirmavit Nicolaus V. Omnes itidem 

:&gt;erfonas cujufcumque dignitatis , ordinis & condi- 

:ionis&gt; quae , ob adhasfionem Fclici & Concilio Bafi- 

eenfi jam diflbluto,Beneficiis autjurifdidionibus 

ib Eugenio W+ Pontificc Maximo privatx fuerant, 

n inccgrum itidem refticuic, ac tandem omma,qua: 

oncra eumdcm Felicem , vel ei adhasrentes odiose 

licta vel fcripta fueranc , nulla & irrita declaravic , 

aque omaia ex Rcgeftis Eugenii 17. & aliis quibuf- 

umque locis aboleri & expungi juflit, datis in cam 

em tribus Conftitutionibus , quibus voluntatcm-^ 

uam univerfo Orbi teftatam eUe voluit , ut viderc 

(I apud Spondanum ad annum MCCCCXLIX. Numav* 

iis tribus Wcolai V. Conftitutionibus fancita Ec- 

lefia: pace , *4medeus , didtus in fua Obedientia F^ 

x P. ieceflum fuum Ripaliiam repetiit , & depofi- 

o Pontificatu gloriofior^ quam recepto ^ fanft^ 

&gt;biit, multisque poft obitum tniraculis effulfit , fi- 

ut Philippus Bergomenfis) & alii teftantur . Qua dc 

e legendus eft etiam Monodus in *Amedeo Pacifico. 

)bfervat Spondanits ad annum Mccccxux.Num.iir. 

iwedeum didum Fdicem V. quo potentior apud 

omines videripoterat, utpote confanguinitato 

el affinitate cundis forme Chriftianis Principibus 

onjunctus, eo gratiorem Deo efle quxfivifle per- 

etuo & eximio verse humiliutis exemplo, qttod & 

)eus adeb acceptn habuit&gt;Ht e jus folo forte merit o con- 

ffirit, nuncitidm hatteniis ab eo tempore ullumfiiccre- 

ere in Ecclefta I(omana Chrifli Sponfa Schifwa&gt;quitwf 

ntetfrequentiffimeconcutiebatur. Reftitud cclc- 

ae pace , Nicolaus V. Poncifex Maximu? ,, renafcen- 

tcm 



124 HISTOR.IA 

tern in Bofnia Manicharortmi Harrefim exfcindero 
fategit. In Bohcmiam Hulfiur am hsereii infedam 
Nuncios milit , inter illos vfineam Syfoium , & 
^oannem de Capi/irano &gt; Concionatorem Apoftoli- 
ium, Grdinis Fratruai Minorurn, qui multos h#rc- 
ticos ad Ecclefia? gremium reduxit . Jubilseum an 
no MCCCCL. Rom.g incredibili ex toto Orbc Chri- 
ftiano concurfu celcbravit idem Sumrnus Pontifex 3 
Codemquc anno S. Ecrnardinum Senenfem Sanfto- 
rumFaftisadfcripfit . Proximam Grascorum rui- 
nam, quam ante prasdixerat, & Urbis Conftantino- 
politanae expugnationem a Turcis anno MCcccLiir. 
radam eo graviiis luxit KUcoUus Quintus, quod fu- 
neftam illam cladem necimpedire, nee reparare 
potuerit, licet nihil non egerit,ut Principes Chri- 
ftianos ad facrum bellum foederaret . Sed Turca- 
rum potentiam cum domare non poflet , libros to- 
ta Graecia perquiiitos , turn San&orum Patruni^ j 
turn Philolbphorum , Haereticorum , Oratorutn , 
Theologorum 3 Mathematicorum , omnium facul- 
tatum, omnium artium , ingentibus fumptibus ad 
fe adferri,& latinitate donari juffit, itaut jure opti- 
mo dici poflit 3 hujus Summi Pontificis munificen- 
tia non periifle in fuo excidio dodam Graecianu* , 
fed in Italiam commigrafle Friderico III. Imperil 
coronani impofuit btfcolaus y. anno MCCCCLI i. Ur- 
bemRomam multis acmaximisaedificiis exorna- 
vit.Summus litterarum ac Litteratoruin PatronuSj 
omnes fere Sseculi fui viros dodrina infignes fti- 
pendiis ditavit , & Bibliothecam Vaticanam vete- 
ribus ac novis Codkibus ornatiflimam inftruxit . 
In patrimonio S. Petri plurimas ac munitiflimas 
arces opporwois iods er exit . Paup^ribus largas 



ECCLESIASTICA* 12$ 

eleemofyaas fuppcditavk, & inopes Virgines, qua- 
rum pudicitia pcriclitari poterat, pecuaia fua ma- 
ritis coiiocavit . Parum abfuit quia Sumams illo 
Poatifex Romse conjuratione Stephani Porcarii ob- 
rueretur 3 quam taaiea fupremo faveate Numiao 
iiflipavit, ejusque Authore admuros Arcis S. *An- 
\di igaomiaiose lufpealo, fe ipfum iageati pericu- 
oliberavit , & Romans Sedis dignitatem &gt; Impe- 
iumque fervavit Pontifex Maximus , ficut refert 
/Eneas Sylvius inCofmograpbia cte Ettropa cap. 58% 
ledit Nicolaus V. Maxiaius & Rcligiofifliaius Poa- 
ifex aanos octo & dies aliquot , obiitque die xxm 
iprilis aaai MCCCCLV. fcjus Vium fcripfit &lt;yanno~ 
ius Manettus, patria FJorentiaus , ipfumque Jaudi- 

&gt;us celebrant S. ^Antoninus pan*?. Lhroaicoruouf 

* j 

"it.22. Cap. 1 2. e/ffneas Sylvius de Statu Europac , 

ranciftas Phiklphus in Epiftola ad Callixtum ILL 

oggius ia Oratioae Paaegyrica, Platina 9 & alii, qui 

r itas Romanorum Pontificuiuteris coaiigaaruat . 

Pera&o deaiortui Nicolai V. Pontihcis Maxi- 

u fuaere, plerique Cardinales decreveruat elige- 

2 in Romaaum Pontificem Bejjarionem Cardiaa* 

m, aatioae Grascuaj, quod is omnibus aptior adt 

cclefiamguberaaadaai vidcrctur . At praster il-% 

&gt;rum expedatioaeai coatigit , ut faito Scrutiaio 

ardiaalis Bcjjario ournero exciderit , & ^Iphonjks 

orgia Cardinalis SS. Quatuor Coroaacorum , aa- 

oneHifpaaus, feptuageaario major , caaonice in 

oaiaauai Pontificem die 8. Aprilisaan. MCLCCLV. 

cctu$ fueritjdidusque Callixtus ///.cui lupreinam 

me JEcclcfiae digaitatem S, yincentius Fcrrerius 

rdiais Praedicatorum fpiritu prophetico afflatus, 

ai a Deo fuerat auguratus. tuai primum Poa- 

tih- 



HlSTORIA 

tificatum iniit Callixtus ill. ad bellum facrum con 
tra Turcas promovendum voto fefe obftrinxit, & 
tit quod voverat, reipsa prseftare poflet , ad Chri 
Pianos Principes mifit Legatos, quiipfos ad fcedu: 
contra Chriftiani nominis hoftes adhortarentur 
cisque fuaderent ut facultatum aliquid opumqu^. 
fuarum ad earn Sacram Expeditionem conferrent 
Indixit quoque Siunmus Pontifex per univerfum- 
Orbena ChciiUanum preces & fupplicationes pu 
blicas ad implorandam opem , & ampliflimas mi 
litibus indulgcntias conceffit . Chriftianorum prc 
ces de Coelo exaudivit Deus , eisque infignem d 
Turcis ad Belgradum , feu *Albam Gracam , Servi; 
munitiffimam urbem&gt; vicloriam dedit, in qua Tui 
cat, qui hanc Urbcm anno MCCCCLVI. obfidebant 
fugaci, C2efr,profligatiquefuerunt . In memoriat 
Celebris hujufce vkiorias , Feftum Transfiguratic 
nis Chrifti Domini a Papa Callixto inftitutum , &lt; 
per univerfum Orbem die vi. Augufti celebrandur 
juflum effe aflerunt Plating Ciacconius,Genebrardui 
& pleriquc alii . Sed his merito non aflenticur Bi 
vonius, qui in Notis ad Martyrologium Romanui 
vin. Idus Augufti invide probat , Feftum Transf 
gurationis Chrifti Domini ante tempora Call 
xti UL Pontificis Maximi fuifle jam in Ecclelia in 
ftitutum . Quapropter Callixtus HL hoc Feftum. 
non Inftituit , fed foliim inftauravit , & celebrit 
cflc voluit crogando indulgentias Fidelibus , qi 
hujus Solemnitads Officio recens edito intereflen 
Pontificiurn eade re Diploma datum Romse vii: 
Idus Augufti anni MCCCCLVI i. legicur apud Odor 
Aum P^aynaldum ad hunc annum, Num. LXXX j. De 
antiquitate Fcfti Transfigurations Chrifti Domii 

tai 



ECCLESIASTIC A* 127 

ram in Ecclefia Gneca, quam Latina , idem omni- 
16 cum Baronio fencit Spondanus ad arm. MCCCCLVI* 
&gt;Jam.iv. Pacem inter Principes ChrUHanos conci- 
iare fummopere ftuduit Callixtus III. nunquam- 
amen eorum precibus aut poftulatis ab honefto 
ibduci potuit . Hinc cum ^flfhonjb Araganum ac 
itilix Rege fimulcates cxercuit , quod is peteret 
ipifcopatus his dari , quibus vel propter setatem , 
el ob ignorantiam commitri noa dcbebaut. Refti- 
it etiam idem SummusPontifex Friderico III. Im- 
eratori, apud quern a Germaais inique cum d^&gt; 
ecuniarum extorfione , tiim de Concordatorum 
iolationc fuerac accuf^cus. Has quippe fklfas cri* 
linationcs diJuitPontifex datis ad Fridericumlm- 
eratorern litteris, quac apud Odoricuw fyynaldum 
guntur ad annum MCCOCLVI i. Num.xL. Objeftio- 
cs veroGerntanorum de Cancordatorum viola- 
one injuftas ac futilcs eflc oftendit c^neas Sylvius 
ardinalis Sencnfis Epiilola cccxxxvi 1 1. ad Mar* 
num Mayer Jurifconlultum, necnon Tradatu deu&gt; 
icribus & conditione Germaniae fcripto. In Con- 
overlia, qux de Primatu Archiepifcopum Lug- 
unenfem inter & Rothomagenfcm fervebat , Ro- 
lomagenfem Archiprariulem a Lugdenenfis impe- 
o liberum pronunciavit Callixtus Tertius Diplo- 
late dato vm. Idus Julii anni MCGCCLVIII. quod 
:tert Odoricus Rgynaidus ad eumdem annum Nu- 
cro xxxvi i. Vecpit idem Summus Pontifex , ne^&gt; 
aisj inconfulto Sacri Palatii Magiftro,Orationern 

^~^ ^&y 

Sacello Pontificio haberet , & nifi prius oftenfo 
Scrmonc , ab eoquc diligenter cxarninato , & (i 
^us fuerit, emendato . B. yincentium FerreriuttL*, 
fdinis Pra^dicatonim f Virum ApoftoJiciim an 
no 



ia8 H i s T o R i A 

an. Mccccxv.die SS.Apoftolis Petro & Paulo Sacd 
& Beatum Ofmundum Sarisberienfem Epifcopuni 
an. MCCCCLVI. inter Ccelites retulit Callixtus II 
qui , poftquam Ecclefiani rexiflet annos tres &lt; 
nicnfes quatuor , Roma? obiit o&avo Idus Auguf 
anni MCCCLVI ii. Fuit optimus Pontifex , invid 
parcus , in fermone modeftus , in pauperes liber; 
lis, in Bellum Turcicum maxime intentus , in a 
jus fumptus centum & quinquaginta aureorum 
tnillia moriens reliquit, ut teftacur S. Antoninus 

D. Vacavitne diii Sedes Pontifku po 
obitum Callixti Tcrtii ? 

M. Finitis Callixti III. Pontificis Maximi ex 

quiis, decima die poft ejus obitum Cardinal* 

Conclave ingreffi elegerunt xiv. Kalendas Septen 

bris ejusdem anni MCCCCLVI 1 1. in Romanum Pot 

tiffceni e^Zneam Sylvium, Tituli S. Sabina Presbyt 

rum Cardinalem y patria Senenfem, ex illuftri Pi 

colotnineorum profapia oriundum , litteris, el( 

quentia, dexteritate & prudentia nulli fecundun 

qui PH Ii. fufcepto nomine , inauguratus eft Poi 

tifex Maximus tertip Nonas Septcmbris ejusdem 

anni MCCCCLVI 1 1. annos natus quinquaginta tre* 

Qua: ante Pontificatum gcffitPius II. &, honor* 

quos confecutus eft , accurate ipfemet defcribit i 

Epiftola CLXXXVIII. ad Petrum de Tttoxata qu 

tern Neapolitanum &gt; in qua hxc habet : cum dare 

juri Civili operaw , exorto hello , fatriam & ftudiw 

coaEius fam relmquere ; accejji tamen grande illud B 

Jileenje Concilium , invenique gratiam in oculis Pt 

trum . Scriba in Synodo f ui , & litterarum abbn 

viator , & unns de duodecim viris , qui Magiftratt 

iilic qiiaji Cenforiits videbatar ^ neque cnim jine du&lt; 

d\ 



i 



ECCLESIASTICAL 12.9 

ieclm viris ad confultandum de rebut coftciUaribus 
itiisquam admittebatur, & admiffi&gt; qui nan erant ido- 
iei, bis jubentibus , amovebantnr. . . . . inter Collato* 
-es Beneficiorum fum vie ft us ; Legates ab ipfo Concilia 
:d complures Principes mijfiis . Cum Poatificatiim 
4medeiis Dux Sabaudi&Jjtfcepijfet , Felix nuncupates, 
v Secretariumfum ab so accitus , nee din pojl vocatus 
d Fridericum Imperatorcm , Protonotariatus officium 
beo fum adeptus i/icGerm^ni Secret. mum. appel~ 
mt ] Dum Legationes Cafzris obeo , univerfam ferm 
ermaniam circuivi.Dijjidebant Tbeutones cum Euge- 
10 Maximo Pontifice ; at neque iili , ncque Felici 
jedientes , Neutrales vocabantttr . Concordla plvri- 
us in Conventibus agitata eft., qiiibiis, jubente Ctffare 9 
terfui . Bis cum tra^atu pads ad Eugeniam vsni : 
rtionationis illiw ^poftolic&.Sedi obedjentiaw at~ 
ii . Secretariate , & Subdiacmatits 
Eugenia , & mox &gt; illo defimffo , 
Ccepi , cujus Conclavis cum eligeretur , cum cdteris 
rincipum Legatis cuftodia prafyi . Lafjuw eft pofiea 
eve tempus &gt; in quo me Hiwlaus Terge/lina Ecclefie 
hilt ale merentem prafecit Epiftopurrt, quadriennio- 
ab inte decurfo , Seven/is 1)rbis 3 unde mibiorigo 
Pontificatum ad me detulit &c, Tandem anna 
rciter MCCCCLVI. ab Imperacorc Friderico 111. in 
iliani miflus o^Eneas Sylvius 3 ut de bello Tuccis 
fcreudo cum Pondtice , aliisque Principibus 
iTulerec, Cardiiialitia purpura a Callixto III. 
mtifice Maximo donatus eft,. & poft Callixti mor- 
11 anno MCCCCLVI u.Poncitex Romanus efedus, 
rtusquc , uc jam innuimus , Pins II. Malta in liio 
mtmcatu prxclare gcflic jqti hie breviccraccin- 
rnus In primis, caidit r etraCiatioaU Bullatnj in 
Tom. VI* I qua 



130 HlSTORIA 

qua omnia * qua? contra Eugenium IV. Pontificem 
Maximum in Concilio Baiileenfi egerat , revoca- 
vit . Legem quoque tulit * ne a Cenfuris , Senten- 
tiis , aiu Mandatis Apoltolicis ad futurumConci* 
lium quis appellaret, & Cc appellantes Excommu- 
nicacionem ipfo fafto incurrcre declaravit , aqua 
nifi per Romanuni Pontificem , extra mortis arti- 
culum, abfolvi poflint . Prasterea, folemnem Man 
tua indixit Convcntum , in quo de bello contra^ 
Turcas gerendo dejiberatum eft , & ut Principes 
Chriltiani adversus ilium communem hoftenu 
arma converterent, variis Legationibus pacem in- 
ter illos procurare fummopere ftuduit Trium_ 
Patriarcharum OrientaJium Alexandrini , Antio- 
cheni , & Hierofolymitani , qui fefe Romance EC 
clefiae iubjiciebant, & Latinos obnixe rogabant, u 
ab eorum cervicibus Turcicx cyrannidis jugum- 
excuterent , Legationem fufcepit , ac benigneau 
divit Oratores , quos Monoballienfes , olirn Spar 
tani didti , ad ipfum miferunt , ut fc , fuamque ci 
vitatem Romano Pontifici darent , quorum voti 
annuens Pius II. Prasfe&lt;Sum mifit&gt; qui huic populo 
nomine Ecclefias Romans , cui per fuos Oratore 
fidei Sacramentum prib"terat , jus diceret &gt; & an 
nonam , qua egebat , miniftraret . Dum ad Chri 
ftianos Orientis a Turcarum Tyrannide liberan 
dos , eosquc Gr^corum Schifmate implicitos a 
Ecclefix Romanse gremium revocandos flrenu 
allaborarct Pius II. iuas itidem curas in Occident 
ad vindicandani ab Hsereticorum erroribus O 
tholicamfidem folliciteimpendebat* In Georgia 
Pogebrachium y Bohemias Regem,qui ab Harrecicor 
Huflitarum parcibus Itabat 3 JLxconununicauon 

Ser 



ECCLESIASTICAL 131 

Sententiam tulic , quam refert Joannes Cochin us 
lib. xn. HiftoriA Huffitarum &lt; Quaeftionetn de San 
guine Chritii in triduo mortis 1 .raagn& animoruiu 
;ontentione FFJvtinores inter & Prardicatorcs agi- 
:atam , voluit Pius H. coram fe anno MCCCCLXII i. 
lifceptari . Propugnabant FF.Minores, Saaguineni 
&gt;retiofum Chrifti Domini in triduo paflioniseffu- 
atn & in terra jacentem ab unione Hypoftatica^* 
erbi Divini plane excidiflej adeoque cultu Latrig 
on fui-ife adorandum . Contrariam Sentcntiam 
ro aris ac focis tuebantur FF. Prxdicatores, quam 
} ajorfars approbavit^fauci) cum Minoribus frnfere* 
lus quaque ( Pontifcx Maximus ) ex major i partc^ 
.it : fed non eft vifum eo tempore fieri Deer et am dc- 
arationis , ne multitudo Minorum &gt; cujus erat contra 
trcas Pr&dicatio necejfaria , offender etur: in diui 
wpus decifionem referrc placnlt , Verba fuut \oxn- 
r Gobclini Jibroxi. Bgnim fiti temporis in Italic 
fiammSed de hacControverfiapluralnfequenti 
illoquio dicemus , ubi de Hasrefibus , Schifrnati- 
s, & Coatroverfiis^ qux S^culo XV. emerlerunt, 
ta opera diiferemus . A Ludovico XI. Galliarutn 
gePragmaticfSandionis abrogationem obtinuic 
ts II. Pontifcx Maximus , qui tamen Gallos haud 
;iim offendit^dtim Ferdinattdofilio notho^lpbonfi, 
agonum Regis , Rcgnum Sicili*B adjudicavit ac 
ihrniavit, fpreto depulfoque Rgnato Duce Ande* 
/enfi , quern illius Kegni legitimum ells haere- 
I n Galli pertendebant. Tentavic quidem Joannes, 
I as Rgnati Ducis Andegavenfis , Regnum Si- 
I x j a cujus porteffione iplius pater depulfus fue- 

, inagno exercitucolledo recuperate , & in~* 

.iliam profedus, collatifque fignis , Ferdinandum 

I 2, acic 



HlSTO&IA 

acie vifluni , & caltris exutum egit in fugam , 
actumque omnino de eo fuiflet , ni Scanderbergus 
tpiri Hex 3 iiiius , & PHIL prccibus addudus prg- 
jfentiilimutn ei attuliflct au*ilium,quoFerdinandus, 
pulfishoftibus, brevi omnia fibi a Joanne DUCCJ 
Andegavenfi armis ablata inpotettatcm accepit, 
Raiiones , ob quas Pius IL Pontifcx Maxitnus ma 
gis fuerit affe&us crga Ferdinanduw , filium fpu- 
rium , & non femel per Sedem Apoftolicam inju 
ilum Regni Sicilian invaforem declaratum A quaiuu 
crga cjoannem filium l^enati Ducis Andegavc s nfis 
qui pereamdem Sedem verus aciegitimus Apulis 
live Siciiiae Kex fueratdenunciatus, legefis ^pu( 
Sfondanum ad annum MCCCCLJX. Extrema Pontifi 
catus fui tempera bello contra Turcas parand&lt; 
impendit Pius IL dumque ingentcm Cruciatorur 
iniiitumque fubfidiariorum exercicum conflaflet 
& Anconam prok6usfuiflqt , quo innumerabili 
Chnitiarioruni muititudo armataconfluxit, moi 
bo ibi correptus , omnibusque Ecckfix Sacramei 
tis munitus e vivisexceHitxix.Kalendas Septeir 
bris anni Mcccctxiv. Pontificatus fexto mini 
quinquc diebus . Vir fait fine dubio magnus , * 
ob plura ingenii^fui monumenta , quse pofteris n 
Jiquit f qugque nos in Colloquio quinto comnu 
diiis refercmus^multum ab cruditis laudatus. S.6 
tbarinam Senenfem Virginem Ord. Pr*edicatoru! 
facris taftis infcripfit in. Kalendas Julii an 
MCCCCLXI. ac Officium in ejus Fefto celebrandui 
ccmpofuit, facrisque Stigmatibus &gt; dum viverct 
velut divini amoiiscara&eribus earn fuifle iniign 
tamaperteinnuit jnHymno ad Vefperas&gt; inqt 

Saivitam illani Virmncm ccnipellat ; 

& i Vi 



K 

ci. 



i 



ECCLESIASTICA* 

Vulnerum formam mifirata Chrifli 

exprimis ipfa . 

D. Quifnam poft obitum Piill. Pontificis 
laximi Ecclefiam Romanam rexit ? 

M. Sacris Novemdklibus Pio II. ut moris 

ft , pera&is , fuinmo Cardiaalium confenfu ele- 

:us eft Pontifex Romanus Petrus Balbus , Patria 

enetuSj Tyicolai, & Philoxen# , Sororis Eugenii IV* 

lius , Tituli S, Marci Presbyter Cardinalis , qui 

Pontificatu cum fe primo Formofum appcllari 

:llet , deinde M.ircum , tandem fe Paulitm II. nun- 

ipari maluit . Leges ad optimum Pontificiac ad* 

iniftrationis rationcm a Cardinalibus in Con- 

avi conditas Paulus II. Jurejurando^votoque pro-* 

iferat fe religiose obfervaturum , quas tamen ^ 

iqua Summi Pontificis audoritatem plus qud 

Iringere fibi vifas 5 abrogavic , Basque ut refcia- 

rent, cotnpulit Cardinales, prater ^joannsm Car~ 

]akm Cardinalem Hifpanum ^ Virum feptuage- 

rium , & morum Sanftimonia illuftrera , qu^ 

od nunquam fejuvencmfecilTe meminerat , ut 

quando mutaret fententiam ,. id jam setatis non 

I nmiflTuruoi fumma conftanti^ refpondit , ut te 

I cur jacobus Papienfis Cardinalis libro a. Com- 

1 ntarioruin . Ad Solium Pontificale fublimatus 

I dus II. de conficiendo Bello contra Turcas ad 

i riftianaeReligionisdefenfionem,^ fuo Deceflb* 

I */0 //. fufcepto , maxime follicitus fuit, fed pr^- 

lie ad exterminandani Huffirarum H^refim^ per 

B icmiac Rcgnum late diffufam , fuas curas intca- 

d . Hinc Georgium Pogebrachium Bohemia: Re 

g i &gt; Huffitis addidum & Catholicorum 

ci ^rcin j ScntcatiliaConliftorio an 

Uta, 



134 H i s T o R i A 

lata , h^refeos damnavit , anathemate perculit, 
Kegno exuic , omnescjue ac fingulos ei adh^rentes 
affiftentes , obfequentes , faventes , aut confilium , 
atixilium , vel favorem clam vel palam, direde vel 
indirefte prsebentes , cajuscumque dignitatis, gra- 
dus y ordinis , prseeminentia? , vel nobilitatis ef 
fertt jEcclefia: communione privavit. Curiam Ro 
manam a Sinioniaca labe purgavit. Gubernatori 
bus locorum Ditionis Ecckfialh cse ne munera ac 
ciperent diftricte" prohibuit , Conftitutione , qua 
incipit : Munera , quxque data eft xv. Kalcnda: 
Aprilis anni MCCCCLXVI* Jubil^i celebritatem ac 
annum xxv. revocavit Diplomate , quod incipit 
Incffabilis Providentia , datosm. Kalendas Ma; 
anni MCCCCLXX. Bona Ecclefiaflica alicnari &gt; au 
ultra triennium locari vetuit Diplomate 
kndis Martii anni MCCCCLXVU. Gratias 
tivas inhibuit . Suas Opes in Virginum Pauperur 
dotem , Viduarum folatium ^ Pauperum levamcn 
Templorum ornamenta , Venetorum contra Tu 
cas fubfidia liberaliter profudit . Hsec funt, qux i 
Pontificatu prarclare gefTit Paulus II. quae tamen 
nonnullis nsevis infufcavit , de quibus jam laud 
tus ^facobtts Papienfis Cardinaiis EpiftolaccLxx 
cum libere monuit, quoci videlicet nimium glor 
avidus 5 nommis immortalitatem hifce.rebus qu 
reret, quibus prifci Caefares, non Sandi Pontific 
gloriabantur ; quod pretiofis gemmis impcnfi 
deledaretur : quod Bacchanalium pompam , I 
dosque publicos Komx in Carnifprivio auxiile 
De his &gt; inquam , Paulum II. libere monuit Jacol 
papienfis Cardinaiis , magnus Vir , teftis ocular 
& rigidus morum Cenfor . Cxterum, 



EcCLfiSIASTICA. 13$ 

//. nee valde laudandus , nee vituperandus did 
wffit , ut ait Spondanns ad annum Mcccctxxi.nulla 
amen his , qua: de ifto Pontifice fcripfit Platina. 
ides adhibenda eft , cum hie Scriptor ab hoc Pon- 
ifice longo carcere fuba&us , immo ob confpira- 
ionem , & impietatem tormentis fubjeus, multa 
11 eum temepe effutierit ultione nee erudito , nee 
liftorico j nee homine Chrittiano digna . Sed fe- 
endum non eft putidum commentum ,quod fpar- 
?runt Hasretici, illudquc in fuo Myfierio Iniquitatis 
ecoxit procaciilimus Plejfieus Morn&us &gt; aflerendo 
*aiilum If. Pontificem Maximum in ipfo adu vene- 
eo a diabolo fuiffe ftrangulatum , cum tattierL&gt; 
latina , huic licet Pontifici iniquior , caeterique 
lii , qui Vitas Pontificum fcripferunt , diferte te 
rentur &gt; hunc Summum Pontificem obiifle ex apo- 
lexia , cujus caufa fuiflfe credicaeft frequens pe- 
onum^ pifciumque cum aqus frigid^ potu come 
do: Ex iflifismodi efculentorum ac pot us mala & tur- 
ul&a concoftione % variis furgentibM* flatibus , turn 
I meatus , per quos fit refpiratio , illico funt obftrb* 
ti , titm mors continuo 9 nervorumque omnium con* 
ralio confecuta . Sed ii , qui aut bujufmodi caufas 
aturtf ignorant , aut funt animi livore 9 atque odioin 
anflijjimum Patrem ilium exulcerati , alii infcitia , 
lii malevolentia^novas fabulas per Italia differ gmt* 
ta de caufa mortis hujus Summi Pontificis fcribit* 
&lt;rancifctisPbilelphtts inEpiftola^quam direxit ad ^i- 
:tumlf. fucceflbrem Pauli-H. quaeque inter eju& 
ipiftolas eft u libri xxxv. Obiit Paulas II. Ponti- 
ex Maximus xvn. Kalendas Augufti anni Mrx 
?hri(Uaax MCCPCLXXI. Poatificatus vn f Primus 
fuit /qui Cardiaales rubvis 



HlSTORlA 

ornavit , quibus foli Pontifices antehac uteban- 
tur , paanoque ejusdem colon s equos ipforunoLj 
ftratos efle juflk , dum equitarent , iicat ]acobiu 
Cardinalis Papienfis , & Platina teftantur . 

D. Sixtum IV. IB Sede Pontificia (ucceffo* 
reni fuUfe Pauli II. mox infinuafti, fed qux memo- 
ria Jaudeque digna in Pontificatu gdlerit , &; quoi 
^ios CJ-avusi univerfe E-cclefia: ffubernaveric i 

,* L O 

ilridim nunc attingere debes . 

M. Mortuo Paulo &lt;//. Pontifici maximo fuf 
fedus eft utiantmi -oainium Cardinaliimi iuflragic 
Sixtus IV. antea Fr and feus a tyvere appellatus ; 
natione Italus , patriaLigur 3 e civkate Savonenf: 
oriundus , quern alii ex nobiliiiima profapia f^ve - 
rea fuum genus duxille , alii patrem tuvicularjum 
Pifcatorem habuifie volunt . Qua in re nihil cert 
pronunciare audemus . Illud omninoconftat, cum 
Ordini.S. Francifci nomen dcdifle , PJiilofophum-; 
& Theologum dociiflimiHn,atque egregiis Scry)ti3 
illuilrem eactitifl e , & ex Miniftro general! 
dinis a Paulo If. Pontifice Maximo fadum 
Cardinalem 5 adnitentc potiffimum Cardhuli Bef 
farione &gt; cui ob iingularem virtutcm & dodrkiajru 
acceptiffunus erat . InSoiioPontificio collocate 
Sixtus 1V+ duo fummi moment! pro C^hriftiana: 
Religionis &gt; & fide! Catholicx propagatione ne- 
gotia fufcepit , Bellum videlicet concraTurcas , & 
Hufiirarum Harefis in Regno Bohemia: longe late- 
que difFufe ukimuin exter-mimum . Ab Expeditio- 
ne facra adversus Mabowctem hujus nominis // 
Turcarum Tyrannum, qui Chriitianos armis infe- 
ftabat , variasque eorum regiones jam invaferat 3 
fuiwn Pontificauim aufpicauis cit , & in 



Vy 

ECCLESIASTIC A. 137 

omnes fuas curas ingeati aaitno convertit . Earn-* 
ob ttm mifit Legates ad Principes &gt; ut eos a mu- 
tuisdiffidiis, & infeftis armis revocare , pacem^ 
inter illos componere , eosque ad communem Re- 
iigionis hofteni jundis umbonibus expugnandutn 
iiortari fatagereat . Per totam Italiarn Praedica- 
: roresdiftribuit, qui Crucefignatorum exercitum 
i :onvocarentj& fidelium fubfidia colligerent . Claf- 
\ is Maritime Legationem & Prxfecluram Oliverio 
; ~arafa Cardinal! Neapolitaao demandavit Pouti- 
j *ex . Nihil pr^clari tamen hare Claffis tauta follici- 
I :udine parata & inftruda gerere potuit , quia-5 
I mfquam comparuere Turc &gt; fed Bofphoro fe 
[ itque HelJefponto continuerunt . a Expeditionc 
dttalia y Urbs Pamphilise , hodie Satalij dida, 
I rrito conatu impuguata eft , fed Smyrna , Jonise 
I -ivitas opuknta , a Clafle Pontificia expugnata eft. 
^uibus peradis Qliverius Cardinalis , & Claflls 
vlaritinise PrirfeduSiRoniani ovans reverfus , duo- 
lecim Camelos pra?da onuftos , & viginti quinque 
Turcas nobiies captives totidem generolisequis 
nfidentes in triuniphoduxit , & vexilla non pau- 
;a de Barbaris capta ante fores Bafilicas Vaticanae 
ufpendit. Hie fuit exitus facrx illius Expeditio- 
iis , quam anno MCCCCLXXII. fufcepit Sixtus IV. 
Uiam Expeditionem inTurcasannoMCcccLxxxi. 
^aravit idem Summus Pontifex . Ciim enim Maho- 
netes li. Turcarutn Tyrannus cum ingenti 
n Calabriam appuliflet , Hydruntem* vulgo 
rante , expugnaflet , ac per Italiam Barbari foede 
jraflarentur, in tanto rei Chriftianae difcriminc 
Hxttts iy. curas omnes ad eos propulfandos adhi- 
&gt;uit , Principum opera imploravit , ac tandem^ 

Hy- 




HlSTORIA 

Hydrimtem vindicavit a tyrannide Turcarum , qu 
eodem anno MCCCCLXXX i. nuncio de rnorte Mabo 
metis IL accepto &gt; ex Italia feceflerunt . Ad profli 
gandam Huffitarum Harrefim ,, Regnum Bohemia 
Mattbia Hungarian Regi , qui Sedis Apoftolic 
conlilio rdiituendam Religionem eo in Regn 
collapfam fufceperat , adjudkavit Sixtus IP. Pon 
tifex Maximus , & fidei Sacra meat urn , quod B 
hemiprx&iterznt Vladislao , Poionia? Regis filio 
auftoritate Apoftolica refcidit , ut videreeft i 
Diplomatibus, qua? ea de re edidic , & qux exh 
bentur ab Odorico Rgynaldo ad annum MCCCCLXXI 
Num. xxxi i. & xxxin. Religiofis Ordinum MCI 

dicantium multaPrivileeia conceffit idem Pont 

*j 

fex , fed pra^cipue Ordini FF. Minorum , ut legei 

eft in eorum Annalibus apud Lucam J^adinghun 

ejusque Abbreviatorem Francifcum Haroldum eju 

dcm Ordinis. Fidei puritati fedulo invigilam 

Petri Oxomenfts, Theologi Salmanticenfis , H^rei 

cas propoJitiones confixit , de quibus in fequer 

CoiioquiocQmmodiusagemus, iicut & de quibt 

dam Controverfiis , quoe fub ejus Pontificatu fu 

runt excitata: . Hujus Summi Pontificis magni 

centiam predicant etiamniim sedificia , ciim (aci 

turn profana , qua? Roma? vel a fundamentis ex&lt; 

tavit, vel inftauravit ; inter qua? prxcipuum loci 

habentPons ab ejus nomine nuncupatus , fupr; 

Tyberim eredus ; & Bibliotheca Vaticana , qui 

libris ex omni Europa advedis inftruxit , on 

vit , locupletavit , eique praefecit Platinam, qui i 

ejus adminiftratione egregiam navavit opera 

Multa doiSrinae (nx Monumenta , qua? ante Po 

ficatum ediderat, reliquic Sixtus W. qua: fuo lc 




ECCLESIASTICAL 

rcferemus , feu in Colloquio quinto , ubi Illuftriutn 
Ssculi decimi quinti Scripcorum Opera percen- 
fcbimus. Obiit Sixths IV. Idibus Augtifti anni 
MCCCCLXXXIV. Pontificatusxm. Hunc Summuacu* 
Pontiricem Scriptores Ecclefiaftici , quos fequitur 
Odoriciis fyynaldus , duplici in capite culpandmxu* 
cfle cenfent . Prirno 3 . quod cum Ecclefia: difpendio 
in fuos nepotes nimio affedu propenderit Sic 
enim rcfert Odoricus fyynaldus ad ann.MCCccLXXir. 
Num. LIX. Duftus frtftered humanis affeiionibii$ 
Sixtus , Hieronymitm tyiarium ( nepotem Tuum ) cut 
Ecclefiaftici Exercitus fapremum contulerat imferium^ 
irnol# , & forolivii tofarchia donavit ; fed male cel- 
lefta Ecclefitf opes illi AC filiis cxitium pofted attulc- 
re . Bartholooitf um Platinam in Vita MS. Sixti IV. 
qu# in Vaticanis Arehivis aflervatur , & *}acobum 
Cardinalem Papienfem Epiftola 439. ad *Angelum 
Epifcopum Tudertinum tcftes appdlac idemO^* 
ricus Haynatdus^Sz ad ann. MccccLxxxiv.Num.xxiv 
haechabet: Script reliquas ejusdemPontificis (Si? 
xci IV.) res ge/ias Raphael yolaterranus in ^ntropo- 
logia , qui fimulandi neftius nonnuilos ejusdtm Ponti- 
ficis news perftringit , turn ejusdem virtutes in luce-j 
collocat . Suorum in primis ipfum fuiffe amantiJJi-&gt; 
mum , nimifquc in eos indulgentem , quorum caufiu 
magnam fibi conflwit invidiam . Petrum RiarunL* 
(nepotem fuum ) francifcani Ordinis , CardinalitifL? 
dignitate donavit y juvenem luxui deditijfimum ubi ex 
tnendicitate emerfit, quique tabidus voluftate deceffit, 
Hieronymum ( alrerum nepocem fuum ) forolivii 
Foricorndiiquc Principemcrewitsvirumfaviorem in- 
gcnio 3 non fine rei Ecclefiafticx damno &gt; hadcnus 
Odoricus I(aynaldus . Secundo , muhi Scriptores 

accu- 



H i s T o R i A 

accufant Sixtum Pontificem Maximum , quod par 
ticepsfuerittetr^ conjurationis , in Principcs Me 
diceos Florentig fa&a: fexto Kalendas Majas ann 
MCCCCLXXVIII. in Ecclefia S. Kgparattf, in qua a con 
juratis , quorum pr aecipui erant ex Pazzornm Flo 
rentina familia, Mediceorum sniula, csefus el 
^ulianus Mediceus , minor natu , Laurentius vero 
atu major , Icviter in jugulo vulneratus , fugic i: 
Sacrarium, portisque seiieis , quas pater ejusPe 
trus Mediceus pofuerat , defenfus eft . Verum , ipf 
cum Odorico fyynaldo lubentius crediderim , Si 
xtumlP. optafle quidem ut Medicei 3 quos faepiu 
hoftcs expertus fuerat , a ReipubliC2E Florentins 
gubernaculis depellerentur 9 eum tamen in nefac 
Hum iftud flagitium a conjuratis inter Miflarum. 
folemnia in ipfos patratum nunquam confenfifle 
Sic enim ad annum MCCCCLXXVIII. Num. 3. fcribi 
Odoricus Raynaldus: Paffim ab Hifioricis , etiar 
Fontificionomini addiciis i carpitur Sixtus ut Coitia 
nit in Mediceos fartuefs , quamqudm ilium patrana 
flagitii ratio uttimS a Conjuratis concepts latuit 
fed quod Mediceos , quos fapius boftes fenferat y 
figipiiblica Florentine gubernaculh depelli percu 

peret * 

D. InJocum SixtilV. qui janrfenefcente. 

Sseculo XV.obiit/ubftitueruntne Cardinales aliun 
Pontificem^ qui adfinem ufque ejufdem Sa:culi c 
clefiam Romanam gubernarit ? 

M. Poft obitum Sixti IP. duo adhuc fuerun 
Pontifices, qui continua leri? fibi fuccedentcs, EC 
clefiam Romanam Sxculo decimo quinto rcxe 
runt , Innocently videlicet Vlll. & Alexander VI 

quorum geiU hie brevitcr^quoad eju$ fieri poterit 



ECCLESIASTICA. 

attexam , quo plenam Komaaorum Pontificuin , 
qui Sa?culo XV. Scdem Romanam tenuerunt y Hi- 
Itoriam haberepofiis . Inprimis, poft obitum.* 
SixtiW. Cardinales in Conclavi congrcgati con- 
fentientibus fufFragiis elegerunt in Romanum Pon- 
tificcm ^oannem Baptiftam Cibo , Tituli Sanctse C&lt;e- 
cilia Presbyterum Cardinalem,patria Genuenfem, 
origine tamen Grgcum , qui in Pontificatu didus 
eft Innocentius Vlll. Sub ejus Pontificatu multa feli- 
citer contigerunt , quae tarn ipfum , quam univer- 
fam Hccleliam fumma Iseticia cumularunt , videli 
cet Granatenfis Kegni expugnatio a Ferdinando, & 
Ifabdla in Hifpania regnantibus , & gloriofas ab 
ipfis de Mauris reportata? vidoriae, necnonex tota 
ditione Hifpanica expulfio Judseorum , ex quibus 
qeda: funt centum feptuaginta familix,& adod:o- 
ginta fere capitum mijlia; propagata infuper in 
Kegno Con^itano & apud jolophos-ffithyopi^ Oc- 
cideiualis populos, atque in Benii Regno Catholi- 
ca Religio, cwris & au&oritate &lt;Joannis Regis Lu- 
(itaniae : Zemis y fratris Bajazetis 11. Turcarum Im- 
peratoris,^ cuftodia GalJica,in qua detinebatur,in 
Romanam translatio ; Divifius cultus in Regno 
Granatenfi reflitutus ; Tituli Crucis Chrifti Do 
mini Invemio Romas ifadta in Bafilica Sandse Cru 
cis in HierufaJem ; oblacum & receptum a Legatis 
ejufdem Bajazetbis , Turcarum Imperatoris j fer- 
rum Lanceae , quo ehriiti latus perfoflum eft , fed 
iiue cufpide , quern S, Ludovicus Galliarum Rex a 
Turcis redemptum in Sacro Sacello Pariiiis repo- 
fuit . Hare, inquam, onrwia, qi\x in ChrilHanae Re- 
ligionis decus,& iidelium pietatis iacrem^ntumu&gt; 

cede- 



H I S t O R I A 

cedebant , magnam Innocentio yilL totique Eccl&lt; 
fix tetitiam attulerunt . Prasdeceflbrum fuorum. 
vcftigiis infiftens idem Pontifex , Legates ad Prii 
cipes Chriftianos miiic , ut eos ad mutuam pacen 
armaque in Turcas convertenda excitaret . ferd 
nanditm&gt; Neapolitanum Regem , Ecclefae jura vie 
lantern , & tyrannidem in Sedis Apoftolicae cliei 
tes exercentem armis fregit , & ad rogandam pi 
cem compulit. Conftitutionem contra Malcfico 
quasincipithis verbis : Smnmis defiderantes affcft 
bus , edidic Nonis Decembris anni MCCCCLXXXI 
qua: extat in Buliario . Ad extinguendam Huflit 
nun Hscrefim, qu^e in RegnoBohemiac altas rad 
ces egerat, fuas curas pari cum anteceiloribus fu 
ardore t parique fru&u intendic Innocentius VL 
coque fedente extindam penitiis fuifle Huifitaru 
Ha?refim teitatur Odoricus l\aynddus ad annum 
uccccLxxxvxii. Num.Lvii j. extintta fcnfim cfi 
inquit, Hnffitantm Hare/is , donee Lutherus earn H 
dram fluribus borrentem cafitibus , in Cbriftianoru 
exitium fufcitavit . Libellum nongentarum Coi 
clullonum, quas Joannes Picus Miranduls & Co; 
cordise Comes, juvenis aunos dumtaxat vigi 
quatuor natus , ex Logica, Phyfica, Metaphyiic 
Morali, Theologia & Cabala a Roma: publice pr 
pugnaverac , damnavit Summus Pontifex a 
MCCCCLXXXVII. & fub poena Excommunicatio 
nc legcretur prohibuit, quod in his Conclufionib 
nonnuJlae eilent,quae Epiicopis, & aliis Sacra? The 
logise, fc juris utriufque Profeflbribus, quos ad e 
rum examen Pontifex ipfe nominaverac , 
&barcjimfapientesvifaci\cnt. Sed de hoc 
nis Put Miraadui* Comitis libro plura dicenn 



ECCLESIASTICAL 143 

n Calloquio quinto . Denique , Ordinem Monia- 
ium Tub Titulo Conceptionis Beatac Virginis &gt; a 
Beatrice a Sylva, nobili Virgine Lulitana/ub Regu- 
a Cittercienfis Ordinis inititutum confirmavit /#- 
ocentius VIII. anno MCCCCLXXXIV. & leopolduwLs, 
iuftrise Principem , Sacris Faftis adicripfic viir. 
dus Januarii anni MCCCCLXXXV. Sedit Summus iilc 
^ntifex annos fepteni , menfes decem 5 & dies vi- 
;inti feptem, exceflitq; Komae e vivis an.Mccccxcir. 
(apbaci Volaterranus libro 7. Geographic aiicrit, In- 
ocentium VHL permifilie Norvegis , uc fine vino 
alicem confecrarent , quod inearegione ob im- 
icnfa frigora vinum importatum acefceret . Ve- 
uni 3 hujufniodi difpenlaticnem ab Innocentio Vlll. 
unquani filitie conceilam , ex eo potiflimum pro- 
anc viri eruditi , quod nulla illius apud alios Au- 
hores mernoria, vei minhnum extec veftigium , & 
tlfa fit ratio, obquam hujufmodi difpeniationem 
onceflam Volaterranus fcnpfit^quod icilicet vinum 
i earn regionem importatum ftatim acefcat, cum 
imenibi vina generoiilfima confervari experien- 
ia compertumfit. Si quod tamen Pontificiunu* 
ujus difpeniationis Diploma alicubi pubiicacum 
It ,dicendurn tftcum UQ&IQBZOWQ iii Annalibus 
cclefialticis ad annum MCCCCXC. extitiife circa^ 
iudtempusnomiullos male feriatosSacerdotes, 
ui poltca combuiti ilmt propter adulterata Pen- 
ricia Diplomaca , a quibus taliam illam difpenfa- 
onem publicari potuille verofimile eft. Sed etiam 
ippodta veritate illius difpeniationis Pontificii 
ipiomatis, refpondet Betlarminus lib. iv. de Ro- 
^ MO Pontijice cap. 14. quod tnnocentius Vlll. nvn 
} ^ iidit Decretum, quo univerft Ecclefif dcclararet , //- 

ctre 






144 HISTORIA 

cere fine vino Sacrificium offerre . Itaque fi erravit 
erravit facto, non dogmate . Deindt non permifit, loc 
*vini liquorem alium confecrari , quod fuiffet material 
Sacramenti pervertere ;fed idfolum permifit , ut in at 
teratantumfpecie Euchariftiam confecrarent , idqi\ 
ob extremam nccejfitatem, cum in ea regione conferv*. 
rinonpoffit , quinftatim aceftat. Quod quidem at 
mdlus error eft , aut certe exploratus error non eft 
+4ccedit mirum videri poffe ,fi eo tempore vini ufwn 
non habuerint, cum hoc tempore adeo fit frequens , i 
fine illo ne communicare quidem velint . Hadeni 
Bdlarminus . 

D. Nullus dubito , quin falfa ac plane cor 
mentitia fit ea 3 qua? ablnnocentioisui. pontifict 
Maximo concefla Norvegis dicitur difpenfatio C 
licem fine vino confecrandi . Sed veniamus ad J 
nocentii Vlil. Succeflorem , feu *dlexandrum VI. \ 
cujus vita & moribus ciim Scriptores , ut nupen 
me audivi a Viris eruditis, varient linguis ^ fe 
tentiis, res tantum , quas in Pontificatu fuo ad p 
ritatem fidei confervandam , hdeliutnque falucc 
promovendain pnTclare feliciterque gedit, a te 
pr^fentia audire percupio^oiniifis penitiis aiiis ej 
Aciis^ quse hie propalare nee decet , nee cxpcdi 
fed appofito filentii lipario pruden,te v r obteger 
debemus. 

.M. Certum eft, inquitdoaifTimus Mclch j 
Canus lib.xi. De locis cap. vi. qui jiffe & fallaci 
Hiftoriam Ecclefiafticamfcribunt, eos viros bonos 
quefinceros effe non poffe , totamque eorum narrat 
nem inventam effe aut ad qu&ftum , aut ad errorem 
quorum alterumfadum eft , alterum perniciofum. 
liiud vitii genus rcierendo prascipua Mexandri I 

P&lt; 



EC CL ESI A STIC A. 145 

Pontificis Maximi gcfta, Deo dante &gt; nou impin- 
gam,neque cnim aliquid fide fallaciterque dkam, 
fed folum habita ratione loci & temporis , atten- 
tisquc prudentias Ghriftianae legibus , ejus mores 
filentio omnino praetcrmittam . Sic enim S.Augu- 
ftinus in libra contra Mendacium excufac 
immz. fidione & inendacio dicens: non di 
falfi &gt; fed tacuit aliquid veri . De moribus itaquo 
lAtexandri PL Pontificis Maximi pcnitiis filebo , fc- 
cutus confilium Apoftoli dicencis : Omnia mihi //- 
tent,fedrwttomiriaexptduui& &gt; Epiltolas i. ad Co 
rinth* Cap. v v.ii* Alexander W^ didus ante Pou- 
tificatiira Bgdericus Borgia 9 naticaie Hifpanus, Gar- 
dinalis Portuends, nepos CallixtilH* creatus e(fe 
Pontifex Maxim us, die xi. Augufti ann.uccccxci.u 
Ad puritatcm fidei confervandam tria potitlimiitu 
utnma laude digna prsfticit Alexander VI. Ponti- 
: ex Maxinius^. Primo, Typographis , quibus odoc 
ucri bonus eft exquacumque re ^ fub poena Ex- 
:ommunicationis diilricle prohibuit , n libros 
rradatus,aut Scripta quasvis typis mandarent fine 
ipifcoporum licentia, prasvio hujufmodi Operuni 
xamiiie concedenda. Secundo jadFoflariorum * 
eu Waldenfium Ha^refim, qua: inHohemiaA Mo- 
avia pullulabat , cxfcindendam , Praepolitum Nu- 
emburgenfem^ Henricum. Inftitoris, Ordinis Pr^- 
licatorum , dodrina & pietacc iqfignem Theolo- 
;utxi, fidei Cenfores cua&gt; ampiiflima auftoritato 
^ftituit, ficut copiofiiis oftendemus in fequenti 
-oiloquio, ubi agemus de Hserefibus , qua: Sarcu* 
&gt; XV. Ecclefiamcxagitarunt . Tertid, ad Con/Ian* 
f^^f&gt; Gcorgianorom Regcm, auxilia contra Tur- 
as rogantcra , & unionis cumiloraana Ecclefia^ 

per- 




H i s T 6 & i A 

percupidum , Decretum unionis Ecclefias Grzcx 
cum Latina in Concilio Florentine editum mifit , 
ut iilud in Regni fui Ecclefiis promulgaret ; cum- 
que dc validitate Ruthenorum Baptifmatis ortsu 
eflet controverlit * fanxit Alexander yi. pra?di&lt;Sum 
Baptifma iis non efle repetendtun , qui , ejurat 
Schifmate, ad Romanae EcckCix gremium reverte- 
bantur * Pontificiam ca dc re Coiifticutionem fui* 
Annalibus Ecclefiafticis infertile Odoricus Haynal 
dus ad annum MDI. Num. xxxv n. Ad promovcn 
ciam fidelium piecatem tria itidem geflit Summu 
jlle Pontifex 9 qux a Scriptoribus Ecclcfiafticis ce 
lebrantur . Pium fiquidcm morem , a Caliixto II 
inftitucum inftauravit , ut videlicet Campanse me 
ridie pulfarentur , quo Fideles ad Orationem Do 
ttrinicam & Salutationem Angelicani recitanda 
excitarentur . Praecerea , Sacra Stigmata , qu 
B* Lucia, patria Narnienfis , & Ordinis S. Domini* 
JMonialis,corpori fuo divinitusimprefla geftaba 
propriis oculis infpiccrc ac venerari voluit , ut v 
dere eft apadOdoricum Qaynaldum ad annum M] 
Pofiremo &gt; Ordinem Monialium tfxnuxtiationi 
. Maria Virginis audoritatc Apoftolica approb; 
vit pridie Jdus Februarii anni MDI. Praeter hasc,pr 
Ikclefias utilitate , & ad augenda fidelium piecat 
prseclare gefta , Alexander VI. Pontifex Maximum 
habito cum Principum Oratoribus confilio , Be 
]um in TurcaSj Ecclefise nomine , decrevit , & ir 
eum finem reddituum Eccleliafticorum decim 
imperavit. Venetorum, Gallorum , Rhodiorum 
fcederatorum Clailem in Barbaros inftrui proc 
ravu 3 & Illadislaum Hungarian , & ^oannem ^Albt 
tmn Polouia: Reges in Belli Sacri Societatem adf&lt; 



ECCLESIASTICA* 147 

vit , decretis, fubfidiis , acpropoficis Indulgentiis 
his , qui huic Bella nomendarent &gt; & Chriftiaiio 
rum Priaeipum vexilla, fequcrentur . Difciplinam 
Ecclcfiafticam illis temporibus valde iu Italia col- 
apfam reftauraadi , & depravatos Clericorum-* 
nores emendandi condlium iniit Alexander VI. 
dque munusfcxCardinalibusdemandavit, utPe- 
rus Delfhinus Epiftola xxxyi i. libri I. ad Franci* 
um Cardinalem Senenfeirvdata , & Guicciardinu? 
bra 3^ tcftautur . Hoc tamen arduum refarcicadae 
)ifciplina: ^ profcribendi ia Miniftris.Ecclcisx Sx- 
alareiu faftum & luxum. , damnaudi Sacro- 
un prophanatn nundinationem , rcvocand^quo 
orum incegriratis & fanditatis eon (ilium pro- 
overe baud potuit Alexander VI* o Sedento 
^ntifice Maximo, Carolus flit. Galliarum Rex 
vpcditionem Italicam fufcepit ad recuperanduiu 
sgauni Neapolitanum ^ fibi h^reditariaPriaci- 
im Andcgavenfium jure debitum , cujus tamea 
veftituram Alexander VI . mortuo Ferdinanda 
rapolitano Rcgc, coaceflbrat -*4lphonfo- filiaJPrr- 
wndi . Ad arma Chriftiaaiffimi Regis tota tre* 
iic Italia^ ac Regao Ncapolitaao pocitus eft Ca- 
us Vlll. Sed , eo in Galliam reduce, *Alexan 
VI. qui Gallic baud favebat , foedus cum Mxxi- 
^almperatore, ..Ferdinando Hifpaniarum Rege, 
Vcnetiaruai 3 ac Mediolaaenfium Ducibus coacra 



| -llos iniic,atque Neapolitanos ad excutieaduai 

X ilicsdomiaatioais jugum concitavit&gt; ficutjam 

clervavimus in fuperioriQolloquio. SubPoaci- 

iru cjufdem ^4lcxandri VI* aovi Orbis lafulas 



exit Cbryftopborus Columbus , patria Gcnuenfis. , 
itica rei identUfunus &gt; quas idem Poatifcx im- 

perio 



K 



JT48 HIS T O R I A 

perio Ferdinandi Hifpaniae Regis afleruit . Eodci 
navigationis incenfi ftudio Lufitani , alias terra 
invenerunt , Calecutum , Goam , Brafiliam , qu; 
ampliflimasregioncsRegni Lufitanici appendia 
fecerunt* His navigationibus Sarculo XV. felicitc 
fuiccptis fa&um eft, ut barbaris gentibus, ab aete 
na falute deviis, Chrifti fides illucefceret, & iter 
vitam seternam aperiretur , juxta Ifaia Vaticiniu 
Capite nono : Populus , qui ambttlabat in tenebrii 
&lt;uidit lucem magnctm* babitantibus in regions umb 
mortis lux orta eft eis . Obiic Alexander VI. Pon 
fex Maximus die xv. Septembris atuii MDIII. que 
febre fublatum dicunt Bzovius, & Odoricus Rgym \ 
dus in Annalibus Ecclefias ad annum MDIII. idq j 
probat Odoricus Rgynaldus ex fide digniflimo n i 
nufcripto Diario &gt; quod ex Archive Vaticano &lt; I 
fcriptum &: iignatum littera L. ibidem cxhib( J 
Complures tamen Scriptores *Alexandrum VL an 
mortis genere excindum efle produnt . Sed had &gt;J 
niis de Summis Pontificibus qui Sseculo XV. mT 
mx fedcriult &gt; &univerfam Chrifti Eccleiiam . 
bernarunt fat fupcrquc diximus 

D. Etfi &gt;ut jam obfcrvavimus , Clemens I , 
& Benediftiis XIII. qui, temporeSchifniatis, A 
nione federunt, locum non habeant inter veros : 
legitimos Romanos Pontifices,quos nunc agno c 
Ecclefia, d propo/ito tamen, quod in prscfenti C - 
Joquio fufcepilti, Hiftoriam Pontificiam Sxc. 1 
deicribendi, noh erit alienum , pauca quaedam c. 
attcxere de vita tarn dementis 11. quam Ben - 
ii XIII. ut fingula , quat fpcdant funeftum iJ i 
Schifma , quod Saculo XV. prorogatum eft , &lt; -. 
uibus veftigiis indagata , facilius percipian &gt; 

mea; e 



ECCLESIASTICA. 

meazque memoriae tenacius h#rcre poflint . 

M. Vitam dementis VIL qui Avcnionc tern- 
pore Schifmatis fcdit , ex MSS. Godicibus edrdit* 
Notifque illultravit Francifcus Bofquetus , primun* 
Lodovenfis, potted Monfpelieafis Epifcopu$,in ea* 
quam Parifiis anno MDCXXXII. publicavit , Hiftvri 
Vontificum Pgmanwuw , qui Gallia oriundi in e& 
federunt ab anno MCCCV. quo Clemens V. Sedcm Ro-* 
na Avcnioncm tranftulit , ufque ad ann.MCccxciv. 
^uo obiit Clemens Vll. Verum , cum Vicar illorurn 
?ontificum ab Illuftriflimo Francifto Bofqueto editor 
nultis in locis mendofae ac corruptx eflcnt , illas 
id fidem veterum Excmplarium Biblioth. Regi2gr ^ 
^olbcrtinx , S. Vidoris , et Fuxenfis 3 emcndavir ^ 
,c denuo Parifiis anno MDCXCII. cum 
,c doftiffimis Notis publica luce douavit vir 
litus Stephanas Baluzius , qui etiam , piaster Viras 
lomanorum Pontificum &lt;i laudato CL Fvancifto 
iofqueto vulgatas &gt; plures alias eoruradem Pontiff 
:tim invenit in antiquis Codicibus MSS. Biblioth* 
legist, Colbertina:, & Sorbonica?, quas inter, 
lu* extant Vitse dementis VIL qui tcmpore Schif-. 
natis Avenione fedit 3 & dc quo hie pauca dice-i 
ius . Poft Gregorii XI. obitura , qui contigit anno, 
nillefimo trecentefimo fcptuagcfimo odayo , Bar* 
bolomaus Prignanus , Arehiepifcopus Barents , 
lomanus Pontifex die vigefima feptitna Martii 
jusdem annieleftus eft a Cardinalibus perterritis 

Populo Romano fcditiofis vocibus inclamante , 
\pmanum &gt; &lt;vtl If alum columns ; ignemque intent 
ante Conclavi , nifi Romanus , Italufvc Pontifex 

rearctur . Pcrafta cledione Bartbolomai , Barenfis, 

irchicpifcopi , qui Vrbanus n. appellatus eft 

K 



15O HlSTORIA 

Cardinales ipfum ut verum Pontificem coluerunt 
fed dcinde , partim afpcris , intempeftivifquc eju 
increpationibus ofFcnfi , partim violcntiam in eju 
clcdione caufati ab eodefecerunt , ilium , fenter 
tia lata , inrrufuii) denuntiarunt , ac Fundos fece; 
ferunt, ubi novum Pontificem ckgermn filbert /*& 
Gebennentis Comitis fratrem , Sandorum xu 
Apoftolorum Cardinakm Prcsbyterum, annos 112 
turn dumtaxat triginu fex , qui Clemens yil. appe 
Jari voluit, Scdcmque fuam Avenione fixit , duin. 
Romx federet *Vrbanus VL -Quancmn ad iftudin 
Ecclcfia exortumSchifma cxtingucndum adlabori 
vcrit Academia Parifienfis , pacet turn exfrcquct 
tibus ddiberationibus,quas in Gomitiis General 
bus fupcrhac re habuit ; turn ex Jittcris , quas a 
Clement em VII. ( quern Gallia ceu legit imum Poi 
tificem agnoicebat ) fcripfir , quibus eum rogat &lt; 
obt^ftatur &gt; ut exoptatiflimam cclefi^ conco 
diam j i]ux in cjus manu fitaerat, abfque mora ii 
tendat ; turn etiam ex litteris, quas direxit ad Ca 
dinales Clementinos , quibus eos adhorratur, \ 
hunc laborem fuum pro unionc Ecckfias fincei 
inente fuiceptum fovere , adjuvare , urgere 3 & * 
profperum cxitumperducere dignentur: Tiimd 
nique ex Epillola , quam eadem Academia Pai 
fienfis anno MCCCXCIV. fcripfit ad Carolum 1* Ga 
liarum Regcnn , in qua ei proponit trescomm&lt; 
diores vias 3 quse ad Schifmans extindionem eli ; 
atque adhiberi poterantj videlicet Ceflloaem 5c r 
nuntiationeni plenariam utriufque de fumnio Poi 
tihcatu conrcndentis ; velmutuam Cftmpromiflfr 
neni amborum in aliquos eligendos , qui iitud a 

gotiutn funima audoritate dcccrnerent ac fir 

rent 



ECCLESIASTICA. 

rent; vcIConciliiGeneralis celebrationertv. Has 
tres vias extinguendi Schifmatis ea in Epiftola la 
te exponit Academia Parifienfis , alias tamen , fi 
qtttefunt commodioresfetifaciliore^mmmi^ fe exclu- 
derc profitetur. Legefis Egaffium Bul&lt;cnm Tomo i v. 
Hiftorias Univcrfitatis Parifienfis , ubi inferuit 
amnes deliberations , quas habuit Academia Pa* 
rifienlis 3 Litteras , quas ad Clcmcntem Vll. & ad 
Salliarum Regcm fcripfit , cactcraquc id genus 
nonumcnca , ex quibus facile colligiturj Aca- 
lemiatn Parifienfem ad abolendum dirum iftud 
Jchifma fuas omnes adhibuifle curas . Verum 9 
pern omnem concordix evertit pertinacia Clemen- 
is Vll. qui , accepta Academic Parifienfis Epifto- 
a, furore ardens , earn nullo refponfo dignatus 
ft , propofitis ab ipfa Schifmatis cxtinguendi vii^ 
lunquam acquiefcerc voluit , ac tandem xvr. Ka- 
endas Oftobris anni millcfimi crecente(imt nona- 
jefinii quarti intcriit Avenionc ex Apoplexia.. 
Vudito dementis Vll. obitu, Acadcmia Parifienfis 
^arolum VI. Galliarucn Regem obnixe rogavit , ut 
^ardinalesClementinos moncrctjquatenus elefitio^ 
ie novi Pontificis fupcrfcderent , donee de unio 
n s ncgotio fui/Tet plenius deliberatuna , ac omne$ 
iltro citroque conveniflcnt dc tnodo ac via pro- 
novendi fanfliflimum illud opus . Acadetniae Pa- 
ifienfis Poftulatfs lubcns annuit Galliarum Rex , 
nabitoquc cum fuis Confilio litteras fcripfit ad 
-ardinales rogans ut ele&ionem differrent , dq- 
cc Oratores de unione Ecclefias cum ipfis afturos 
1 nififfct . Has Caroli VI. litteras exhibent Sandio- 
iyfianus^ Monachus in Hiitoria Caroli VI. Lucas 
)acherius Tomo vt. Sjpicilegii , & Egafliits BuUus 

K 4 To- 



JW 

151 H I S T O R I A 

Tomo iv. Hiftoria? Univerfitatis pag.yio. Scripfi] 
kidem ad eofdem Cardinalcs Clementinos Aca 
demia Parifienfis , illos obfecrans ne ele&ionem- 
niaturarent , donee Bonifacii IX. qui Romae Sede 
bat , ad concordiam Ecclefiae voluntas explorata- 
eflet, ac undiquc tentat omnes ineundae pad 
vise, quani , defun&o Ckmnte Vll. Avenione feden 
tCjfadlius obtineri pafle conftabat. Has Academic 
Parifienfis Litteras ex MS.CodkeYi&orinse Biblio 
thecae cditas inferuit Egaffius BuLtusTomo iv. Hi 
fiorise Univerfitatis Parifienfis pag. 711. Hc tan 
Galliarum Regis, quam Academic Parifienfis Mo 
nita infuper habucrunt Cardinaks Ckmentini , 
die xxv in. menfis Septembris anni MCCCXCI v. ii 
JPontificem elegerunt Petrum de Luna , S. Marte i 
Gofrncdin Cardinakm, nobiliilimo genere in Ara 
gonia natum , qui in fua Obedientia diftus eft Be 
nediElus XIII* 8c juramentum , quo ftatim poft eie 
ftionem fuam ad cedendum Pontificaru fe obftrin 
xcrat , fi Cardinalibus Obedientiac fuse pro bon&lt; 
pacis & Ecclefix expedire videretur &gt; violavit 
atque, ufque ad mortem, retemis Pontificise di 
gnitatis Infignibus , Pontificum Bonifacii IX. Inm 
tentii Vll. Gregorii XII. &lt;Alexandri V. ]oannis XXIL 
& Martini V* Romse fedtntium fe fe invidaperti 
nacia aemulum pr^buit . Quid Carolus VI. Gallia 
rum Rex , Ecclefia Gallicana , & Academia Par: 
ficnfis egerint ut abolcrcnt Schifma , & Bened\ 
Hum XHl.ad viani Ceflionis ampledendam induce 
rent, late oftcndit Egaflius Bulaus Tom. iv. & 1 
Hi/ioritf UniverJitatis Parifienjts &gt; ubi omnia Mont 
menta ad hocce negotium ipedantia inleruit . A 

. . Qfai Q^IXXJM 4 & Acade 






C 






ECCLS I ASTICA. 

j mi* Parifienlis vota multiplici tcrgiverfationc^ 
femper elufit . Quiflj poftquam in ConcilioPifa- 

I no fuiflet tanquam pcrtinax &gt; & Schifmatis fautor 
Sententia lata damnatus, cclcbravit Perpiniani 
Conciliabulum &gt; quo fe advcrsiis Pifanam Syno- 
dum muniret ^ nee parere voluit Decretis Concilii 
Conftantienfis , in quo Scffionc xxxvi i. lata eft in-* 
pfum percmptoria fententia vclut in pcrjurum M 
ichiftnaticum , & Ha^rcticum , fed in SchifmatO 
&gt;bfirmatus feceflic Panifcolam , quse Arx erat mu- 
miffima in Aragonia , ad mare fita , ditionis Lu- 
icnfium Procerum, ubi fe legitimum efle Pontifi* 
:em adeo perfuafum habebac , qtiamvis univerf^* 
Bcclefia ipfum , ceu Antipapain , execraretur , uc 
tfopedi&n moriturus duobus Cardinalibus , qui 
idhiic ipfi adli2erebant ^ fub interminatihe male- 
lidionis sterna: prarceperit , ut aiium Pontificem 
)oit obitum fuum cligercnt * ( Mortuus eft auccra 
?etrns de Luna , didus in Obedientia fua Bencdi- 
3us XHI. anno MCCCCXXIV. ) Hujus Antipapse juf-^ 
[ioni parverunt port illius obitum duo ifti Cardi* 
lales , & vEgidium SanciiMunionis , Barcinonenfis 
Bcclefi-e Canonicutn elegerunc , qui ab 
\ragonia* Rcge &gt; fuis rationibus EcchCix 
tc pa^em poftponente , ad umbratilem fufcipien* 
iam dignitatem compulfus eft , & dementis Vltt* 
lomen ufurpavit . Sed pace Rcgnum inter & Sa- 
:erdotium fancita, e&gidivs Antipapa , didus 
:lemns Vlll. fpontc fe abdicavit ,.fuifquc Cardina- 
ibus author fuit^ ut Maninum V. in Concilio Con- 
Untjcnfi cleftum , tanquam ? erum & legitimum 
"ontificem , agnofcerent ^ fuaque ei obfequia cxhi- 
?ercnc . Sic tcterrimo Schifmati, ut jaw obiervavi- 



154 H i s T o R i A 

mus , finis tandem aliquando impofitus eft 5 
fub uno vifibili capice , Chriiti in tcrris Vicario 
Martina V. Pontifice Maximo y congregata fu 
Ecclefia. 

D. Continuam feriem Pontificum , qui S; 
culo XV. Ecclefiam Romanam gubernarunt , nc 
minus copiose , quam accurate texuifti . An vei 
Catalogum Patriarcharum Graccorum , qui Sxc 
loXV. Sedern Conftantinopolicanam tenucrum 
cxhibere poflis &gt; valde" addubito , cum Mahom 
tes I/.Turcarum Imperator y ficut in fuperiori Cc 
loquio jam obfervafti , Urbem Conitantinopoli 
anno MCCCCLIII. cepcrit , Grascorum Imperium 
extinxcrit, & late etiamnum Barbara ilia gen; 
profligataChriftiana Religioue , in toto Orient 
Imperio dominetur . Ex hac Imperil Grxcoru 
ruina , quae S^culo XV. contigit , facile conjed 
ram facio, feriem Patriarcharum Gr^corum Sed 
Conllantinopolitana? fuiile eodem Saeculo inte 

ruptam . 

M. Memfni,in pr^cedentibusColloquiis ja 
fuifle a me obfervatum , in numerandis Patria 
chis Grgcis Conftantinopolitanis tantam efle api 
Scriptores difcrepantiam , ut non modo in eoru 
temporibus , fed eciam in ordine , immo & in n 
minibus plerumque diflentiant , aliiquc alios pr 
termictant, auc acijiciant . Seriem illorum Patrh 
charum , qui fubfinem ufque decimi quarti Sa:ci 
Ecclefiam Conftantinopolitanam rexerunt ii 
meliorem ordiriem digeftam &gt; ex variis Scriptc 
bus , prxfertim ex Chronico Onuphrii excerptair 
dedimus. Nunc vero casteros Patriarchas, q 
SseculoXV. Sedem eonitantinopolitanara tenu 

rui 






\ 



ECCLESIASTICA. 155 

runt, breviterrefcremus, & in annis cuique afll- 
gnandis ea fequemur , qux nobis probabiliora vi- 
dentur . Sub tincm S#culi XIV. hoc eft , circa an 
num MCCCXCVIII. praeerat Ecclefix Conftantino- 
politana? ^dntonius hujus nomJnis IK. Monachus 
Gr#cus , quiSedit annos quinquc , ideft , adan- 
iium ufquc MCCCCIII. Antonio fucceflit Callixtus hu- 
us nominis IL qui Sedit annos tredecim , feu ad 
annum MCCCCXVI. Ei in Sedc Patriarchal! Conftan- 
inopolitana fufFe6lus eft &lt;Jofepbus hujus nomi- 
lis //. antehac Metropolita Ephefinus &gt; cujus Pa- 
:riarchatus exordia refert Onupbrius ,ad annum-j. 
/iccccxxiv. Sed errafle Onupbrium probat Sponda-* 
}us ad annum MCCCCXIX. Num. xiu. ex relationo 
sluncii a Martino V. Pontifice Maximo anno 
4ccccxxii. mifli , ex qua facile colligitur &gt; Jofe- 
*hum etiam ad annum MCCCCXX. Sedem Patriarcha- 
em Conftantinopolitanam tcnuiflfe * Hie eft illo 
Jofiphus Patriarcha Conftantinopolitanus &gt; qui 
^oncilio ^cumcnico, Florentino an. MCCCCXXXIX* 
id redintegrandam unionem Ecclefias Graec^ cum 
.atina interfuit^ ibide mque , conclusa jam quoad 
&gt;rsecipua Capita unione, Seffione ultima e vita mi- 
jravit, antequam Definitio Fidei conderetur , fed 
sntcntiam fuam drca Dogmata Graecos int^r 8c 
-atinos controverfa Scripto pa^lo ante morte con- 
iguavit,ac fuis Gr^cis reliquit his verbis : Jofefth 
riferatione divina i4rcbiepifiopus Con/iantinopolita- 
us Isfo^tf JfymM & Oecitmenicus Patriarcha . Quo- 
\iarn ad finem vitame&perveni , foluturus jam com- 
mnc debitum , Lei gratia fcribo & fiibfcribv Senten- 
lam meam aperti univerfitati filiorum meorum . 
Imnia igitur qua fintit & dogmatizat Catbolica 



1 5 6 H I s T o n i A 

vdfoflolica Ecclefia Domini noflri ^efu Cbrifli Sen! 
ris f(omee , iffe quoque fentio , & Us we acqui 
fcentem do ac dico . Profiteor q&oque t Beatiffimum V 
trem , & Maximum Pontificem , & Picariunj Dom t 
noflri ]efu Chrifli antique FtywaPafam , ad certi 
omnium fidem ; necnon Purgatorium animarutn . I 
borum quiff e fidem fubfcripfttm eft die menfis ]u 
nono , anno millefimo qttadrigcntefimo trigefimo noi J 
Indiflione fecunda. Demortuo *fvfepbo Patriarcl :| 
ConftantitM&gt;politano anno MCCCCXXXIX. fubftitut ; i 
eft ab Imperatore Joanne Pal&olvgo Conftantir I 
polim reverfo Me tr of banes Cyzicenus , qui Gon &gt;J 
lio Florentinointerfuerat , & poft ipfius obitun 
idem Imperator Patriarcham Conftantinopolii 
num inftituk Gregorium hujus nominis ///. Hiej 
monachum , qui Sanftimonia & Prophetiac do &gt; 
clarus , prasnuntiato Imperil Grgcoruin inceric t 
qui contigit anno Mccccuii.quo a Turcis capta : 
t/rbs Conftaiitinopolis , fcfe Patriarchal digni - 
tc abdicavit . Poft captam a Turcis Urbem Cc * 
ftantinopolim , Gracci pro fua congenita levitat ? 
ad vomitum redierunt , a Latinorum unionc - 
ftradi Schifma renovarunt &gt; clegeruncque in 1 * 
triarcham Conftantinopolitanum Georgium Sc 
larium y didurn etiam Gennadium , acerrimum 
fertorem Schifmatis^ in quo ejus Succeflbres 1 
hare ulquc tcmpora pcrfeverarunt . Circa hi : 
Georgium Scbolanum , Patriarcham Conftantii i- 
politanum 3 non levis apud Viros eruditos fubc 
tur difceptatio &gt; utrum videlicet diverfus fit 3 
illo Georgia Scbolario Grxco f qui Concilio Flor - 
tino interfuit . Nonnulli cxiftimant,hunc Georgi a 
Scbolanum , Pamarch4nj 



ECCLESIASTIC A. 157 

(Te plane diverfum ab illo Georgia Scbolario , qui 
,d Concilium FJorentinum acceffit . Quod ut con- 
iciant , primo negant , Georgium Scholarium y qui 
uit Patriarcha Conftantinopolitanus , in Italiam-* 
,d Synodum Florentinarn conveniflfe . Secundo , 
tflerunt, Georgium Scholar ium , Patriarcham Con- 
tantinopolitanum,fuifle Gnecorum Schifmati ad- 
licHflirnum , ciim tamen certifllme conftet , Geor- 
turn Scbolarium , Graecum &gt; qui interfuit Concilio 
; lorentino , pacis ineundae Grsecos inter & Lati- 
ios fequeftrum fe prafbuifTe , & egregiam huic 
inioni promovcndae , operam navafle . Verum , 
pfe iis alfentior viris eruditis , qui affirmant, 
Georgium Scbolarium , quern , poll captam a Tur- 
:is anno MCcccLiii.Urbem ConJ[lantinopolitanam 3 
ilefium efle diximus Patriarcham Conftantinopo- 
itanum , non eflc diverfum ab illo Georgia Scholz- 
io &gt; qui adfuit Concilio Florentine , At enim 
juod alii dicunt Georgium Scholarium , qui fuit po- 
tea Patriarcha Conftantinopolitanus ^ nunquam-. 
n Italiam ad Synodum Florentinam acccfiTifie 
iperte falfi convincitur ab ipfomet Patriarcha^ 
Sclwlario 3 qui mulcis io locis Operum fuo* 
;quae manufcripta in Bibliothccis adhuc af- 
1 ervantur ? diferte teftatur, fe Florentiam adSyno- 
1 lum cum aliis Graecis perrexifle, ut viderc eft 
1 ipud eruditum Patrem noftrum Micbaelem LeQuien 
[ ub finem Differtationis DeProceJflone Sfiritus San- 
^i , qux eft ordine prima inter Diflertationes Da- 
1 wcnicas , quas front! recentis a fc adornatx 
3perum s. Damafceni Editioni prxfixit . Nihilo 
&gt;r^cedenti efficacior eft altera ratio , qua pro- 
&gt;anr, Georgium Scholarium &gt; Patriarcham Conitan- 

tino- 



15$ H t $ T O R I A 

tinopoh tanum , diverfum efl c a Georgia SchoLmo 

qui interfuit ConcilioFlorentino, eo quod Georgia 

ScholariuS) Patriarcha Conftantinopolitanus , Grx 

corumSchifma renovaverit,fbverit,illudq; promc 

vere totis viribus fategerit ; cum e contra Georgia 

Scholarius^qni ConcilioFlorentino adfuit, omner 

curam , induftriam , ac laborcm ad precurandar 

unionem Ecclcfiae Grscx cumLatina contulerit 

hxc , inquam , ratio non cvincic Georgian* SchoL 

rium &gt;qui interfuit Concilio Florentino, divcrfui 

fuifle a Georgia Scbolario Patriarcha Conftantinc 

politano/ed dumtaxat perfuadet, Georgium SchoL 

rium 9 dum eflet in Concilio Florentine , negotiuj 

unionis EcclcfiGrgc$ cum Latina perficerc in vot 

habtiifle,fed eum poftca in patrium Solum reverfun 

& Patdarcham Conftantinopolitanum creatum , 

priori propofito refiliiflc., & ad renovandum Gra 

corum Schifma animuni adjecifle , ficut ex tripli&lt; 

momento facile perfuaderi poteft . Primd, ex tc 

ftimonio Syropuli , Scriptoris Grxci j in Hiftoria 

Concilii Florentini Sed:. 9. ubi ait Georgium Scboh 

rium Venetias cum Demetrio Dtfpota , & Gemifi 

Thletone &gt; Gr^cis , ante profugiiie , quam paci 

Decretum inSynodoFlorentina conderetur. Vcr 

ba Syrofuli , uc videre eft in Diflertatione laucfat 

noftri Michatlis LeQuien , harofunt : Demetrius Dt 

fp&ta poft quatridiHwum a morte ( Jofephi , Gra^co 

rum Patriarch* ) yenetias abftejfit, annon# ftipendi 

fo/ibabito , ne fabftriptioni , aut unioni inter effe co 

geretur yeumquecomitati font Doflorum fapientijflm 

Getniftus , & Scholarius , nee ipfi tune adejfe cupien 

tes : ex quibusverbispatet y Georgium Scholariun 

& Synodo Florentine animo Schifautico recefliflfe 

Pra 



ECCLE SI AS TIC A, 

aeterea , exeat Epiftoia Marci Ephefini ad Geor- 
um Scholarinm,qux multis in Bibliothecis vificur, 
itaqae eft a Leone \dllatio in Exercitatione fepti- 
a adversiis Creygtbonum y in qua Epiftoia Marcus 
^befnis adhortarur Georgium Scbolarium ut ab 
ione utriusque Ecclelise fada in Concilio Floren- 
lodifcedat, & pacriarn Graecorum dodrinarru* 
iplcdatur. Cujus Metropolitan! votis obfecu- 
n fuifle Georgium Scholarium, Scripta ipfius, qua: 
versus Latinos edidic , Tatis fuperquc oftendunt. 
ftremo , Leonardiis Chienfis , Archiepifcopus Mi- 
enseus 3 in Epiftoia ad NicoUum V. Pontificem-j 
iximum 3 caufam aperit , cur Georgius Scbolariu? 
ionem utriusque Ecciefix in Concilio FJorentino 
[natain , cui ipfemet in eodem Cuncilio multuin 
erat, poftea, non fibi conftans,ex tranfverfo pe- 
e, feupalamimpugnareaggreffus fit . Ineafi- 
idem Epiftoia praedi&us ArchiepifcopMsdeplo- 
is UrbisConftantinopolitanx jaduram & expu* 
j ationem anno MCCCCLIII. a Turcis fadam, haic 
I ibit : v4jebant Magnates , quorum cruor hoftili gla~ 
I jam irrigat tcrram : detur Summo Pontifici com~ 
jf. morationis bonos : fed Decretum Florentine Synodi 
\ \ legatur . Cur hoc bypocrita ? ut deleatur 3 inquit , 
t Decreto 3 quid Spiritus Sanftits aque ex Filio , 
J j wadntodum ex Patre frocedit . Cur item hypocri* 
\ ne errajje videantur Gr&ci , ft dicant ( ideit obji- 
nt Latinis ) duos Spiritus Sanfti produftores ? fed 
hoc item oro , bypocrita ? ne detur ei 3 qui tot am 
exofficio captare cupit gloriam ( Ifidoro videli- 
Rutheno^,^Cardina r ii Legato , natione Graeco , 
in Concilio Florentino unionem Ecclefix Gr^- 
cum Latina plurimum promo vit) Intendebat ex 



H I S T O R I A 

ma parte Georgius Scholarius s ex alter a, Chirfaca 
quandoque ad prafenti&m femet ^ifoflolicam (fe 
Pontificis Romani ) tranferre , ut hi effent , quifo 
rent intellexiffe viderentur , qui frimi laudarenti 
tant$ unionis auflores . tAdversus enim Legatum ( II 
dorumfcilicctRuthenum) multi invidia clanculii 
torquebantur . Ex quibus verbis apparet , Georgiu \ 
Scholarinm, qui in Conciiio Florentine fefe ad fa ! 
ciendam utriufq; Ecclefia?Grgcg & Latins conco 
diam propcfiffimum oftenderat,poftea tamen,pr J 
pter fimultates quafdamjiiecnon propter iatente: I 
auimi fuperbiam , qua primas partes in uniol 
procuranda fibi minime concedi iniquo animo 1 j 
liinerct &gt; Gra^corum Schifmatis caufam tutatu j 
fuiflc. Qua in re Georgium Scbolarium mutafle fc:l 
tentiam , mirum fane iion vidcbitur his , qui v&lt; 
fat ilc Grascorum ingenium norunc . Georgius it 
que Scholarius , qui , poft captain a Turcis an 
iiccccLiii. Urbem Conftantinopolim , creatus 
Patriarcha Conftantinopolitanus 3 & Graecorun 
Schifmati addidiflimus fuit, diverfus noneft 
illo Georgia Scbolario 9 qui in Concilio Florenti 
unioniGrxcos inter & Latinos procurandas a 
quandiii operam navavic j ac fubinde admitti ha 
debet fententia quorumdam virorum erudit f 
rum , qui , poft Leonem ^llatium in Diatriba D | 
$corgiis , & in Exercitatione vi i. adversiis Cre* 
thorium 3 aututnant 3 Georgium Scholarium, Patri 
cham Conftantinopolitanum 9 efle plane diverfi 
a Georgia Scbolario , qui interfuit Concilio Flori 
tino . Sed haftenus fatis de Georgia Scbolario &gt; q 
poft captam a Turcis Urbem Conftantinopoli 
Patriarcha Conftantinopolkanus electi 

Schif 



E C L SI A S T I C A I 

cbifinaGrascorum renovavit, in quo ejus fucceffo- 
es ad h#c nolira tempora perfeverarunt,. quorum 
es nobis pariiin notae , nomina ipfa non fatis certo 
ognita funtjCerte non magnp ufui ad Hiftoria Ec- 
Idlafticam illuftrandam cflepoilunt; illoru tameu 
^atalogurn, (i velis^ Jcgere poteris apud Philippum 
yprium f qui in Chroaico Eccktis Grxcx iiium^ 
tcumque coatinuavit ufque ad Partbenium , qui 
nno MDCXXI. Sedem Conftaatinopolitaaam te- 
uit. Nee magis compertahabemus nomiaa, ref- 
ue Patriarchanam Grarcorum Schifirjaticoruiii&gt;, 
ui Sa^culo XV. & aliis fequentibus Ssdes Antio^ 
henam 3 & Hierofolymitanam occuparunt ^quo- 
urn proiadeCatalogumpr^terniitcemLis , currun 
ts 5 qux ad ipfos fpedrant, craflis occulcatg ac cir- 
umfufe tenebris lateanc. De ferie vero Pacriar- 
riarum Alexandrinorum , prater illorum Catalo- 
uni , quern a dodiiTuiio Eufebio Bgnaudotio , & a 
ollandiani OperisCaacinuacoribus concinnacum^ 
iferuimus in Colloquio IL in Hiftoriatn 
um VIL & VIII. aihil aliud , qua 
liqium obfervationcm mercatur , in prefentia di 
enduin occurrit . Denique , de Latiuis , qui Sas- 
uIoXV. & aliis dcinceps fu-erunc a Romanis Pon- 
ficibus donati Tkulo Pacriarchali vel Ecclefise 
onlUntinopolitanse , vel Alexandrine, vel Antio* 
iienae, vel Hierofolymitana? , nihil icidem dice- 
lus, ne nudarn noininura fylvain, quae nullanu* 
liftorise Ecclefiaftic^ lucem afFerre poceil, tra* 
ere videamur. His itaque millis , .pracfen-ti Collo- 
uio finem imponamus, & ut valecudinem no- 
ram , aeftivis iftis menfibus segram ac inflrmam 3 
onfirmarc poflimus, aliud Colloquium &gt; in quo dc 
Tom. VI. L Hare- 



I6l HlSTORlA 

Haerefibus & Controverfiis, quaeSaeculoXV. ena 
rse hint , fermonem habituri fumus &gt; peraliquo 
dies , fi placet , differamus . In Audio quippe , (i 
cut aliis in rebus , fervari debet iftud lerentii in. 
+dndria Adagium : Ne quid nlmls , quia ut optim&lt; 
ait HoTatiiis : 

Eft modus in rebus 3 funt certi denique fines , 

ultra, citraque nequit confiftere reftum . 



C O L L O 



DC 





I U M III 



& Controverfih , qua? 
XV. EC cleft am 
exagitarunt 



DISCI- 

PULUS 




Iftoriam Haerefum, qux Sxcul. XV 
Inieftarunt,aufpicari debes ab Ha 
reii Wiclcffiana^quae licet fubfinen 
AiV. uiftnglia pullulare cceperit , cum ra 
meaSa-culo decinio iexto latiflime propagata , u 
jam oblervafti , inibkntiiis feie cxtulerit , de illiu 
origine , progreilu , atque inceritu opportuniu 
continua Terie hie di&remus . Oftende itaque in. 
primis , quo pado hxc Wicleffiana Hasrefis fuai. 1 
in Anglia originem habueric ? 

M. Wicleffiana Haerefis Auchorem ac paren 
tern habuit^oannem Wicleffum , Natione Anglum 
Doctorem & ProfeiToreni Theologise in Academi 
Oxonienii , cclc(iae de Lutterworth &gt; Lincotni^c 
Jis Dicecefis , Rc&oretn* qui ea potiflimum de cai 
sa , quam hie brevitcr e^ponemus 3 ad x virulent 



ECCLESIASTIC A. 1^3 

ua contra Ecclefiam , & Romanum Pontificerru* 
pargenda dogmata addu&us eft . Prsefeduram 
Collegii Cantuarienfis apud Oxonienfes prater jus 
asque invaferat ^Joannes Wicleffus , cum , juxta-? 
tatuta Simonis Islepi , Cantuarienfis Archicpifco- 
i, & illius Coliegii Fundatoris * h*c Praefedura 
lonacho tantum deberetur . Orta igitur Mona- 
: hos inter & ]oannem Wicleffum de ea Prxfcciura_&gt; 
i ravi contentione, Simon Langhamus, Archiepifco- 
i us Cantuarienfis , causa cognita , Wicuffkm-Vtm* 
:dura abdicavit 3 ejusque in locum iiibftituit 
lenricum Wodebull Monachum , ut videre eft apud 
r icolaum Harpsfeldium , Cantuarienfem Archi- 
iaconum , in Hiftoria Wicleff. cap. i. ubi omnia^ 
ujus Litis In/irunienta fe legiile teftatur, Huic 
^ntcnti^e parere nolentc Wicleffo &gt; Collegii reddi- 
is fequeftravit Simon Langhawus , Archiepifcopus 
antuarienfis & Cardinalis . Wicleffus , ejusque^ 
&gt;cii ad Vrbanum V. Pontificem Maximum provo- 
irunt. Rem judicandam Surnmus Pontifex com^ 
sifit lAndruyno Cardinali , qui Sententiam tulit , 
!os Monachos , faecularibus exclufis , Collegium 
)(lidere debere, Wicleffum vero , ejusque Tocios 
:pellendoseile , fada priiis Monachis injuriaruin 
:bita compenfatione . Latam anno MCCCLXX. a 
ardinali Sententiam ratam habtiic Vrbwus y. 
fadum eft , ut Joannes Wideffus 3 volens no- 
ns , ea Prxfedura cedere coacius fuerit , cumquc 
iet vehementisingenii homo, fuperbus, ambi- 
ofus , vindidxque cupidus , fuperos & Acheron- 
moverit ad excitandum in Ecclefiaincendium , 
i ofque ferendos errores , quorum propagation! 
i &gt;n folum mifcr RcgniAnglix Status fub Kcgibus 

L 2 Lduar- 



HlSTORlA 

Eduardo hujus nominis VI. & tycbardo hujus notn 
m s //. favor ctiam , quo ^K/icleffum dienabati 

A /*/ 4_7 

Joannes Lancaftria? Dux , qui onmia una cum ^ 
c /&lt;& Percfia &gt; flegia pellice , in Regno Anglic fi 
audoritare adunniftrabat^ fediniupe rteterrimu 
Schilma 3 quod poft mortem Gregorii XI. Eccldia 
turbavir, viam facillimam ftraverunt . Nafcente 
Wickffianam Harciim comprimerc, eamque , : 
latius ierperet, audoritare Apoftolicaltatinico 
ibdere Tatcgit Gregorius XL Pontifex Maximu 
Admonitus quippe quid rcrimi in Anglia molir 
lurWiclejfus , quamque perniciofa profeminar 
Dogmata 3 Bullam dedit xi. Kalend. Junias an 
MCCCLXXVII. qua Cancellarium , & Univerfitate 
Oxonieniem gravite r increpuic , quod peftifer 
hujus Hs:re{iarchE errores in Regno Anglise pat 
rentur agere radices in fcandalum Religionis , a 
tium lidei 3 & damnationem animarum , prsecep 
que 3 ut iine mora hie Hserefiarchacaperetur, d: c 
ptus traderetur in manus Archiepifcopi Cantu 
rienfis , auc Epifcopi Londineniis , uti referc W^ 
fingbamus in l\icbardo II. Anglia: liege . HancBt; 
lam Gregorii Z/.Pontificis Maximi inferuit Egaffi 
BuUus Tomo iv. Hi/toritf Vniverfitatis Parifien 
ad annum MCCCLXXVII. Univerfitas Oxonienfi 
live metu Regis Anglias Wicleffb favencis , feu m 
neribus & gratia Fautor um retardata^diii multui 
que dubiahsefit, fufciperetne prasdictam Pontifa 
Bullam cum honore, an cum dedecore repudiate 
quam in re tanti moment! negligentiam jure n 
rito deplorat jam Ismdatns yvaljingbamus . Aii 
Bullas fcriplit idem Pontifex Gregorius XL. ad / 
ehiepifcopuni Cantuarienfem , & adEpitcopurr 

Lc 



ECCLESIASTIC A. 165 

xadinenfem , tit Regem Angliat, & Magnates mo- 
:rent , ne Hasrefiarchas ^oanni Fvicleffo faverent* 
ic quovis modo adhasrerent,quas hujas Pontificis 
illas ad eumdem annum MCCCLXXVI i. refert Egaf- 
s Bulaus Tomo iv. Hiftcria Vniverfitatis part- 
t nfis . Hujusmodi Summi Pontificis Bullas -polt- 
lam Archiepifcopus Cantuarieniis , & Epifcopns 
mdinenfis accepiflent , initio quidem profefll 
ic , fe nullis minis, aut blanditiis addufium iri 
,in tjoannem ^/r/e^^damnarent^fierrores fuos 
ftinato animo pr^dicare ant aiferere pergeret . 
d promiflis nonfteterunt. Nam cunihuicHx* 
iarchs diem dixiflfent , adeo minis cujusdarn^ 
ffbrde territi funt 3 uc arma conftancia? abjece- 
ic 3 cunique Lambetham conveniflent, & Fviclef- 
7/adefle jufiiflcnc^ viliffimis quibusd.am hoinini- 
s irrumpencibus , & , ne quid adverius Vviclef- 
nftacuerent, dccerrentibus, re infeda abjeruat. 
5 :tamen nihil egiflfe arguercncur , ipfius Vvicleffi 
\ plicationes^acceperunc , quibus verfipellis illc^ 
] erefiarcha fucum illis fecit, & objedos fibi arti- 
4 Ips ita interpretatus eft , uc nihil ab Ecciefi* d9- 
n ina alienum fenfifle 3 fed obfcure tantum , nove&gt; 
i imprudenter locutus viderecur . Sic fuos Judices 
4 lufic & irrifit Vviclejftts &gt; cum quod prae fe ferrc 
*\ lerecur humilem animum & Ecclefix obedien- 
^ n ; cum quodadjutus eflecopc Londinenfiunx^ 
I vium, indeque magnos animos fumpfic , prse- 
I tim poft Gregorii XL. Pontificis Maximi obitum&gt; 
P i 3 ancequam in eurn fulmina vibrare poflet , mi- 
\ avic e vita . Hsec de Hxrefiarcha rviclejfo refert 
.: omas Vvalfingtwmns in Hiftoria Anglic^na ad an* 

3 



166 HlS TORI A 

D. Quinam font errores , quos docuit Ji 
ncs Wide/us ? 

M. Ducentos fexagintafex errores ex 
clefji Operibus coilegit Joannes Lul^c Oxonkr 
Theologus . Alii tres (upra treeencos enurneran 
Thomas Pvaldenfis octigentos in Ubris^viclefficrt 
res rcpertos tradit . ConUantieniis vero Syn 
dus quadraginta quinque praecipuos recenfet 
damnac , quos , vocis tuis ut faciam fatis , hie &lt; 
demordine, quo in ConcilioConttantienfi re 
runtur, fubjiciam . 

Primus 7&lt;uicleffi error : Subflantia panis ma 
rialis , & fimiliter fubftantiavini materialis , 
next in Sacramento *Altaris . II. ^ccidentia panis i 
wanent finefubjeElo in eodem Sacramento . 1JI. Cb 
Ji us non eft in eodem Sacramento identic? & reali 
in propria pr&lt;efentia corporali . IV. Si Epifcopus , 
Sacerdos exiftat in peccato mortali , nonordinat , t 
conficit, non Baptizat . V. tion efi fundatum in Ev 
gelio , quod Cbriftus Miffam ordinaverit . VI. &lt; 
debet obedire Diabolo . VII. Si homo debits contri , 
fnerit , omnis confefjio exterior eft fuperflua & i i 
tills . VIIL Si Papa fit prafcitus & malus , & \ 
confequens membntm Diaboli , non habet pcttftat 
fuper Fidelesjibi ab aliquo datum , nifi fort d C#fa\ 
IX. Poft Vrbanum VL non efl aliquis recipiendtts 
Papam ,fed vivendum eft more Gr&eorumfub Legi( 
propriis . X. Contra Serif turam Sacram eft, quod I 
Ecclefiaftici babeant pojjeffiones . XI. Nullits Pralfa 
debet aliqitemexcommunicare 3 nifi prius fciat eu 
excommunicatum d Deo : & qui Jic excommunic 
fit ex hoc H&reticus , &lt;vel excowmunicatus . XII. 
fains excomwmicans Ckricum &gt; qui 




ECCLESIASTIC A. 

, vcl ad Concilium \egis , eo iffo traditor eft 
& tiggni . XIII. //// , qui dimittunt prtedicare , 
we audire verbum Dei propter excommunicationem 
wminum ,/unt excowmunicati, & in Dei judicio tra~ 
litores Chrifti babentur . XIV. Licet alicui Diacono 
vel Presbytero prtfdicare Verbum Dei , abfquc au- 
%oritate Sedis ^poftolic&lt;e , five Epifcopi Catbolici . 
V. Nullus eft Donjinits civilis , nullus eft Pralatus 3 
lullus eft Epifcoptts , dum eft in peccato mortali . 
VI. Domini temporalcs pojfitnt ad arbitrium fuum 
inferre bona temporalia ab Ecclefia , Poffeffionatis ha- 
ritttaliter delinquentibus y id eft) ex babitu&gt; non folUm 
ittu delinquentibus. XVII. Populares poffimt ad arbi~ 
Dominos delinquent es corrigen. XVllLDeciw? 
eleemofynx , &poffunt Parocbiani , propter 
?eccata fuomm Pr&latorum , ad libitum fmm eas au- 
? ene . XIX. Speciales Orationes applicattf uni perfo- 
IA per Prtflatos &lt;uel Rgligiofos y non plus frofuntei- 
iem y qudm Generates , cateris paribus . XX. Confe- 
rens eleemofynam Fratribus , eft excommunicates eo 
fa&o. XXL Si aliqms ingreditur l\eligionem privatam 
qualemcumque 3 tarn Poffeffionatorum , qudm Mendi* 
:antium y redditi4r ineptior & inbabilior ad obfervatio- 
nem wandatorum Dei . XXII. Sanfti inftitmndo 
gionesprivatas^fic inftituendo peccaverunt. XXII 
ligiofi viventes in Rgligionibus privatis , nonfunt 
^eligione Chriftiana . XXIV. Fratres tenentur per la- 
bores manuum vittum acquirere , & non per mendi- 
citatem . XXV. Omnes font Simoniaci , qui fe obli- 
gant or are fro aliis, eis in teporalibtis fubvenientibus* 
XXVI. Oratio praftiti nulli valet . XXVII. Omnid* 
de necejfitate abfoluta eveniunt XXVIII. Confirmation 
juvenum , Ckfiwrum Qrdinatio, locorum Confecratio, 

L 4 



I&8 H I S T O R I A 

refervantur Papa & Epifcopis proptercupiditatewu 
lucri temporalis & honoris. XXIX. IJnwerfitates ^ 
Studia 3 Collegia , Graduations* &gt; & Magifteri-a inj. 
eifdzm , funt^anaCentilitateintroduSla^ & tantun 
frofunt Ecclcfia , flcut Diabolus . XXX, Excommuni- 
catio PapcCy &lt;vd cujuscumque Prdati, non eft timcnda. 
quia eft Cenfura ^ntichrijii . XXXL Peccant fundan* 
tes Clauflra , & ingredientes funt Viri Diabolici , 
XXXI f. Ditare Ckrmn , eft contra (eguUm Clrsijti 
XXXIII. Sifoefter Papa , & Conflantinus lmperato\ 
erravernnt Ecclefiam dotando . XXXIV* Omnes d&lt;L~ 
Ordine McndUantium , fitnt htretid &gt; & dantes ei. 
elecmofyna-mfunt excommunicati . XXXV.Ivgreditn 
tcs I(cligionem , aut aliquem Ordinem 9 eo ipjo inhabi 
lesfunt ad obftrvanda divina precept a ; & pr confc 
qucns ad perveniendum ad Bggna Calorum, nifi apofla 
taverintab iisdem . XXXV L Papa ci-tm omnibus Clt 
rids fuis poffeffionem babentibusjuntharetici, eoqub 
foffe/jiones habent y & confentientes eis&gt; omnes &lt;videli 
cet Domini facitlares , & ctfteri Laki . XXXVlI. EC 
clefia Bgmana eft Synagoga Satana : nee Papa eft pro 
ocimus & immeaiatus yicarius Chrifti & ^po/iolo 
rum * XXXVIII. Dccretales Epi/lola funt *Apocry 
fh# &gt; & fcducunt a fide Chrifti 3 & Clerici (untftulti 
qui ftudent eis . XXXIX. Inperator , & Domini S* 
cnlarcs funt fedufti a Diabolo , ut Ecckfiam dotaren 
bonis tewporalibiis. XL. Eleftio Paptf a Cardinalibtis 
aDiabolocft introdufika . XLI. Moneft dentccffitat 
faint is , credere B^manaw Ecclefiam effefupremam in 
tcr alias Ecclefias . XL1L Fatuum eft credere Indui 
gentiis Papa y & Epifcopormn . XLIII. Jurawenta. 
illicit a funt , qua fiunt ad corrvborandos bumanos con 
& fommercia cwiia . &L1V. ^iuguftinus 

Bens 




ECCLESIASTIC A* 

enediffus , & Bernards &gt; damnati funt , nifi p&ni- 
Mint de hoc, quod habueruntfoffeffiones* & injtitite- 
tnt&gt;& intraverunt f(eligiones,& fie a Papa ufque ad 
timitm Bgligiofum omnes funt haretici . XLV. Omnes 
digiones indijferenter introdufla funt a Diabolo . 
d ilios prxcipuos errores in his quadraginta-* 
jinque articulis contentos & in Concilio Con- 
ancienfi confixes facile revocari poteft tota- 
annis f/vicleffi peftifera dodrina . 

D. Certe , Joannes *Wicleffus&gt; ut video, pro* 
fit Calvino , & Lutbero , qui eofdem errores ex 
:0 virulenco fonte hauferunt , & in hujus H*re- 
irchx Schola edo6ti , Wicleffirtarum doftrina: 
cietate gloriantar , uc aliquam antiquitatem&gt; 
jvis fuis erroribus accerfere poflint . Sed quid 
xiidii Calviniftse , & Lurherani ad fua irnpia^ 
ttanda dogmata colligere poffint ex ilia dodti- 
I focktate cum Joanne Widely Hgrefiarcha XV. 
eculi, & ab Eccleiia profcripto , fateor me pror- 
is ignorare . 

M. Nihil profedo prxfidii & antiquitatis 
3visfuis erroribus Cslvinilt* & Lutherani ex ea 
jftring cum Haerefiarcha Joanne Widtffo focieta-* 
conciliare poiiunt ad impugnandam dodrinana 
cclefise Romans , quse iola, ut in praecedentibus 
olloquiis oitendimus , vera? pietatis eit Magi- 
ra, Catholics dodrinas vindex , pulcherrimus 
rimasv^ antiquitatis archetypus : quse fola avU 
.m fidem a Sandis olim femel traditam , iJlibata 
atrum Dogmata, Conciliorum Decreta , omnia 
s -tcris Eccleiia Symbola , Chriftianas Religionis 
lyfteria , & publicum cultum , Deoque dignum, 
&gt; iptis Apoftolorum temporibus ad hanc ufquc 



1 70 HlSTORIA 

smteni noftrarn jugitcr retinuit . Quid autetr 
amabo y infaniiis efle poteft , quam Hserefiarchc 
a Romana, feu Catholica Ecclefia profcriptc 
tibi majorcs ac patronos adfcifcere , indeque d( 
drinas fug antiquitatem jadare, ut faftitarc folei 
Calviniftae , & Lutheran! , qui tamen non videi 
( adco deploranda eft eorum csecius ) Joanne: 
"Wiclejfum , cujus doftrin^ focietate plenis bucc 
gloriantur , multa propugnafle Ec^Jefise Romar 
Fidei Dogmata, quas ipfi caeco furore abrepti dir 
devovent, & omni execratione profequuntur . 1 
enim ^ ut obiter dicam , Lutheran! & Calvi nifr 
folam Scripturam facram recipiunt . Contni ve: 
Wiclejfus Lib. De Poteftate Cap. 2. fcribit , crede 
dum ejje quod Sfiritus SanFtus necejjariora Ecclej 
expreffit &gt; & leviora fub quodam confufo involuc 
tcxit , ut patet prim# ad Corinth, cap. 14. dicit S} 
ritutSanEiusperfuumiApoflolumi Omnia honei 
& fecundum ordinem fianc : in quo includuntur o 
nes ttfus Ecclefia, indicendo fervitium ^ ownes rit 
Qrdinum privatorum , & breuiter omnis confuetu 
flericalis , vd Laicalis laudabilis . Pr^terea , L 
therani, & Calviniftas Baptifmum dumtaxat 
Euchariftiain Sacramentorum albo accenfcnt . j 
Wiclejfus in Poftilla fuper Novum Teftamentim 
adCap.XV. S. Marci, & in Caput i. JBpiftolse p 
ni3B S. Pauli ad Corinth, diferte teftatur , ic &lt; 
mitterc fcptenarium Sacramentorum numerum 
Tertio 3 Confeflionera Auricularem -Lutheran! 
Calviniftae rejiciunt . At Wideffus in Caput v. E 
ftolae S. &lt;Jac obi ait &gt; mortalia peccata confitendi 
cfle non foli Deo , fed Chrifti Vicario : Oport 

inquit ,, recipere Sacramntnm Panitenti* pro w 

tai 



ECCLESIASTICA* 171 

talibus abluendis y confitendo non folum Deo , fed c^ 
bowini in cafu . Et cum fpecialiter eonfitendum fit 
Vicuna Cbrifli &gt; qui mediat inter Deum & bominem t 
irdinarunt pofteri ConfeJJionem *Auricularem . Quar- 
:6 3 Ritus tcclefia^necnon Jejunia ab ea inflituta^ 
inprobant Luthcram , & Calvinift* . Contra 
W icleffus in Tractatu DeGraduationihus Scholaflicis 
Cap.j. hxc approbat, quibufdam fuitemporis So- 
^hiftis fie relpondens : Now, inquiitnt, legitur, quod 
Afofloli babuerint caput , & barbas rafas y ficut 

IQS utimur . Nee dixentnt Horas Canontcas &gt; ut nos 
^^ 

acinms , nee fervarunt jejunum , veftimenta 5 &lt;vd 
it MS in celebrando , ficut nos facimus . Ergb omnia 
"alia illicit a funt . Quis flultus nefcit , quoniam ifl-ud 

non fequitur ? 2\faw // principvum fuit Pau- 

o, quod Omniafecundum Ordinem fiant; dum* 
~zks ritus fucrunt ordinati , docentur in ifto princi- 
no . Quinto . Invocationem Dei-parse Virginia 
k Saadorum explodunt Lutheran] & Calviaiftx ; 
Sed Wicleffus in quadam Sermone de Aflumptio- 
ic Beata? Maria Virginia 3 ait : Fidetur mihi quod 
mpoffibiU eft nos framiari fine Maria fuffragio 

If fa enim fuit quodammodb caufa Incar- 

tationis & Paffionis Cbrifli &gt; & per confequens fo- 
ius falwtionis Mundi ..... Maria femper prtfve- 
lit merita peccatorum , quia meretur exiftentibus in 
:rimine ut refurgant, & fie non eftfexus , at as , vel 
tatits , &lt;vel conditio bumani generis , quin necejpLj 
labeat aux ilium Virginis implorare^Denique, Lu- 
;hcrani & Calvinift* Reliqqiis & Ifpaginibu.s San- 
Storum cultum religiofum elTe defercndum ne- 
?ant. Exaduersd Vvicleffus hunc cultum pii&gt;m_* 
Sc laudabilem fle profitecur . Sic cniiu in 1 ;a- 



J72. H I S T O R I A 

ftatu magno dc Euchariftia Cap. 9. ait : Scd ideo 
adoramus Imagines nude ut figna , Deum autewu 
debemus , quantum fitfficinms y adorare . Es infra: 
conceditar ergo quod Imagines, J\eliqui$ y & Sacra- 
menta funt cum prudentia adoranda . Idemque do- 
cet in Decalogum Cap.XV. Hanc ^joannis Vviclejf. 
in quibufdam Articulis Fidei cum Ecclefia Ro 
mana confenfionem candide fatetur Guillelmu. 
Cave ( juratus licet Ecclefise Romans hoftis ) ia. 
tAppendice ad Hifloriam Literariam, Steculo Pviclef 
fiano pag. 34. ubi , poftquam longum loan 
nis Vvicleffi ttxmt elogium , haecfubdit: Utalio 
enim articulos taceam, Joannes Fvicleffus in Expo/i- 
tionibus Orationis Dominica &gt; Symboli i4poftolici , & 
Decalogi , quasperlegi MSS. Pur gat or htm fape nu 
merb admittit ; ( in Tractate autem de Spiritual 
Pralio MS. dilucide ac prolixe docet, ) preces San&i 
offerri, ut ipfi pro nobis interpdlenty monet ; Septei 
Sacramenta enumerat , animafque in Purgatoriopo/t 

tas Ecclefia militantisprecibus jiwaripradicat.QQ 
cum ita fint &gt; mirari profedo fubit , qua fronts 
hseretici Lutherani & Calviniftas glorientur pa 
trocinio ^oannis yvicleffi, quern certiflime confta 
in multis Fidei Articulis (quos iplimet imprc 
bant ac deteftantur ) cum Ecclefia Romana coxi 
fenfiflfe . Scd inittamus illos Hxreticos, qui fuar 
quidem habent* quam jactiunt, antiquitatem,fe 
antiqui illius ferpenris progeniem Suos habei 
Patres &gt; fed quos ? Flagitiofiflimos Hasrefiarchaj 
JEcclcfige Catholics judicio conftanter pr^dam 
natos , , quorum Hserefes ab orco revocant. He 
venditant prodromes ac pnecurfores fuos, h: 
Fidei pareatibiis gioruntur^ hprum fegregak 



ECCLESIASTIC A. 173 

afleclas proficeatur ; Orthodoxos autem Pa- 
tres, venerandos primxvx fidei tefteSjCanino den- 
;e Jacerant , conculcant, execrantur, cane pejus & 
uigue odio traducunt , aut eoruni teftimonia_* 
bphifticis argutiis eludunt , vel quod fatis lepi- 
lum eft&gt; in iuas parres , obtorto collo, pertrahere 
noliuntur y & ex illis ad luos ilabiliendos errores 
onfecutiones deducunt &gt; quas , mehercle , ad- 
iiota centum juga Bovum trahere nunquanx-&gt; 
oflent . 

D. Fuitae Vvicleffiana H^refis ab Ecclefia 
epius profligata , & amultis Catholicis Dofto- 
ibus impugnata ? 

M. DC Conciliis , in quibrus confixa eft 
Vicleffiana Ha^refis , cornmodius agemus in_&gt; 
roximo Colloquio . Hie de Academiis , qua: 
oannis t vicleffi erores profcripterunt, pauca&gt; 
icemus . Inprimis 3 Univerliras Oxonieniis, qua: 
rincipio haud pariim Fvicleffo favebat , poftea 
ublicis fuis Literis declaravic , propoiitiones 
lius Hxre(iarchas comtnuni fufFragio Dodorum 
\ Theologia & jure Canonico fuiiie damnatas . 
lane damnations dodrinse Vvicleffi fententiarn 
&gt; Univerfitate Oxonienfi latam refert Egaffius 
ulaus Totnovi. Hiftoria 1)niverfitatis Parifienfis 
*g- 459- 460. , & 6 1 5. Sacra etiam Facultas Pa- 
iknfis errores &lt;J oannis f vide ffi Center io ftig- 
lace inuflit , ficut Vvindefordus in libro contra^ 
vicleffidas edito , dfe Joannes CochUus libro L 
iftoria Huffitantm ceflantur . Denique, Acade- 
iaPragenfis errores yvicleffi atro carbone no- 
vie, cum primum illius H^ereiiarcha; libri in^ 
dhemiam a Pctro Payne Anglo , Vviclcffiita , ai* 

lati 



174 HISTORIA 

lati client , jamque in ilia regione ferperet h* 
Hsrefis . Sed ( quod fingulari obfervatioue di 
guutn eft ) huic errorum Joannis ^vitieffi dam 
nation!,, quaeab Academia Pragenfi fada eft ar 
noMccccviii. interfuit Joannes Hits , eamque. I 
fuo calculo approbavit , quamvis poftea Vviclef I 
tianam dodrinam hauferit , palamque in Regn I 
Bohemias effuderit , ac late propagarit , ut mo I 
oftendemus. Ea de re egregium teftimonium. 
profert ^eannes Przibram Bohemus , quondam 
Hutfitarum haerefi infedus, in libro , quern ami 
MCCCCXXVIII. edidit &gt; De Profcffione Fidei Cath( \ 
lictf & errorum revocations , ubi hsec habct : lte&lt; 
profiteor veraciter , quia antb annos viginti Magiftt. 
Joannes Hus cum Magifkris &lt;& Doffioribtts Nation 
Bobemictf , ex plena confiliofuo & confenfu nnanlm 
nullo ( ut dicebant ) contradicente y reprobarun 
refutarHKt) & public^ probibuerunt coramomnibi 
& wanifefte iftos *Articulos ^oannis Fvicleffi & 
Sic y vide ffuw , ejufque errores damnarunt eel 
bres Academic , quarum tamen Cenfuras ac d&lt; 
ctrinalia Suffragia h2ere(iarcha ille , quamdiu v 
xit , fumma arrogantia contempfit . Cum enii 
quidam ei objicerent , quod neque Univerfiti 
turn Decretis, neque Collegiorum , feu Ecch 
fiarum Cathedralium Santtionibus pareret , cor 
trada fronte , addudifque labiis refpondit : l)n 
tierfttateS} Studia Generally Graduations , Collegia 
& Magifleria in ctfdem ejje vana gentilitate intr 
dutta. 9 & tantum prodejje Ecclefitf , quantum Di 
bolus prodeffe folct * Collegia quoque Cathedn 
Jium Jfccleiiarum, atque Academiarum appell jfc 
tarefolebat: Caftra Cainitica. Obiit Joannes " 



ECCLES I AST I CA. I 

?ffus pridie Kalendas Januarias, feu die xxxi. 
eniis Decembris anni MCCCCLXXXIV. cum anto 
duum, feu die S. Thoma Cancuarienfis Archie- 
fcopi & Martyris memorise confecrata, paralyli 
rcuffus fuiflet , & in fua Parochia Lutervvorcii 
Dicecefi Lincolnienfi fepultus eft , donee juflu 
i &gt;ncilii Generalis Conftantienfis exhumatus & 
iftus eft , ejufque cineres in profluentem abje- 
. Innumera pene Opera a fe latino^ aut vulgari 
ornate confcripta reiiquit Joannes Vvicleffus, 
t adhuc in BibJiothccis Anglise delitefcunt , & 
^rum partem Jonge maximam recenfet Baleus 
nturia VI. De Scriptorihus Britannia Cap. I. Te- 
:ur etiam Guilldmus Cave S^culo Vvicleffiano 
Hiftoria Litteraria&gt; feplurima Joannis yvicleffi 
era partim in lucem edita , partim manufcri- 
fuis ocuiis ufurpaile , quorum Indiculum ibi- 
i fubnedit . Veriim 3 quod maxirne obtervare 
d es, libros & Scripta omnia Joannis 
lc mni Edido E^chardus II. Angliac Rex 
i n. menfis Maii anni Regni fuixi. feu anni 
M CLXXXVIII. ubicumque in Regno & ditioni- 
b fuis inveniri poflenc , ad Confilium fuunu&gt; 
i ^rrijuflit, ignibus tradenda , & ilia a quovis 
& iitorum fuorum fervari , legi &gt; defcribi 5 vendi 
I emi prohibuic , vel damnacos yvicleffi erro- 
rc propugnari fub p^na carceris . Hoc folemno 
I &gt;ardi Regis Edictum refert Henricus de Knygh* 
* Canonicus Leicelirenfis , libro v. De Eventi- 
fa *AngH& 9 Scrip cor coasvus, quo nemo meliiis 
H oriam Vvicleffianam defcripfit, quique Hi- 
lt&lt; iam fuam ad annum ufque MCCCXCV. deduxit. 
folum I(ichardus II. Sed etiam Henriws W. 




HlSTORIA 

& Henricus V. Angliae Rcges , graflantem Vviclf 
fianam Hasrefim fuisEdictis acriter infedati fur 
omnemque adhibuerunt operam &gt; uc base pel 
lentiiTima Hxrefis toco Regno externiinaretu 
ficuC teftatur ISticolaus Harpsfeldius in Hilton 
Vvicleffiana Cap.xvi i. Quas cum ita lint, fads, 
ingenue fatear 3 mirari haud pofliim , qua froi 
nunc Scriptores Angli Joannes Baleus 3 Guilklr. 
Cave , & Thomas ^fame/ins , Vviclefiiim , ejufc 
doftrinam , toties a Regibus Angliae, ab pii 
pis , & Conciliis in Regno Anglian celebratis p 
fligatam, laudare , approbate , ac publicis ed 
Scriptis vindicare audeant , quos inter , Thon 
^fameftum non puduic prolixam Apologiam An 
co fcrmone in gratiam Wicleffi adornare , ac 
blica luce Oxonii anno MDCVUI. donare^ 
qua totus in id incumbit , ut oftendac, fumma 
eflc Dogmatum V vicleffianorum cum hodier 
Ecclefix Anglicans dod:rina Concordiam . Q 
vero y inagnum fitEccleiiae Anglicanse decus &gt; 
fe poft Schifma , quo fub Henrico VILL Anglic 
ge ab ficciefia Romana &gt; cui hattenus indiv 
adhsefcrat &gt; fuit feparata , turpiter fgdafle inf! 
^oannis fvicleffi l3ogmatibus , qua: antea An 
Reges , & Anglicanse Ecclefise Praefules in C 
ciliis congregati tanquam hasretica fucranc ( 
crati . Ecquid, amabo 3 ex ea apud hodiernos 
glos Fidei imniutatione colligi poceft , nifi eo 
avita Majorum fuorum fide defcivifle , & i 
omni vento dodtrinas agitatos , non Evaag 
rum, fed fidem temporum fedari ? Sed (i 
dierni Angli fcire aveant , quid de Vvkle/Q , 
que dodrina fentire debeanc, leganc , non n 

ti 



ECCLESIASTIC A. 177 

ores Scriptores Anglos , qui rerum novandarum 
ipidi, & Sedar (ux prasjudiciis male affedi, an- 
}uos Haerefiarchas ab Ecclefia Catholica datn- 
,tos fuas in partes trahere adnituntur; fed le~ 
,nt coasvos fuos Scriptores Anglos, qui de IPi- 
fo, ejufque dodrina fcripferunt : legant fuoruax 
;gura EdicSa , & Decreta Conciliorum^ qu^coa- 
i JFicleffum-t ejufque doftrinam in Angiiafue- 
tic convocata : legant denique Illuftrilfimum^ 
-jminum BoJJuet , Epifcopum Meidenfem , in H/- 
na, yariationum Hareticorum , & dominutn 
rillas , Hiiioriographunv Galiiun , qui 
rcham *}oannem tindeffum nativis coloribus de- 
uerunt , ejufque Hxrefeos Hiftoriam ex genui- 
; Aclis &gt; & fupparibus Scrip toribus colieftani^ 
ruratilfime defcripftrunt . Hos Scriptores fi 
dierni Angli legere non graventur, omni procul 
bio Joannis /^icleffi memoriam , ac peitiferam^ 
s dodrinam publice" execrabuntur . Sed utinam 
optare & aon fruftra fperare liceret . 

D Fuitne extra Regnurn Anglix propagate 
c peftilentifrnna Wicleffiitaruiu Haerefis ? 

M. ]oannis Wicleffi H^rclitn ex peftilentifli- 
s iliiuslibris,bauiit Joannes Bus Presbyter 5 & 
Academia Pragenfi Magifter Artiuoi., deinde 
tor , eamque in totiim Bohemia Regnuni, in^ 
tit* Plura joannls Vvlcleffi venenataScripta fe- 
n in Bohemiam , velut prctioium thefaurum , 
ulerat Petrus Payne Vvicieffi-fta 3 ex Angliapro- 
;us, quasciitn legiilet MagiiUr Has &gt; uation^&gt; 
he in us, Vir peracri ingeuio , lin^ui diferta , 
aledicas fubtilicaces in deliciis habeas , ^r pe- 
jcinaruni opiaionutn ftudiofus iuveftigator , 
Tom. VI. M con- 



178 H -I S T O R X A 

coufcftim Vvicleffiantim ebibic venenum, eoqu 
plurimos in privatis congretlibus infecit , quam 
vis iiujus Hserefeos virus palam effundere non au 
dcret, eo quod ipfemet interfuitfet & fubfcripfil 
fct deliberation! , & folemni Sententix , qua Pra 
genfis Academia quadraginta quinque Joanm 
Fvldeffi Articulos tarn in Comiciis Generalibi 
Univerfitatis, quam in Comitiis Facukatis Thee 
logicae , & in Congregatione totius Nationis B( 
hemicae in Dorno ad Nigram Rofem celebrat 
profcripferat , eiique hserefeos notam inuflerat 
Verum , poitea ]oannes Hus , ut eii Haereticorui 
ingenium , infolencior faftus ^ Wiclefficum ven&lt; 
nam , quod animo hauferac &gt; excuilb omni rub( 
re , propalare coepit , cumque efiet fermone p* 
tens , mulca in fuis Concionibus ex Jibris yvicle 
in medium protulit , aiierens in eis omnem ver 
tatem contineri , feque vehementer optare in \ 
loca &gt; poftquam ex hac luce migrafiet , proficifjc 
ad quae yviclcffi aniina pervenitiet , quern viru 
fuifle bonum 3 SancSum , Coeloque dignum nc 
dubitaret . Quin , impia illius Haerefiarchae Lo^ 
inata Calamo propugnavic Joannes Bus &gt; aliqu 
ejus perniciofis libris in linguam Bohemicam 
translatis , quos ad potentiores Laix:os 3 inft. \ 
magni cujufdam muneris , mitcebat . Erroru 
jfuorum ]oannes Hus nadus elt focium libi fimile 
ttieronymum Pragenfim , gente itideni Bohemun 
Artium Magiftrum acutilTimum , & in concior 
bus , quas ad populum magno cum plaufu hab 
bat 5 eloqucntiHimum . Utriufque peftilenton 
dodrinam arreftis auribus exceperunt incauti B 
hemi,, eorum conciones turmatim frequentante 



ECCLESIASTIC A. 

isClcrici picriquc #re alieao gravati , fceleri- 
as ac feditionibusinfignes, nee nonodio&li- 
Keperciti, quod piuguia Sacerdotia c^nfequi 
iudpoffenc, fe fe adjunxenmt , & in Ecclefiam 
otnanam latrarecoepGrunr. Hie noa abs re eric 
&gt;fervare , huncHieronywum Pragenfem , qui fc 
in didemlnanda in Regno Bohemias Vvicleffiaiia 
aerdi joanni Hus focium prsebuic , antea una cum 
&gt;dem Joanne Has fubfcrip(i(Te Scncencise, quam 
agenfis Academia tulerac coatra XLV. Articulos 
\mnis Vvicleffi &gt; ut ipfi jure merito cxprobrac 
\ riptor coasvus Joannes Cocbl&us Libro i..Hi$Qri& 
I iffi arum * his verbis : Si diligentim quis difcutiat 
I nc rem ^inveniet Hieronymum i ft urn circa, y&gt;v!clejfi 
ttrinam torque quaterque , ut ait Poet a , perfidum 
quidsm Pragg , quando ipfe anno 1408. qita- 
uinque articulos Vvicleififimul cnmcateris 
blld damnavit , turn ut MagifterVniverfitatis, 
m ut membrum Bobemica nationis . Bis igitur aut 
* earn dottrinamfiib initium damnavit Prague &gt;fcili- 
f in Collegia Car oil y inlfigra rofk, & in Prat &* 
) . Taceo de ea damnatione , qua a Profefforibus 
&gt;eologic$ Facultatis fa&a fuit , quia non refer io 
m illiiis Facultatis memkrum fnijje . ^tt paulo po/i, 
\ximi afferuit , & fr^dicavit feditiofijfim& earn* 
m dottrinam &gt; nee fuduit earn cum fails fais con- 
i DoSorum Confilium in articulis objeEiionis fu# 
*ere , iniquam , injuftam &gt; ac temerariam effe & 
[ffe quadraginta quinque ^irticidorum condanwa- 
nem & prohibitionem .. Hujus itaque Hieronymi 
agenfis , & aliorum duoruaiejufdcm faring ho- 
inum nequiirauoruiTi , ^acobelli Mijhenfis , & 
tri Drefdenfis focietate devindus ^oannef Hus , 

M a lace 



180 HISTORIA 

late per totum Regnum Bohemicum diffudit Hse 
rciim , quas ab ipfo dida eft Harefis Huffitarum , 

D* Qui potuit tarn facile hxc Huffitarum. 
Haerefis per tocum Regnum Bohemkum prop* 
gari ? 

M. Hsercfis Huflitarum per totcim Regnur 
Bohemicum fuit facile propagata , turn quia I 
temporis acerbsflimi Schifmatis incendio Roman 
conflagrabat Ecclefia; turn quia etiam in Bobe 
tuia regnabat Vwnceslaus , qui fuit etiam Occ 
dentis Imperator peflimus , utpotecui, ficuti 
primo Colloquio diximus ^ vinum , csterasqu 
obfc^nas voluptates dominabanttir magis , quai 
ipfe fubditis . Turpifiima Pvenceslai Geita, o 
qua: Imperio fuit abdicatiis , Tomo 2. P\erui 
Gcnnanicarum Part.3. pag.iSo. dercribuntur h; 
verbis: Cent roverfias f orro &gt; bdlaque , qua , f n 
dolor I Germanium , alia fate Sacri Imperil tern 
wifere afflixerunt 3 & peflumdedcrunt , atque ctiar. 
rtum pejjitmdant , nihit unquam cnra habnit . -Hit. 
frtidationes y incendia , & latrocinia orta adeo fan 
flis ufque hodie increment** &gt; ut nulli Clerici &gt; neqt 
Laid , neque ^tgricola , neque Menatores , neqt 
Viri y neque Mitlieres y five Terra, &gt; Jive Man tu 
yerfentur . Templa , Ccenobia , & Domus Sacrt. 
quas Sacrum Irnferium manu afferere , atquc tue 
decebat &gt; rapinis ^ incendiis patent , & ad infer 
turn rediguntur. Eo res abiit ut quivis contra jur* 
& &lt;equi rationem 3 alium pro arbitrio trattarit , ^ 
etiam trattet 3 abfque ulla Sacrtf , fpretaque dt 
Jmperialis auttoritatis reformidatione 3 ficut & loci 
conveniendi quempiam y ubi nomine juris defenfio 

fafitpiatitr , plane igioretur * Deniy 



ECCLESIASTICA* 18.1 

juod bonendum & immane di&u ) cum propria 9 
m aliorum facinorofomm , quos fecum habet , manu 9 
verendos Sacrorum &gt;Antijlites , Sacerdotes, & Spi* 

wales perlbnas , & alias itidem plures honefttf not& 
f \ 

mines contra juris normam , fecus quaml(pmano~ 
m Rggem decebat , ncci dedlt , aquisfnbmerfit&gt; igne 
mavit nrifirabiliter , atque truculenter ptremit 
:&lt; quidem memorata , aliaque multagraviafacino* 
, atque damna adeo divulgata font & palam nota ^ 
excufari , &lt;uel celari nuliatenus queant . Tot pra- 

&gt; moribus imbutus Vvenceslaus , propagationi 
| erefeos ^joannis Hus in Regno Bohemiae occa(io- 

m dedit . Conceflic quippc ad petitioncm &lt;Joan~ 
Hus , ut in Pragenii Acadcmia , quac ab ini- 

&gt; in quatuor Nationes erat divifa Bohenjiicam^i 
ielicet , Saxonicam , Bavaricam , & Poloni- 
m , pre.mineret , & cxteris anteferretur Na- 
} Bohemica , ipfaque una tantum in Academu 
is haberet , quantum rcliqua: alia trcs fimiil 
iclse . Ea novitate oifenfi Profeflores trium 
irum Nationum Pragain reliquerunt , & un4 
m quinque fuorutn difcipulorum millibus Li- 
am trium dierum itincre a Praga diftanteoi * 
iere, ubi novam Academiam , faventibus Lant- 

\ avio Thuringias , & Marchione Mifnx , religio- 

i imis Principibus, crexerunt . Tune Joannes Hus 

^ torum fuorum compos , facile totam Acade- 

i amPragenfem, indeque Bohemici Regni po- 

j lum fuis erroribus , qui libris editis j qua di* 

i itationibus 3 qua concionibus infecit 

I D. Numquid ad compefcendam illam grafn 

1 item in Regno Bohemia: Huffitarum H^relim t 

i incm fuam curam ac Paftoralcm vigiUutiaiu 




182, H i s T Q a i A 

adhibuerunt hujus Nationis Epifcopi ? 

M. Joannent Hus fruftra , & abfque ull&lt; 
xorrectionis frudu , pia admonitione increpitum 
Sbivkp &gt; cognomemo Lepus 5 Pragcnfis Archiep. 
fcopus , Cenfuris Eccleliallicis conftringendui 
die duxir . Eanvob rem Synodum coegit , librc 
]omnis Pvicleffi publice concremari juffit, ]oam 
Hus concionandi munus interdixit , & dc h 
omnibus, quse in hac Synodo gederat^ certi( 
rem fecit Gregorium XLL ac dcinde *Akxandrum\ 
Pontificcm Niaximum &gt; qui adeumdem Archiep 
fcopnm Pragenfem refcripfit , ut audoritatc 
Apoftolica prohiberet , ne quis ]oannis Vvicle 
Ar^iculos pul&gt;Iice vcl occulte doceret . Adversi 
iftud ^Alexandri . Diploma infolenter cxpoftul, 
vie Joannes Hus , & ad ipfum Romanum Pontii 
cem melius confultum appeilavit . Interim, conv&lt; 
care plebem ac docere non deltitit , vilibufqi 
hoinuncionibusperniiiit , ut concionandi muni 
ufurparent 3 facras Litteras in Linguam Vern, 
culam translatas legerent , cum Sacerdotibus c&lt; 
ramplebe temerario aufu difputarent, & conti 
rneJiolas in Pragenfem Archiepifcopum Cantiu 
culas componerent & cantarent . Sic Joannes Hm 
ob defidiam &: inerriam yvenceslai, Bohemif R 
gis , ampliffimam una cum luis impune dcba 
chandi licentiam nadus, Sedam luam longe lat 
que diffundebat , quod #gre admodum fere 
Sbinkf , Pragcniis Archiepiicopus 3 & nullum a&lt; 
versus tancum emergens malum in Vyencesl 
praeddium inveniens , ad Sigifmundum Hungar 
Regem confugit , cum obfecrans , etiam atquc 
etiam obteftans ; iit negligentiam fratris fui Vw 



I ECCLESIASTICA. 183 

\lai cmendaret , & periclitanti in Regno Bohe- 
ix Catholic* Fidei abjeda omni cundatioacj&gt; 
ccurreret * Annuit Sigifmundus &gt; fidemque de- 
t&gt; fe propediem Bohemiam petiturum , ut Ec- 
sfi# Catholic* rebus confuleret , & H#reticos 

ordinem redigeret * Sed cum in dies ejus pro- 
3io procrafiinaretur , re infeda obiit Sbinkp) 
rchiepifcopus Pragenfis , in Bohemia , & in ejus 
cum fuffedus t(\&lt;Albicus &gt; natione Bohemus, 
teMedicus, & fcediffimum , ut teftatur e/Eneas 
Iviiism Hi/ioria Bobemorum , avaritia monftnim* 
ftar fiquidem Draconis , aded fuispecuniis, ac 
.efauris incubabat y ut Cellar vinarise claves ne- 
ini crederet , anirnalia viVentia dono accepta-&gt; 
mderet ^ nullos , prseter abjedam anum &gt; dome- 
icos ac miniftros habcret , & aliquando intcrro- 
itus , fonorum omnium quern wolejiius audiret ? 
sfponderit , fonum effe waxillarum ojja frangen- 
urn . Profedo ( fubdit jam citatus &lt;&neas Syl- 
ius ) idoneus Pontifex , qui nafcenti fomentum ba- 
fipraberet. Sub hoc nequiffimo Pragenfi Archie- 
ifcopo cum fuos errores latiiis fpargeret Joannes 
us , Romam a ]oanne XXIII. Ponti/ice Maximo 
mire juffus eft &gt; ut fe judicandum fifteret* Renuic 
16 ire Joannes Hus&gt; fibi male confcius, fuos tamea 
rocuratores mifit ; & in illius gratiam Pvencef- 
MS , Bohemique nobiles fcripferunt &gt; ut Roma- 
i itineris peragendi neeeflitate jpfum Pontifex li- 
eraret . At ejufmodi litteras commendatitias ni~ 
iil moratus ]oannes XXttL cognitionem caufe Jo- 
nnis HUS commifit primum Cardinal! Columns , 

deinde feledis aliis Cardinalibus &gt; qui * auditis 

[?, ipfuin contumacies reum 

4 




184 H i s T o R i A 

pronuntiaverunt , dirifque omnibus devoverunt 
Ea fententia exaiperatus Joannes Hus , adversuj 
joannem XXIIl. furere coepit , ciimque hie Ponti 
fex contra Ladislaum^ Apuliae flegem , Ecclefi* 
ilicx Ditionis Urbes &gt; oppida , caitra , & tcrrito 
ria infeftancem , bellum dccrcviflct, plenarialn 
dulgentia propofita his , qui ad vindicanda EC 
clefia* jura fumerenc arma , Joannes Bus , ejufqu 
fe&arii Sacerdoti Indulgentias in Regno Bohe 
mise promulganti publice obftrepere atiii funt &gt; S 
Pontificeni Maximum appellare *Anticbrifiuw 
eo quod contra Chriftianos Criiccm deccrneret 
Aliquos ex his timiultuantibus Huilitis e veitigk 
Senatus in carcerem rapi juflit. Populus vero CJaf 
jficum cecinit , captofque omnes armis dimitt; 
petiitj led Oratione Senates tandem pacatus 3 
quievit . De feditiofis cJam fupplicium fuinptuni; 
quod tamen cum execrum fanguine extra Praeto- 
riijanuam defluente Huflitis mnocuiflet, iterum 
occurrens populus , graviufque tumultuatus inte- 
remptoruin corpora rapuit , & detulit , clamitans 
per civitatem : ifti font San&i , qui fro TeftawenU 
Dei corf ora fua tradiderunt , occifofque Martyrum 
loco habuerunt , ut referunt cJEneas Sylvia* 
cap.xxv i.HJftoria Bvhemorum,Dubravius lib.xxin 
*K$4fk& BotiemltA , & Cwbl&us lib.i. Hiftoria Huf* 
fitaruw . Quin , Joannes Hus fuos illos , Diaboli- 
que Martyres maximis celebrat encoiniis in libro 
De Eccle/ia cap. xxi. Hc cikn accepiflet ^oan- 
nes XXMI. Pontifex Maximus , contra Vvicleffi- 
flas , & Hufijtas , quorum correSionis nulla fpes 
affujgebat. Concilium Generale Conftantienlo 

in quo ^rrores t$mrviciffi, quamja- 

annis 



ECCLESIASTICA 185 

nnis Hits fuerunt proicripti , ficut operofius 
itendemusin proximo Colloquio , ubi agemus 
e Conciliis, quae Sseculo XV. ad profligandas Hg- 
efes fuerunt cclebrata . Hie dumtaxat obiter ob- 
rvabo , ]oanuem Bus Conftantienfi Concilio in- 
:rfuifle , eumque non folum ut pertinacem & in- 
)rrigibilem Hsereticum fuiiTe damnatum y fed 
iam Ordine Sacerdotali , czterifque Ordinibua 
&gt;lcmniter exaucloratum , & chartacea mithr5 
:dimitum , in qua Dsemones depidi erant 3 ci^tti 
ac infcriptione : H*refiarcba , Curias Sseculari re- 
Sum efle 3 ut flam mis addiceretur . Sententiam 
lortis in fe a Civili Poteftatc Jatam lasto hilari- 
ac vultu excepit , diimque ad locum fupplicii , 
u ad buftum a Liftoribus duceretuf , ut fe infon- 
:m perfuadere , feftatores fuos in Harrefi confir- 
are , & Martyris nomen apud ipfos confequi 
)flet 3 nonnulla adulterine conftantise , & emen- 
cas pietatis figna exhibuit . Quin , & propheta- 
t , nefciens quid diceret , aflerens f Cygnum-f 
ro Anfere nafcituram ( Hus enim Bohemis Anfer 
1) Lutberum Cygni nomine fignificans, qui ex 
us cineribus nafciturus erat . Vivus exuftus eft 
annes Hus , brevique refolutus in cineres , qui 

fatim in Rhenum ifuere conjedi , ne ab ejus Se- 
atoribus in Bohemiam delati , fuperftitiose co- 
rentur . E^ ]oannis Hus morte , & incendii mctu 
-territus Hieronymus Pragenfis 9 ejus foci us, ex- 
iffo veterno , qrrores Pvicleffi , & joannis Hus 
ilam ejuravit , fed paulo port in Hserefim rela^ 
us, ad rogum damoatus eft, non minoribus 
nulata: pietatis iignis datis , quam dederat Jo- 
ncs Hus . &gt;e utriufque H*f etici Jfupplicio hsec 

fcribic 



l8tf HlSTOfclA 

fcribit vEneas Sylvius capxxvi. Hiftori* Bohe- 
micae : pertulerunt ambo conflanti animo necem , & 
quafi ad epulas invitati &gt; ad incendium proper arunt . 
nullam emittcntes vocem , qua mi fir i animi poffet fa 
cere indicium . Vbi ardere caper unt &gt; Hymnum cecl 
nere , quern vix flamma & fragor ignis intercipen 
potuit . Nemo Pkitofopborum tarn forti animo mor 
tern pertuliffe traditur , quam ifti incendium . Culti 
funt duo illi Heretic! a fuis fequacibus ut Mar 
tyres , ^ peculiar! fefto honorati in terris y dun 
ipf: n lufcns flamrnis torti seternis , fuorum 8 
alknorum Icclerum poenasluent fempiternas . 

D. Certe 3 non miror , quod Heretic! Hufli 
tx peculian fefto coluerint tanquam Martyre 
Gjo&nntm HHS & Hieronymum Pragenfem 3 duos infi 
fignes Sedtse fuae Coriphsos 3 cum ipfimet hseretic 
Calviniftae , & Lutheran! eofdem Ha:re{iarchas in 
ter fuos Patriarchas etiamnum recenfere, illos ce 
veritacis teites venerari foleant , atque ab illis fu&lt; 
rum fall! nominis Ecclefiarum originem autfuc 
cefliones deducant . Qua in re ridendi potius 
quam confutandi funt Heretic! Lutheran! , & Ca 
vinift* ,aliique ejufdem furfuris , qui Ecclefarut 
fuarum , & falfse do&lt;5trin# non alios Patriarchs 
invenire poffunt , quam peftilentes quofdam Ha 
redarchas folemni judicio ab univerfali Ecclefia 
profcriptos , & cum Fidelium omnium execratu 
ne ultricibus flammis addidos . 

M. Non foliim ridendi, fed jure merito cor 
futandi funt haeretici Lutheran! , & CalvinilU 
dftim in tutandisfuiserroribus lib! patronum a&lt; 
fcifcunt cjoannem Hus, quern tamen certiflime coi 
flat ab impia corum dodriua iQngc lateque d 



ECCLESIASTICA. 187 

repaffe ,& cum Ecclefia Romana circa dogmata 
-anfubftantiationis in Euchariftia , numerum 6c 
ikaciam Sacrameatorum , Confeffionem Sacra- 
entalem , Purgatorium & Orationes pro defun- 
is, interceflionem & invocationem SancSorum, & 
.crarum Imaginum venefationem , perfede con- 
nfitfe . Quod quidem , ne id a me gratis didum 
fe putes , evidentcr demonttro . Primo , ]oannes 
us 9 in Tradatu , quem Conftantias in carccrc^ 
lidit , De Sacrameno Corporis e^ Sanguinis Domini* 
icrte profitetur Cacholicum Tranfubftantiatio- 
s dogma his verbis, quae Capite 3. leguntur: 
ixi ulterius fupra , quod Chriftus wirtitte propria & 
irbis propriis tranfabfiantiat panem in Corpus fuum 3 
xta Canticum Ecclzfa iflud : Verbum Caro panem 
^rum Vcrbo carnem efficit dec. Idem confirmat 
i libro de Sanguine Chrifli ^ & in Epiftola quano-&gt; 
rip lit Joannes Hits ad Joannem XXII I. quamquc 
:ert Joannes Przibram &gt; magna? quondam inter 
teteticos Huflltas audoritatis , fed poftea ad Ca- 
holicain fidem feliciter converfus , in libro De-&gt; 
on remanentiapanis in Sacramento ^iharis , contra 
vicleffiftas edito . Prseterea, &lt;Joannes Has Con- 
:ilionis Sacramentalis neceflltatem nonnegavit, 
nmo earn Sacramenti Pcenltentiae partem elfe do- 
uit in libro De Cana Domini cap. v. in Epiftola ad 
lagiftrum Martinum , in Refpoafione ad Scnh 
turn O6to Dodorum cap. vi i x. in Commentario 
n Epiftolam S. &lt;Jacobi , explicans ilia verba Capi- 
is v. Confitemini alterutrttm peccata veftra, fed pr- 
:rpud in Tra&atu , quem edidit De Pcenitentia , ub 
i^c habet : Sunt autem Panitentia perfett* , ut di~ 
-unt Dottores , tres partes : fcilitft Contritfo , Con* 

fiffio* 



I 

188 H i s T o R i A 

feffio , & Satisfattio . Et paucis interjedis &gt; fubdit 
Secundapars Pcenitentia eft Confeffio , qua eft coranu 
Deo & cor am Sacerdote peccatorum recognitio ; qu& 
debet effe plana & Integra ; plana , ut Sacerdos Intel 
ligat ; integra &gt; ne conjitens aliquod peccatum fcientei 
abfcondat . Qui enim ab ft ondit feeler a fiat &gt; non dilige 
tur . Ibidem ait : Confitere ptccata tuct Sacerdoti no) 
tardans . Tertio 3 Joannes Hus in Commencario ir 
Epiftolam S. ^acobi plura ex Ecclefi^ Catholica 
fenfu docct , videlicet fcptem efle nov^e Legis Sa- 
menta, quae fua virtute efficiunt quod figurant ; 
Tria Sacramenta, feu Baptifmum, Confirmatio 
nem, & Ordinem^imprimere Charafterem^adeoq 
icerari baud pofTe; & Extremam-Undionem unun 
efle ex feptem novg Legis Sacramentis. Quarto, 
Joannes Hus in Sermone De Exequiis habito Pr agas 
in Synodo ad Clerum admircic port hanc vicam- 
Purgatorium , in quo^nima babentes amorem di 
fpersum ad temporalia 3 licet amor Chrifti in eis pra 
fonderet , babent venialia expwrganda , ibidemqut. 
docetjAnimas defundorum in Purgatorio exilten- 
tium juvaripoffe , quantum ad pana mitigationen* 
accelerationcm gloria , oblationibus Sacerdotum , 
eleemofynischarorum , aut precibits Sanctorum , 
jejunio cognatorutth Po&remQ,]oannnes Hus Sando- 
rum in Coelo regnantium invocationem nobis fa- 
lutarem efle, eofque pro nobis apud Deuoi inter- 
cedere aperte profitetur in Elucidation? Fidei fua : 
ubi B. Virginem Mariam t tanquam advocatam, Me- 
diatricem , Sthuinani generis reparatricem invocat a 
multifque praeconiis extollit ; & in libro De 
num ^fdoratione , venerationem Imaginibus 

debicam ultjo agaqf^^ b& ycrbis : 

fatet 



ECCLESIASTICA* 189 

let , qubdquamvis cor am Imagine Chrifti &gt; velalia 
jufcumque Santti , licite poffimt homines gemt flefte- 
, or are , offerre , candelas ponere , & fie faciunt : 
tamen in nomine imaginis , fed in nomine illius , 
jus imago eft &gt; ilia debent facere &gt; ficut & imago , 
npropter fe , fed propter imaginatum eft cor am ho- 
nibus fculpta 9 pofita , *vd depifla . Hsec ]oannif 
is Dogmata , quse cum doctrina Ecclefig Roma- 
:confentiunt y fe fir miter tenere exprefse decla- 
ntPragcnfes Huflitae in xxin. Articulis contra-&gt; 
laboritas editis,quosJo^w^Coc/;/^^ lib. v. Hi- 
ri& Huffitarum rcfert.In primo liquidem horumce 
rticulorum proteiiantur Pragenfes Huflit^e , fcj&gt; 
edere & tenere , quod Chriftus verus Deus & &lt;ve- 
s homo eft in Sacramento viftbili Euchariftitf ficun- 
mfuam propriam natural & fubjlantiacorpor&im&gt; 
fecundum ejus naturalem effentian) &gt; eamdem peni- 
^ in numero , quam fumpftt de yirgine Maria , & 
undum quam refidet in cado ad dexteramPatris^cui 
eodem Sacramento honor &gt; cultu&gt; gewflexione &gt; ado- 
tione , luminum accenfwne , & ali arum vener at to 
rn exhibitione debet deftrri . In aliis vero fequen- 
^us Articulis Pragenfes H^^as coaftanter pro- 
entur , fe admitrere feptem aovse legis Sacra- 
cnta , Purgatorium , Qrationern pro DefunSis * 
ituin, & ordinem^ qui obfervatur iaMiiiaeSa- 
ificio ,in Vefperis , & aliis Officiis Divinis ; Je- 
nia ficclefia: , Feftivitates Sandtorum , Horas 
anonicas a Clericis perfolvendas* & obedien- 
am , quse Epjfcopis prasftari debet . Quae cum-* 
a fint 3 facile concluderepotes , quam perperam 
utherani & Calviniitg aiierant , fe cum ^o^nne 
us, quern ceu veriutis teftem veaerantur 4 & cum 

ejus 






H I $ T O R I A 

^P" 

ejus Difcipulis convcnire; quam faiso fuarunx. 
Pfeudo-Ecclefiarum a Joanne Hus , ejufque Difci 
pulis Origines aut fucceflkmes deducanc , quibul 
cum in praccipuis Fidei fuse Dogmatibus nullate 
nu$ confentiunt: quam denique ab Eccleii* Rom* 
use communione injufte recefferint propter hx 
ipfa dodrinaj Capita &gt; quas Joannes Hus , quern. 
Chrifti Martyrem, & donis Spiritus Sandi plenuc 
appellare nonverentur, ejufque Difcipuli &gt; did 
HuHitg 3 conftanter ac perfeveranter propugnaruni 
Plura in hanc rem legefis apud illuitriUimum Do 
ininum ^acobum Benignum Boffuet , Epifcopum, 
Meldenfenij Lib. a.Tomia. Hiftoritf Variations 
Ecclefiarum Proteftantium a pagin. 163. ufque a 
pag. 193. Editionis JLcodieniis anni MDCCX. 

D. Quinam funt irti Vbaborita , contra quo 
Pragenfes Huffitae Articulos viginti tres cond 
derunt ? 

M, Poftquam Joannes Hus &gt; hi fuls error ibu 

pertinax , vivus fuiflet exuftus , ejus Difcipuli i 

duas prascipue Sedas divifi funt , quarum prinia. 

fuit rhaboritaruw* qui ita didi funt a loco quodar 

natura munitiflimo , quern ad Lufinitium amnen 

]oannes Ziskg , Huflitarum Dux , armis occupavit 

maenibus cinxit , cique T^^or nomen indidit . H 

port Buffi mortem cruentum Catholicis bellumir 

dixerunt , Templa & Monafteria diripuerunt, ir 

.cenderunt, folo #quarunt, Viros Ecclciufticos 

& Monachos fumma crudelitate contrucidarunt 

fruftra fe fe eorum infuJtibus opponente Sigifwm 

do , Imperatore & Bohemix Rege , quern pro Ca 

tholicis iirenue pugnantem Joannes ziskj , Hutto 

rum Dux, multisprarliislaceffivit, &adpacem. 

con 



ECCLESIASTIC A. 191 

mpfulit indecoram . H#c Thaboritarum Seta , 
ortuozisfyt , eorum Duce, in duas fadiones di- 
fa eft . Alii vetus Thaboritarum nomen retinen- 
s , Prvcopium Magnum fibi Ducem praefecerunt . 
ii nullum inveniri pofle diditantes Zijtye parem, 
e Orphanos appellavere . Altera praecipua Huf- 
arum Seda fuit Callixtinomm, qui ita funt appel- 
:i , quod , milfis aliis Wicleffi , & Huffi erroribus 
los acrite v r Thaboritas propugnabant , aiiererent, 
&gt;mnmnionem fub utraque fpecie effe populo fi- 
li omninoneceflariam, ac profolo Calice obti- 
ndo folliciti client, ilium pafllm in parietibus, in 
xillis , in templis depingentes , unde orta occa- 
&gt; Poetarum uni de illis dicendi : 

Tot pingit Calices Bohemorum terra per 1)rbes , 
1)t credas Bacchi J^ummafola coli 

Hi Huffita? , didi Callixtini , damnabant erro- 
s , quos alii Huflhas , didi Thtborit* , tuebantur, 
videre eft in viginti tribus illis Articulis , quos 
1 explicandam hdem fuam contra Thaboritas 
liderunt , & folum ab Ecclefia Romana diilentie- 
int in quatuor Articulis , quotum primus erat de 
Dmmunione divinae Euchariftise , quam fub utra- 
ie fpecie , panis videlicet , & vini , his omnibus, 
ii falvi eile velint j neceflario fumendam affirma- 
int . Alter erat de Civili Dominio , quod Cleri- 
s Divina Lege interdidum dicebant. Tertius erat 
i Praedicatione Verbi Dei , quam liberam, omni- 
ifque indifcriminatim permiflam arbitrabantur . 
&gt;ftremus erat depublicis delidis , quai nulla ra- 
3netoleraadaputabant, etiam majoris mali vi- 
ndi gratia . Hos quatuor Articulos Callixtini % 
lcclefias unitatem redire vokntes, propofuc- 

runt, 



Ipi H I S T O R I A 

runt Epifcopis in Concilio Bafilecnfi congregati 
qui eis poteftatem fccerunt fub utraque fpeci&lt; 
communicandi * ea tamen lege , ut aliter agent 
non damnarent * & Communionem fub utraqu 
fpecie omnibus promifcue fidelibus a Chrifto D 
mino prasceptam efle non aflererent . Sic pax cc 
fe&a eft &gt; editumque publicum Inftrumentutn , c 
&\im CoMpafilata. Hoc tamen foedus recufaru 
alii Huflitac , difti Thaborita &gt; ScOrpbani. Imm 
Huffit* &gt; didi Callixtini , foedus , quod in Con 
lio Bafileenfi inierant , cito abruperunt , quip 
qui ad fuum ingenium redeuntes , Communions 
fub utraque fpecie omnibus adeo neceflariam efl 
pertcnderunt ? ut pueris recens Baptizatis Calicc 
porrigerent , invitos quoque & non poftulantes 
Calicem adigerent , & his 3 qui ilium fufcipere i 
nuebant , Sacramenta Ecclefise ^ Sepulttirani , f 
tlicofque honores per injuriam adimerent . I! 
firifllmus D. Baffuet , Epifcopus Meldenfis &gt; oftc 
dit loco fuperius a me laudato, Huificas, did 
Callixtinos , excepto Articulo de neceffitate Co 
ipunionis fub utraque fperie &gt; in aliis Fidei dod 
Capitibus cum Ecclefia Romana confenfifl 
_ confenfionem cum nonnulli ex illis asger 
me fcrrent ^ contra Ecclefiam Rornanam , fub fj 
ciofo nov reformationis obtentu , latrare coej 
jrunt , Summi Pontificis authoritatem ac Prin 
turn negarunt , Miflas Sacrificium , tanquam fac 
Jegum ritunvrepudiarunt., Tranfubftantiatione 
Purgatorium , preces pro Defunftis, cultuin I 
invocationem San&orum exploferunt, Baptifmi I 
^xtra fuarn Seftam collatum , nulluoi & irritun I 
cffe dixerwot,, unde eos, qui fuse Seftx nonien d* I 

vc 



ASTI CA* 

olebant, dcnuo baptizabant . Hi a Callixtino- 
um focietate fefe omnino feparantes &gt; novam an- 

MCCCCLXVII. Seftam conflarunt , didique flmt 
ratres Bohemi , q\ii]oannis t Hits difcipulos fe eflc-&gt; 
loriabautur , quique poftelamplexi funt errores 
ucheranorum , & Zuingliaiiorum , quibufoum ai&gt; 
D MDLXX. in.ConciUo Sandomirenft in. Polonisu 
edus ac focietatem inierunc * 

D^ Nccdum , uc candide fatcar , capio, Cur 
oannes Hus 3 qui , ut moxobfervafti, Tranfub- 
antiationem , ut fidei dogma , admittcbat , ]oan-+ 
*m Wide/urn &gt; . qui Tranfubftantiacioiiem aperte: 
f ficiatus eft , plenis buccis Jaudaverit , & habue- 
t tanquam Martyrcni , & veritatis Magiftrum.? 
ur ecianr Callixtini , Difcipuli Joannls Hus y qui , 
:ut icid^m obfervafH , excepco Articulo de necef- 
ace Communionis fub utraquc fpccie , in aliis fi- 

1 dogmatibus cum Ecclclia Rornaaa confentie&gt;- 
tit, eumdem Wicleffum , cujus impiani doftri- 
inimprobabant, velut Mattyrem , & eximium 
r angelii prxconem , fumma venerationc profe- 
erentur ? Cur denique Fratres Bohemi , qui Mifr 
n, ut facrikgum, ritum, rejiciebaat, &Trat&gt; 
3ftaatiationem ncgabant , gloriarencur 3 fe Du 
ra ac Magiftrum habcrs ^oannem Hus , 
LiMartyrem , & Bohemia: Apoftolum 

:; quern tamen certiffime conftat Tranfubftan- 
.ttonis dogmatic aflertorem fuiflc, eumquc Mif- 
n ad extremam ufque vitx fuas periodum , Ot fit 
Ecclefia Rom ana &gt; celebrailc, ficut ex coaevis 
riptoribus , ex Iuculenci5,teftimoniis primorum 
cipulorum Joannis Hus , & ex libris ipfius 5 qui 
liiic extant &gt; uunifcftp robat ipfcoaej; La 




HlSTOUlA 

Pfeudo-Minifter Calvinianus , in fua Hiftoria 
barifli# 9 quam nuperrimc legebam,Part.z.Cap.i9 
Pag. 484. Hunc , (i placet , nodum diflblvc . 

M. Antilogias , quibus Joannes Uus , ejufqw 

Seftarii fe fe implicabant, morari baud debes, ciin 

hie fit proprius HareticorMrn carader , ac genius 

iibi nunquam conftare,& unamanudeftruere,quoi 

altera adltruunt. Putat tamen illuftriffimus Do 

minus Boffuet 9 ]oannemHujJum y ejufque difcipuloj 

diftos Callixtinos, quamvis a Joanne Wiclcffb in do 

gmate deTranfubitantiationerecederent, cunv 

aiihilofecius ut Martyrem coluifle s eo quod a 

ilium excufandum didtitarent , omnia , qua? &lt;Joat 

ws Wicleffus cootra hoc dogma de Tranfubltanti; 

tione dixerat, aut fcripferat , nonaflertive, fc 

difputationis ergo, Scholaiticorum more , ab &lt; 

dida fcriptave fuifie. Similiter 3 Fratres Bohcm 

qui Miflam , Tranfubliantiationem , aliaque Fid 

dogmata j quse conftanter Joannes Hus profeflf 

fuerat, aperte negabanc; eum tamen ceuMaj 

ftrum & Martyrem vcnerabantur , quia diceban 

]oannem Huffum ccepifle dumtaxat kcclefiasr refo 

mationem , nee ullum eile dubium 5 quia ea Fie 

dogmata, quaeipfi negabant,improbaturus fuifft 

nifi ad rogum , antequam iufceptam Bccleiiae i 

formationem perficere potuiflet, damnatus fuiil&lt; 

Sic Fratres Bohemi , Sacrificii Miffx , & Tranfu 

liantiationis dogmatis ofores , colebant tanqu^ 

Magiftrum & Martyr em ]oannem Huffiim , que 

tamen ultro fatebantur Sacrificii Mills & Tranfu 

ilantiationis toto vitac fuse tempore defenforen 

fuifle . Verum , mittamus illos Hasreticos , &lt; 

per furnmam infaniam joannem Httffum , propugi 

tori 



ECCLESIASTIC A. 195 

&gt;rem dogmattun.,. quse ipfimec deteftabantur , 
.adorum Mar tyrum Eaftis adicribebant . 

D. De Vvicleffiftarum & Hufliurum Ha:* 
fibus fatis ha&emis dixifti .- Alias nunc percur- 
mus Hxrefes , quse Sseculum Ecclefiat decimum 
intum iafeftarunt . 

M. Inter Hasrefes , qua: Saeculo XV. emer- 
unt, dux ipurciffimse fuerunt , quas hicindi* 
Te adunde fufficiet . Primain Ha^refim, didam 
iamitarum , de qua egimus in Colloquio quar- 
in Hiitoriam trium priorum Ecclelix Sasculo- 
n exfulcitavit circa annum MCCCCXX. quidarru* 
ardiis nomine, qui ex Gallia BeJgica , tranf- 

W * *- 

Ub Rheno,. per Germaniam in Bohemiam- 
n penetraflet , non par vain mulierum., viro- 
nqueplebem praeftigiis delurit, fuoiquefeda- 
s , quos nudos incedere juflit y *ddamitas vo- 
it , & occupata Inlula quadam amne Lufinico 
ita&gt; Filium Dei fe dixit, & ^fdam nuncupa- 
Connubia his fedariis promifcua erant , 
i noue aliquis inter iilos libidine incenfus ia^ 

/ 4 

lierem exardeicebat a earn manu prehendebac , 
I iedae Principem adiens: in hanc , inqaiebat* 
I itus mem concaluit . Cui reipondebat ille :. 
I , crefcite , & multiplicamini , & replete terram. 
I jitiofam ac propudiofam illorum Sedariorutn 
I km exhorruit Zifkg , Dux quamvis fceleratus 
I [fitarum, qui Thaboritse dicebantur, dudo 
I in eos exercitu , & expugii^ta Infula , quam 
I upaverant , Adamitas omncs gladio delevit , 
bus tantiim refervatis , ex quibus illius Sedae 
^rftitipnem cognofceret . Multas ejufdem im- 

ultacibus fl4uiuiis addixit 



H I S T O R I A 

a , qua? &gt; ut refert vSneas Sylvius cap4i 
Bohcmicti ; in fua nulitia & obftinatione per 
fevcrantes , metu fupplicii deterritas baud fue 
runt , fed potius ridentes , cantantefque fltmmarm 
incendia pertulere . 

Alteram Sedam non minus turpem &robfc 
nam Saeculo XV.. conflarunt Gmlldmus de Hilder 
niffen Sacerdos Monachus , &^ vtiSgidius Cantor 
Laicus , ambo ex Belgio oriundi . Aflerebat pri 
mo *JEgidius fe cflc SaJvatorem hominum , qi 
per ipfum vifuri Chriftum eilent * iicutper Cferi 
Ihvm , Pattern . Secundo , Diabolum , omnefqu 
liomines falutem stenum tandem confecucuros 
.Tertioj A6tus carnalis copulse^delcdationes Par; 
dill vocabant ambo illi fpurciffimi . Haerctici r, 
line peccato cxerceri docebant . Quarto, Omn 
a&us nefarios ad divinam referebant vo! uneaten 
&lt;Jaem errorem noftris temporibus renovaru 
t^uietiftae Quinto, Tempus Veteris Legis , ten 
pus fuifle Patris ajebant , Tempus novae Legis F 
}io ; tempus proxitnutn, quod Elia tempus app* 
labantj Spiritiu Sanfto actribuebant . Sexto, Or 
tiones , Jejunia , tcclefia? prsecepta , Caltitaten 
& Continentiam averfabantur , nullamque ii 
tnundo Virgincm etie eftutiebant , pr#te N r unan 
cui Sapientitf nomen. Circa Purgatorium qu 
tjue &: Infernum contrariaEcclefis dogmata pi 
pugnabant. Prseter illos crafliflimos erroresj all 
iequentes docuit Guillebniu de Hilderniffen , Aft 
iiiabat fiquidem pHmo 3 quidquid agit homo 






cedere ad falutem vel damnacionem ; qu 
Pafllo Chrilti fatisfaceret pro omnibus . Secunc 
Ailerebat, hominemextcrioiem nonmacular 

in 



* 

?/ 



ECCLESIASTICAL 197 

teriorem . Quern errorem Quietiftx noftri tern* 
iris adoptarunt . Tertio ajebat , Deum efle_&gt; 
ique in lapide , in incmbris humanis , in Infer- 
, iicut in Sacramento Altaris . Quarto , Nega* 
t Refurre&ionem morcuorum , co quod dice* 
I : , cam in Chrifto fadtam efle , cujus membra 
I nus , cum Caput fine mcmbris non furrexerit 
I &gt;s , aliofque non minus abfurdos etrorcs 
ms de Hilderniffen ejuravit coram Petro de 
:o Epifcopo Cameracenfi , & Priore FR 
orum Conventus S. Quint ini in Picardia ^ Has- 
icx pravitatis Inquificore , die xn. menlis JIH 
anni MCCCCXII. iilofque deindeCameraci , &: 
mllis publice rcvocavk . Infeliciorem fortem 
3;us eft Hermanns Bgiffuich , alter Sa^culi XV. 
reticus , natione Batavus , qui in multos erro- 
olim lapfus &gt; palinodia cantata &gt; perpetuo 
cere damnatus fuerat anno MCCCCXCIX. fed in- 
evadens , & in priorem veianiarn reUp&s , pe 
es quam antchac blafphemias evomuitj ob. 
is Hag tandem captus ab tteretica; pravitatis 
| iiiifitoribus , traditus eft foculari Magtftratui * 

Ivivus cxuftus anno MDXI i.Hic autem execran-* 
? iftos fparfit crrores . Pr imo , aflerebat , 
l&gt;sd Deo creates mn effc . Secundo , ^fnimam 
I f cum corporc intcrirc . Tertio , nullum cffc 
mm* Quarto 3 materiam &gt; ex quaelementafaftt 
non ejje a Deo faftam , fed ipfi cotternam 
OtChriftitmfuiffeftultum , & fimplicem&gt;pban+ 
icum &gt; acfedttttorcw bominum ; damnajfe unwer* 
? mundum , & neminem falvafle . Sexto, qu^cum 
Chriftus geffit , humano generi y & reft* ration^ 
contraria , frQJndeque ipfam Qmnipgtentis 

i 



H I S T O R I A 

f ilium non ejje . Septimo , Mofem a Deo modo ^ //?. 
bili legem non accepijfe , nee facie ad faciem cum et 
locutum. Octavo 3 Fidem noftram fabulofam ejje 
fatUiM Scnpturam , fifta Biblia y ddirum Evange* 
Hum , Nono 3 Evangeliumfalfum ejje 3 quod qiti po 
tuit crearemundum fine Incarnatione , eumdem quo 
que falvare fine Incarnatione fotuetit . Has detefta 
biles blaphemias protuliflc non contentus fcelcftuj 
ille h^ereticus voluit etiam moriens ccrtum infa 
ni* fuse prasbere argumentum . Ad rogum quippi 
damnatus, & adPalum jam alligatus, la^to hilari 
que vulcu ad populum convcrfus , ait 5 fc Chriflia 
num natum ejje , fed jam a Cbriftianifino deftivijfi 
quod Chrijiianos amentiffimos judicaret . 

D* Hujus delirantis Hatretici , fuoque ped 
alios metientis blafphemix, non alio quam igni 
fupplicio expiari debebant. Sed iftos infamcs 
& omnium fcelerum , libidinumque maculis nc 
tatos hseretlcos rclinquamus , & errores aliorui 
Hasreticorum , qui SxcuIoXV. prodierunc, pel 
curramus . 

M. Sikntio hie praetermitterc baud poflur 
aliam rurpiflimam , qua? Saeculum XV. infeftavi 
H^refim Foffariorum, qui ita fuerunt nuncupati 
quod in Foflis & fpeluncis node convenirenc , &lt; 
proniifcualibidine , more brutorum , fe comm 
fee rent . Hujus propudiofae Hxrefis, qua: in Boh 
mia prscfertim graflara eft , meminit Trithemii 
in Chronico-Spanheimenfi his verbis : His temp 
ribus m ultip lie at i fuerunt Haretici in Bohemia , q 
*vulgo Foffarii nominantur, propterea quod in fojfis &lt; 
cccultis fpeluncis nofle conveniuntjurpitudincmfi \ 
differentia perfgnarum, more bejiiarum &gt; exercente \ 



- 1 

ECCLE SI ASTICA. 

* 

tfi Ecctefiam Dei & Miniftros ejus contemnmt , Sa~ 
amen fa irridcnt&gt; infinitosfcaturientes err ores. Cre- 
it hoc nefandiffimum bominum genus , & mirum* 
modum quotidii augetur , in tantum , quod nume~ 
4s eorum major novemdecim millibus fuit inventus + 
ed & nobiles &gt; atquepotentes quamplurcs in Bggno 
obemia ad eos turfiffimos tfareticos declinarunt , i 
tibus unus , Cbriflopborus nomine , Vir nobilif & 
ves , quadraginta florenorttm millia inter eofdetiL* 
xreticos pro eleetnojyna diflribnens , unas ex eis fa~ 
us eft . Ported , defcribic idem Author fuperlti- 
ones Sc execracioues , quibus illi Hxretici eos 
itiabant &gt; qui nefaria: illorum Seda: aotnen da- 
mt : Quicumque , inquic , in illam fecretam in* 
omittijocietatem cxoptat , primum diquo celebran* 
Cathotico Sacerdote Ecclefiam ingreditur , & flans 
angulo , velfecretodiqiio loco per totam MiffanL* 
&gt;rba qutidam contunteliofa ( qua nos propter infir- 
w exprimere non decet ) contra Sacrament A loqtti* 
rfubfilentio, cumintentione fibi a docente propo* 
a, quibiispoft/inemMiJfiecompletis , Mufca magw 
rporis advolat , & pennaritw ftrepittt fignificans , 
adejft prafentem , oris introitum petit j at verb 
w , ut ills os faum aperttit , ingreditur ilia 9 & bo* 
fpiritu diabolico impletur , efficitttrquc in ca Sefta 
ftus mirabiliter aftutits . Veritmjpfi Mvftam illam * 
&gt; D&lt;tmonem, fed Spiritum San&um effe conformant, 
ti in eos * tit veros ^fpoftolorum imitatores , ficut 
die Pentecoftes in illos quondam deftendens , era* 
tosfaciat &con/lantes ; & reverd non conftantes 9 
d pertinaces fiunt , nee ullis torment orum generibit* 
ftiis erroribus ad reffatufidem reduci unqttam potue* 

Jhumani 



) 





1O H I S T O R, I A 

hoiUs, miferam illam gentem deludebat * decipie* 
bat y & in ea turpifiinia Hserefi adeo confirmabati 
ut nee difputationibus nee fupplicHs ad Catholi- 
cam fidexn revocaripoflet. Sed, miffis Ulis im- 
puris & obftinatis Hae-rcticis , breviter nunc ex- 
pendamtis crrores , quos noonulliin Galliis Ssecu- 
lo Ecckfix dccimo quinto procudcrunt , quofquc 
Sacra Facultas Parifienfis Cenfuris confixit . 

1&gt;. Percenfc 3 qufo , juxta ordinem Chro- 
nologicum 9 illos errores in Galliis Sseculo Ecck- 
li decimo quinto fparfos, una cum Cenfuris , 
quibus a Sacra Facukatc Parifienfi fucruntpro- 
fcripti . 

M, Pluribus erroneis propofitionibus, quas 
S^culo XV.conbdt Sacra Facnltas Parifienfis, oc- 
cafionem dedic acerrima ilia aemulatio, qua: exti- 
tit Parochos , feu Presbyteros Speculates , inter 
& Religiofos Mendicantes . Parochi (iquidem,fu8 
jurifdidionis retinendae tenaciflimi^Religiofis M6 
dieantibus tiegotium faceflebant , & ne juribus ac 
privilcgiis ^ qua: ipfis Romani Pontificcs concede- 
rant y fruerentur &gt; onin^m conatum & induftriam 
adhibebant . Versa vice, Religiofi Mendicantes 
pro defenfione jurium ac Privilegioruoi fuorum-i 
itrenue deccrtantes , Parochorum jura iinpete- 
bant 3 torumqqe jurifdidionem pro viribus ele- 
vabant . Inter illos, F. Joannes de Gorelfa , Ordinii 
IF. Minor-urn y anno MCCCCVI i i.in A&u , ut vo- 
cant , Vefperiaruni , quern in Academia Parl 
fienfi propugnavit , has quinque propoikionei 
tuendas fufcepit . Primo y quod Saw amentum Panl 
tentirt nibil agit in habente gratiam virtute Sacra 

mtnti uia iawamnwm P&nitenti# non 



ECCLESIASTICAL 201 

ncipaliter, niji* cxpulfiwcm culptf. 2. Quod debit& 
\fcjfus non poteft obligari &gt; ut iterum confiteatur ea~ 
npeccata. 3. Quod Curatis non competit , ut ta+ 
flint 3 pr medicare , confejjlire , extremam Vnftio- 
j n dare, Sepulture dare, Decimam recipere. 4. Fra- 
bus , feu Rgtigiofis Mendicantibus competit princi* 
J itls , &lt;vel eJJentialiAs pradicare , Confejjiones an* 
e , qudm Curatis . 5. Quod Curatis babentibus 
icienter aliunde , non licet recipere Decimas ad 
m proprium , immb facrilegiitm committerent 
is quinque Propoiitiones damnavit Sacra Facul- 
; Parifienfis die a.menfis Januarii an.wccccvi 1 1* 
egitquc prxdidum F. ]oanri*m de Corello ad Pa- 
lodiam dccantandam , ut videre eft apud Egaf- 
m, Bulaum Tomo v. Hiftoria Vniverft&atis P4r/- 
nfls ad annum MCCCCVIII. pagaSp. 190. & 191. 
&gt;nnulli alii Rcligiofi Mendicantes ]oannis de Go* 
lo veftigiis infiftentes, atque Parochorum Jura 
Hierarchiam Ecclefiafticani labefaftare molicn* 
;, ab eadem Sacra Facilitate Parifienfi fuerunt 
mnati; videlicet ]o*nncs Sarrazin , Ord. FF.Prg* 
;atorum , anno MCCCCXXX. Nicolaus Quadriga* 
is , Ordinis Eremitarum S. lAuguftini , annp 
CCCXLII. ]oannes Bartholomews, Ordinis FF.Mi* 
rum, anno MCCCCLI. Joannes Meunicr, Ordinis 
Pracdicatorum anno MCCCCLXX. Joannes .Angdi* 
rdinis FF. Minor urn-, annoMCcccLxxxm.Cou-* 
ium etiam Batileenfe damnavit feptem propofin 
&gt;nes j quas quidam ex Ordinibus Mendicantiunn 
digiofi homines in Taurinenii prxfertim Sc 
ienfi Dioecelibus anno MCCCCXLIII. docuerant 
pracdicarant , quarum prima his verbis conce* 
a erat : Parochiani mn tenentw de jure DQmlnmA 

diebi* 



aoz HISTORIA 

diebus & folemnibus Miffas in prop riis Ecclefiis J&gt;. 
rochialibus audire , fed ubiprofua devotione malu 
Tint &gt; p rtftermijfis fuis Parochiis y neque b&lt;ec liben 
ipfts adimi poteft a Synodaiibus Conftitutionibus . S 
ciinda : Parocbiani fins Curatis illis diebus non t 
nentur ad oblationem faciendam , fed in votuntatc 
dantis eft cui velit , obtationemfacere . Tercia: C 
noxius quavis caufa ut Miffas celebrari curet pro s 
vis, & defunfilis , nonfatisfacitdebitofuofiperC 
ratnm Sacerdotem id fieri curet &gt; quoniam rations 1 
neficii ad id eft cbligatus * Qiurca : Decimarumfa 
tio , etfi de praceptofit , non tamen de prtcepto eft( 
fit fohenda : Liberum igitur eft omnibus s cui &lt;ueli\ 
easfolvere , vel in opera pietatis pro ar hi trio imp 
dere . Quinta : Morientes in habitu & Profefflon 
Ordinis Minorum&gt; ultra annum posnas Purgatorii ; 
patiuntur : quoniam B. Francifcus ex divino Priv 
gio quotannis ad Purgatorium defcendit , Profe 
refque omnes Jm Ordinis ad Calum fecum deduc 
Sexta: Fratres Mendicantcs , etiam non prafent 
Ordinariis , omnium Confejjiones audire pojfunt , 
/jui apud eosfunt confejfi, non tenentur etiam feme 
anno confiteri proprio Sacerdoti, nee petere confit 
di veniam . Poftrema : Epifcopi Diacefani , etian 
fuis Synodis , non pojfunt fibi refervare abfdutio 
tliquorum criminum , prater cafus in ^ure expref 
Ha$ Propofitiones ut falfas , erroneas, fcanda 
fas , & Sacrae Hierarchic perturbatrices profc 
pfit SynodusBafikcnfis Dccreto edito pridie L 
Februarii anni MCCCCXLI v.ficut rcfert *dugufti\ 
Patricius in Hiftoria Conciliorum Bafileenfis 
Florentini Cap.cxxxvu. His erroribus occai 

r utmo^ 



ECCLESI ASTICA. 2O$ 

ter Presbyteros Saeculares , feu Parochos , & 
jligiofos Mendicantes ferbwit aemulatio , quaoi 
omnino tolleret Sixtus IV. Pontifex Maximus , 
concordiam Religioforum cum Clero ftabili- 
:, Diploma Pontificium annoMccccLxxvm, 
videre eft apud Odoricum Bgynaldum ad hunc 
num , dedit y cujus hie tenor eft : Parochiani 
cerdotes de ctitero non dicant, a Mendicantibus b&lt;e- 
r t&gt;s procejjijje , cum in veritatc fides noftrafit illumi- 
ta , & Ecclefia exaltattper eofdem , &pr#fertim 
r Ordines Pradicatorum , & Minorum , ut jurtL* 
lantur 9 Fratrts Mendicmtes non pradicent &gt; po 
los Parocbianos non teneri audire MiJJam in eorum 
roc hits diebus ftftivis , & Domini cis y cum jure 
ccwtum , illis diebus Parocbianos teneri audire^ 
/Jam in eorum Parochiali Ecclefia y nifi for fan ex 
tefla caufa ab ipfa Ecclefia fe abfentarent , quodquc 
im nee Fratres , nee Curati inducant aliquo modo 
icos ad eligendam fepulturam apud cos, &* beni ca- 
ant propter p&nas &gt; quas imponunt Canones , CUWL* 
liber um . Etiam ipfi Mendicant es defiftantpradi* 
e, quod Parocbiani non fint obligati &gt; faltem in* 
fchate , proprio confiteri Sacerdtfi , quia de jurc^ 
etur ParochianuS) faltem in Paftbate, proprio con* 
?ri Sacerdoti ; Per hoc tamen ipfi Fratres Mendi- 
ntes non cenfeantur exclufi, quominus fecundunu 
is lommunis y &privilegiorum eifdem concefforum 
pofitionem , Confeffiones audire , & panitentias /* 
ngt re valeant . Etiam de catero inter ipfos Fratres 
endicantes, & Curatos , quoad effettum prxdicandi, 
oras cantandi, & ctwpanas pulfandi ,fervetur con* 
ttudo tntiqua ...... .. Etiam ipfi Fratres in fer- 

mibus nQn fatrabant Prrtlatis 9 & 



164 H I S T O R I A 

cbialium Ecclejtarum , necpopulos afuarum Icclefia 
rum Parochialiiim , frequentia & acccffu abfltahan; 
five retrabant quoquo modo Utinam ! huic Pont; 
jScio Diplomati*quod ad tollendum rixarum inte 
Miniftros Alraris fornentum fapientiffime edicut 
eft , parerent oinnes tarn Religiofi , quam Pre 
byteri Parochiales , &punirentur illi , qui etian: 
nutn rixas fovenc , eis fovendis calamum acuun 
veteres Ordinum Religioforum difcordias nov 
quotidie libellis , & hiftoriis refricaut & cxafp^ 
rantj Regularium Privilegia a Sanda Sede coi 
cefla, & non revocata , tanquam contraria E&lt; 
ckfiafticas Hierarchic impugnant, quodque gr; 
vius eft , in vulgus /parguntpropofitiones ab Al&lt; 
xandroVIII. profcriptas, ^ his verbis conce 
tas : Confeffiones apud ^eligiofos fatta pkraqut 
vdfacrilegtf funt , &lt;vd invalids . Parocbianus p 
teft fufpicari de Mendicantibus , quf elcemofynis co\ 
wunibus wvunt 9 dc imponenda nimis levi & incc 
grua Ptenitentia&gt; feu fatisfattione , ob quajlum , J 
lucrum fubfidii temforalis . Sed^ mifsa ilia Par 
chos inter & Religiofos Mendicantes invidio 
lite, quae enatis hinc indeerroribus occafioaem 
dedit , alios percurramus errores &gt; quos Sascu 
XV. damnavit facra Parifieiiiis Facultas . Am 
AiccccLxxxvi.damoavit Facultas Parifienfis 
3:. Aprilis duodccim propodtiones joannis 
tband, Minorite Byzunciaij qui inter cameras all 
ineptias aflcrebat, Jocum, e quo Lucifer &gt; ob fup&lt; 
biam ^ dejefius eft , Sando frandfco fuiflc praej: 
ratum, & ab illo,in premium ejus humilitatis,q 
omncs alios Sandos fuperavit , cfle occupatum 

ettc aiterum Chriituai , 



I ECCLESIAS TICA. 205 

| n Filium Dei, ejus conccptionem per Angel-um 
1 itri ipfius finite prardidiam , non feciis ac Chri- 
I Domini conceptio fiat B. Maria Virgini per 
I igelum nunciata: S. Franciftum quocannis iiij 
I rgatorium defccmdere, inde qus omnesfui Or- 
liisProfe fibres eruerc & in Cshun deducerc^, 
I nfeaisacChriilus Dominus aicendeus in Car- 
I n PatriarcharuiTi animas e Limbo ereptas fc- 
I m perduxic . Has * & fimiles ineptias , duode- 
n propoiiciottibus coteutas^damiuvic Parifienfis 
cultas , qua? etiam eodtm anno , feu die fexta 
lii anni MCCCCLXXXVI. profcripfit nov 7 em pro- 
iitiones joannis Lallier s ejufdcm Facultacis Pa- 
ienfis Theologi Liceatiati^ quinegabat Romani 
aitiricis Primatuni, poteftacem & jurifdidio- 
m Epifcoporurn , quibus iimplices Presby teros 
uabac 5 coeubatum Sacerdotum, Canoaizatio- 
;n Sandtorum, praeceptum jejunii tcnaporc Qu,^ 
igefimali obfervandi , & perpetuitatem ccic- 
Romanae , quam , a cernpore Silveftri Romani 
-atificiSj non Ecclefiam :^efu Chrijil , led Cajaris, 
pellari deberc , impie eftuciebat His erroribus 
debat Joannes Lallier , plus iiciei tribuendum^n 
n eflc Vitis Saa&ortuio 3 quim Chronicis Re- 
m Francis ; & potius credenduin die, Sandum 
nunc cum Lucifero pceiiis lioferni eilo 
3 quam eum nunc in Ccelis occupare lo 
rn , a quo Lucifer poit fuum lapfum ad Jafer.os 
prxcipitatus . Alias Cenfuras&gt; quas Sa^culo 
culic Sacra Facultas Pariiienfis contra Aftro- 
giam judicianam , contra Orationem fuperfti- 
)fam adversusPeikni , & contra quafdam pro- 
)iitiones de Incarnatione &gt; ttfctt Egajpifs Bul&ns 

Tomo 



2Q&lt;J HlSTORlA 

Tomo V. Hiftoria Vniverfitatis Parifjenfis y ubi eas 
fi tibi per otium liceat , legere poteris . tik autn 
taxar velim obferves,Sacram Facultatem Pariiien 
fern fub finem S^culi X V. feu anno MCCCCXCVII 
Statutum edidifle , quo vetuit , ne quis deincep 
publicefuftineret , Mariam Virginem finite con 
ceptam in psccato Original! , fancivitque , aemi 
nemin pofterum in finum Academic & prascipu 
in Ordinem Theologorum aflumptum iri,qui noi 
juraflet, fe immaculatam B. Maria Virginis Con 
ceptionem propugnaturum, ficutjpoft Jritbemiw 
in Chronico Spanheimenfi , refert Egaffius Bulau 
Tomo v. Hittoriae Univerfitatis Pariiienfis a 
hunc annum MCCCCXCVII. Pag. 815. Ex quo, u 
obiter dicam , facile refellitur Lm as 
qui in AnnalibusFF. Minorum aflerit , 
Scotum Minoritam, qui S^culo XIV. floruit , fui 
difputationibus pellexide Univerfitatem Pari 
fienfem ad condendum illud Decretum , qu 
cavit,ne ad ullos Gradus Scholafticos admitterc 
tur, qui priiis non juraflet, fe defenfurum Beatan 
Virginem Mariam a primigenia Protoparenti 
labe fuifle prorfus immunem . In hac j inquanLj 
narratione Lucam JPadingbum rem acu non teci 
giflc , & conditi illius decreti tempus non reft 
indicate , facile evincitur. Primo A quia mo; 
laudati Trithemius y & Egaffius BuUus hoc Sacri 
FacultatisParifienfis Decretum de propugnand 
opinione Conceptions immaculate Maria Vir 
ginis referunt ad annum MCCCCXCV 1 1 . ac fubin 
deapcrteinnuunt , illud longe poft ]oannew $u 
turn fuifle publicatum, cum Joannes Scotus ex ha 
vita migrarit anno MCCCVI 1 1. Pr*tcrca , hoc T ^ - 



\- 



ECCLESIASTICA. 2OJ 

turn Facultatis Parifienfis de tenenda fentenci^ 
nceptionis Irnmaculatse Marine Virginis editum 
utaxat fuit poit Concilium Bafileenfe 5 quod 
ebratum fuit anno MCCCCXXXI. In eo fiquicieai 
creto, ut videre eft apud Egaffiuw EuUum loco 
i citato , Dodores Faculutis Parifienfis 
jent : Qu&ftntentia ( feu de Conceptions 
ginis ) paucos foft annos m Sacra Baftteenfi ple- 
io Concilia fojt longam ejus qua/turn is difputatio- 
^ygra^ijjimam^ue dtlibcrationem&gt; Spiritu Santto 
rirante placuit , ut earn tandem dottrin&m y qu&lt;& 
itljfimam Dai Genitricem Mariam , cum concipe- 
4T , ab omni prorsuspeccati originaKs labe y fpe 
7 finguUrique Dei gratia fuijj e liber am ajjerue- 
& dociterit, tanqitam piam &gt; Ecclefiaflico cultiti, 
?/ Catbolica , retta rationi , & Scripture Sacra 
j ab omnibus Catholicis approbandam 9 am- 
& tenendam definierit &c. Ex quibus 

I" bis Sole ciarius patet , hoc Sacra; Facultatis 
ifienfis Decrctunvietenendaopinione itnma* 
atae Conceptionis Maria Virginis fuiile edicum 
I cclebrationem Concilii Balileenfis &gt; adeoque 
it obitum joannis Scoti , cum Bafileenfe Conci- 
lin, utmox obiei vaviinus inciictum fit anno 
3ccxxxi.& Joannes Scotus vitafundus iic an- 
u wcccvi 1 1. Tertidj fi Facukas Parifienfis jarn-&gt; 
S ;ulo XIV. alumnos fuos adfieatiflimx Virginis 
I maculatam Conceptionem propugnandam ob- 
t .nxiUet &gt; omni procul dubio Petrits de ^lliaco 
i Traftatu edito contra joannem MontefonunLs, 
3 miinicanum , Sacr^ Facultatis Parifienfis Do- 
I &gt;rem Theologum , cujus quatuordecim propo- 

(ones contra opinioaem de Immaculate Con- 
v 



268 H I S T O R I A 

ceptione Virginis Maria damnavit Sacra Facult 
Parifienfis, abfque dubio , inquam , Petrus de ^ 
liaco in hoc Tradatu objieciilet Montefono folei 
nis violationem Juramenri , quo Academia Pa 
iienfis fuos alumnos ad piam opinionem de Ii 
ttjaculata Dei-par Virginis Conceptione prof 
gnandam adftrinxillet . At ne feme! quidetn 
nuit Petrus de ^illiaco , aliquod Sacrae Faculta 
Parifienfis Decretum , aut Juramentum editum 
aut praeftitum fuiife ^ immoquseftionem hanc i 
utramque partem ea tempeftate in Academi 
Parifienfi probabilitcr ventilatam fuifle ape 
fignificac . Id etiam evidepter fupponit Facul 
Parifienfis in fua Cenfura , qua jaannis Montej 
decimam propofitionem dimnzttanquamfalfi 
fcandalofam ,piarum aurium offenfivam , & pr&lt;eft 
ftuose ajfirtam : non obftante frobahilitate qtttfj 
nis , Utrum Beat a yirgofucrit concept a in pecc 
original* ? Quae verba plane indicant , tune li 
rum fuifle Sacra? Facultatis Parifienfis alumnis 
ifla quasftione probabiliter in utramque partej 
difputare, ac proinde nullam adhuc Sa^culo X 
Juramenti formulam de piaopinione Immacul 5 
&lt;jConccptionis Virginis tenenda Baccalaureis t 
Dodoribus Theologis fuifle a Sacra Faculta n 
fParificnfi praefcriptam . QUJB cum ita fint , ne 
non videt, hallucinatum fuiflfe Lucam Wadingb i 
/dum in Annalibus FF. Minorum fcripfit, ]oan 
Scotum fua difputatiooe impulifle Sacram Fa - 
itatem Parifienfem, ut religioncm Juramenti, &lt; * 
propugnanda pia opinione Immaculate Coi &gt; 
jptionis Maria Virginis , fuis alumnis impone &gt; 
cum tainen id foltia* -^ncigerjic ionge poft c .- 

i a 



ECCLESIASTICAL 

m Scott, hoc elt , anno millefimo quadringente- 
no nonagefimo feptimo . 

D. Hunrc Anachronifmutn , quamvis haud 
yem, Luc& JPadingbo* gloria fui Dodoris fubti- 

cxtollendas percupido j ultrd condonemus ; &c 
riem refumamus errorura &gt; qui Sxculo XV. fue- 
nt ab Ecclefia profligati. 

M. Multierrores ia Goncilio Conftanticn- 

practer VvicleffiftarumA Huflitarum Haerefes, 
srunt damnati , inter quos primum illos refe- 
m,in quos Mattbaus Grabon , Ordinis Prsedica* 
rum Profeflbr, Conventus Vvifmarienfis y Mar- 
3urgenfis Dioecefis , Ptovmcix Saxoni*e , lapfus 
t , duni Fratres vita Cvmmunis y feu eorutn Infti- 
turn, quinulIamRegulam &gt; nullumque Qrdi 
:ni ex approbatis ab Ecclefia profefli vivebanr p 
mio sftu impugnavit . Erant autem errores ex 
rabonis libro excerpti viginti quinque , quos hie 
igillatim recenfebo. L Praprietas tcmporalium 

cHlari ejfentialiter eft annexa.II.Nul- 

fine feccato poteft Hind abjicere , qua retento M 

convenient^* vivere fecundum Jlatttm 
I. Omnes peccant y qui bonafuafiwpliciter in 
ofynam largiuntur propter Cbriftum IV. 
tionem omnium propter Cbriftum nullus 
*eft extra veras fyligiones manendo fine peccatv 
ortali : & dico veras I(eligioncs per Sedem idpo* 
ilicam approbatas . V. Papa non poteft difpenfarc 
im $acttlaribus,ut omnibus infingulari caretnt.VI* 
i Papa poflet alicui concedcre, hoc , (unc poflet ei 
mcederepropriavitAfubtraflionem, quodtft con* 
&lt;a Praceptum Decalogi : Non occides . VII. J^//- 
ofus non poteftfine peccato mart all abdicare volun* 

Q tatetn 



210 H 1 S T O R I A 

tat em babendi communia , quando a flu talia non I 
bet . Vlli. Quod aliquisfit voluntarie pauper prop, 
Cbriftum&gt; in Saculo manens , omnino nihil habendo 
fingulari &gt; necetiam ipfam voluntatem babendi p 
prta &gt; includit omni tempore contradittioncm . J 
Nullus potejipaupertatis confilium meritorit obj 
ware , nififuerit in ftatu Spirit ualis prfe8ionis &gt; J 
vera R^ligionis Dico autem veram Rgligioneri 
fecundo modo diftam Rgligionem . X. l^eputante. 
benl facere affumendo paupertatem , qua eft Sal 
toris con/ilium y rewanendo in ftatu faculari , / 
cant mortaliter XL +dbdicare ownia , etu \ 
propter Chriftum &gt; nifi veram & approbate \ 
Jtgligionem ingrediatur , eftjibi &fuis&gt; quorum 1 1 
fibi incumbit , vitam fubtrahere ; quod eft bon i 
dium committere tot bominum , quot ejus cur a m \ 
duntur . XIK Credentes fe mereri vitam Aternam i 
abdications y credunt fepoffe mertri vitamatern I 
mortaliter p eccando . X1I1 Effundi omnes opes {i \ 
ab his 9 qui volunt infxculo manere &gt; reducitur t j 
immediate ad illndpraceptum i Non occides* &gt; ii 
Dicens omnia meritoric effe abjicienda propter C fl 
ftum , remanentiinfxculoy eft b&reticus jitdica* u 
XV. Julius poteft weritorie & fecundum Deum K 
paupertatis, & c aft it at is confilia extra * 4 
approbatas Bgligiones manendo, adiwplere . } J 
Tria Salvatoris confilia fie Junt concatenata , ui i 
faupertas meritoria , in quantum eft Salvatoris c ft 
liuniy invemtur , oponet ut neceffarib alia duo , li 
cet Caftitas & Qbedientia inveniantur , qua a u 
fertate feparari non poffunt * XV1L Matrons $ 
mulieres communem vitam ducentes , infirnul *n 
Vftor antes , Begutta vulgar it cr nuncupate , quoj w 

f 



ECCLESIASTIC A. 211 

e errores non tenentes ant pr&dicantcs &gt; feu alias de 
*oribus vel haretica pravitate non fufpetia, aterna 

y- 

mnationis funt filia &gt; & earum flatus eft prohibits 
damnatus . XVIII. Peccant , quip ropria fua refi- 
ant , notfintr antes I\eligiowm approbatam . XIX. 
licet Presbyteris y & Clericis commnnem vitam 
:ere&gt; nifi in Rgligione approbata , fubpcenapeccati 
rtalis . XX. Peccant omnes , qiti fovenc confilio & 
Kilio communem vitam ducentes extra Rgligionem 
irobatam . XXL Excommunicati funt omnes com- 
nem Vitam ducentes extra Pgligionem approba- 
y. XXII. Similiter excommunicati funt illi , qui 
am communem extra figligionem approbatam du- 
\tibus prabent eleemofynas . Et qui tales fovent 
filio & auxilio , vel defenfione , jimiliter flant & 
*&gt;t in ftatu perpetua damnationis : & nifi de ejuf- 
diexceffibus eorum magna contritioneposnituerint , 
Warn aternam n&n poffunt pervenire , nequefalvi 
*manere . XXIII. Omnes vitam communem ducen- 
extra Rgligionem approbatam , funt illi , a qui" 
r Salvator nofterpracipit ejfe abftinendum, & tan- 
zm a falfis Prophet is attendendum . XXIV. &gt;uili~ 
faciens contra jura Canonita peccat mortaliter . 
iV. Nullus corpore validus , abfque communi uti- 
ite & neceffitate potefl extra veras Bgligiones fine 
^ :cato eleemofynas Cbrifli Fidelium tollere . L-ix vi- 
1 iti quinque Mattbtfi Grabonis propofitioncs ad 
I )ncilium Conftantienfc delate , agentibus pr- 
f pue Petro de *4lliaco , Cardinal! Camcraccnfi , 
f Joanne Gerfonio , Academic Pariiienfis Cancel- 
no , damnata; fuerunc , quaedani uc hsercticac , 
x uterroneae , nonnullas uc fcandalofx, & pla 
in aurium offenflvx. Cui Sententix Mattbaus 

O i Gra~ 



H i s t o R i A 

Grabon fummi reverentia fc ultrdjfubjecit , fuc 
que errorcs revocavit aflerendo fc eamdem fide 
& dodrinam tenere in omnibusjquam Sanda M 
tcr Ecckfia tradidit & firmavit . Ejus revocatL 
& Cenfur* his viginti quinque propofitionibus 
Petrode ^illiaco , & Joanne Gerfonio inuftx , hab^ 
tur inter ipfius ]oannis Cerfonii Opera Toino 
Editionis Parificnfis anno MDCVI. pag. 624. 
Editionis Antuerpienfis anno MDCCVI. pag. 4 

.& 47- 

Eamdcm zcMatth&Hs Gr abort fortcm in Cc 

cilio Conftantienfi naSus eft Nicolaus Serurarii 
Ordinis Eremitarum S. *AHguftini &gt; cujus crroi 
circa admipiftrationcm Sacramentorum fadar i 
a Prcsbytcris Concubinariis , circa cultutn S; 
dorum , contra pcenitentiam , & advcrsus Pa \ 
chos 3 atque Canonicos Regulates Ordinis Sai j 
*4ntonii Abbatis , fuerunt in praedifto Cone 
damnati, &poftea a Martino V. Pontifice Ma 
mo 3 qui Cenfuram, quam in errores Nicolal $t 
rarii tulerant Patres Concilii Conftantienfi , 
Pofitificia audoritate confirniavit,eumq; ad p 
nodiarn , &. errorum abjurationem compulit . i 
autem errores , quos in Belgio difleminavit N - 
laus Serurarius^quofqiMartinus Krefert in fuo 
plomate &gt; ad ittos potiffimiina reduci poiTu 
In primis, docebat tyicolaits Serurarius , quod &lt; i- 
ritas eft ad Deum & froximum , & non ad fc iff 
Secundd , quod Deus non remifit , neque remitte ) 
fotcfi culfam feccatori abfque pr#via contriti 
Tertidj quod Presbyteri fublici concubinarii non i* 
bent auftaritatem tfeufotefiatem abfolvendi pecc &gt; 
rem , & peccator confeffus Sacerdoti publico co * 

I ** 



I EcCLfcSIASTICA* 213 

I ario recedit abfque abfolutione . Quarto , quod 
E ttioncs & preces Miffales talium Sacerdotum pu- 
i comm concubinariorum , funt nullius valoris , c&* 4 
j Ifieper tales concubinarios celebrate? pro defunftis , 
- vwis , funt nullius valoris , & Accent mortali-* 
illi , qui per Sacerdotes concubinarios Mijjas ce 
rari faciunt , vel illis inter fant . Quinto , quod 
Ides non teneantur femel in anno confiteri fuo pro- 
o Curato&gt; quia I(eligiofi prxfentati font proprii 
cerdotes & veri Ctirati . Sexto, quod mulieri non 
opus purificari , quinimwb , hoc , ftilicet purifi- 
r/, eft judaizare* Septimo , qubd Oratlo non de- 
t dirigi , nifi ad Deum folummodo , & non ad San- 
is . Odavo , quod defsrre honor em feretro B. *An- 
ill tdbbatis erat crimen idololatri& , & quod illi , 
/ dant ad comedendum porcis bajulantibus campa- 
dam Beati ^ntonii ^fbbatis , peccant mortaliter . 
is duobus Viris Religiofis , Mattbao Graboni , & 
icolao Serurario , quorum crcorcs in Concilio 
lonftantienfi fucrunt damnati, adjungi meritd 
f sbct Joannes Parvus , cujus itidem errores in co- 
em Concilio Conftantienfi confixi funt . 
p D. Quis eft iftc Joannes Parvus 9 cujus cr-^ 
&gt;res damnavit Concilium Conftantienfe ? 

M. ]oannes Parvus fuit natione Norman- 
us^ThcoIogusParificnfis, vcnalishomo , &in- 
caii ad aflentationcm fede projedi . Hie quippc 
orribile parricidium, quod, ut in Colloquio 
rimo obfervayimus , commifit Joannes* Burgun-* 
i Dux , qui Ludovicmn &gt; Ducem Aureliancn- 
:m f Caroli VI. Galliarum Regis fratrem , ae Pa- 
ruelcm fuum , immani prodicione occidi cura-^ 

parriQi4iuai fum- 
Q 




214 HlSTO&IA 

ma impudcntia defendendum fufcepit , & quo 
graviuseft, ut illud parricidium vindicaret, aufi 
dl occifi Ludovici , Aurelianenfis Ducis 3 fatnam. 
canino dente profcindere , ejufque manes crud&lt; 
Jius infedari, quam fuerat iilius corpus a Sicarii 
confofliim . Inter caetera crimina , qua: iinpeg 
occifo Lndovico , Aurelianenfi Duel , & quibi 
eum infamarc ftuduit , hoc unum inftar omniu; 
fuit , quod dicerec , Ludovicuw &gt; Ducem Aureli 
nenfem , Galliarum Rcgnutn , diim viveret , aff 
ftafle, cum adhibuiflfe Magos , variafquc incai 
tationes ac (acrilegia , ut Carolum VL Galliarum 
Rcgem de medio tolleret, & ad id cxequendui 
foedus cum Anglix Rege pepfgiile , graviaquc 
excgifle veftigalia, ut, e (olio decurbato Carolo P 
furnma ipfe rerum folus ia Regno Gallise potin 
tur . x hoc crimiae ( faiso tameu , & perperai 
occifo Ludovico Duci Aurclianeafi impado ) tai 
quam ex jafto Apologise pro ^Joanne Duce Bui 
gundiae adornatie unico fundameato infereb; 
Joannes Parvus &gt; non folum poena dignum noo e( 
Biirguadi3e Ducem 5 quod Ludovic urn , Duccm Ai 
reiuaeniem , occidiiiet , fed potiiis gratia , h&lt; 
nore , divitiis, aliifquc praerniis cumulandum, tar 
quam tyrannidis depulforem , & tyranui pcrea 
ptorem . Earn in rem farnofum libellum , cuit 
tulus : ^fujlificatio Duds Burgundia compofuic , i 
quo odo momentis , qua? ipfe Feritates vocabat 
probandum fufcipit , fas efle ac merkorium cuil 
bet homini privato propria audoritate tyrannui 
occidere, ac fubinde laude, nou vituperio dignui 
eUe Ducem Burgundij^, qui idfacinoris inpcrf&lt; 
ua Ducis Aureliancnlisperpetravcrat . Manlit al 

qua 



ECCLESIASTICA. 

iandiu abfque Cenfura , ob fummam Burgundies 
ucis potentiam y deteftandus libellus ^oannis 
arvijfcd tandem a/acra Facultate Parifienfi da- 
natus eft Sententia in ipfum lata die xxi 1 1. Fc- 
-uarii anni MCCCCXIV. & publice promulgate 
e xxv. ejufdem menfis & anni . Hujus a facra 
tcultate Parifienfi ferends Sententia:, qua? ab 
rajjio Bultfo edita eft in Hiflona Vniverfitatis Pa- 
fan/is y ad annum MCCCCXV. Promotor fuit ]oan~ 
s Gerfonius,ejuCdcm Academic digniffimus Can- 
:llarius , qui ex libtojoannis Parvi novem Afler- 
ones excerpfit, quas cum Cenfura Facukatis 
arifienfis legereeft Tomo i. Operum ejufdem-* 
erfonii. Hunc librum etiam Joannis Parvi damna- 
int eodem anno MCCCCX i v. Geraldus de MontiLJ 
ctito &gt; Epifcopus Parifienfi s, Si P. Joannes Poleti 
la^reticaj Pravitatis Inquiiitor , Ordinis FF. Prse- 
icacorum^quorum Cenfura ciim Burgundia: Dux 
cquicfcere aollet , res ad Synodum Conftantien- 
:m delata eft ,, agente ]oannc Gerfonio &gt; Parifienfis 
icademix Cancellario &gt; & Galliarura Regis Ora- 
ore* Nihil intentatum reliquit Burgundia: Dux * 
it damnations Sententia a Facultace Parifienfi in 
ibrurn \oannis Parvi lata , quae in bujus Duels op- 
)robrium & dedecus vergebat , nulla & irrita de- 
;lararetur in Concilio Conftantienfi . Res in ea-&gt; 
Jynodo diii magna partium contentione hinc inde 
igitata eft , tandem Seflione xv. qu celebraca eft 
dievi.Julii anni MCCCCXV. Patres abfque ulla-j 
oieatione Audloris &gt; aut libri , ne quaeftio fa&lt;Si in- 
tempeftive agitata novas turbas excicaret , utquc 
Ducis Burgundia honori confuleretur,damnarunc 
we h^retjicajQ l|14 pfOp9fici9iacitt&gt; qua Joannes Par- 

Q 4 



216 H I S T O R I A 

*vus afferebat , quemlibet tyrannum p offe & deberz. 
Hcite &meritorie occidiper quemcumque Vaffallum. 
fuum 9 &lt;vel Subditum. His porro verbis Concili 
Conftantieniis Dccretum conceptual eft : Pr#c\ 
fua follicitudine volens base Sacrofanffa Synodus a 
extirpationem errorum & b&refum in diver/is muni 
partibus invaleftentium providere &gt;ficut tenetur , e- 
ad h#c collegia eft&ufer accepit,qubd nonnulla *4jjer 
tiones erronete in fide & bonis moribus , ac multipli 
citer fcandalofie , totiufque Hcipublictf ftatum & ordi 
nem fubvertere wolientes , dogmatizata junt , intc 
quas bac ^ffertio delata eft : Quilibet tyrannus pi 
tefi & debet licite & meritorie occidi per quemcum 
que Vaffallum fuum , vel Subditum , etiam per clan 
culares infidias y & fubtiles blanditias , &lt;uel adulatic 
.nes y non obftante quocumque prtfftito juramento 3 fe 
confaderat ione faftis cum eo, non expeffatafententia 
&lt;vel mandato judicis cujufcumque . iddversiis bun 
error tm fatagens h$c fanffa Synodus infurgere , e 
ipfum fitnditus toller e, prababita deliberations matu 
ra , declarat , decernit , & diffinit, bujufmodi dottri 
nam erroneam effe in fide & in mvribus &gt; ipfamquz 
tanquam hareticam 9 fcandalofam , & ad fraudes 
ideceptiones 3 mendacia &gt; proditiones , perjuria , vie 
dantem reprobat & condemnat . Declarat infuper 
decernit & definit y quod pertinaciter doftrinam hat 
ferniciofiffimam ajjerentes , fimt btfretici 9 & tat 
quam tales juxta Canonicasfanfiionespuniendi.Hm 
damnationis Sentenciam y abfque tamen nomine 
Authoris , in Concilio Conftantienfi lapatn , fts 
tim ac Senatus Parificnfis accepiflet , litteras R&lt; 
gias^triennio ante x dacas 3 die jfcilicet xvi. Mart 
anni MCCCCXJII. qiu^u^cxecunonem S 



E C C L E I A S T I C A. 217 

}ifcopo Patifienft , & a F. Joanne Poleti Fidei 
quifitore datae Galliarum Rex imperabat , ITLJ 
otnmentarios , feu Regelta Curia? retulit die iv. 
enfis Juiii anoi Mccccxvi.Hic fuit exitus, quern 
ndem habuic infauftus libellus pro vindiciis 
irgundias Duels a Joanne Parvi male confarci- 
tfus , de quo R plura fcire defideres 3 legefis To- 
um v. Hiftoria Univerfitatis Pctrifienfis, ubi Egaf- 
\s Bulaus omnia Documenta,feu Cenfuras, Ada* 
Monumenta , quac hujuslibeili a Joanne Pawi 
cubrati damnationem attincnt , Integra exhibet 
pag. 257. ufque ad pag.2^4. & a pag. 269* uTquc 
i pag. 3 04. 

D. Fueruntne alii crrores damnati la Con^ 
iiis , S^culo decimo quinto in Ecclefia cele- 
ratis ? 

M. Concilium Bafileenfe, quod habitum eft 
mo MCCCCXXXI. confirmavit in prima Seflione&gt; 
7icleffiftarum f & Huflitarum Hasrefum damna- 
onem faftam in Concilio Conilantienfi , & Sef~ 
one xxii. profcripfic quafdam propofitiones 
xcerptas ex libro De Chriflo & Ecclefia edito ab 
iuguftino de Rgma , Nazareno Archiepifcopo af* 
impto ex Ordine FF. Eremitaruni S* ^uguftini 
nter has erroneas propofitiones, quibus liber illc 
catebat Hae praecipue habentur . 1. Chriftus quo- 
idiepeccat) & ex quo fuit Cbriftus , quotidie pecca 
nt. Quam tamen aflertionem ^uguftinus de 
ton de Chrifti perfona , fed de membris eius 

sm 

ligere fatebatur^quae cum Capite unum Chri- 
tum effe aflerebat . Merito tamen hxc propofttio 
; n fenfu , ut ajunt , obvio accepu , fuit damnata * 
J. Non onwes Fideles juftificati , fm* membra* 

ctiri*. 



2, 1 8 HlSTORIA 

Chrifll , fed foil eietii 9 finaliter inperpetuum regna 
tun cum Chrifto . III. Secundum incffabilem prafcien 

fj JL * 

tiam Lei fumuntur membra Cbrifti , ex quibus con 
ftat Ecclefia 9 qua tamen non conflat nifi ex els , qu 
ficundun? propojitum eleflionisvocati funt. IV. No 
fitfficit Cbriflo uniri vinculo Cbaritatis &gt; ut aliqui eff, 
ciantur membra Cbrifti , fed requiritur alia unio 

V. Humana Natttra in Chrifto verti eft Chriftus : Hu 
mana Natura in Cbriflo eft perfona Cbrifti : Hatiofty 
fofitalis determinans Humanam Naturam in Chrifto 
nonrealiter diftinguitur ab ipfa natura determinata 

VI. Datura bumana affumpta a Verbo ex unione fen 
fonali , eft veraciter Deus naturalis & proprius 
VIL Chriftus fecundum voluntatem ere at am t ant urn 
diligit Naturam Humanam unitam perfona Ferbi 
quantum diligit Naturam Divinam . VIII. Sicut du 
fcrfon* in Divinisfunt aqualiter diligibiles , ita du 
Datura in Cbrifto , Divina & Humana , funt &lt;equ 
liter diligibiles propter perfonam communem.lX.^An 
wa Cbrifti videt Deum tarn clard & intense , qua. 
turn dare & intense Deus videt fe ipfum . Has pn 
pofitiones , & alias ex cadem radice pullulantes 
in prasdi&o libro contcntas , tanquam erroneas 
fide coofixit Synodus Balileenfis , Aucloris ver 
pcrfons pepcrcit ac praejudicare noluit , eo poti 
iimiim nomine , quod licet illius Libri Authoi 
feu tdtiguftinus de I(oma , ad fe fiftendum coram 
Patribus Concilii juridice vocatus fuiflet, caufi 
tamen abfentiae fuse allegaverat , & in aliquibi 
fuis Operibus doftrinam fuam ficckfias irrefr ag 
bill judicio fubjecerac . 

D. Hi funt igitur omnes errorcs , quos Si 
culo XV. fparferwiK Haeretiei 8c Novatores ? 



ECCLESIASTIC A. 219 

M. Prodierunt adhik Saeculo XV. duo alii 
[ovatores , quorum errorcs hie pra:tcnnittere_&gt; 
on debeinus . Primiis , quern jure merito Hsere- 
irchae Lutheri Prodromum appellare poflum , 
it Joannes tiychardus e Weftphalia fupcriore in 
ennania oriundus , facras Theologte Dofitor , 
ji , ficut poft Tritbemium in Chronico narrac 
wndanus ad annum MCCCCLXXIX. ad revocatio- 
im quorumdam articulorum , quos in Ecclefia-&gt; 
ormatienfi praedicaflfe ferebatur , per Fidei In* 
lifitorem coac9:us eft, ejus Volumina, ipfo infpe* 
ante , igne combufta funt , ipfe vero ad poeni- 
ntiam peragendam in Conventum Fratrum Ere- 
itarum S.*duguftini reJegatus, moerore brevi 
mfumptus obiit . Errores iftius Novatoris eo 
rdine recen/et Tritbemias in Chronico . Primus 
rticulus y quern fr&dicaffe ferebatur , fult , quod 
ralati Ecclefia non baberent auttoritatem condendi , 
d aliquid addendi ad ea qua Cbriftus & ^Fpoftoli 
xere y nec Summi Pontifices talem poteftatem a Chri- 
? acceperunt . Secundus *Aniculus : Nulli homlnum^ 
uantumcuwque fanfito , dofto , vel erudito licet ver- 
(i Cbrifti a & Evangelium exponere , & quod facra, 
:riptura non fit per fanftos Patrcs , eofpiritu inter* 
retata , quo primitus tradita &gt; & inftituta . Tertius 
irticulus fuit contra, Papam , ^ auttoritatem Cla- 
turn fan&a Matris Ecclefia, quia dixit , Indulges 
as nibil aliud efle &gt; qttam piasfraudes & deceptibnes 
briftianorum , eojque ftultos ejfi &fatuos , quipr* 
ndulgcntiis ^mam psrgerent , quas domi &gt; modo ft 
ffent vert contriti de feccatis fuis cum emendandi 
ropoftto invcnin potuifjent . Quartus irticulus ex 
nmo , quod mandata Eulefa f Pap* , & aliorunu&gt; 



H i s T Q R: i A 

Pralatorum nonobligant admortale peccatuw, 

quod non babeant auftoritatem legis condendtf . 

Quint us lArticulus , quod non fit , nee unquam fuerh 

originate peccatum^necparvulos in originali concipi 

neque propterea damnari , fe quoque nunquam origi 

nalifubjacuijjepeccato . Sextus ^trticulus fuit, 

omnes Presbyteri realiter fint Epifiopi , & 

foloque nomine & bominum injiitutione differ ant 

quodque Paptf 9 Epijcopi , Sacerdotes nibil conferan 

ad falutem , & fide y concordia & pace falvari poj] 

fine Sacerdotibus. Septimus *A rticulus : ^ejunium 

turn non fit a Cbriflo inflitutum &gt; non obligat nos a 

jejunandum : Ecclefia enim obligare non pote/l nolen 

tern in eo&gt;qiiod Chriftus non prceccpit, cum non habet 

aufloritatem Canones , & Leges condendi 3 ut in pr 

77/0 *Articulo . Ottavtts ^rticulus , quod extreme 

*Vnttio non fit Sacramentum , quia non per Cbri/lun 

fed per homines fit inftituta 9 fed Jit oleum , & w&lt; 

neat oleum 3 ficut anted fuit . Nonus *Articulus fuit 

cum nufqudm legatur, qued Spiritus Santtusprocedi 

a Filio infacra Scriptura 3 fed potius contrarium y pi 

tins eft credere cum Gratis fapientibus&gt;Spiritum Sat 

ftum aPatre tantum&non d Filio pro.cedere , qui 

Filius hoc dixit . *Alies quoque p hires ^rtlculos err 

neos pnedicajje perbibeiur , ficut de boris Canonic 

non dicendis , de nonfervandisfeftis , de continently 

Clericorum non fervanda , de benedittionibus rerun 

inanimatarum in Ecclefia, herbarum, luminum, aqu&lt; 

Vaforum 9 Veftiuni, &fimilium non curandis,& all 

T/nultQs 9 quos tamen omnes anno pr#fcripto , feu mi 

lefimo quadringcntefimo feptuagefimo nono , it 

Dominica Efto mibi, hoc eft , in Dominica 



ECCLESIASTIC A* 221 

oannis tychardi , qui in Germania Saeculo deci- 

10 quinto erroribus Hre(iarch Martini Lutheri 

rxlufit . 

Alterum habuit nefaria* fax Se&se Praecurfo* 
:m Sasculo decimo quinco in Hifpania Lutherus , 
idelicet Petrum de Ofma, feu Oxomenfis Theolo- 
ia? in Urbe Salmanticenfi Profefforem 3 qui anno 
CCCCLXXIX. virulentum librum vulgavit 3 in quo 
iter alios errores aflferebat , non a Chrifto inlii- 
jtam , fed ad hominibus invedam fuifle Con- 
:fllonem Sacramentalem , peccataque mortalia-&gt; 
na cordis contritione ; & pravas cogitatio- 
es fola difplicentia deleri . Hos , & alios Petri 
e Ofma errores ^Ipbonfus Carillus , Toletanus Ar- 
hiepifcopus , poit accuratum examen damnavit 
ita in ipfuni Authorern Sententia , quam paulo 
oft Sixtus IV. Pontifex maximus confirmavit 

ita Roms Conditutione v. Idus Augufti ejuf- 
,em anni MCCCCLXXIX. in qua declaravit * illas 
wopofitiones , per quas Petrus de Ofma , & ejus fe- 
\uaces fr&dili pertinaciter affirmare non vereban* 
ur , confejjionem peccatorum infpecie ex univerfalis 
Zccltfia Statuto, non Divinojure compertamfore, & 
leccatamortalia, quoad culpam & pcenam alter ius 
$&lt;eculi , abfaue confe/Jione , fola cordis contritione , 
navas verb cogitationes fola difplicentia deleri : & 
juod conftjjiofecretafit , necejjario non exigi &gt; & non. 
peraffa panitentia confitentes , abfolvi non deberc ; 
& fywanum Pontificem Purgatoriipanam remitters &gt; 
&fuper bis 3 qu&lt;e univerfalis Ecclejia/iatuit , difpen- 
fare non pojfe . Sacramentum quoque Panitentia , 
quantum ad collationem gratis 3 nature , non autenL* 
inflitutionis nwi , aut veteris tejiawenti exiftere , 



221 H I S T O R I A 

& alias , quas propter ear urn enormitatem ( ut ill! 
qui de eis notitiam babent , oblivifcantur earum , 
qui de eis notitiam non babent , ex prafentibus 
inflruantur in eis}filentio pratereundas ducimus,fal 
fas , fantta Catholics fidei contr arias , erroneas , & 
ftandalofas , ac a fidei veritate alienas&gt; ac Sanftorun 
Patrum Decretis & ^fpoflolicis Conftitutionibus con 
tr arias fore, manifeftam harefim continere difta auttc 
ritate declaramus &c. Teftatur nofter Dominicu 
Bannes Commen. in ^. 2.S.r/7ow4?Qu.i.Ar.io. Di 
fputatione de Ecclefia,libtosPetri de Ofmafimul cur 
Cathedra in qua docebat,in media Schola igni tn 
ditos comburendos;ipfum vttoPetrum deOfma co; 
fiam fiufle palinodiam decantare Tub tali verbo 
rum forma : Confentio Sanfika Matri Ecclejitf l\omt 
toft , & Sedi ^po/iolictf , & ore & corde confiteor 
me tenere illamfidem &gt; quam Dominus Sixtus Pap ft 
wodernus authoritate Ev Angelica & ^poflolica t( 
net , & omnes y qui contra bane fidemvenerint , d 
gnos aterna damnatione pronuntio . Eminentiifimu 
Cardinalis de ^guirre Tomo 3. Conciliorum Hifp^ 
ni& pag. 682. & fequentibus refert qusedam. 
fragmenta Conventus Tbeologorum apud com 
plutum anno MCCCCLXXIX. tempore XyftilP.P* 
px habiti , Praefide ^ilpbonfo Carillo, Archiepifcc 
po Toletano,contra Petrum de Ofma.lbidzm etiar 
inferuit Diploma Xyfli iy. quo damnantur errore 
Petri de Ofma , ac tandem obfervat , Petrum d&lt;L 
Ofma humiliter atque ex animo errores fuos eji 
raffe anno MCCCCLXXIX. ftatim acdamnati fuerun 
in Conventu illo Theologorum &gt; eumque aim 
immediate fequenti MCCCCLXXX. pie intra finum. 
Ecclefix Catholics clauiifle vit^ periodum , omr 

iin 



E CCLESIASTICA. 

iftra fidei fug fufpicione,fi quaolim fuerat,pror~ 
s deleta.Unde,inquitCardinalis deAguirre,nun~ 
tarn Petram de Ofma accenfuit Ecclefia Caulogo 
aereticorum , fed dumtaxat illorum 3 quicitra 
rnnaciam errarunt in rebus Fidei ac dogma- 
m Sed fatis hadenus de Haerefibus & errori- 
is , quibus S*culo XV. fuit infeftata Ecclefia , 
ximus . Nunc breviter attingere debemus cele- 
ern Conttoverfiam, qu* eodem Sseculo FF.Pra:- 
catores inter & jf^rancifcanos magnis animis 
nc inde agicata eft anno videlicet MCCCCLXI 1 1. 

D. In quonam potiffimum Capite fitaerat 
lebris ea Controveriia,qu Sasculo decimo quin- 
Dominicanos inter & JFrancifcanos vehementcr 
;arfit ? 

M. In eo prsecipue cardine vertcbatur tota 
lebris ilia Controverfia, quod FF. Minores acri- 
r contenderent^pretiofum Sanguine Chrifti Do- 
ini in triduo paflionis efFufum , & in terra jacen- 
m ab unione hypoftatica excidifle , & propte- 
:a culcu latrine indignum fuifle . Ex adverse 
F. Praedicatores c^ntrariam fcntentiam pro aris 
c focis propugnabant, eamque probabant audo- 
tate dementis yi. Pontificls Maximi , qui , ut 
iftatur Eymericus in Diredorio Inquifitorunu&gt; 
art. 2. Quseftionc decimi , ccrtior fadus a Nico- 
wRgfdli , in Aragonia: & Catalonia partibus Fi- 
lei Inquifitorc , Ord. Prardicatorum , & ad Car- 
linalitiam dignitatem poftea provedo, fuiflo 
juofdam in Civitate Barcinonenfi^qui palam pr- 
iicaverant , quod in Sanguine Cbrijti Jfarfo in Pa~ 
afceve non remanferit Divinitas , nee Sanguis illc-j 
rat deificatus . Habitofolemni Concilio Magijlroruw, 



HISTORIC 

aliorum peritorum virorum , mandavit per fita 
Patentee Litter as di&o Inquifitori , quatenus dilw 
vtrticulnm ut hxreticalem & erroncum facer et publ 
ce revocari , ac folemniter condemnaret . Etfic ipfe 
Inquifitor fecit &gt;in EcclefiaCatkedrali publid Barcm 
tie dittum tArticulum vere bdreticalem publice coi 
demnaudo . Hunc locum interpretando Francifci 
Pegna Commentario 35. ia Direttorium Eymerici 
haec habct : Vert velut Hceretictis , vel jam olim 
fanttis Patribus explofus videtur tails ^rticulm 
llli enim jttxta Catbvlicam veritatem aliud femp 
docuerunt : *dugujiinus fuper ^oannem Cap. i 
Traft. 47. lAmbrofiiis , & alii 9 quos refert Magifl 
Sententiarum Lib* 3, Diftintt.ii.parag. ficut Augi 
fiinus , & tradit luculenter S.Thomas ^.P.Qtttfft.y 
*Art. 2.& 3. Vnde commune eft & certiffimum Cath 
licorum dogwa,videlicit, quod fill us Dei ]cfm Chrifl 
nunquam dimiftt* quodfemel affumpfit, ac fibi unm 
Huic Controvcrfix Dominicanos inter & Fram 
fcanos initium dedrt J^co^Marchianus Minorit 
Vir alioqui pietate cximius,& concionator ferve 
tiffimus Jlle quippe,ut ttO&tutDermicius Tbtddfa 
Kiinorita , in lua J^itela Francifcana^ Brixia^ 
diexviu.ApriliSj qua? incidit in Dominicam 
Pafchse annoMccccLxn. apud populum conci 
nemhabens, aflcruit, in morte Domini noflri*}e 
Cbrifli quatuor faftas fuiffe feparationes,ftilicet *dr&lt; 
Wrt a Corpore , Sanguinis a Corpore , Divinitatis 
tiumanitate , & Divinitatis a Sanguine effufo , ; j 
fabitoteSanguinempretiofam intriduo Pajfionis t 
fufum\ &in terrajacentem &gt; ab unione hypoftatic 
.excidiffe , & proptered cultu latria indignum fuijj 
Quam fentCQdani 



I ECCLESIASTICA, 22,5? 

S. onaventura , ^ichardi de Media y dU , *A lexan* 
d\ Halenfis , & aliorum Dodorum Ordinis Mino- 
ri i , munivit ]acobus Marchianus . Perafta con- 
c me , alter Jacobus a Brixia , Ordinis Prajdica- 
t&lt; urn , in Lombardia Inquifitor , prasdictum J#- 
C( 4m Marcbianum in jus vocavit &gt; citavitque de 
fi refponfurum . Hujus eicacionis formam-* 
I as Wandingbus in Annalibus Minorum defcri- 
b eo tenore conceptani : Nos Prater Jacobus dc^ 
xiafacrapagina Profcffor^Ordinis Pradicatorttm&gt; 
I btfretica pravitatis Inquifitor in Lombardia & 
I eliajanvenfi a Sanfita Sede *dpoftolica conftitutits, 
| tri]acobo de Marchia Qrdinis Minorum , pruden* 
n feEiari. Quia nobisrelatu fide dignorum inno- 
r, quod poft monitioncm , qua tibi infinnavimits 
? omni reverentia 3 minus Catbolicc diflum , /)/&gt;/- 
item a Sanguine Cbrifti in Cruce pendentis fit/a 
Jefeparaiuw 3 hodie verb protervius id inpopulum 
rgere volui/ii &gt; id etiam , quod per Ecclefiam de~ 
\ minat um eft , contradictions di ft i tui , hxreticuwL* 
t sellans . Idea tenore prtefentium te requirimus ^ & 
5 &lt;nemus primb , fecitadb &gt; tertib y & peremptorio . 
hi torn in us tibi in virtute Obedientia , & fhb ex- 
wmunicationis potna mandamus , quatenus aut di- 
irn fententiam revoces , ut erroneam & haveticam, 
tequam de hac civitate recedas , aut coram nobis 
fide refponfurus compareas eras in mane ante baram 
irtiarum in Conventu S. Dominici de Brixia refiden- 
t noftrg: affignantes tibi ditfum terminum pro primo, 
cundo, tertio, & peremptorio termino , ac Canonica 
onitione: alioquin&gt;fi bee mandata nojlra&gt;qttod non cre- 
rnus, contempferis , ex nnnc&gt;prout ex tuncypraditta. 
*ina Canonica monitions pr$mijja , in &gt; & contra te , 

P 




HiSTO&IA 

excommunicationis fententiam , tttftor 
ie ^foflolica^quafungimur/ferimus in fcriptis 9 
etiaw f romulgamus . In quorum fidem &c. GJifc 
temillam inter utrumqueOrdinemControverl: 
cum dirimerc baud poflet Bartkolomaus Mau\ 
tus &gt; Brixienfis Epifcopus 5 confultius cfledw 
wramque Jitigantem partem remittere ad Sc 
Apoftolica judiciura . Anno itaque MCCCCLXI 
juflu Pii If. Pontificis Maximi , hac de re habit 
eft Celebris Difputatio in Palatio Apoltolico & 
Confefiu Cardinalium Aderant exFrancifc 
iex , totidem ex Dominicanis, qui efficacifli 
argiimentis evicerunt , verum Chritti Sanguir 
triduo mortis fufum Divinitati unitum fuifle 
proinde cultu latrise colendum : Id pernegab 
Francifcani . Difputatum eft acerrhne toto 
duo . Tandem , (oluto auditorio , Pontifex cm 
Cardinalibus plerifque diebus rein maturo e 
mine difcuffit : Major purs fententiam Predict 
rum approbavit , pauci cum Minor ib us fenfire . I 
quoque ( Pontifex Maximus ) ex wajori partefu 
Sed non eji vifitm eo tempore fieri Decretum dccU 
tionis t ne multitude Minorum&gt; cujus erat contra 1 
casprtfdicationecejjaria, offenderetun inaliudh 
fus decifionem referre placuit. Ita refert Joan 
Cobelinus libro xi. Comment ar forum de rebus 
Pii 1L Pontificate tota Europa geftis , cui conf* 
tiunt in Annalibus Ecclefia: Odoricus Bgynattus 
Henricus Spondanus ad annum MCCCCLXI n. In; 
rca 3 ne ex Religioforum utriufq; Ordinis Viron 
contentione fcandalum deinceps oriretur , pro 
buit idem Siimus Pontifex Diplomare Anconf di 
Kalendis Augufti anni MCCCCLXI v. aeulli ex I 

j 



EcetESiASTiCA* 217 

&gt;rum aut Pr^dicatorum Ordinibas liceret de ifts 
^ntroverfia difceptare , praedicare , publice vei 
ivatim vcrbum tacere , feu aliis fuadere , quod 
delicet b&reticum , vdpeccatumfit , tenere vd 
tdere Sanguinem ipfius Sacratijfimum triduo Paffia* 
ejufdem Domini nofiri Jefu Cbrijii ab ipfa divini- 
-e qtiomodolibet fuijjc y vd non fuijje dwtfum vd 
aratum, donee quid ea de re tenendum ctfec , a 
ie Apoftolica fuiflet definicum . 

D. Cum fuper hac coacroverfia dccreto- 
tm judicium Pius II. Pontifex Maximus noii^&gt; 
&gt;nunciaverit , ied in aliud teatpus rcmiferit, 
llus dubito , quin poflic etiamnuin falva & in- 
pata fide , feu abfque ulia erroris Hota propu- 
ari Sentencia Francifcanorum, aHerentium,fan- 
inem Chrifti Domini in triduo mortis fufunu. 
^initati non fuiflc unitum,adeoque culcu Jatria: 
i adorandum 

M. Qi^id fuper hac re fentiant graviffimi 
eologi inquirerelongum eflet , & fingillatim^ 
)endere omnind fupervacaneum . Sufficiet hie 
& ba referre doftiffimi Theologi Socictatis Jefu, 
( Cardinalis de Lugo, qui difputatione xi v. d^j 
I arnationc , ubi hanc quaeitionem , quam in 
pfentiaverfamus, profundilfim^ tradans h^c 
\ ^et : C&ttrumy licet ex his fundamentis non fojfit 
a inuri illi Sententi# ( Francifcanorum fcilicec ) 

^ f 

i &gt;uc crediderim &gt; hodie abfque aliqua nota defendi 
* pofle propter verba Tridentini Se/fione 14. 
F, juibus definitur y in Euchariftia ejje Corpus fa 
: pants , & fanguinem fyb jpecie vini, anim 
i utraque , vi naturalis connexions , & concomi- 
&gt; titf) qua panes Chrifti Domini , qui jam ex mor- 

J? * tuis 




H I S T O R I A 

tuis rejurrexit &gt; nee awplius moritur , inter ft copu 
lantur . In quibus verbis } ut vidimus y fanguis dicitu 
effe pars Cbrifti Domini I ex quo per bonam confi 
quentiam infertur &gt; velfanguinem debuijfe fub/ifie} 
in Ckrifto , eadem Verbi fubjiftentia , velfi habuift 
aliquant fubjifieniiam propriam creatam in Cbrift 
iTon fuiffefolat* fubfiftentiam Verbi , fid aliam cre\ 
tarn faltem part idem : Ram Chriflus adequate a 
ceptus continet omnes fuas partes y quarum una t 
fanguisy ut conftat ex Tridentino , ergbfifangms /; 
beatfubfiflentiam creatam propriam , Cbriftus nw 
folum includit fubfiftentiam increatam Verbl , 
etiaw creatam partialem , quod did non 

eadem fere certitudine fequitur , fanguinem e 
fufum , in triduo man/ijje hypo/tatice unltum Perfa 
ficut enim corpus manfit unitum l^erbo ; eo quad er 
pars ejus humanitatis 9 ita fanguis , qui non mini 
eratfarsy ut vidimus 9 nec minus reaffumcndus it en 
in refurrefiione , debebat propter eamdem rationt 
wanere unitus y quianonpoteft afferri ratio difcrm 
nisfufficiens inter carnem * & fanguinem , cum utr 
que fit yera pars nature humane &c. Sic doclii 
mus ille Carclinalis fentcntiam Dominicanoru 
ftrenuetutatur, & contrariam abfque aliqim 
roris nota ppft Concilium Tridentinum dcfen 
haud pofle, folida ratione evincit . 

D. Si Sanguis Chrifti^uc poft Dominican 
cenfet Cardinalis de Lugo , in triduo mortis ma 
ferit Verbo divino unitus, illeque totus Corp&lt; 
Chrifti in Refurrectione fuerit reftitutus/equit 
plane , nihil Sanguinis Chrifti , poll ejus Rclun 
ftioncm, fupereife interris, & tamcn conll 
c/ie aliquas ficcldias, qu^guttas., & 



ECCLESIASTICA. 

S iguitlis Chrifti Domini gloriantur fe habero* 
I tat igicur praecipuum hujus DominicanorunM 
( tentise fundamentum . 

M. Huic difficultati bifariam refpondent 
ttiinicam . In primis, dicunt cum Do&ore An- 
ico 3. part, qusft. 54. art. 2. ad j. eum Sangui- 
i n , qui etiamniiin in quibufdam Ecclcfiis alfer- 
:ur, non fluxiife a laterc Chrifti, fed ex quadam 
,agine miraculofa , vel eflc veftigium Sangutnis 
iriiii fervacum ad ifolatiuni fidelium . Prterea&gt; 
ro fatencur Doininicani, Chriftum poft Refur- 
Sionem fuatn, aliquas ad piecaccm & Solatium 
ielium fauguinis fui reliquifle gutcas , quse par- 
m intcgralcm corporis humani non confti- 
unt; immo ipfirnet gloriantur 3 apudfehabe- 
in Coenobio San-Maximino Gallo-Provinci 
etiofiflimum illud depofitum B. Maria Magda- 
M, nempc terrain infperfani , feu irrigatam dc 
)loracam Sanguine Chrifti phiola inclufam-&gt; 
.um vidit nofter Sylvejler annoMccccxj.vii.dutn 
iviferet antrum illud , in quo Maria 
oenitentiam egic , ficut ipfemet fcribit in 
turea Fer.v. additque , omnes fibi fine hxfitacio- 
e affirmafle , fingulis annis die Parafceves perle- 
ta Paflione , evidenter & clare ebullire . Status 
taque controverfiae Dominicanos inter & Mino 
itas , Siculo XV. tnagna animorum contentione 
lifputat*, non erat , utrum adhuc in terris fuper- 
int guttae Sanguinis Chrifti ? Seel utrum Sanguis, 
jui eft vera humanitacis pars , remanferit in tri- 
iuo mortis hypoftatice unitus , vel non unitus 
Verbo Divino \ in hoc vno ftabat .totius difficul- 
:atis cardo . Sed hadenus fatis de hac celebri 

p Con- 



HlSTORIA 

Controverfia didumfit. Prartermitto alias dm 
Controverfias , qua? eodem Saeculo XV. Dotnin 
canos inter & Francifcanos fuerunt agitate , qu; 
rum prima , qua? fpedat Conceptionern B. Mart 
Virginis, compoiita fuit a Sixto If. Poncifice 
Maximo, ex Ordine FF. Minorum aflumpto , qi 
Diplomate Nouis Septembris anni MCCCCLXXI: 
promulgato diftride vctuit, n*utraque fententi; 
ideftj tarn eorutn , qui Dei Genitricem ab original 
peccati macula infua Conceptions prdfervat am fifty 
dicunt, quam illorum, qui tenent , Glorioftfn V\\ 
ginem Mzriam cum Origindi peccato fuijje conct 
ptam , Haerefeos , aut erroris damnaretur : CM 
noudum fit a F(omana Ecclefia , & ^poflolica Sede. 
dccifitm , inquic ille Ponciifex Maximus . Haec Six\ 
IV. Confticutio ab ejus fucceflbribus Romani 
Pontificibus , & ab Oecumenico Concilio Tridei 
tino fuit confirmata , nee ha&eniis ab uilo rcvc 
cata. Akeram Controverfiam Dominicanos in 
ter &Francifcanos de Sacris Stigmatibus Sand; 
Catharine Senenfis excitatam fopire conatus ei 
idem Summus Pontifex Sixtus IV. Negaban 
Fr&ticifc&nitCatbarinam Senenfemhis Divini amc 
ris charaderibus fuiflfc infignitam , idque Privile 
gii foli Sandlo Francifco conceflum propugiubant 
Dominican! vero hoc decus Sando Francifco not 
preripiebant , fed illud itidem Sanda: Catharin* 
Senenfi aiTerebanc , nixi potiffimum fyymundi Ca 
pliant , hujus Sandac Virginis Confeilarii , tefti 
monio, nee non Sandi ^ntonini in. Parr. Chroni 
corum Tittilo xxm. cap.xiv.Parag.x. ac randen 
authoritace Pii H. Pontificis Maximi , qui in. 
Hymno Vefperarum Officii, quod in FcftoSanda 



ECCLESIASTICA. 231 

I tbarina Senenfis celebrandum compofuit,difertc 
; erit , vulnerum Chrifti fonnam in Virgine Ca- 
i arina Senenli fuifle expreiiam . His rationibus 
; dudus Sixtus IV. Pontifex Maximus , fublatis 
; no MCCCCLXXXI 1 1. Cenfuris Eccleiiafticis , qui- 
| s antehac prohibuerat , ne Sandae Catharine 
nenfis imagines cum Sacris Stigmatibus pinge- 
ntur , Francifcanos cohibuit . Hadem tamen_&gt; 
ontroverfia fub Pontificatu dementis *7//.recru- 
iit, quam ut componeret Summus ille Pontifex, 
&gt;(lmaturum rei examen coram Sacra Rituum^i 
ongregatione inftitutuiu annoMDxctx. utrique 
arti iilentium indixit . Tandem litem fiaivit fr- 
Fill. Pontifex Maximus, qui tertiatn Ledio- 
Officii ejufdem Sandas Virginis Romano 
rcviario fuis curis & audoritate emendato infe* 
:ndam propria manu confer ipfic , & audoritate 
poitolica ex confilio Sacra? Rituum Cougrega- 
onis approbavit, in qua bare leguntur : Hanc 
\ratiam amantiffimus Dominus no va gratia curnula- 
nt y ut fentiret dolorcm illaffa vi vulnerum , & t*- 
men cruenta figna non apparerent . Quod ita conti* 
%iffe cum Dei Famula&gt; feu Catharina Senenfis, Con~ 
fejjario fuo ^aymundo retuliffet , ut oculisetiam re~ 
yrafentaretur) radios in imaginibus Beatti Catharine 
ad ditta quinque loca pertingentes pia Fide Hum cur ft 
pittis coloribus cxpreffit * Totam hanc difcepta- 
tionemde Sacris Stigmatibus Sand Catbarina 
Senenfis, quam Domiukani Sculo Ecclefi* de- 
cimo quinto habuerunt cum Francifcanis , clau- 
dam verbis Henrici Spondani in Annalibus Ecclc* 
fix ad annum MCGCCLXXXIII. Num.vui. ubihaec 
habet ; Satifa hngt faret Francifcanis &gt; hmilitatem 

4 



H i s T o -a i A * 

ac paupertatem fui conditoris imitari , quant bujuj 
modi difputationibus gratiam Dei reftringere &lt;vell&lt;L. 
adfuas amulationes . Non tamen ut omnim afferer \ 
ye limits , apparuiffe it a in Corpore Catharine Stig 
rnata ut In Francifci mentbris . Sed profettb non. 
minor fttiffe videtur ejus humilitas & abjettio fui 
cnm cernens Chriflum Cruci affix urn magno fuperfe^ 
ciimluwine defcendentem , radiofque fanguineos a 
fuis quinque Sacratiffimis Cicatricibus emittcntenu&gt;^ 
vellefya Stigmata ipfi affigerc , ftcitt fecerat fpeciah 
fuofervo Francifco , rogavit ne cicatrices in corpon 
apparerent exterius : quando ex radiis fanguineis in 
folares immutatis a Cicatricibus Crucifixi proceden- 
tibus, & ad mantis, pedefque, & cor ejus pervenien~ 
tibus , &lt;valde fenfibilis dolor in diffis corporis ejm 
panibus eft reliftus . Hadeniis illuftris ac plus ille 
Annalium Ecclefiafticorum Continuator , cujus 
fapientiflimo Confilio aflentiri nunc Fraiicifcanos 
facile mihi perfuadeo . 

D. Cum de Hserefibus , erroribus& Con- 
troverfiis Sa?culo Ecclcfia2XV. enatis nihil aliud 
tibi diceridum occurrac, patere, quaefo , ut a to* 
fub rinem hujufce noftri Colloquii , poltulcin , au 
v y erum lie , quod nuperrime legebam in Hiftoria^ 
Liter aria Guillclmi Cave ad Speculum , quod vocac 
Synodale , quod eft Saeculum Ecclefise decimum-P 
.quintum . Ibi quippe , feu pag. 53. ioquens do 
]joanne Huffo , cujus Hxrehm fuperiiis retulifti, 
ha?c fcribit: *Anno 1414. inchoato Conflantievfi Con- 
Huffas 9 Sigifinundi Imperatoris literis , quibus 
fiitf publica Imperil fide cautum eft , Germanici 
fimul ac Latine fcriptis Wunitus , a nobilibus aliquot 
JSohemis die 3. Nowmbris Cwftantiam deducitur* 

AC* 



(ECCLESIASTICA* 233 
eptis prids in itinere Pontificis , & Concilii lite- 
,. quas Salvi Conduttus vocant. 2v#/ tamen fidei tarn 
*mni Pgligione dat# autboritas & reverentia po- 
\ i t y quominus Huffus , reclamantibus Sigifmundo & 
:,\ rmaniS) vigefimo fextopoft ingreffumdie inf&diffi* 
m ,m carcerem daretur . t poll pauca interjeda* 
;m fubdic de Hieronymo Pragenfi y Diicipulo 
mnis Huffiy his verbis : Menfe &lt;dprili ejufdeni* 
ni y feuMccccxiv. Hieronymus Pragenfis Conftan- 
im venerat, accepta prins a Concilia tuto veniendi* 
n tamen redeundi ( id enim boni Patres fceleftiffi- 
% perfidia pr&texebant ) pote/late, & in carcerem 
tus , dirifque tormentis excruciates fuerat . Qui- 
is verbis H^reczcus ille Anglus aperte Summum 
ontificetn , & Pacrcs Concilii Conftantienfis 
:cufar 5 quod fidem publicam, & Salvum Condu- 
urn, quem Joanni HuJJb , & Hieronymo Pragenfi 
ederant , violaverint , injufte in eos animadver- 
mdo, illofque faeculari Curias tradendo^ut p&lt;xaa$ 
icrent , & ad rogum damnarcntur . Ab hac ita- 
ue calumnia Summum Pontificem , necnon Pa* 
res Concilii Conftantienfis vindicare debes,quam 
Ixretici perperam ipfis impingunt . 

M. Rxc putida calumnia multis momentis 
iifflari, falfique convinci poteft . In primis, falsd 
iflerunc Harerodoxi , Summum Pontificem , qui 
:um teinporis crac Joannes XXllI.zc Patres Conci 
lii Conltantienfis ]oanni Huflo publicam fidem, feu 
Salvum Condudum concelfifle , cum tamen con- 
trarium evidenter pateat ex Epiftolis ipfiufmet 
]oannis Hits , cujus teftimonio Hseretici refragari 
haud poffunt . At enim , Joannes Hits in fuis Epi- 
ftoiis noa femel profitetur , fe abfquc Salvo Cou- 

ductu 



234 H I S T O R I A 

duduPapa? Conftantiara venifle . Sic enim fcribi 
Epiftola V. Vtnimus , iuquit , in Conflantiam poj 
feftum Omnium Sanftorumfine ornni nocumento,per 
tranfeundo civitates , applicando Intimationes Lal\ 
nas & Teutonic** . Etjiamus in Conftantia in pUte 
prope Papa bofpitium . Et venimus fine Salvb Con 
duiu . Ubi Huflitae ad marginern addiderunt :/ 
tellige Papa . Epiftola vi. Scitote , ait , quod ben 
flo per omnia : Veni fine Salvo Conduflu Papa a\ 
Conftantiam; & Epiftola XLIX. I(eli]ui, inquit y poj 
me liter am , qua letta eft in Bethleem , in qua pofiti 
quod exeo fine Salvo Conduffu . t infra : *dd hoi 
vos dicetiS) quia non babul y cum exiviy Salvum Con* 
duttum Papa . Falfum itaque eft, quod Guillelmm 
Cave, aliique Hteretici diditant , ]oannem Huffun 
Conftantiani venifle cum Salvo Condudu Papa? 
Nee minus abhorrec a vero quod fcripturiuni 
Hseretici , videlicet Synodum Conftantienfem- 
]oanni Huflo publicam fidem , five Salvum Condu- 
dum dediife, ut tuto ac libere Conftantiam veni 
re poflet . Nullum quippe hujus Salvi Condudus 
*}oaniii Hujjb concefli in Adis Concilii Conftan- 
cienfis, ficut nee apud ullos &gt; etiam advert com- 
iDunionis, Hiftoricos apparet veftigium . Nu#- 
qnam etiam Joannes Hus de violata fide publica 
fibi a Concilio Conftantienfi data conqueftus eft* 
Scripfic Joannes Hus , dum in carcere detineretur, 
Epiftolas ad Amicos , in quibus , prajfertim Epi- 
fiolis xvi 1 1. & xix. queritur de multis capitibus f 
in quibus fibi a Concilio Conftantienfi & Depu- 
tatis injuriam fieri caufabatur , at de violata iibi 
ab hoc Concilio data Salvi Condudus fide ne ver- 
buium gulden^ habct. JA\$& quoque Joannes 

ttu* 



ECCLESIASTICA. 

ts&gt; cum duccretur ad fupplicium, cum palo alii- 
iretur comburendus , dedodrina fua aciono- 
ntia dixie , a Senteiitia contra fe in Concilio 
ouftantienfi lata ad Chriftum provocavit ; at dc 
iblica fide fibi datd & a Synodo Conftantienfi 
olaca nullam omnino querimomam cmifit . Ex 
\ icaquc filentio , quod ad mortem ufque ferva- 
c *}o*mnes Has , facile colligitur , ncc ipfum a 
/nodo CtfnfUntienfi publicam fidem accepiflc^^ 
2C ear^i ab eadem Synodo faille vioUtam . Ciim 
;itur ex multis Adis , & (inceris nionumentis 
rrto certiiis conltet &gt; ]oanni Huffo nee Summum-* 
ontifix:em , nee Sacram Syaodum Conftanticn* 
m dediile unquam publicam Salvi Condudus 
dem, mirari vehemencer fubic , qua fronte Gull- 
Cave , aliique Harretici audeant aflererc^, 
a Summo Pontifice , & Patribus Concilii 
onftantienfis fuifle violatam , dum *Joannem 
uffum in fua Hsrefi pertinacem farculari Pote- 
tati tradiderunt, ut pcenas debitas lueret,& ultri- 
ibus flammis addiceretur . 

Non inficior quidem , Imperatorcm Sigif- 
mndum publicam Salvi Condudus fidem ^oanni 
lujjb dediffe , ut ad Concilium Conftantienfe vc- 
iiret.Sed hunc Salvum Codudum Sigifmmdus Iin- 
&gt;erator Joanni Huffo dumtaxat conceffit inhis,qust 
id fccuritatem & celeritatem itineris ipfius perti- 
lerent tarn per terram, quam per aquam, hoc eft, 
it per quoftumqiiepaffus &gt; portus , fontet, terras &gt; 
iominia , jurifdiftiones , civitatcs , oppida&gt; caftrtL*, 
villas y &lt;& qualibet alia loca,pn* ullafolntione tribu- 
ti j teloniij aut alio quovis foititionh onerc , omnique 
prorfus impediment rcmoto , tranjin, ftare , morari, 



H I S T O R I A 

& redire-Kberi pojftt , fed non ut eumaConcili 
Conftantienfis Jurisdidione eximeret , & a Cano 
num , legumque diftridione liberum contra jufti 
tiam & evidens Religionis Catholicg bonurn prs 
ftaretjficut patec ex tenorc litterarum ejufdem Im 
peratorisdatarum Spir* die xvi 1 1. Odobris am: 
MCCCCXIV. qux extant apud Goldaftum in Append! 
ce Documentorum ad Commentaries de Regn 
Bohemias juribus & Privileges pag.Sp.Porrojhun 
Salvum Condudum ineum fineni joanni Hnffo in 
dultum ftridiffime fervavit Imperator Sigifmitn 
dus . Nemo fiquldem ^oanni Huffo in itinere vim- 
intulit , nullus ipli moleftiam faceflivit, immo, 11 
ipfemet Epiftolis in* & v. teftatur, ubique hunu 
nifiime fufceptuseft, &Conftantise etiam beni 
gniilime habitus, antequam in fugam fefe dediflet 
.At ubi Joannes Has fugam arripuit , ut contra ju 
omne &gt; contra Imperatoris juflionem, contra pro 
pria pada, fefe Conciiii examini ac judicio fubdu 
ceret , & tit in Bohemiam redux hxreiim inipunc 
prsedicare ac difleminarepergeret^tuncdeprehea 
{us in currti ftramine pleno^quo ex urbe deportan 
dus crat , captus eft , in carcerem compadus , & 
deinde hserefios convidus , ac juridice damnatus 
cum prava dogmata nullo pado ejurare velletjCu- 
rise Saeculari tradituseii flammifque confumptui 
juxta Leges Cxfareas ,qu^e pcenam Capitis in con 
tumaces Hsereticos decexnunt.QLiain re malitiair 
fuam aperte" prodit Guilldmus Cave , dum ait 
annem Huffum&gt; reclamante Imperatore 
in fiDBdiflimum carcerem fuifle conjedum; cum ta- 
men Hiftoricorum Huflitarum teftimoniis certiffi- 
me conftet , Imperatorem Sigijmundum non folutu 

car 



I E C C LESIASTICA* 2 $ 7 

t cerem , fed ignem ]oanni Hujjb minatum fuifle, 
u i palinodiam decantaret 3 feque Concilii Con- 
.ntienlis audoritati ac definitioni ea , qua par 
itjaniim detniffione fubmitteret. Sic enim Hifto- 
;us Huflita , qui fe omnibus interfuifle ait , iiLji 
rtis , qua: fcripiit , tforefiarchae Joannis Hus , in- 
tcit pag. 15. Imperatorem Sigifmundum Jaanni 
ijjb ignem comminantem , ni abjeda omni cun- 
ationc , errores ejuraret : Nos quidem tuis erra- 
bus &pertinaci& nunquampatrocinabimur.Immb , 
os hi fee manibus ignem tibiparabimuspotius^quam 
ea , qua hatenus , pertinacia te diutius utipatia- 
ur . bioftrum itaque eft con/ilium &gt; ut ipfius Ccncilii 
udicio/iare velis. Alter Scriptor Huflita &gt; qui Re- 
ttioni , quam defcripfit , Geitorum Hsereiiarchs 
&gt;anni* Hus , hunc titulum prs^gere non dubita- 
it : Hiftoria Sanftiffimi Martyris Joannis Hus , re^ 
^rt Folio z^.verba Imperatoris Sigifrnundi&gt; ficjo* 
nnem Htiffum alloquentis : Sinpergis defendere tuas 
piniones j Concilium facile babebit&gt; quodfecundum^ 
leges fuas de te decernat *.+.. . , . . vfttatem ha- 
;es , inquit Imperator 3 facile potuifti intelligere&gt;qu4 
& heri&gt; & bodie ad te dixi . 2Vc^ teflimoniis , qua fi 
de digniffimafunt &gt; credere cagimur , Tu igitur , fifa* 
pis, accipies-a ConciliopcenitentiamcQrde cQntrito,& 
manife/tis erroribus renunciabis 5 & juramento pra* 
wines % te contra eos deinceps perpetuo & [entire &* 
docere velle * Sin minus , font leges,fecundum quas d 
Concilio judicaberis .,..., Poftegquam }oannes Hits 
e/fet , ccepit Imperator in hanc fententiawL* 
r Concilii adbortari : Multa^ eaque graviffi* 
ma in *]oannem Hus crimina audivi/iis, non Jblum fir- 
mis tejiimniis probata &gt; wnim ab ipfo confejja &gt; ex 

quibus 



HlSTORIA 

quibtts fingula, meojudicio , Mortis fiipplicio digna &lt; 

fent.Nifi igitur recantet ilia omnia,Ego cenfeo ut igi 

fupplicio afficiatur &c.Ex his ergo duorum Script 

rura Huflitarurn teftimoniis,quae Guilielmo Cave. 

aliifque Haereticis fufpeda efle non poifunt, cum 

fine ab hoftibusEccldix Gathoiicar, & ted ^on t 

nis Hits addidiffimis defumpia , aperte cvincitur 

prime, ^oannem Huffutit non fuifle , reclamaute S 

gifmundo Imperacore , in Carcprem decruium 

iecundOjSigifamndum Imperatorem Salvum Con 

dudum non dedilie ]oanni Hujfo &gt; niii uc ab omr 

viokntia fadi tutus eiiet,non ut a juiiitia,legamq 

feveritate immunis^fi pr^fcriptas (ibi in Salvo Co 

du6co coditiones violarct,(i padisipfe no ttaret^ 

nova crimina perpctraret, fi Ha^refi obftinato ani 

moadhsereret, (i Eccle(ia5,& Concilii Conitantien 

(is judicio parerc nollct^fi pacem publicam pcrtur 

barct . Porto Joannes Hus has conditiones non fer 

vavic , fed potiiis novis criminibus fe obftrinxit , 

fap c in Hoffltio fito y ut narrat Illricus I(einchetal } 

Civis Conitantietxiis in Hiftoria Concilii Conftan- 

tien(is,quam Teutonico idiomate fcriplitiC^/^^r^w- 

do Miffam &gt; ac currents ad earn fofulo . Quod itbiper 

Efifcopum Con/lantienfenty velut Ordinarium loci , ei 

tanqndm excommunicatoinhiberctur,ipfe vero nibi- 

lominus ceUbraret , Epiftopus verb populitm Mijfe e~ 

jus intereffe prohiberet , Hus ccsfit tie fuga circum- 

Jpefture. Sed repertus in curru Jatitans,redudus,& 

in carcerem conjectus e{t, quod propter fugam^ & 

nova, qua? Conltantia: commiferat crimina, Salvi 

Conduitus privilcgio jure merito excidiiiet . H#c 

nova crimina, quse Conftantise Joannes Hus patra- 

vcrat, prasfcrcim ejus fugani ac mentis obltiaatio- 

ne in, 



ECCLESIASTIC A* 239 

m, omniproculdubio ignorabant Mobiles iili 
ohemijqui Epiftolas inter Hufiiticas ux.&r LX. e 
^hernia ad Imperatorem Sigifmundum fcripfe- 
nt , expoflulantes de publica fide ^oanhi Hus 
:&gt;nftanti# violata . Sienim hsec novacrimina, 
ubus ]oanttfs Hits pa6ta & conditiones Salvi 
Midudus fibi ab loiperatore daci Conftantix 
&gt;n fervavit, nota habuiflent Mobiles illi Bohemi, 
tnquam illius Haerefiarchas patrocinium fufce- 
(lent , nee de violata Conftantia* joanni Buffo 
iblica fide conquefti fuiilent . Quapropter , No- 
lesillos Bohemos utcumque excufabiies reddit 
norantia fadi. At fumina vefania eft,& ftupenda 

rcitasHorecicoruni hujiis temporis , qui ,lic^t 

ft j. 

iifam,ceu Ritum fuperititiofum & idololatricunt 
erfentur,execrentur,ac fummopere deteftentur, 
hiiofeciiis fummis laudibus celebrant , & tan- 
jain Martyrem veaerantur joannem Huffum % qui 
,tnen ad extremam ufque vitx periodum Sacris 
peratus eft; feu Miilam celebravit,ut conftat non 
&gt;ium ex hisjquas mox diximus/ed etiarn ex tefti- 
.onio Plebani de]anttvwit!^, Hderefiarchce ]oannis 
r us contubernalis , qui tpittolaiv. inter Hufliti- 
as&gt;data Conftantix , Sabbatoantc 6 . Martini Fe- 
urn, hxc habet: Liberi fumus omninb in Conjiantia. 
t Magi/ter, feu Joannes Hus , quotidie Bivina per- 
igit &gt; & in tota via feregit hue ufaue. 

^Quodvero fpe6:at Hieronymunt Pragenfem , 
itu ]oannis Hus&gt; negaii hand poteit^i da- 
urn hiifle , non ab Imperatorc Sigifmundo , fed a 
^oncilio Conftantienfi Salvum Condu&um , hac 
amen claufula limitatum Jujtitiafemper falva^uz 
&gt;ofita conditione , conquer! non potuit Hicrony- 




H I S T O R I A 

Pragenfis de violatapublica fide fibi a Coaci 
lio Conltantienli data ,cum in ipfum Pacrcs Con 
cilii nihil egerint contra juftitiarn , fed potiiis de 
bitispoenis fecundum formam juris animadverts 
rint. At enirn, Hieronymus Prdjje//j,poftquam cc 
ram Goncilio comparuiflet,& Hasrefeos conviciu 
illamabjuraflet fefiione xix. ut probat ejus Abji 
jrationis Formula Adis inferta, & zjoanne CochU 
Telata Lib.j. Hiftoria Hujptarum, in Hasrefim deir 
de relapfus coram Synodo publice congregata ai 
feruit & profcflus ert , quod Sententia damnation, 
Joannis Wiclejf & Joannis Hus inique confenferat,c 
illamfententiam approbando mentitus fuerat: Et Con 
fejjionem^ approbationem &gt; & Profeffionem fuas fupe 
illorum damnations revocabat nunc & in aternuwu 
cfferens , fi in libris Joannis Wicleff& ]oannis Hu 
nttllam unqnam hterefim &lt;vel errorem legiffe . Quain 
obrem , jufte Sacra Synodus eumdem Hieronynui 
h&lt;retkuni&gt;& in bareftm rdapfum^xcommunicatum 
anathematizatuw? fronunciavit y declaravit ^atqu^ 
daninavit; & fxculari tradidit Poteftati debiti 
poenis pleftendum. (feflione xxi. ) Addoetiam~&gt; 
Hierony mum Pragenjew Salvi Conductus Privik 
gio fuga fua excidiffcjac proinde dignunl fuiiTcL? 
qui perfidiam , & in hxrefim relapfum extrem* 
fupplicio, feu vivi comburio^xpiaret.Sic puniri f 
in ordincm redigi debent Hre(iarchf ,& Sedarur 
Principes^quos mutari aliquando^ac depofitis et 
roribus ad mentis fanitacem ferio convert! , o 
ptandum quidcm vehementer eflct, fed vix acne 
vix quidem fperandum arbitror . Multos enim le 
girnus in omnibus Sxculis furrexifle duces impie 

j & ab aviu Reiigione populorum aninios al 

alie 



ECCLESIASTICA. 241; 

enafle; at, qui ad Ecclcfix grcmium rcvertcren- 
j r,vix unum aut alcerum legimus. Adeo illos oc 
cavit impietas cum fingulari fuperbia conjun- 
i. Quod ergo Patres Concilii Conftantienfis 
os iiJos obftinatos Haereticos ,]oannem Huffitm y 
Hieronymum Pragenfem flacnirris addici jufle* 
itj laudabit quicumque noverit , quantum No- 
tores improbi , & iniquifllma: caufa? defenforcs 
deant , quantave mala in Ecclefiam & in Regna 
vehant, nee dubitabit 3 quin &. juftiffimus ardor 
e fit,qui horum fe furoribusacftragibus oppo- 
t&gt;& merito ad rogum damnentur infenfillimi il- 
pietatis hoftes, quos in perniciem aoimarum-j 
raffed tarn hoftiliter afpexerit . Sed de Hasreli- 
ns,erroribus,& Cotrover/iis^quae Sseculo Eccle- 
g decimo quintoobortg funt,hgc dida fufficianu 



; O L L O U I U M IV. 



DcConciliit thm Qecumenlchjum 

quibtts Stfculo XF.pro- 
funt Htfrefes &gt; cxtlnffia 

reftaurata 
Dlfclpllna * 





Ihil Clerico , atqae Reipublicae 
Chriftianse conducibilius effe po- 
teft notitia ConciJiorum , qux 
Myftcria Dei magis abfcondita explicant , ejus 
:ultum fummopere commendant ac provehunt , 
damnant Hserefes, Difciplinam Ecclefiafticaai ia- 
ftauranc , mores improbos eliminant , Clericos 
Tom.fi. per- 



HlSTORIA 

petficiunt, Officirque Ecclefiattici ac politic! pai 
tes omnes indicant ac decernunt . Hinc Concil; 
jure ac merito dicuntur validiffima Ecclefise praei 
dia, quibus hi, qui fenfui haercnt proprio, & ver 
tatem opprimere moliuntur , morum integrit; 
tcm labefadare, jura pervertere, & perfidoruni 
quorundam hominum damnatas revocare opini&lt; 
nes j coerce ntur 3 iifdemque atccruntur armi, 
quibus olim Hxretici cum fuis erroribus proftr 
ti, jugulati, confofliquc fuerunt. Tux igitur util 
tati ut coniulain^oainia Concilia, qux Sxculo X 1 
habita funt , & res praecipuas in his gcftas&gt; ace 
Tatc in hocce Colloqaio percenfebo &gt; incipiendo 
Conciliis Generalibusj dein, progrediendo 2 
Concilia Nationalia, feu Provincialia , in quibi 
iancicardl Ecclefiae Difciplina. 

D. Fueruntne Sscculo Ecclefiaj XV. celebr 
ta inulta Concilia Generalia? 

M. Quinque Concilia Oecumenica^feu G&lt; 
i^eralia, Sseculo Hcclefise decimo quinto fuere ii 
diftaj videlicet Pifanum,Conftantienfe, Senenfe. 
Bafileenfe, & Florentinum^quorum convocation 
tempus 3 locum, Pr^eiidem , Epifcoporum num 
rum ac res prxcipuas in his geltas^nunc inquirei 
ac fedulo expendere debemus. InprimiSjUt a G&lt; 
neralis Concilii Pifani Hiitoria inicium fumam 
cercum eft , iftud Concilium ex toto Orbe Chr; 
fliano congregatum univerfalem Ecclcfiam t( 
pr3efentafle,illudque anno milkiimo quadringcr 
tefimo nono fuiflfe celebratum ad Ecclefia: unic 
nem procurandam, compulfis Gregorio XU. i 
EenediiJo XUL in fuis Obedientiis Pontiticibu: 
Maximis appellatis , ad cefiionem Pontificatus 

quan 



ECCLESIASTIC A. 243 

4am juraverant , aut Canonico judicio cxau&o- 
ttis, novoque, unico , & legitimo Pontifice ele- 
o , cujus iupremx authoritati univerfa pareret 
cclefia . Perftante in Ecclefiafunefto fchifmate, 
on a Papa/ed ab utriufque obediantise Cardina- 
bus in unum Collegium unitis convocatum 
Concilium Pifanum . Cum C4iim Pe trus de 
iftus Benediftus XU1. & Angelas Cor arms , nun- 
upatus Gregorius XII. diu de fupremo contende- 
ent Pontificatu^neuterque pro pacis Ecclefig bo- 
o cedere vellet 3 quamvis uterque fua in eledione 
romittendo, fefe ad ceflionem juramento ob- 
rrinxiflfe^nec alia fupereflet diri illius fchifmatis 
xtinguendi via , Cardinales utriufque Obedien- 
ia? , tarn diuturnse morse impatientes , a fuo qui- 
[ue recedentes fchifmatico Papa, Pifas venero , 
bique tanto ut mederentur Ecclefi^ malo 3 eique 
le verojac indubitato providerent Capite , Ge- 
lerale hoc Pifanum indixerunt Concilium,& am- 
)os de Pontificatu contendentes vocarunt , ejuf- 
iem Concilii Decretis parituros Litteras , quas 
Cardinales Obedientias Petri de Luna &gt; dicli Bene- 
titti XllL ad ipfum dederunt diexiv. Julii anni 
MCCCCVIII.& quibus ipfum ad Concilium Pifa 
num vocant, edidit Lucas Dacherius , dodiflimus 
Beaediftinus Congregationis S.Mauri, Tomo v j. 
Sfidlegli pag.20o.Eas etiatn defcribit Card.Z)c-? 
^guirre Tomo in. Cane. Hifpania? pag.^3 1. Edi- 
tas funt etiam in eodem Spicilegii Tomo pag.205. 
Litters, quibus iidem Cardinales Obedientia: 
Bcnedifti XHL convocant omnes Prlatos,: alios 
de fua Obedientia ad idem Concilium Pifanum-*. 
In code deniq;Spicilegii Tomopag.zi5.editg fuat 

^ Lit- 



44 HlSTORlA 

Litteras Cardinalium *Angeli Corarii , nuncupa 
Cregorii XU. quibus Obedientiae fuae Prselatos 
aliofque ad idem Concilium vocant , & in his n 
dones,ob quas Concilium Oecumenicum celebr 
re neceflarium vifum eft , luculenter ac perfpicu 
exponunt, & graviflimis, inviftiflimifque memei 
itis probant &gt; illud a Cardinalibus , utroque aemi 
lo de Papatu contendente invito,convocari ac o 
lebrari pofle in tarn deplorando Ecclefia^ ftatu, ci 
non aliter, quam per celebrationem Concilii G 
ncralis,praefentiflimum remedium afFerri potera 
Odoricus Haynaldus ad annum MCCCCVIII. Nun 
xxxiii* exhibet Litteras, quas Cardinales Obc 
dientiae GtegoriiXU.&d ipfum dederunt, eum ac 
hortantes ut ad Concilium Pifis celebrandum ac 
cederet^pacem Ecclefiae redditurus.,ceifione &gt; quai 
juraverac & voverat . Verikn, hifce Litteris ^ngt 
lus Corarius y di&ii$ Cregorius XILnec adcedendur 
Pontificatui , nee ad Concilium Pifanum prefer 
tia fua cohonedandum ullo pa Ao adduci potuit 
Petrus vero de Luna , nuncupatus BenediStus XIL 
Litteris, quas ejus Cardinales ad eum die xxiwSe 
ptembris anni MCCCCVIII. dederunt , Tomov] 
Spicilegii pag.225.editas,quibus eum obfecraban 
atque obteftabantur , ut ad Pifanum Concilium, 
accederet, fubdole refpondit per Litteras&gt;a Care 
de *4guirre Toinoin. Cone. Hifp. pag.6o4.defcri 
ptas&gt; fe Concilium GeneralePerpinianum convo 
caiTc, ibi de mediis ad unionem fccclefix prorno 
vendam utilibus deliberaturum : ad illud itaquc 
acccderent fuas rationes declaraturi. Hc Petri d* 
LMna^di&i Benedifti XIH. llefponfio data die xvn 
Novembris inferta eft in fa^pe laudato Toino vi 

Spi- 



I ECCLESIASTIC A. 245 

S cilegii psg 23 1. Poft has ab utroque Cardina- 
| n Collegio fcriptas Epiilolas , & miflbs ad 
I ncipes Chriftianos in Gallias, Angliam,& Ger- 
I niam Legates , qui eos ad favendum Concilia 
J is indido horcarentur,utque Ditionum fuarum 
I efuks ad illud accedere permitterent , Orato- 
i que deftinarent; inchoatum eft Concilium Pi- 
{ urn die xxv. Marcii aani MCCCCIX. cui prsefuit 
i rdinalis Pidavicniis, utriufque Collegii Deca- 
I &gt;. Adfueruut xxi i.Cardinales 5 quatuor Patriar- 
&lt; t , fciliccc Alexandrinus , Antiochenus , Hie- 
I blymitanus, & Gradenfis ; Archiepifcopi duo- 
I :im per fe ipfos, & totidem per Procuratores ; 
I toginta Epifcopi, & duo fupra centum altonim 
eSjCuin innumeris aliis Mooafteriorum 
, Abbatibus, trecencis & ampliusiii-&gt; 
eologia, & Jure Canonico Doftoribtis , nee 
i a Academiarum Parifieafis, Tolofanse, Aurelia- 
i ;ifis, Andegavenfis, Monfpelienfis, Bononienfis, 
] jrentinse, Cracovieniis, Viennenfis, Pragenfis , 
&gt;lonienfis, & Cantabrigenfis Deputatis,variifq; 
, :gum , Principumque Legatis . Prxiniflis omni- 
,s initio Conciliorum fervandis , habitum eft 
)ncilium Pifanum, quod xxii i. Seflioni bus fuic 
ifolutum . Non permittit noftrorum Colloquio- 
m bre vitas, ut oninia , quse in fingulis Seffioni- 
is geftafunt, minucatim profequamur 3 quapro- 
:er,potiora feligere fufficier,reliqua vero in ipfis 
ftis, fi cibi aliquando per otiuni liceat a legere^ 
)teris. Seflioneprimaeleaifunt ConciliiOffi- 
arii & Procuratores , qui Univerfalis Ecclefia: 
&gt;mine contra duos de Pontificatu conteodentes. 
wdiftum XIII. & Gregorium ^//.agerent,hifque^ 

poftu- 




HlSTORlA 

p oftulantibus , poft triplfcem citationem Be ned 
ii y & Gregorii de Summo Pontificatu contender 
tfum, prima, fecunda,& tertia ScfTione ad Valvs 
Ecclefi# fadam , tertia tandem Seffione conti 
maces&gt; quod non comparerent, declarari funt h 
verbis: Sanfita Synodus Dominum Petrum de Luna. 
BenediElum XllLnominatum ^Dominum *Angelum C 
rariOyGregoriu XlLnficupatu de Pafatu contendente 
& quatum In eis eft&gt; Ecclefia DeinotoriZ infcbifmt 
te tenentes , legitime requifitos, vocatos , & provi 
catos in caufajcbifmatis & Fidri ad hoc prtfjens jar 
Hum & Generate Concilium , & omnia in eo agem 
non v ententes y feu legitime non comparentes perfe. 
velper alios , nee ttermin* flat tttofatisfacientcs, lie 
exfettatos poft termimmiper dttas SeJJiones, reputa 
decernit,& declarat in caujaftbifmatis & Fidei coi 
tumaces ; & ordinat in eorum contumaciam ad ult 
riora debere procedi &proccdendumfore . la qua 
ta SeflioneRigenfis Archiepifcopus , Wormatie; 
lis Epifcopus^ & Eledus Verdeaiis , a Roberto B 
variae Duce in Romanorurn Regem eledo mill 
ad Gregorii Xlh partes propugnandas , vigii: 
quatuor propofucrunt difficultates adversus ea. 
quse contra Gregorium XIL a Cardinalibus gefla 
erant . Qux difficultates , feu quseftiones legunti 
in Aftis hujus Concilii Pilani ex Codice Genim 
ticenti primum editis Tomo vi. Spicilegii &gt; &: d 
inde in Labbeana Conciliorum ditione , cum 
Rcfponfionibus a Petro de ^ncborano Do&ore 
Bononienfi editis, ab eoque in eadetn Synodo i j 
fana ledis Seflione fcptimd. In fequentibus Se 
fionibus fexu, feptiina & octava deputati funt 

fingulis Nationibus Comiruiforii, qui ceftcs aud 

rer 



I ECCLESI ASTICA* 247 

I it , Sclnftrumenta examinarent utriufquedc_* 
; &gt;ntificatu contendentis caufam fpectanti;o , 
i amvis id necefle non eflet ob Fa&orum evidcn- 
im. Seflione ix. pronuntiavit & decrevit Syno- 
,s &gt; ex juftis & rationalibus caufis a Petro de Lu- 
y dido Benediffo Xlll. & Angela Corario , nuncti- 
tto Gregorio XII. obftinatis animis de Papatu 
mtendentibuS;& ab ipforum obedientia licitum 
iflfe defcifcere libere & inipune^ex quo omnibus 
inotuit , eos non habere , vel non habuifle un- 
jam veram ac (i nee ram voluntatem tollendi 
hifma, & uniendi Ecclefiam per viam juratam & 
3 Ecclefia eleftam . Seffionibusx. xi. & xii.pu- 
lice ledi func contra duos armulos de Pontificatu 
oncendentes triginta fepte Articuli ^ & per teftes 
osjprobati^atc^a Synodo notorii & manfefto 
chifmatici declarati . In Sefllone xm. Magifter 
?etrus Plaoult,Sacrx Facultatis Parifiefis Dodor , 
&gt;oftea Silvanedenfis pifcopus,& Sorbong Provi- 
"or , declaravit ex ejufdem Academic Parifienfis 
"ententia, ambos de Pontificatu contendentes 
cenfendos efle fchifrnaticos &gt; & Hirreticos perti- 
naces,& ab Ecclefia prxcifos & abjedos&gt;& quan 
tum opus cflet, praecidendqs & abjiciendos . Sef- 
lione xv.lata ac promulgata eft definitiva Senten- 
tia, qua Petrus de Luna&gt; feu Benedittus XIIL & ^w- 
gclus de Corario , feu Gregorius XII. fuerunt decla 
rati notorii fchifmatici , feu diuturni Schifmaris 
nutritores &gt; defenfores , approbatores, faurores , 
pertinaces, necnon Heretic! & a fide devii, atque 
kcundum Sandos Canonesa Papali dignitatem 
ampti,& omnes fideles ab Obedientia eorfi abfo- 
, ac tandem omnes Proceflfus , Sententi* ac 



248 HlSTORlA 

Cenfurae ab eorum alterutro prolata^tanquam i 
rita^invalidae & plane nullae & inanes rejedg fur 
Vide tenorem illius fententise definitive a Cone 
lio General! Pifano prolate contra Petrum de L 
na & *Angelum C0rdr//^c6tendetes de Papatu,api 
Card, de ^Aguine Tomo in. Cone. Hifpanix pa 
643. Seflione xvi. Cardinales in verbo veritat 
promiferunt &gt; quod fi quis ipforum in Summum 
Pontificem eligeretur, prfens Concilium Gen 
rale Pifanum cotinuarec, nee illud diflolveret^ a 
difiolvi permitteret . Si vero contingeret 3 ut a 
quis Cardinalium abfentium ad Summum Pom 
ficatum aflumeretur , procurarent ut eadempr 
mifllone fefe obfiringerec , antequam ejus eled 
publicaretur . SeflTione xvi i. Synodus, ad prom 
vendam eledionem Summi Pontificis , concei 
Cardinalibus utriufqueObedientisB jusfufFragi 
etfi dubium moveri poflet,quinam eflent legitit 
Cardinales . Seflione xvm. Cardinales nume 
xxiv. Conclave funt ingrefli, & unanimi confen 
in Summum Pontificem elegerunt Petrum Pbila 
gi 3 feu De Candia nuncupatum , Tituli SS. duod 
cim Apoltolorum, Presbyterum Cardinalem^O ; 
dinis FF. Minorum , qui in Pontificatu di&us ( 
Alexander y. Decreto eleciionis promulgate 
Pontifex concionem habuit , hoc fumpto Them 
teiErit unum Qvile & unus Paftor, Dominica ve; 
fequente,quas incidit in diem vi i. Julii,foleni ri 
Pontifex Romanus inauguratus eft . Sequentibi 
Seflionibus prg fuit ^fltxander F.Potifex Maximu 
qui,ut confcieatiaru faluti confuleret^omnes Ce 
furas & Sententias tempore fchifmatis hinc in&lt; 

irriu decJaravic , omnelque 



ECCLESIASTIC A* 149^ 

-I Sententiis irrecitos ad cautelam abfolvit. Om-&lt; 
tif etiam & fingulas difpenfationes faftas per 
os^mulosde Summo Pontificatu contenden* 
, vel eorurn alterum, feu eorum Prxdeceflbres 
pi &gt;er Matrimoniis & aliis cafibus/orum confcien- 
&gt;&lt;f fpeftantibus , eorum durante Obedientia , ra- 
habuit & confirmaviuSeffione zx.^dlexandcr V. 
ntifex Maximus , ornnes CardinsHum Pro- 
flus & Sententias a die tertia menfis Mali anni 
;cccvm. confirmavit 3 duas Cardinalium fa-* 
ones in unum Collegium reilituit &gt; Privilegia-* 
isedam, iis, qui Synodo intererant, conceffit , & 
&gt;us reformations morum in fe fufcepit . Deniq; 
:fllonibus xxi. xxi i .&: xxi i i.omnes EleftioneSj 
ollationes, Inftitutiones, Promotiones , Confe- 
ationes , & Ordinationes, durante fchifmate^ , 
dasj modo alias Canonicx client ^ ratas habuic 
Alexander f. Legibus etiam agendum decrevic 

Dntra obedientes & pertinaciter adhasrentes P^ 
ii de Luna, d.ifto Beneditto Xill.&c ^ngelo Corario&gt; 
^ uncupato Gregorio XH. ceu contra fautores Hse- 
i&gt; etic^ pravitatis . Synodum alteram Oecumeni- 
p am intra triennium celcbrandam indixit , 

1 incialia tamen Concilia fuper negocio 
eformationis velut in anteceflum ubique con- 
gregari debefe ordinavit . Omnibus , qui Conci- 
io interfuerant , ejufque Decretis adhaerebant , 
indulgentiam Plenariam concelfit , infra duos 
menfes , & in articulo mortis applicandam . Po- 
tiremojftatuitidemSummus Pontifex mittendos 
effe Nuntios ad Reges & Principes ad promulga* 
tionem hujus Concilii Pifani , & cxecutionenu* 
Decretgrum ipfi^s unique terurura pronaaven- 



150 HlSTORlA | 

dam.Hzc funt in fumma,qii2e iancita funt In Con 
cilii Pifani Selfionibus , de quarum tamen nume- 
ro non certo conftat . In Adis fiquidem illiu&lt; 
Concilii Pifani , quxhabentur inBiniana Colic 
ctione , quam nos fecuti funms , viginti tres refe 
runtur Concilii Pifani Sefiiones , fed in Aftis cjuf 
dem Concilii edicis a D. LucaDacberio Tomo vi 
Spicilegii numerantur durntaxat Sefliones xxi, 
Nonnulli Scriptoresj quos inter cenfentur S. ^n 
toninus in. part. Chronicoruin Tit. xxii. cap. v 
parag. ir & Cardinalis Cajetanus Tra&atu n. rfcj 
lAuftoritate Pap# & Concilii^ Pifanam Synod urn ui 
Jegitimam,& Oecumenicam non agnoverunt.Ve 
rum,adversus paucos ilfos Scriptores triplici mo 
mento invide probari poteft , Concilium Pifa- 
num, ecu legitinium,& Oecumenkuni, a Roman: 
& univerfali Ecclefia habicum 3 reccpturn & ap 
probarum fuiife . Prinio , cerciilime conftac , Ro 
manani & Univcrfalem Ecclefiam in Concilk 
Conftantienfi congregatam ^lexandrum V. & *Jo- 
annem XXIIL tanquam veros ac legitimos Pontifi 
ces agnovifle, cum illud Concilium fuerit aufto- 
ricace Joannis XXIIL convocatum. Pond^lexan- 
der V. & Cannes XXIIL veri Pontifices non fuif- 
lent, ni/i GregGrtus XU. ^ Bcncdicius XIII. adhuc 
* ** cum temporis fuperfiites &gt; legitime depofiti fuif- 
icnt; nccprofedo legicime elient depofiti , nifi 
Pifanum Concilium Jegitimum & Generale fuif- 
fee. Secundo&gt; in dubium revocari non poteft,quin 
Romana & univcrfalis Ecclefia +dlexandrum V. in 
ConcilioPifanoeledum, tanquam verum & le- 
gitimum Pontificcm Romanum agnoverit, & ve- 
neuufit. Hicautem Summus Pontifex Conci 
lium 



ECCLESIASTICA* 251 

im Pifanum tanquam legitimum & Oecumeni- 
m bis approbavit & confirmavit , primo in fine 
fius Concilii Pifani, ut in AUs hujus Concilii a 
tea Dacherio Tomo vi. Sficilegii, ddnde in Lab- 
:aoa Conciliorum Colledione legitur . Denuo 
em Concilium Pifanum confirmavit Sumtnus 
: Pontifex poft ejus celebrationem fingulari Di- 
omate dato Bononias n. Kalendas Februarii 
iniMccccix. quod legere eft apud Odoricuwu* 
aynaldum ad hunc annum Num. vii. Fuit ergo 
"gitimum & Oecumenicum Concilium Pifanum. 
oftrcmo, fi Concilium Pifanum , in quo *4lexan- 
er V. Pontifex Maximus electus eft &gt; non fuiffet 
gitimum & Generale y fed ab Ecclefia eflet re- 
robatum, omni procul dubio Bjodcricus Borgia^, 
latione Hifpanus , qui die xi. Augufti anni 
ACCCCXCI j.ad Summum Pontificatum provedus 
:ft, non fe ^IcxandrumSextHmJed Quintum appel- 
lafl etjcutn eledio ^lexandri V. non potuiflet efle 
legitima, fi femel Concilium Pifanum non fuiflet 
Oecumenicum , fed potiiis ab Ecclefia reproba- 
tum.Cum igitur fydericus Borgia^Pofttifaxfa&uS; 
fe Me xm drum Sextum appellaverit , eumque ut 
verum Pontificem Rornanum coluerit univer- 
faiis Ecclefia, argumento eihtam *4lexandrum VI. 

o 

quam Rananam & univerfalem Ecclefiam,agno- 
vifle^recepflfe & approbafle Cocilium Pifanum, ia 
quo fada iacrat Jf/e^^w^ri/^.Eleftio^anquam ve- 
rum,legitmum &gt; & Oecumenicum Concilium, cu- 
jus auftorititi refragari nulli fideli licitum eft. 

D. Coicilium Pifanum fui0e legitimum^ 
& Oecumenicim Concilium invidis quidem ra- 
tionibus probafti ; Opurem tamen, ut adduceres 

Sc 



252* HlSTORIA 

& eadenji opera confutares momenta, quibus per 
moti S. ^Antoninus, & Cardinalis Cajetanus in con- 
trariam abierunt fententiam. 

M. Duplici potifiimum de caufa S. &lt;dntoni 
ntts, & Cardinalis Cajetanus Pifanam Synodum ut 
legitimam & Oecumenicam non agnoverunt.Pri- 
maeft, quod Pifanum Concilium a nulio Summo 
Pontilice fuerit convocacum. Alcera, quod per 
Pifanum Concilium non fuerit extindum fchif- 
ma , fed potius novum fufceperit incrementum, 
cum ab eledione *Akxan&riV. fada in Concilio 
Pifano ufque ad Conftantieafe Concilium rres 
fuerinr Pontifices/eu Alexander V.BenedittusXlII. 
& Gregorius XII. Concilium etiam Conftan- 
tienfe admifit Pontificatus ceffionem , quam fecit 
Gregoriw XII. quern proinde Patres Concilii 
Conftantienfis judicarunt , non fuiiTe in Concilio 
Pifano legitiina audoritate depofitum . His duo- 
bus momenci* addunt nonnulli , Synodum Pifa 
nam ab univerfa Ecclefia fufceptam, ac probatarn 
non fuifle 3 quia Regna & Provincial , qux fienedi- 
ftum XllL & Gregorium -ST//.tanquam veros ac le- 
gitimos Pontifices agnofcebant , ei non adh^fe- 
runt . Verum , hxc momenta nullius ponderis 
funt, ac nullo negotio dilui poflunt . Namprimo , 
licet inconfeflb apud omnes efle debeat, Concilia 
Generalia Summi Pontificis audoritate^onvoca- 
ri debere 3 cum verus eftjegitimus ac ccttus Pon- 
tifex;negari tamen hand poteft^quin ircafu fchif- 
matis , quando videlicet duo de Pontficatu con- 
tendunt , & nulla alia via ad extingumdum fchif- 
raa fuppetit , poflit Ecclefia in Conalio Generali 
adunau cogere Pontifices tune rontendentes 



I ECCLESIASTIC A. 255 

4 pervicacia fua fchifma foventes , ad renun- 
I ndum Pontiticatui , & (i recufent , ficuti 
I ufarunt Benediftus XIII. & Gregorius XII. tern- 
tj re Concilii Pifani pacem & unitatetn Ecclcfix 
4 re per viani mutuseceflionis ab ipfis alias ap- 
j :&gt;batse , & juramento inviolabiliter finnatae; 
; ; turn temporis habeat Ecclelia in Concilio 
&lt; Mierali congregata illos , ut Schifmatis fauto- 
; s y exaudtorandi, ficuc poftea factum eft in Con- 
io Conftantienfi a in quo Joannes XXIII. Benedi- 
is XIII. & Gregorius XII. de Sumrao Pontificatu 
mtendentes depoiiti fuerunt , & eledus Marti- 
s V. quern ut vertirn ac legitinium Pontilicem^ 
liverfa agnovit & coluit Ecclefia.Sane fi Ecclefiat 
cafu Schifmatis jus non haberet agendi in Con- 
liis GeneraJibus contra eos , qui pro Pontifici- 
as fe gerunt , feu de Pontificatu contendunt , & 
ratam ceffionem exequi nolunt, ficut revera 
mpore Concilii Pifani noluerunt Benedittus XIII. 
r Gregorius XII. qui fua coliufione, ambitione & 
ertinacia Schifnia fovebant ; fi , inquam , Eccle- 
a in cafu Schifmatis id juris non haberet , Chri- 
:us Ecclefioj fax non fatis profpexijtfe videretur , 
um nullu in hoc cafu adversus Schifma ei reme- 
iium reliquifiet . Cum igitur duo ^muli de Poa- 
ificatu contendentes BenediQus XIII. & Grego- 
"lus XIL faepiiis rogati & interpellati fuerint , ut 
Ecclefiae neceffitati^uae extrema id ternporis erac, 
:onfulerent 3 Schifma per viam ceflionis , quarn^ 
protniferant & juraverant , penitus abolerent, 
iec tameu ipii , ambitione abrepti , Pontificatui 
renunciarc^nec convocation! Synodi Oecumenical 
pafto acquiefcere veilent, jure merito Ecck- 

iia 



254 HlSTORIA 

Iia fe ipfam in Concilio General! Pifano congi 

gavit , ut fibi de certo & indubitato Capite pro 

dcret , & Petrum de Luna &gt; dictum Benediftuw X. 

& ^Angclum Corarium, nuncupatum Gregorium * 

qui Schifma pervicacia fua fovebant , exaud 

ret . Verum quidem eft, ^4ngeli Corarii y didi Gj 

gorii Xll. Pontificatus ceflionem fuifle in Conci 

Conftantienft admiffam &gt; non quod Patres illi 

Concilii exiftiaiarent,ejus exaudoratione in Cc 

cilio Pifano non efle legitime fattam, fed quia, , 

inajus unionis & pacis Ecclefialticse robur acf 

mamentum , confultius efle duxerunt &gt; id tanti 

folacii Angela Corario, dido Gregorio Xll. dandu 

eife, ne intempeftiva juris difcuiiione iterum pe 

turbaretur Ecclefis pax , aut ejus reurdaret 

unio . Sic Patres ejufdem Concilii Conitantieni 

cadem ceconomiapermiferunt, utidcm^agei 

Corarius , didus Gregorius XII. per fuum Legatu 

&lt;Joannem Dominicum Hagufinum Cardinalern Sc 

lion, i^.convocaret aud:oritate fua Concilium 

Conftantienfe , non quod ea convocatione opi 

haberet ea Synodus Conftantienfis ut legitima &lt; 

vere Oecumenica eflfet ( ciim jam prsedida Syn( 

dus fuiffct z]oanne XXILI. Pontifice Maximo cor 

vocata , jamque quatuordecim Seffiones fuiflei: 

celebrate) fed quod ad promptius & facilius prc 

curandam Ecclefiae pacem , id neceflarium efle pi 

tarint Patres Concilii Conftantienfis. Eadem. 

ceconomia ufi funt Patres Concilii Coaftantienfi 

erga t&gidium Sancii Munionis , quern 3 poft mot 

tern Petri de Lima Pfeudo-Pontificis , didi Benedt 

ni XIII. duo reliqui Schifmaticse illius partis &lt;^ar 

dinales in Antipapam elegerant , nuncupatum- 

Ok 



ECCLESIASTIC A. 255 

FIH. Nam quamvis hunc Antipapam 
5 certiilimeconitaret, ejus tamen ceffionem-* 
fpontaneam abdicationem admiferunt Patres 
ncilii Conftantienfis , permiferuntque 5 utejus 
8 ibratici Cardinales Martinum P. ab Ecclefia_&gt; 
&lt; iverfa legicimum Pontificem agnitum,eligerent, 
hoc pado omnes Schifmatis rtliquix penitus 
oierentur . Alterum momentum, quo probatur 
Dnciliucn Pifanum legicimum & Oecumenicum 
HI fuifle , eo quod Schifma non fuftulcrit ., fed 
&gt;tius auxerit ; nullius plane moment! acroboris 
edebet, quia Concilium Pifanum Schifma fu- 
ilit , quantum in fe erat , exaudoratis videlicet 
hifmaticis Pfeudo-Pontificibus , & legitimo 
mtifice eledo 3 quamvis utriufque de Papatu 
ntendentis , & Ecclefise judicio acquiefcere no- 
itis pertinacia Schifma continuatum iit^ufque ad 
Dncilium Conftantienfe . Quapropter, ficut alia 
oncilia ad profligandas Hserefes &gt; vel ad extin- 
aendum Schifma Grsecorum congregata , tan- 
lamlegitima 8c vere Oecumenica recipiuntur in 
cclefiaCatholica, licet pofteorum celebratio- 
em graflatae fint adhuc Haerefes , nee fublaturtL-/ 
:hifma Grascoruin .ita pari utrobique ratione Pi- 
inain Synodum^ ceu legitimam & Oecumenicam 
ecipere, venerari ac praedicare debemus, et(i 
chiima non cxtinrerit , cum ad illudextinguen- 
umfeceric quidquid jure poterat & debebat. 
Jltitnum momentum , quo negatur , Synodum 
} ifanam efle legitimam & Oecuinenicani , quia-&gt; 
iegna & Provincial , quas Benediftitm XIII. & Ore- 
orium XlL. ceu veros Poutihces agaofcebant , Sy- 
iodo Pifauaj non adhseferunt , fed potius earn re- 

pro- 



256 HlSTOfclA 

probarunt , hoc , inquam , momentum infirmu 

omnino ac invalidum eft , quia Partes Petri de 

JLuna , feu Beneditti XIII. & *Angdi Corarii y five 

Cregorii ^//.minimam noniinis Chriftiani porti&lt; 

nem ab Ecclefiae univerfae corpore divifam , & ; 

unico vero & legitimo Pontifice Romano , nine 

rum ^Alexandra 7. &c ab ejus Succeilbre ^oan 

Vigefimo tertio diftradatn , atque Schifmatic 

& Pleudo-Pontificibus adhaerente conftituebam 

Pifana vero Synodus univerfam repraefentab 

Ecclefiam , & vero ac legitimo Pontifici , feu *A&lt; 

xandro V. adhaerebat . Quo fit , ut ficut in al: 

Schifmatibus , Novatiani , exempli gratia , co 

tra S.Corneliitnt Papam 3 f Urficinii contT3,S.Dar/2afu 

JLaurentii contra Symmacbum , Petri Leonis co 

tra Innocentium II. Oftaviani adversus *Akxa 

rum III. &*c. hi , qui ftabant a partibus Antipap 

non impediebant , quominus univerfa Ecclefii 

verum & legitimum Pontificem agnofcere &: c 

lere cenferetur ; ita fimiliter illi, qui poll Pifana 

Synodum Schifmaticis & Pfeudo-Pontificibus B 

nedifto XIII. & Gregorio XII. adh^ferunt , impec 

re non potuerunt , quin Ecclefia Concilium Pif 

num y tanquam Oecumenicum, fufcepifle , & M 

xandrum V. in eo eledum f ceu verum Pontifice 

Romanuni , colere diceretur . Ex di&is itaquc 

patet, negare hand pofle legitimam & Oecumer 

cam elle Synodum Pifanam , in qua duo Cardin 

lium utriufque Obedientise , videlicet Bened 

tti XIII. & Gregorii XII. Collegia , port juramen; 

in Conclavi fafta deomni opera acdiligentia ^ 

^xtirpationem Schifmatis conferenda, in unum 

Collegium ad unioncm Ecclefise promovendas 

coi 



i 



I ECCLESIASTICA. 157, 

c venerunt , jureque fuffragii in election e_&gt; 
" ixandri V. veri ac legitimi Romani Pontificis 

, adem Synodo fada potiti funt . 
I D. Cum funeltum iftud Ecclefias Occiden- 
i s Schifma in Concilio General! Pifano noixj 
f rit extindum , fed potius , ut mox infinuafti * 
| t illius celebrationem adaudum , & ufque ad 
I ncilium Conftantienfe prorogatum fit; expedit 
I &gt;do y ut de Concilia Conflantienfi , in quo hoc 
lifma tandem abolitum eft , difleramus , & in- 
iramus in primis , a quo, & quandonam fuerit 
nvocatum ? Secundo , quid in eo pro extindio- 
Schifmatis adum (it? Tertio, quid proafle- 
ida contra Ha^refes Catholica Fide definitum ? 
&gt;ftremo, quid pro reftauranda Ecclefia? Difcipli- 
decretutn ac ftatutum (it ? 

WL Depofiti in Concilio Generali Pifano 
,o de Papatu contendentes Petrus de Luna , di- 
as Benediflus XIII. & +dngelus Corarius, nuncupa- 
s Gregorius Xlf. audoritati Concilii non parue- 
nt , fed adhuc pro Summis Pontificibus le gef- 
cutit . Magna Hifpaniae pars Petrum de Luna &gt; feu 
wdiclum XIII. tanquam verum & legitimum-* 
Dntificem colebat ; aliquac vero Italix civicates 
r .ngelo Corario 9 feu Gregorio XIL ecu vero & 
gitimo Pontifici adhaerebant errore fadi , quad 
uurenc, Synodum Pifanam Oecumenicam nou 
Te A ac fubinde Petrunt de Lund &gt; feu Benedi* 
urn XT//.& .Angelum Cor&lt;trii4m&gt;fivt Cregorium XlT. 
ire in ea non fuiflfe depofitos , nee in eoruin lo- 
um legitime inSummum Pontificem eledum-^r 
ai(fe ^ilexandrum V. Glifcente itaque magis quain 
utehac Schifaute , & intra annum e vivis erepto 

R 



158 His T o R i 

Alexandra V. unico ac vero Pontifice , fuffe&us cfl 
an cjus locum Joannes XXIII. qui ubi primum Pon 
tificiam Cathcdram confcendit,de reftitueftda EC 
clefise unitate, & de cxtinguendo Schifmatc, quoc 
jam pridcm inconfucilem Chrifti tunicam , idcft 
jEcclefiatn , dilacerabat , follicitus; Concilium. 
Generate an. MCCCCXIV. Confbntiae cclebrandun 
indixic . Eft auteui Conftantia perampla civita 
Imperil , quam Rhenus intcrfluit , quamque ama? 
nus Conftantiae Lacus , diftus olim ^/tcronms , al 
luit . Huic Concilio General! Conftantienfi inter 
fuere Patrcs fere millc &gt; quos interfuerunt trc 
centi Epifcopi, Patriarchaf quatuor , cum ipfc 
Impcratore Sigifinunda , qui ad comprimendum- 
Schifma maximopietatis & religionis ftudioir 
ccnfus, non folum Legates circumquaque ad Prir 
cipcs & Refpublicas mifit , fedipfemet Galliam 
Hifpaniam , Angliam , Germaniam , & Italiam. 
longis & moleftis itineribus peragravit, neqi 
prius acquievic , quam luis confiliis , & continu 
adhortationibus ^oannem XXllL ad indicendui 
apud Conftantiam Concilium Generate adds 
xiifec . 

D. Pr^fuit itaque Joannes XXIII. Hu 
Concilio Generali Conftantienfi , quod fuerat ^ 
ipfo convocatum ? 

M. Initio Concilii Generalis Conftantienfi 
feu duabus prioribus Seflionibus prsefuit , ut leg 
timus Pontifex Joannes XXlll. Sed poft ejus e Co 
cilio receflum , tertiac prfuit Seflioni Peirus de. 
tAlliaco Cardinalis Cameracenfis , quarts vei 
Seflioni pra^fuit jordanus Epifcopus Albanenfii 
Cardinalis de Vrjinis ; Cseteris Seflionibus ufque 



ECCL ESI A STICA. 

a Martini F. eledioncm eodem in Concilio Con- 

fl tticnfi fadam&gt;pracfuit Joannes EpifcopusOftien- 

fi , Cardinalis Vivarienfis v , denique , quatuor 

u mis Seffionibus prsefuic recens eledus Ponti- 

f&lt; Maximus Martinns K.Sed ut magis perfpedam 

h ere polfis caufam, ob quam Joannes XXlll. dua- 

b tantiim prioribus ConciliiConftautienfis Ssf- 

6 iibtis prasfueric, ncceife eft, uc hie breviter ex- 

j; lam ea . qua; gtffitjotnnes XXllL in his duabus 

p oribus,quibuspra:fuit, Concilii Conflantienfis 

S fionibus , dcin , defcribam omnia , qua? fpe- 

I nc ejufdcm ]oannis XXlll. a Concilio Coaftan- 

I nfi fugam &gt; illius dcpofitionem in eodem Con- 

I io fadam , ac tandem eleAionem Martini V. 

I em , uc verum , unicum ac legitimum Poncifi- 

c n univerfa agnovit, fufccpitquc Ecclefia Catho- 

a. EC primoquidem, Joannes XXHI. pr^fuit Sef- 

j ni primx Concilii Conftantienfis, quae die xvi. 

1 :n(is Novcmbris anni MCCCCXI v. habita eft , & 

I caSermonem ad Patres habuic, quoillos ad- 

status eft , ut ad procurandatn Eccleiis pacem 

laem darent operam , fuafque omnes curas ac 

gitationes conferrent . Poftea* in cadem Sefiio- 

leftum eft a Francifco Cardinali Florencino 

iploma convocationis Concilii Conftantienfis, 

; tandem ejufdem Concilii Miniftri & Officiales, 

rxfcrtim Notarii ex qualibct Natione funt eledi, 

alica ,nimirum , Gallica ,Germanica & Angli- 

ina, ad quas poftea Hifpanica Natio quinta, 

;lido Petro de Luna , difto Bcnedifto XIII. accef- 

c . In Secunda Concilii Conftantienfis Setfione , 

41 prsefuit etiam Joannes XXIII.hzbh& prima men- 

s Marcii anni MCCCCXV. Antiochenus Patriarcha 

R a roga- 



H i s T o R i A 

rogavit totius Concilii nomine ]oannem XXIII. u i 

pro Ecclefise pacis bonoPontificatuicederet,fi all 

cjus xmuli , videlicet Benediffus XIII. & Gr^o 

r/j XII. Pontificatum fimiliter abdicarent, vc 

quoties ejus ceffione Ecclefias unio procurari pol 

fet ; quod non folum fe prseftiturum ultro promi 

fit Joannes XXIII. fed etiam folemne juramentum. 

&c votum ea de re die 2. mentis Martii ejufden 

anni MCCCCXV. edidic coram Synodo , diimqut. 

kgeret hare verba in Schedula &gt; Sfondeo &gt; promitto 

iwveo 3 & juro Deo , flexit genua versus Altare 

ponendo manus ad pedus , & addidit h^c vcrba 

t ita promitto obfervare . Quse cum audiflfetSi 

gifinundus Imperacor , qui prsefens Concilio ade 

rat , confellim Joanni XXIII. gratias egit &gt; & dc 

pofita corona, flexifque genibus ,pedes ejus ofcu 

latus eft . Idem poit Sigifinundutn Imperatorem. 

nomine Concilii prasftitit Antiochenus Patriai 

cha , ac demum confedum eft ea de re Dipk 

ma Poutificium , quod exhibent Ada Concil. 

Conftantienfis in MS. Codice Regalis Abbati; 

Saudi Pifitoris Parifienfis , & Monachus San 

dionyfianus in Hiftoria Caroli VI. Galliarum- 

Regis . Promiffis haiid ftetit Joannes yigefin 

teniii quippequi, cum a Concilio, & a Sig( 

wundo Imperacore urgeretur ad conitituendiu 

pro ceffionis executione Procuratorcm , vide 

retque evanuitfc omnino illam /pern , qua fit 

blandiebatur 3 fore ut, duobus ejus semulis Bentd* 

fto Xlil. & Gregorio XII. in Concilio dejedis , fc 

Jus ipfe Summus ac legitimus Pontifex declarar&lt; 

tur , ut rebus fuis confuleret , & ab omni vi leci 

rus eflepofle^ e Concilio furtim fe fubripuit 

abiic 



I ECCLES I ASTICA. 2&lt;?I 

al tjCxceflk, evafit, erupic, & dilfimulato ha- 
b i &gt; opera Friderici Duels Auitriaej quiciun rein 

ult^ communicaverat , Scaffiifam, Oppidum_f 
c fdem Friderici ab Urbe Conftantiend quatuor 
n liaribus difiunctum , aufugit , ne Pontific&tu , 
ji raPromifia , fe abdicate cogeretur, ibique_* 

1 reras ad Principes dedit , quibus fuum a Con- 

c o receflimi excufavit, moxque in Caftrum_* 

| femberg Dioeccfis Bafileenlis , ac paucis poll 

d bus friburgum , ditionis Friderici Ducis Au- 

f x 3 fcferecepitj uc indeevolarct zdjoannenL* 

I cem Burgundiae &gt; hominein j ut in fuperioribus 

| lloquiis obfervavimus , natum non foliim in_ 

I lliarum Regni , fedetiam in univerfx Ecclefisc 

I -niciem * Huic confpiracioni advcrsus Conci- 

I m Conftantienfe , initse inter ^oannem XXllL 

\ dericum Ducem Auftrias &c ]oannemBurgundi& 

1 icem , fe conftanci animo oppofuit Sigifmundus 

] perator , quern Deus Opthnus Maxim,us in his 

; guftiis , quibus undique premebatur Ecclefia , 

: citafle videtur , & cujus ii defuiilet indefcflus 

E)or,omnia procul dubioin irritum corruiflent, 
fumque Concilium Conftantienfe in ventos 
)iiflet . Sigifmundus itaque Imperator Fridericum 
uftriae Duccn^ joannis XXIII. receptatorem , ar- 
is aggrefliis eft,eumque,fuba&lt;2:is illius oppidis ac 
sletis copiis, tarn ftrenuc oppugnavit, wt tandem 
imadegeritfubliteris commeatus & fecurita- 
s ad proficifcendum Conftantiam, ibique fuppli- 
iter veniam pecendam . Venic ergo Fridericus 
&gt;ux Auftrise cum Duce Bavaria , & Burgravio 
luremburgenfi , feque & omnia fua Sigifmmdi 
tnperatoris poteftati permifit, & ab eo 

R 



26Z HlSTORIA 

obtinuit , pollicitus cum jurejurando joannct 
XXIIl. reducere , dummodo utrique dc vita, bo 
nis & Jibertate poft adimpletas pacis conditione 
cautum e/iet . Jnterea temporis, friderims cbfe 
Cenflantiae remanfit, Joannes veio XXIII. Fri 
burgi Oppido Auftriaco cuftodiebatur , nc fug 
elaberetur &gt; & poftea ad Oppidum Cell* duobu 
dunuaxat milliaribus a Civitate Conftantien 
diftans dudtus eft 3 ibique diligentiffime cuftodi 
tus. Inquifitores in yoanncm XXLII. Seflione i&gt; 
ConciJii Conftantienfis fuerunt nominati&gt;& quin 
quaginta quatuor Articuli adversus ipfumSeflio 
ne x. objefti acprobati, qui in Selfione xi. cur 
Jedi fuifl e-nt , ipfique Joanni XXlli. ut ad illos rel 
ponderer , communicati eflent , hoc Refponfum. 
Joannes XXIH.pacis Ecclefise promovendf ftudio 
(iflimus 3 dedit : Volo quod Concilium fit defenfi 
me a , quodfcio err are non poffe , nee alia defenfm 
qu&curnque uti volo . Cumque ad audiendam Ser 
tentiamdies ipficraftina diceretur, refpondit 
Sumrnt mibi placet Sententia ipfa , quam cum mi 
reverentia , etidm cum bireti mei depofitione reu 
flam , eamque ,_( quantum inmefuerit) confirmabt 
Tandem Seffione xi i. ejufdem Concilii Conftar 
tienfis lata eft in ]oannem XXIII. depofitionis Ser 
tentia , proprer ipfius clandeftinum , & fcandalc 
fum, nodu, habituque indecenti e Concilio rece: 
Aim, pacis & unionisEccclefig turbarivum,Schii 
matis inveterati nutritivum, a voro , promiffion 
& juramento per ipfum ^oannem XXIII. Deo t 
tcclefise prseftito deviativum; decretumque el 
infuper , ne Balthafir Cojja y nuper Joannes Papa. 
vel Angelas deCorariQ* ieu GregwiusXl 

vc 




I ECCLE SI ASTIC A* 

I Petvus de Luna, live Benedittus XIII. in fitis Qbe- 
(i ntiisfic nominati&gt; in Pontificcs iteriim eligeren- 

quod fi fierce , totum irricum eflfet & inane** 

* i 

I c depofitionis Sententia uno omnium Concilii Pa- 
I m confenfa approbata , inquit Spondanus ad aa- 
m MCCCCXV. Num.xxxvu. cum fuiffet ad ^Joan* 

* wj J 

i n XXIII. perlata, eamdem ipfe quo^ue Cella ultima 
I aji inftrumento publico ratam babuit fe nunquam- 
, itra earn quidquam afturum ; pttreque^fimpliciter 
; libere Papatui ceffit ac renunciavit) depofitis om- 
bus ornamentis Papalibus . Qua omnia *Atlis edi- 
- continents* Exemplum Baltbaffaris CoJJa,diGti 
oannis XXIII. paulo port fsquutus eft ^fngelus de 
irario, nuncupatus Gregorins XII. quippe qui Sef- 
3ne xiv. Concilii Conftatitienfis renunciavic, 
:flicque Pontificatui per Procuratorem fuunu* 
irolum de Mdateftis y Arimini Principem , quam 
^flionem ratam habuit Concilium , & cantato 
ymno TeDeum laudamus &c. gratiarum adio- 
em Deo folemniter rependit . Suse abdication! 
dennio fupervixit *dngelus de Cor^no,di(S:usantea 
jregorius XII. & paulo ante Martini V. Pontificis 
aximi ele&ionem e vivis excedlt , non quidem_ 
riming ut ait S. Antoninus , fed Recaneti anno 
ccccxvn* ucvidereeft in ejus Epitaphio apud 
Onuphrium in Additionibus ad Platinam. In eadem 
Seffione xiv.ediderunt Patres Conftantienfes De- 
cretum de requirendo Petro de Luna , didq Benc* 
ditto XIII. qui folus contendentium Pontificum-j 
poft ^oannis XXIII. & Gregorii XII. abdicationem 
Tupererat , ut eamdem cellionem a le toties jura^ 
mento promiflam intra decem dies exequeretur : 
quod ni prxftaret a eum ex tune declararunt P a- 

4 trc* 



HlSTORI A 

tres ConftantienfeSjfuiffe & efle Schifmaticum in 
corrigibilenij & pertinacem, Hsereticum &gt; omni 
que honore & dignitate abjedum & privatutruAi 
hanc ceflionem a Petro de Luna* feu Benediffo XII 
facilius obtinendam ( fine qua Joannes Cerfonius 
Academiae Parifienfis Cancellarius , ex Pfalm&lt; 
LXXI. lepide in ConciJio dicere confueverat^noiL 
futuram Ecclefiae pacem , donee aufenetur Luna 
Imperator Sigifmundus,po& acceptam a Concilic 
Conftantienfi benedidionem , profedus eft Hi 
ciamy Urbem Gallo-Provincia; colloquio deftina 
ram, ad quod Ferdinandus Rex Aragonix una cuir 
Petro de Luna ea de caufa convenire debebant.Sec 
cum Ferdinandus ob segritudinem , qua conflida- 
batur y huic fe profedioni accingere baud poflet 
ad amoliendum id obftaculum Sigifinundus Ini 
perator Perpinianum fe contulit, ibique cum Fer- 
dinandoAragoniz Rege y & cum Petro de Luna dc 
perficiendo Sandiffimo Eccleiiae unionis fufceptc 
negotio longos fermones habuit . Principio qui- 
dem Petrus de Luna proteftatus eft^nihil fibi xque 
in votis effe & unquam fuifle , ac illam defidera- 
ratiflimam Ecclefise unionem . Sed aliud infron- 
te , aliud incorde gerebat vaferrimus ille Syco- 
phanta* Tot enim condidones omni rationi op- 
pofitasj immo impoflibiles ad rem exequendam-* 
cxegit Petrus de Luna y tot Privilegia fingularia^&gt;&gt; 
immanem ambitionem faetentia, quas antehac nee 
propofita, nee audita fuerant, depopofcit 3 tot de- 
nique fubterfugiis/tergiverfationibus , delufioni-? 
bus, atque ambiguitatibus , ceflioni Pontificatus, 
cui duo jam aemuli in Concilio Conftantienfi fuo 

cxempJo pmveranr, fefragatu? eft i ut 




ECCLESIASTICA. 

i ; Imperator dirempto Colloquio, reque infe- 
I i reccdere coa&us fit; Petrus vero de Luna , qui 
I nnifi licteris commeatus pramiunitus ad hunc 
\ ngreflum acceflerat, Panifcolam fuam , five 
jjopidum Regni Valentini , ad maris oram rupi 
\ pofitum,& praefidio munitum,cum fuis in Schif* 
i ite obduratis ac jurameato (ibi adaftis fe fe rc- 
i petit . Turn Ferdinandus Rex Aragoniarab obe- 
i nitia Petri de Luna , pervicacifllmi , atque into- 
I -abilis arrogantiac hominis, fe fe fubtraxit, con- 
4O praefertim motusSanfti yincentiiFenerii&gt;Qt 
nis Prsedicatorum, qui anted Petri de Luna,di&i 
neditti XIII. Partes fecutus , author fuerat Re 
bus Aragonias ei adha?rendi 3 quamdiu verbis 
aforiis jadaret, fe nihil tarn cordi accuraeha- 
:re , quam ut promo veret , propria fui abdica* 
&gt;ne, Ecclefia- unionem . At, ftatim ac Vincentius 
rrcrius obftinationem ac xnaUs Petri de Luna 
tes perfpe&as habere ccepit , Ferdinando Regi 
ragonis perfuafit , ut ab obedientia Petri de-j 
una, didi Beneditti XIII. fe fubduceret,Edidum- 
ae publicaret 3 quo fuis fubditis diitritie inhibe- 
:t, ne ullam cum Petro de Luna, quafi Pontifice, 
haefionem quocumque prf textu haberent.Hanc 
.egis Ferdinandi ab Obedientia Petri de Luna 
ibtradionem ipfemet yincentius Ferrerius Per- 
iuiani coramRege infirmo, ejufque filio primo- 
enito,multa nobilitate, & ingenti popali multi- 
adine , fermone habito 3 legit ac promulgavit. 
anta porro erat id temporis rincentii Ferrerir 
inditatis ac eruditionis fama ut Patres in Con- 
ilio General! Conftanticnfi ad tollendum Schif- 
na trium de Pontifiutu contendentium congre- 

gati 



^66 H I S T O R. I A 

gati, fingulari honore ac culcu , quern nemini ha 
ftenus ex ullo Ordine Viro religiofo exhibhum. 
legirrms , ilium profecuti fuerint , mitlis Legatij 
qui cum rogarent , ut ad Concilium venirec , 
liceret; idque Joannes Gerfonius , Academix P; 
riiienlis Cancellarius, qui Concilio Couftantien 
praefens aderat, fcripta ad eum Epiftola, qu* ad 
hik inter ejus Opera exeat , perfuaferit : aut 
per ialutem atiimarum , cui vocatione infolic 
jam a multis annis incumbebat , non eflfet il 
integrumad Concilium accedere, faltem iis , qu 
mifli Confultores qu^ererent , refpondere , fuun 
que fenfum aperire non graveretur . Hxc Epiilol 
]oannis Gerfonii , Facultatis Parifieniis Canccll; 
rii, miila e Concilio Conftantienfi ad Vincentiu. 
ferenium , & data die ix. menfis Junii am 
MCCCCXVII. legitur pag. 658. Tom. 2. Operum 
&lt;yoannis Gerfonii poftremas Antuerpienfis diti&lt; 
nis anni MDCCVJ. eamque ex MS. Codice Caeleft 
norum Meteniium defcriptam eruditus P. Ed.mu\ 
dus Martene, Congregationis S. Mauri Monachu 
infer uit Tomo i.Tbefauri navi idnecdotorum,qae\ 
nuperrime publica luce doaavit, pagina 174* 
ipfe vero partem hujus Epiitolae hie defcribam,i 
inde magis tibi innotefcere poflit fan&itatis 
eruditionis fama , quam yincentius Ferreriu 
ctiam diim viveret,, fibi in univerfa Ecclelia con 
paraverat : 

Nominatiffimo Doftori & Pradicatori zelan 
falutem animarum Magiftw yincentio dc Ordine. 
Pradicatorum , Patri meo in Cbrifli Cbaritate dil 
Eliffimo . 

Tanta de Vinutibus tuls^ Doftor egregie , fan 

rt 




\ 

ECCLESIASTICA* 

, crebrius accept , tanta fpedaliter in collo* 
lone familiar* cum I\everendo Patre Domino Ge- 
all tut Ordinis Pr&dicatorum agnovi , ut mihi 
leans refite figuratus fecundum nomzn tuum 
Hind idpocalypfis &gt; quo ^peculator tvtius Eccle- 
lid decurfus Joannes ( ^fpoc. cap. 2. verf.2. ) ait : 
ji & ccce cquus albus , Sc qui fedebat fupcr il- 
n habebat arcum, & data eft ei corona^ exik 
icens ut vinceret. Exifli qttidem ut vinceres y O 
uccnti gloriofe &gt;fed quales tu vinceres , qua ratio- 
, qiiibus armis , apparatu bellico ? quali arcu tu 
idem ipfe coronatus triumphares ? ^efpondet ille &gt; 
jus imitator es&gt; Paulus 3 dicens : *Arma m\liti& no 
te non effe carnalia cum reliquis fimilibus qualia^ 
ilius effe nofli . Suppetunt hoc loco plurima cordi 
to, qua libentius &forfan utilius verbo ore ad os, 
dm calamo muto referarem tuafapientia &gt; nifi quod 
lorfum me trabunt occupationes alia . Et quia te_j 
avibus affiduc laborious intent urn protrahere longa 
riptorumferie non vifum eft fat is aquum vel mo- 
&gt;.jlum ; hoc mum , quod in votis nedum mtis , fed 
uam plurimorum verfatur &gt; aperiam . tigddunt tua 
baritati, ttioque zelo fads Ecclefiaftica teftimonium 
oc infigne &gt;.hoc celebenimumfraconium turn multi 9 
lm nominatimprtffatus Magifter ac Dominus Gene~ 
dis &gt; quod in inclyto *4ragonum Kggno nunquam* 
riffent concordat a pads capitula , nunquam fubflra- 
iio, qua tarn utilittr & legitime fatta eft ab illo ni- 
nis , proh dolor 1 e rga A^atrem Ecclefiam obdurate 
*etro de Luna,firiffet attentata,fi non auttoritatis tu# 
wndus & con/ilii robur addidijjes , cujus facinoris 
am egregii nos ipfi Sacro General! Concilia prafen- 
es, dejideratijflma pacts amis jamfermt quadraginta 

mi* 






268 H I S T O R I A 

miferabiliter exulantis frutum , & reditum proxi 
mum expettamus Et o t e fdicem \ ter quaterquc^ 
beatum , fi pr&fentialitcr adeffe &gt; ft non credits folo 
fed fropriis oculis coram cernere volueris propin- 
quam velutinjanuis Summi Pontificis eleSlionem ; 5 
videlicet efficaci celeritate , fepofitis interim turbis 
jucundam tua pr&lt;efenti# faciem buk eidem Sacr\ 
eonfpiciendam Concilio attuleris . Frulum&gt; ni fuller 
awpliorem ex te tuis monitionibus digniorem ajfenes 
qudm fi hoc neglefto permanferis in inceptis . M& 
ntineris Beati Pauli ad Galatas (cap.2. verf.2.} Scri&gt; 
bentis: deinde, aic : po/i annos xiv. afcendi ]ero&lt; 
folymam cum Ear nab a & Tito 9 & contuli cum illl 
Evangelism meum , quodpr#dico ingentibus , feor 
fum autem his , qui vide ban tur aliquid effe , ne fort( 
in vanum currerem , aut cucurriffem . Hoc fatis pn 
tua re dittum puto * Eft fiquidem apud nos alter*, 
&lt;velut ^erofolyma y fcilicet ^poflolorum fucceffore 
Qeverendifjimi & Deo amabiles Pralati y fcilicet Le 
gis Doftores , cum quibus tuam ipfe pradicationeyrL 
conferre tarn falubr her &gt; quam bumiliter poteris 3 u&lt; 
interim fleam de alio profettu multiplier fpcrato , / 
veneris &c. Sed revertamur ad Petrum de Luna t 
qui licet a Ferdinando Rege Aragonia? deftitutus : 
animoramen non concidit , fed potius audacioi 
fadus, fuis famiJiaribus convccatis graviter pro 
teftatus eft, fe unum efle in univerfa Ecclefia legi 
timum Pontificeni, & ut fuse dignkatis jura tue- 
aretur &gt; non foJum Ferdinandum Aragonias Regeni 
qui ab ejus Obedientia fe fubtraxerat &gt; excom 
municatione perculit , fedetiam Regno Arago 
, omnique alia ditione ilium abdicavit,ac cun 
prohibuit ci a qu^fi Kcgi, fwbefle ac obtcmpe 

rare 



ECCLESIASTICAL 

T :, fub pari, qua in ilium animadverterat, ana- 
I man s pcena . Haec Petri de Luna in retinendo 
I itificatu cotKumacia publicis inftrumentis e& 
I re confedis liquido probata ciim ad Patrum-&gt; 
| ncilii Conftantienfis notitiam perveniflet, ejus 
I tfam agitare coepcrunt d Seflione vigefima pri- 
l.ufque adSeffionem trigefimam odavam , ac 
I idem Seffione xxxvu.quse habitaeft die xxvi. 

I ^niis Julii anni MCCCCXVI z. & cui de more prae- 

I 1 Joannes Cardinalis Oftienfis , interfuitque-&gt; 
I ifmundus Imperator , poft multiplices citatio- 
I m Libellos , tertium auditiones , aliaque rite & 
I -idice afta , lata eft in Petrum de Luna , didum 
I fua Obedientia Benediftum Xlll. definiciva de- 

fitionis fententia , eumque tanquara perjurum, 
utorcm & nutricorem inveterati Schiitnatis,pa* 
j & unionis Ecclclix impedicorem., & perturba- 
mm , Schifmaticum & Hsereticum ; ArticuH 
dei, Vnam SanSiam Ecclefiam Catbolicam , viola- 
rem pertinacem , cum fcandalo Ecclefiae Dei, 
corrigibilem notorium & manifefturn , ac omni 
:ulo, gradu, honore iudignum^a Deoejedum ac 
a?cifum , omni jure in Poutificatu quomodoli- 
St illi competente privatum &gt; & ab Ecclefia Ca- 
tolicatanquam membrum arid::.^ prxciu iTi^Sa- 
a Couftancienfis Synodus pr^Dunr;iavic x ounief- 
ue Chriilianos ab ejus Obediencia jwramentis, 
bligationibus ei quomodolibetp r asftiti; abfol- 
it ac liberoseflfe declaravic . His peradis, Patres 
-oncilii Conftantienfis Seflione quadragefima &gt; 
uxdie xxx. menfis O6tobris anni MCCCCXVII. 
r*fide ^wweOftienfiEpifcopo Cardinal!, ha- 
&gt;ita eit j decreverunt , ut , nihii obftante Cardi- 

naliam 



H I S T O R I A 

nalium Petri dc iHw^abfentia, ad novi Pontifici! 
electionem proccderctur , eaque forma proha&lt; 
vice tantum fervaretur, ut una cum Cardinalibu 
fex Praelati dc fingulis quinque Nationibus , lea 
lica, Gallica, Anglica, Germanica , & Hifpanica 
in eadcm Synodo tune exiftentes ad eleftionem. 
Pontificis admitterentur , & ut quicumque a dua 
bus partibus Cardinalium , fimulque a duabu 
aliis partibus Nationum delegatorum foret in 
Summum Pontificem eledus , is verus eflct at 
que indubitatus Pontifex, cui omncs Nationes tc 
nercntur obedire. Ad babendam itaque nov 
Pontificis cledionem cclcbrata eft die oftav 
Novembris Seflio quadragefima prima y Pr^fid 
( ut in castcris ) ]oanne Cardinal! Oftienfi 3 in qu 
poft folemne Sacrum , aliafque praemiffas fuppli 
cationes , ledamque Conftitutionem dementi 
Sexti, quae incipit, Licet , de modo & forma Cot 
clavis, emiflaque juramenta in ea praefcripta , nc 
ininati funt ex quinque Nationibus Eledore; 
Cardinaiibus ifta dumtaxat vice ad eligendum. 
Romanum Pontificem adjungendi, qui omnes/e 
Cardinales numero viginti , & triginta Electore 
a quinque Nationibus defignati, Conclave in Dc 
mo Communitatis Urbis Conftantienfis paratui 
funt ingrefii, ac tertia poft dic,feu undecima men 
fis Novembris anni MCCCCXVI i. concordibus fui 
fragiis in Romanum Pontificem elegerunt Odt 
mm y feu Otbonem Columna ex nobiliffima apud Re 
manos profapia oriundum, & S.Georgii ad Velut 
aureum Diaconum Cardinalem 3 qui in honorer 
Sandi Martini , cujus ea die Ffeftum occurrebai 
Martinis appellari voluit , hujus quidem nomini 

Tei 



I ECCLESIASTICAL 271 

T tins* vulgo tamen Quintus appellatus. Solemn! 
ri in Eccleiia Confiantienfi die xxi. mentis No- 
vi ibris ejufdem anni Pontifex Romanus inaugu- 
r; is Martinus Quintus fequcntibus Concilii Con- 
ft itienfisSedionibus , ieuxLii.XLin. XLIV. & 
x prjefuit , & in ea poftrema Seffione quadra- 
g &gt;maquinta, quse ceiebrata eft die xxi i.Aprilis 
a i MCGccxvin.abfoiutum eft Concilium Con- 
11 itienfe , quodannis quatuor & fex menfibus 
d averat , Indulgenuam Plenariam femel iii-j 
^\ a, & femel in morte his omnibus, qui Concilio 
i erfuerantj concefht Martinus P. Pontifex Ma- 
1 .ius &gt; rogatufque ut Concilii Conftantienfis de- 
I :ta confirmaret, refpondit ore proprio , poftea 
I : Concilii Advocatum iterari juflit : Quod om- 
u & fingula determinata, conclufa , & deer eta in 
i teriis fideiper prafens Sacrum Generate Concilium 
i iftantienfe conciliarith teneri &gt; & inviolabiliter 
i voiebat , & nunquam contravenire quoquo 
, ipfaque/ic conciliariter fafita approbate & ra- 
icat . Quam in rem obfervat Spondanus in An- 
libus Ecclefiafticis ad annum MCCCCXVIII. 
um.V. Martinunt F. per hxc verba , DecretaitL* 
iteriis Fidei conciliariter in Concilia fafta/uinuere, 
&gt;luille, fe auitoritate Apoiiolica non approbare 
. , qua? in ejufdem Concilii Decretis SeflTionum 
f, & V. de auftoritate Concilii fupra Ponuti- 
:m , & de poteftate reformandi Ecclefiam tam^ 
i Capite 3 quam in membris fuerant ftatuta^. 
uamquam tamen , inquit , bac foffent it a intelligi, 
t duobus cafibus, de quibus tune agebatur, emincrct 
bfque ulladubitaticne Concilium Jupr a tres illos,qi*i 
e Pontificate contendebant : nimrum quod nuer- 

tum 




HlSTORIA 

turn ejfct, quis eorum verm exifteret Pontifex , 
qubdfinguli eorum fefe abdication Pontificatus fub 
jeciffent , quotiefcumque rite deliberatum ej]et&gt; qui 
verus exifteret , it a ut Sedes *Apoftolica vacare cen 
feretur&gt;acproindd rite Concilium vel unum conten 
dentium confirmandi , vel allum eligendi auttoritt 
tern baberet . figbertus Cardinalis Bellarminus Li 
bro a. De Conciliorum audoritate Cap. 19. docet 
Concilium Conftantienfe Scflionibus i v. & v. no 
abfolute definiiffe Concilia Generalia babere a Chrifi 
foteftatem fupra Pontifices , fed tantum in cafu&gt;idel\ 
tew fore Schifmatis , quandb nefcitur , quis fit ven 
Tapa, nam dubius Papa habetur fro non Papa , 
froindd haberefufer ilium foteftatem , non eft bak 
re foteftatem in Papam . Er infra fubdit : Etfi Co; 
cilium fine Papa non foteft definire nova Dogm& 
fidei , f oteft tamen indicare tempore Schifmatis qu 
fit verus Papa , & provide?* Ecclefi&lt;e de vero Pafl 
re y quando is nullus aut dubius eft ^ & hoc eft y qu 
refle fecit Concilium Conftantienfe . Idem cuni Bt 
larmino afferunt Cardinalis Turrecremata \ Sa 
derus, & Campegitts , ut videre eft apud Odoricun 
J(aynaldum in Annalibus Ecclefiafticis ad annu 
MCCCCXV. Specialem etiam Differtationem de 
Becretis Seflionum iv.& v.Concilii Conftantiei 
fis edidit Emmanuel Scbelftratius , in qua quatm 
potiflimum argumentis probat , Dccrcta haru 
Seflionum dubias efle auftoritatis , primo , quia 
Decretum Seffionisiv. Concilii Conftantienfi 
prout ad nos pervenit,genuinum non eft.Secunc 
quia Dccreta Seflionum iv, & v. fine debita 
communi deliberatione ab una tantum Ob 
dientia, videlicet ^oanuis XXIII* eaque nor 

int 



I ECCLESIASTICA* 273 

j :cgu * edita funt , proteftantibus etiam_ 
i ntra ilia Cardinalibus, & Gallic Regis Ora- 
I ribus. Tertio ., quia Concilium Conftantienfo 

4 lioaibus iv. & V. non fufficienter univcrfam-f 
i &gt;ra:fentabat Ecclefiam. Poftremo, quia nee 
] tres Conftantienfes , poft triutn Obedientia- 

$ n unionem^nec Martinus V. Pontifex Maximus^ 
i c Seflionum iv. & v. Decrcta unquam confir- 
1 irunt . Hxc funt Emmanuelis Scbel/tratii argu- 
1 :nta , quae , ne longior fim, aliis Viris eruditis 
I :ftanda ac difcutienda relinquo , nee plura ad- 
I in his, qu de Seffionibus iv. & v. Conci- 
I Couftantieniis obiter dumtaxac & hiftorice 
I :uli . 

I D. Magnam profefto laudem promcrcntur 
I tresConcilii Conftantienfis, quiinfeftuni illud 
I diutunium Schilina , quo difcindcbatur Ecclc- 
I , tandem aliquando extinxerunt , nee dubito , 
I in pari zelo accenfi ad vindieandam Cacholi- 
8 11 Fidemj profligandofque id temporis Hreti- 
i s ftiani omnem impenderint operam. 
I M. In aderenda Fide Catholica,& in exter- 
I ^nandis Hasreticis , qui perniciofos erroreste- 
ii irario aufu fpargebant , ernicuit quammaxime 
] trum Concilii Conftantienfis xclus . In primis * 

5 lionc oftava, Patres Concilii Conftantienfis 
A innarunt dodrinam ac memariam impii H-ere- 
&1 rch$ Joannis \Vi^leffi y ac prsefertim ipfius Arti- 
K os quadraginta quinque , quorum alios ut no- 
B -ie Hsereticos , alios ut erroneos , quofdam uc 
P .ndalofos & Blafphemos, quofdam ut piarurn 
i riurn ofFenfivos, nonnullos , ut temerarios & fe 
ll iofos profcripferunt . Ejufdem Hsereiiarchx Li- 

S bros 



HISTORIA 

bros omncs/Tradatus & Scriptiones ignc damna- 
runt. Damnationem infuper ducentorum & fe 
xaginta Articulorum ejufdcm Wtkjeffi ab Univcr- 
fitate Oxonienfi fadam approbarunt Patres Coiv 
cilii Coniiantieniis , & illius Hasreiiarchas ofia ex- 
luimarij& proctil ab Eccleiiae fepultura fecunduiD 
Canonicas & legitimas fandiones projici deber^j 
juflerunt. Confixis erroribus ]oannis Wil^leffi , Pa 
tres Concilii Conliantienfis Decrecuai cdidcrunt 
Scfllone xiix. de Communione fubunica fpecie i 
laicis, iifque jcjunis fumenda, adversus Bohcmo 
Huffitas,declararuntque hanc Confuetudinem- 
fumcndi Cornmunionem fub unica Ipecie ad cvi 
tandum pericula & fcaudala Icgicime in Eccle 
fiam fuiflc introdudam y licet in primitiva Eccle 
fia Sacramentum Euchariftia? fub utraquc fpccic 
Fidelibus porrigerttur &gt; ciim firmiflime credcr 
dum fit&gt; integrant Chrifli Corpus & Sanguinem tat 
fub fpecie panis y quaM fab fpecie &lt;uini veraciter cot 
tineri : Vndt cum ejufmodi confuetudo ab Ecclefia c 
Santtis Patribus rationabilitiir introdiiiA&gt;& diuti/j 
we obfervAtafit &gt; habenda eft pro lege &gt; quam non i 
cet reprobare , ant fine Ecclefia aufitaritate pro libh 
mutare . Quapropter dicere^uod hanc confuetudinei 
ant Legem obfervareyfit Sacrilegum aut HlicituwL 
cenferi debet erroneum , & pertinaciter afferent 
oppofitunj,tanquam Haretici arcendifunt, &lt;&* grai 
ter puniendi. Prxfulibus, etiam fub poena Excor 
municationis , juiferunt Patres ConciJii Confta 
ticnfis y ut Prcsbytcros Connnunionem fub un 
que fpecie miniiirautcs , tauquam Haeretkos p 
nirent 3 invocaro etiam ^ li opus eflct, brachiiS 
cularis auxilio. Ventum eit poftea Seffione xv. 



ECCLESIASTIC A. 275 

t wnnem Huffum , Haerefiarchae ^oannis Wil(leffi di- 
i pulum, cujus errorcs triginta , ac Libros dam- 
runt Patres Concilii Conftantienfis , ipfequo 
iquam Hg rcticus declaratus,& uti talisab ordi- 
Sacerdotali dejedus , & Curie Saecularis judi- 

&gt; relidus , cumquc refipifcere nollet , ac fuos 
&lt;rare errores , jufto judicio per ignem e x vivis 
&gt;latus eft , ficut in fuperiori Colloquio oftcndi- 
is . Triginta Joannis Huffi errores a Patribus 
nicilii Conftantienfis damnati, ad iftos fequen- 

&gt; revocari poilunt . Primo &gt; docebat, Ecclefiam 
aftare folum Prasdeftinatis , ac fubinde" praefci- 
s, feu rcprobos , non e/Je partes , feu membra^ 
cleliae . Secundo , negabat, Summum Pontifi- 
n efle Caput vifibile Ecclefix Romanac.Tertid, 
ercbat, nullum e(fe Dominum Ciyilem, nullum 
e Przlatum, nullum eife Epifcopumj diim eft in 
ccato mortali . Quarto , di&itabat, Ha^reticos f 

i :orrigi noluerint, Sseculari judicio non efle tra- 
&lt; ndos,& Obedientiam Eccleiiafticam, eflc Obe- 
4 :ntiam fecundumadinventionem Sacerdotum-* 
J clefias. Quinto, efFutiebat, fingulosSacerdotes 
j &gt; & authoritatem pracdicandi habcre, illofquc-&gt; 
; ^asdicationis officio, non obftante Excommu* 
i :atione, vel contrario mandato Pap^, abltinerc 
i -n debere . Propter hos & Similes alios crrores, 
] ercfiarcha Lutherusiii Scripto, quod in jfintj&gt; 
&gt;iftolarum ]oannis Huffi lcgitur,&it,joannem Huf- 
mmagnis & excellentibus Sfiritus Santli donis 
natum, magnanimurn fuife t & for tern Chrifti Mar- 
rent) eunique Serif tis&gt;di8if&lt;jucfuis doftrina Chri* 
ante confexjijfc, & Mortem fro ajjenioneveritttis 
Icrajjc , Poitea fubjungit : 6 i pro Haretico baben- 




HlSTORIA 

dus eft Joannes Hits , baud facile qmjquam omnium 
quos unqudffi Solvidit &gt; veri Chrijiianus babcri potC 
rit. Sed non animadvertk nc&rius Hsereiiarcha_ 
lutberus, quod, dum niagnis prseconiis joannem. 
Huffum cciebrat 3 iefe proprio gladio contodit a&lt; 
jugulat. Conftat fiquidem ex his , quas in fuperio 
ri Colloquio dixinius , ^oannem Huffum propu 
gnaflc ufquc ad extremum vitat fpiritum multa^ 
dogmata , quae etiamnum tenet ac docet Ecclefi 
Romana , videlicet de feptem novas legis Sacra 
mentis , de Purgatorio , de invocatione San&o 
rum^de incruento Miflae Sacrificio &c.Qua2 taoici 
dogmata fe cxecrari palam profitctur Lutherus 
^Quorsum ergo illc Hasrcfiarcha laudat Joannem 
Hhffum , aflcrtorem multorum dogmatuin , qu&lt; 
ipiemet Lutkerus tanquam nefanda , impia , fal( 
& facrilegaimprobat 3 damnat, & deceilatur in 
Ecclefia Romana. Certe Menfura & ntenfura,fw 
dus & pondus, utrumque abominabile Domino . Se 
miflb Hacrefiarcha Luthero , qui nullibi (ibi cor 
flat,& calidum ac frigiduni funul ex eodem ore 
perflat ; alia percenfeamus , quae Patres Conci 
Conflantienfis ad vindicandam contra Hgretic&lt; 
Catholicam fidem decreverunt . Seffione decia 
nona Concilii Conftanticnfis in Confeflum P. 
trum introdudus Hieronymus de Praga , error 
J^icl^leffi , & ]oannis Hus ejuravit , & quidquid h 
Ctenus dixi(Iet,eorum judicio fubjecit,feque tue 
da:cclefias Catholicas veritati lempcr daturu 
operam profeflus eft &gt; & Canonum leveritati o 
noxium fore , fi contra fentiret aut praedicare 
iVeriim 9 in Haerefim &gt; quam ejuraverat, tanqu^ 
ad volutabrum fus lota,ciim reiapfus fuiflet uie\ 



nyn, 



ECCLESIASTIC A. 277 

mus de Praga, damnatus eft a Patribus Concilii 
anftantienfis Seifione vigefima prima , & fazcu- 
:i poteftati traditus , per ignem & rogum peri- 
juflfus eft . Mitto alios errores , videlicet Mat* 
ti Grabonis, Nicolai Serurarii* & ^oannis Parvi, 
tos profcripferunt Patres Concilii Conftantien- 
, de his quippe erroribus fatfuperque egimus 
fuperiori Colloquio . 

D. Edidcruntnc Patres Concilii Conftan- 
:nfis aliquas Leges/eu Decreta pro reformatio- 
morum , & initauratione Ecclefiafticx Difci- 
ina? ? 

M. Quod morum reformationis negotium 
tinet , maxima fuit in Concilio Conftantienfi 
rca illud Cardinalium & Nationum difieniio 
ationes quippe Gcrmanica & Anglica , urgent^ 
gifmundo Imperatore, morum rcformationem-^ 
cdioni Pontificis Maxinii prarmitti volebant ; 
ardinales verd cum Nationibus ItalicajHifpani- 
t&gt;& Gallicana, prius Romani Pontificis eledio- 
-tn fieri dcbere quam morum reformationem^ 
)ntendebant &gt; quiay/ Sf format io fienda eft de de- 
rmaiis , qua major eft &gt; inquiebant , aut effe foteji 
corpore deform it A3 , quam car ere Capite , & ace- 
ialum efle ? ilia igitur prior tanquam wagis necef* 
ria debet effe I(eformatio &gt; qua corpus ipfum ad Ca~ 
*t reformet &gt; & informet . Id legitur in Protefta- 
one ab ipfis fa&a poft Seflionem xxxvi i i.quam 
f K quatuor Codicibus MSS.edidit Emmanuel Schel- 
I ratius Vatican s Bibliothecz Pracfedus.Ob ill am 
ardinalium ac Nationum circa Reformationem 
piorum diflenfioncm^de qua legi poteft Go be Units 
^infincfui Cofmodromii, dilatum eft iftud 

S 



2,78 H I $ T O R I A 

ncgotium ufquc ad elcdionem Martini y.qm tan 
dem Seflione quadragcfima tertia , ut Patrum_i 
Concilii Conftantieniis Dccreto de fubmovendis 
nuiltiplicibus abufibus & reformandis moiibus 
/ faceret fatis,publicari juflit aJiqua Statutadecx- 
cmptionibus , unionibus & frudibus Bcncficio- 
rum ; dc Simonia , difpenfationibus, decimis , & 
aliis oncribus Ecclefiaflicis ; de Vita & honeftatc 
Clericorum, illorumque habicu & tonfurajde nu 
mcro & qualitate Cardinalium ; de fcientia eo 
rurn , qui ad pifcopalem dignitatem provchun* 
tur; dc Reiervationibus Sedis Apoiiolicse,de An- 
natis, & de aliis id genus . Casterum , fcribit P/^ 
tina in Vitis Romanorum Pontilicum , feu in Vi 
ta Martini y. de componendis moribus nimil li 
centia jam labcfaftatis tarn Laicorum, quam Clc- 
ricorum mentionem m Concilio Couftantienf 
fadam quidem fuiile/ed^um jam quartus agcrc 
rur Concilii annas, magno omnium Patrum , qu 
ei intererant , incommodo , placuifle Martino V 
Pontifici Maximo rem tantam in aliud tempu 
magis idoneum transferre, eo maxime quod una 
quarqueProvincia fuos haberet fenfus , fuafquc 
confuetudines , qu tolli line perturbationc re 
rum fubito non poiicnt . Ut autem de nimia pro 
craftinarione conquerendi locus efle non poiler 
Martintts V. Seflione Concilii Conftantieniisqu 
dragefima quarta locum futuri Concilii Genera 
Jis, de omnium confeniu , defignavit Civitatcnu 
Papienfem, ad quam ctm&i tempore indiito con 
venire deberent. 

D. Fuitne revera celebratum Concilium-. 
iftud,quod ad f cforinationcm morum Martinus V 



v - 



I ECCLESIASTICA. 279 

i Hone quadragefima quarta Concilii Con- 
3 ;ntienfis indixerat Papia? congregandura ? 

M. Elapfo polt fitiem Concilii Gcneralis 

Ionftantienfis quinquennio, Martinus V. anno 
llefimo quadringenteiimo vigefimotertio mific 

piam, feu Ticimun, Praelatos, qui Concilium-* 
i ;hoarent , videlicet Petrum Donatum , Archie- 
] .copum Cretcnfem^ Jacohum 9 Epifcopum Spo* 
] ;anunij Pm&lt;?#,Abbatem DC Hpfario Aquilejai- 
ii Dioecefis,Ordinis S.BenediIini,S&gt;c Lconardum de 

mwentia, Magittrum Ordiais FF. Prasdicatorum; 
J dis Apoftolicas Nuntios , quos alii fccuti func 
\ alia? Prgfules . Huic Concilio Papiend datunu* 
i : initium menfe Majo antii MCCCCXXI i i.Scd,ciim 
&gt;* Hi adhiic JEpifcopi Tranialpiui advcnilfcnc , & 
|a?tcreapeftifcraluc Papienfe Coelum cflet iafc- 
urn , confultius vifum cit Martina V* Pontifici 
aximo mutare locum Concilii, iiludque in Ur- 
tmSencnfem transferre, tinde didum cit Conci* 
urn Scncnfe . 

D. Concilium iftud Senenfc dcbetnc intei; 
oncilia Occucncnica , feu Generalia , annumc- 
ri? 

M. Synodum Scnenfcm Conciliorutn Ge^ 
ralium numero , jure merito accenferi debere , 
uatuor, qu* hie fubjicio , momenta invide pro- 
are videntur . Primum eft , quod Martinus V. 
ontifex Maximus , in Epiitola quam anno 
iccccxxi i i.fcripfit ad Mphonfum Aragoni* Re- 
;em , Concilium iftud Senas translatum appellee 
tenerale his verbis : Quia, inquit in pr^dida Epi- 
cola, exjufta caufa trans latio Concilii Gcneralis de 
ivitatc Papienfi ad Civitatcm Senenfem, per i 

S 4 



2,80 HlSTORlA 

Concilium efl deer eta, & approbataper Nos , Excel 
lentiam tuam rogamus , utoper am facias, quod 
lati de ^egnis tuis veniant ad reformandum cum 
teris Statum Ecclefiafticum & libertAtem Ecclefia 
confervandam.Altcrum momentum eft, quod ipfa- 
met Synodus Senenfis fe Oecumenicam in.fcripfe- 
rit in conceflione Indulgentiarum iis , quit-tore- 
ticos ceperint 3 eofque in poteftatem Inquifitorum 
aut Ordinariorum tradiderint. Sicenimhabet 
Sacrofantta Synodus Senenfis in Spiritu Sanflo legi- 
time congregata^uni^erfalem Ecclefiam reprgfentans. 
ftatuit &c. Tertium momentum petitur ex decla- 
ratione Concilii Bafileenfis,quod Seflione Il.aper- 
te innuit , fe Sacris Conftantienfi & Senenfi Genera- 
libits Conciliis decernentibus atque Ordinantibus, & 
iduftoritate lApoftolicainterveniente tfitiffe , & ejfc 
debite legitimeque ac rite congregatum & initiatum* 
Quartum momentum fuppeditat Eugenius /r.Pon- 
tifex MaximiiSj Martini V. fucceflbr , qui in Con- 
ftitutione Dudum, promulgata Seflione xvi. Con- 
cilii Bafileenfis , Concilium Senenfe , non minus 
quam Conftantienfe , Oecumenicum appellat; 
Dudum 5 inquit , Sacrum Generale Bafileenft Conci 
lium, per Generalium Conftantienfis, & Senenfis Con- 
ciliorum Statuta , Ordinationefque felicis records 
tionis Martini Papa V. ac nojiras legitime inchoa- 
tum, &c. Addo etiam , Concilium Senenfe inter 
Concilia Oe^umenica annumerari debere , ciim-&gt; 
pro fide Catholica & unitate Chriftiana , pro fa- 
cienda reformatione morum , ac lancienda EC* 
clefi&lt;e Difciplina fuerit a Summo Pontifice Mar- 
tino V. convocatum , quamvisob temporis bre- 
vitatem & exiguum Pndatortim numerum P^ U - 
ca decreverit . Cum 



I ECCLESIASTIC A. 281 

| D. Cum Generate Concilium univerfanu* 
r irsefcntet Ecclefiam 3 certe non video , qu ra- 
t ne inter Concilia Oecumenica annumerari 
p lit Concilium Senenfe , cui pauci , ut mox in- 
f aafti, interfuerunt Epifcopi . 

M. Ex illo exiguo numero Epifcoporum_&gt;, 

c i Concilio Senenfi intcrfuerunt , argui minirae 

j teft , illud non fuifle Oecumcnicum . Narn ad 

I mam Synodum Conftantinopolitanam , qux 

i ebrata eft annp CCCLXXXI. non omnes ex toto 

I be convenerunt Epifcopi , fed foliim Orien- 

t es , & tamen univerfalis Ecclefi^e accedentc^ 

nfenfu & approbatione &gt; Oecumienica habitat 

; &gt; eamque ut talem fufcipit ac veneratur Eccle- 

. Carholica. Itapari quoque ratione , licet ad 

J ^ncilium Senenfe frequentesex tota Ecclefia-* 

m confluxerint Epifcopi ^ quia tamen a Marti* 

V. fuit convocatum , & Eugenii W. audoritatc 

&gt;probatum &gt; atque totius Eccleli^e confenfu tan* 

lam Oecumenicum fufceptum , jure merito 

onciliis Occumenicis accenferi debet. 

D. Quid in Concilio Senenfi gefturn^ quid^ 
e definitum fuit $ 

M. In Concilio Senenfi , cui prsefuerunt 
dem jam laudati Sedis Apoftolica? Nuntii, quos 
rimiim Martinus V. ad inchoandum Concilium 
apienfe miferatjdamnatio Ha^refuoi Wicleffifta- 
um & Huffitarum in Concilio Conftantienfi fa 
ta confirmata eft . Deinde , exaudorationisfcn- 
entiainPefrw dc Luna , olim Benediftum Xlll~ 
n fua Obcdientia nuncupatum , ab eodem Con- 
ilio Conftantienfi Jata, denuo fuit approbata-&gt;, 
?cenifque ac cenfuris fubjefii funt hi , qui poft 

illius 



H i s T o a i A 

llliusAntipapfobkum in eodem Schifmatc adhuc 
pcrfeverabant . Poftrcmo , dc Grxcorum ad uni- 
tatem Ecclefias Latinas redu&ione adumeft. Re 
bus quippe Graecorum in dies , ob crudeliffimum 
Turcarum Bellum,in dctcrius vergentibus,miferat 
Manuel Pal&lt;ologt4s,Grxcotum Imperator,Legatos 
Tbeodorum , Epifcopum Rhodium,& tticolaum 
demonem-]o*nnem ad Martinnm V. Poiitificem Ma 
ximum ad procurandaoi Ecclefiac Graec^ cunij 
Latina unionem . Hos Legatos perbenigne ac 
fplendide cxcepit Pontifcx j mifitque Coailanci- 
nopolim Legatum ^Antmrnm Maffanmn &gt; Ordinis 
FF. Minorum Gcneralem Miaiftram , quiMame- 
li , Graecorum Imperatori , & Jofepho , Patriar 
ch* Conftantinopolitano , expofuit vehementiffi- 
mum defiderium Martini V. dc omnium Cardiua- 
lium de unione EccleHarum Grxcse & Latins. 
Refpondic Impcrator , fe ardeucious quidem votis 
exoptare unionem Eccleiise Graze* cum Latina , 
ad cam tamcn fcliciter promovendam neccflarium 
omnino efle , ut univerfale cogerecur Concilium-i 
fecundum ordinem & confuetudinem Sandorum 
fcptem Conciliorum Gcneralium , & quod in eo 
fuaderet Spiricus Sanftus, id onines unanimi con- 
fcnfu tenercnt . De loco vero & modo , actetn- 
pore cclebrandi Conciiii nullutn locum apciorem 
videri ipfa civicate Conftantinopoli , quando 
quidem &gt; ob ingruentia bclia , & Imperil GI&CO- 
riyn penuriam , non poflent Graeci alio ire . Q^uod 
fpedat modum celebrandi Concilium &gt; minimc 
neceflfe fore , ut omnes Patriarch* & Epifcopi in- 
tercflent, eorum vcro, qui acceifuri crant, & Con- 

cilii eypenfis H fonti^cc Roman? provideri dc- 

bcrc- 



I ECCLESIASTICA* 283 

I re . De tempore autcm habendi Concilium , 
4 m eflent modo res Grsecorum adeo turbatse , & 
; Furcis attritac , ut impoflibile vidcretur Patres 
&lt; ngregari &gt; ii quamprimum tranquillitas aliqua 
4 iceret, ccrtiorem fe fadurum Pontificem. Ulti- 
i &gt;, promifit Imperator , fe daturum operam , ut 
: ;ra annum Conftantinopoli celebraretur Conci* 
; m , dummodo Pontifex fumptus ad ejus ccle- 
ationem neceflarios fuppeditare veliet , & apud 
itinos Chriftianos Cenfuris acerrimis ageret , 
Grxcis ad extremas redadis anguftias , quam- 
imum iuppetias ferrent . Hanc Imperatoris 
rxcorum Kefponfionem cum ^intonius MaJ]a~ 
( cujusLegationis apud Grsecos fufceptae Rc- 
tio habetur in Adis Concilii Senenfis ) adM^r- 
num V. & ad Synodum Senenfem dctuliflet , de- 
cvit nihilominus Sy nodus Senenfis , hoc unionis 
cclefi Grg eg cum Latina ineundf negotium non 
e dcierendum , fedinillud, dum opportunjor 
fe daret occafio , pro viribus incumbendum ,; 
acerim veto , neceifariam Catholics Ecclefise re* 
^rmationem e(Te pramovendam. At nc fierce hzc 
lorum reformatio impedimento fuerunc fcedi 
onatus *dlfhonfi Aragonum Regis , Schifma iii~ 
-oncilio Conftantienli extindum , renovare mo- 
icntis . *Alfhonfus ilquidem , Aragonisc Rex , ira* 
us Martino V. quod ci negatum Regis Siciiix titu 
urn , Ludovico HI. Andegavcnfi conccflilfet , cau- 
am Antipap* Petri de Luna , didi BenedittiXlII. 
lefendendam fufcepit., & ut in Concilio Senenfi 
ienuo difcuteretur&gt; urgebat . Earn ob rem Marti* 
ws V. Concilium Senenfe die xix. menfis Februa- 
rii an. milleiimi qugdringentelimi vigefimi quart! 

abru- 



284 HlSTORIA 

abrupit , & ad profequendam commodiori loa 
& tempore reformationem in eo incohatam 3 civi 
tatem Bafileenfem ad Concilium Oecumenicum. 
feptennio poft celcbrandum defignavit , & re ips 
poft expletum a Senenfis Conciiii fine feptenniun 
Martinus V. unfit anno MCCCCXXXI. ]ulianium Car 
dinalem Diaconum S. Angeli , Legacum a latere 
eumque Bafileenlis Conciiii Praefidem inftituit 
Sed mortuo Martina V. eodem anno MCCCCXXXI 
Eugenius iy. ei in Sede Apoftolica fufFe&us , Con 
cilii Bafileenfis indiftionem Litteris pridie Kalen 
das Junii ejufdem anni datis racam habuit , & 
&lt;Juliani Cardinalis Legationem , ipfiquc a Marti 
no V. commiflam Prsclidendi Concilio Bafileeni 
poteftatem confirmavit . 

D. Audivi nuperrime a viris eruditis , Sy 
nodum Bafileenfem fuille reprobatam ab Euge 
nio IP. Pontifice Maximo , quorsum ergo aflc 
r\s,EugeniHm /^.ratam habuiffe indidionem Con 
cilii Ba(ileenfis,& *}uliani Cardinalis Legationem 
cique a Martino V. commiflam prxfidendi Conci 
lio Bafileenfi poteftatem auftoritate Apoftolid 
confirmafie? 

M. Conftans eft omnium Sententia , Luge- 
nlum /K.ratam habuifle indidionem Conciiii Bafi 
leenfis , & ]uliani Cardinalis Legationem , ficut & 
poteftatem ei a Martino y. datam huic Concili* 
praefidendi confirmafle , ac proinde Concilium. 
Bafileenfe in fuis primordiis , hoc eft , in aliquo 
Seflionibus ( de earum quippe numero non una- 
omnium eft Sententia ) veri ac legitimi Congili 
formam habuifle , quamdiii videlicet annuentd. 
iy&gt; Sj fub pratfidiQ Julian* Cardinalis , t 

Scdi 



I EcCLESIASTICAi 2$ 5 

S !is Apoftolica? Legati continuatum fuit . 4tj 
f :tquam EugeniuslV. .Concilium Bafilecnfs diflol&lt;- 
v , illudquc Ferrariam tranftuJit , poft difceilum 
I jati Pontificis , Synodus Bafileenlis fub praefi- 
&lt; Ladovici Cardinalis Arelatenfis , continuata , 
i itoque Pontifice prorogata, dcfiit cffe vera ac 
1 ;itima Synodus, quamvi.s negari haudpofsit, 
^ n convocarioncm fuifle legitimam ac Oecume- 
*:am Synoduin , utpote a Martino F. Sc Euge~ 
\ IV. Summis Pontificibus indidam , & aliquau- 
i fub prasfidio ]uliani Cardinalis , & Sedis Apo- 
&gt;lica: Legati continuatam . Quod vero Synodus 
ifileenfis,poftquani ab Eugenia IV. Pontifice Ma- 
nio difloluta fuic y & Ferrariam translata, de- 
:rit efle vera ac kgitima Synodus , immo & 
onciliabulumSchifmaticum evafcritjtnultis mo- 
cntis demonftrari potell, primd, quia Euge~ 
us IV. ob publica.ni necefsitatem , & evidenrem 
cclefis utilitateniConcilium Bafikenfe difsolvit&gt; 
: Ferrariam tranftulit , Pro&gt;curanda quippc erac 
jm temporis Ecclcfix Gr^cx cumLatina uniaj 
uas conliimmari baud pocerac abfq; celcbratione 
licujus Concilia Oecumenici&gt;cui prsefidcret Sura- 
nusPoncifex . Eafilea autem Grsecis commoda 
ion crar, nee ipli ad hanc Urbem ut potc nimiuiti 
iifsicam accedere volebant , fed ad Urbem all- 
juam Calabrix Maritimam , Anconam &gt; auc alte- 
ram Italia; civitatem . Summus etiam Pontifex 
Eugenius IV. propter adverfam yaletudinem Italics 
excedere non poterat , inquit &gt; ^uguftinus Patritius 
in Hiftoria Conciliorum .Balileeniis & Florenrlni 
cap. 42. Merito itaque Eugenius W.ob cantum bo* 
num , quod ex ca cckiias Graecar cum Latina-^ 

unio- 



2,86 H I S T O R 1 A 

unioneoriripoterat , &cujusccrta fpcs aflfulgc 
bat , Concilium Bafileae inchoatum Ferrariam , 
poftea Florentiam tranftulit , civitatcm fibi, Gn 
cifque commodam Ea autem Concilii transl; 
tione femel ab Eugenia 17. Pontifice Maximo 
&a&gt;omni audoritate excidit Concilium Bafilcei 
fe. Tune enim Concilium Bafileenfe manfitac 
phalum , ideft 5 fine capite , cum Summus Pont 
fex , fine quo vera & legitima Concilia General 
juxta Regulam Ecclefiafticam celebrari non pc 
funt, neque per fe , neque per Legatos ei prsfu 
fit . Prseterea, poft Legatorum Pontificis, & mu 
\ torum Epifcoporumdi7cefsum,ade6pauci ia Co 
cilio Batileenfi remanferunc Epifcopi , ut lo&lt; 
Epifcoporum fimplices Presbyteri ad vocera 
ctiam decilivam fuerint admiisi , ficuc teftati 
^Sneas Syhius lib. i. de Concilio Bafileenfi . J 
autem contra formam & morem omnium legii 
niorum Conciliorum fuifse adum , nemo eft , q 
non videat . Tertio , difsoluto Concilio ab Eug 
niolV. Pontifice Maximo, Concilium Genera 
celebrabatur Ferrari#,ac paulo poft Florentine 
praserat Summus Pontifex Eugtnius IV. eique ad 
rant Epifcopi Gr^ci & Latini in magno numerc 
Cum igitur unum tantum Generate Concilium 
uno tempore haberi pofsit &gt; & aliunde conltci 
Concilium Florentinum inter Concilia General 
numerari , plane confequitur j Concilium a Pan 
bus Bafileenfibus poll ejus difsolucionem cont 
nuacum veri aclegitimi Concilii rationem &/fo 
mam non retinuiise , fed potiiis fuifse vanum 
inane Conciliabulum . Quarto, Concilium Bai 
leenfc , poll ejus difsoiutioneai faccam ab Eug 

n 



I ECCLESI ASTICA. 187 

ni Quarto Pontificc Maximo , induxit Schifnu 
v .cciefiam , & Eugenio IF. Summo Pontifici Jc- 
g me % creaco , quemque fidelesomnes ut verurn 
p itificem , & Chrifti Domini in terris Vicarium 
a iofcebant & colebant , oppofuit Felicqm V. An- 
t ipam , qui tamen , veritace tandem aliquandd 
a iita , Poncificatu fe abdicavic , feque Nicolao 
i cdsori EugtwiilV* iubjecit. Hanc i 
I renii If. legkimi Pontificis depofitionem fa- 
1 rn in hoc Conciliabuio Ba(ileenfi , ficut & Feli- 
I y. Antipapx intruiionem publica calamitacc^ 

acum caitigavit Dcus to quippe tcmpore 
I n fasva peftis , tefte &lt;&nea Sylvio lib. 2. de Con- 
4 ioBafileenfi, grafsata eft Bafilcas: , & tarn multi 
] tres vei extin&i iunt , vei inde abire coa&i , uc 
& iriftus ipfe pro Eugenio & iegitimo 411 terris 

cario fuo pugnare.videretur. Ex his itaque mo- 

* entis hactenus a me adductis liquido patet , 
oncilium Baiileenfe , quod convocatione j & 
itequam a Summo Pontifice Eugenio W. difsol- 
irecur , crat Oecurnenicum , dciiifse in Conci- 
abulum , & UiUttnn plane habuiise exitum* 
ic turf em defiit in fiftem &gt; nwlier formofa fu- 
irm . 

D. Ediditne Synodus Bafileenfis , antequdm 
b Eugenio If* Pontijfice Maximo Ferrariam tranf- 
^rrctur , aliqua Decreta Ecclefise falubria , five^&gt; 
: d ftabiliendam adversiis Haereticos Catholicam 
ideai , five ad reftaurandam Difciplinam, &: fan- 
:iendam reformationem morum . 

M. Synodus Bafileenfis , priufquam ab - 
lenio W. Ferrariam transferretur , confirmavic 
ieilione prima.iicut jam obfervavimus in fuperiori 

Collo- 



288 H I S T O R I A 

Colloquio , damnationem Hasrefum Joannis W 
clcffi* & ]oannis Hus fadatn in Coacilio Confta 
tienfi. Profcripfit etiam Seflione vigefima fecu 
da quafdam crroncas propofitiones excerptas &lt; 
libro ~4uguftintde Hgma&gt;&c ad San&ae Ecclefiae Rt 
manx grernium rcduxit Haereticos Bohemo&lt; 
qui ad bane Synodum Bafileenfcm Oratores mil 
runt * utquatuor de Religione proponcrcnt cap 
ca , in quibus a Roniana diflcnticbant Ecclelis 
jPrimum erat de Communione Divinae Euchai 
flix , quam fub utraque fpecie , panis videlicet 
vini , his , qui falvi efle velint , neceffario fume 
dam afHrmabant . Alterum, de Civili Dominic J 
quod Clericis Divina Lege omnino interdicftunn 
dicebant . Tertium , de Prasdicatione Verbi De 
quam liberam^ paflimque perniiflam omnibus a 
tumabant . Poliremum , dc publicis delidis, qi 
tiulla ratione tolerandaarbitrabantur , etiam m 
joris mali vitandi gratia . Ad hxc quatuor potii 
mum de Religione Capita , feu Articulos , Boh 
nii haerefi Joannis Hus infedii fuse ab Ecclefia R 
mana dillenfionis caufam revocabant . Quamv 
cnim plurimaeilent^quaeadversiis Catholicafic 
veritatem praedicare non dubitarent , hxc tatm 
coram Concilio quafi totius Regni Bohemias n 
mine dida tueri tantummodo fe pofle affirm 
runt* ut teftatur e^ncas Sylvius . Circa quatu 
illos propofitos Articulos , quos Bohemi Comp 
fiata appellarunt , quique primum Pragac die 
ultima Novembris anni Mccccxxxui.concep 
poftmodtim Iglavix^ , quod Moravia: oppidum e; 
an. MCCCCXXXVI. confummati ac firmati fueran 
, tefte ]oannc Cocblao libro Odavo Hi/tor 



\ 



ECCLESIASTIC A. 289 

Tit ^rum , pronuntiavit Synodus Bafileenfis . 
A primum Articulum , qui eft dc communions 
ft ienda fub utraque fpecie. Concilium, inquit lau- 
as Cochlaus , Sacerdotibus Regiji Bohemias , & 
rchionatus Mora vise, communicandi fub utraque 
/] ie populum , eas videlicet perfonas , qu# in annis 
d retionis reverenter , & devotd poftulaverint 3 fa- 
t atem fro earum utilitate & falute in Domino lar- 
g tr hoc femper obfervatv ^ quod Sacerdotesfic com- 
n lie antibus femper die ant &gt; quod ipfi debent firmi- 
ft credere 3 quod non fub fpecie panis caro tantum , 
I fub fpecie vini fanguis tantum , fed fub qualibet 
(j -it eft integer , & lotus Cbriftus . Ad fecundum 
A iculum , in quo Civile Dominiutn, Cleri- 
I Divina Lege omnino interdidum ajebant Bo- 
I ni , duo ftatuit Concilium Bafikcnfc, primo, 
3 d Clerici non Bgligiofi 9 feu qui votofe ad hoc non 
Igarunt) liciti pojjunt babere & poffidere quacum- 
ij ? bona temporalia 9 bar edit ates paternas , aut alio- 
i n , fi eis reliquantur , & alia bonaju/ie acqui/ita , 
c caufa donation ^ , vel alterius liciti contrattus ^ 
arte licit a . Secundd, qubdEcclefia poteft licite 
mt & poffidere bona temporalia , mobilia & im- 
1 bilia , domos y prgdia &gt; villas , oppida , caflra , a- 
^ ates y & in eis babere privatum & civile domi* 
? w . Ad tertium Articulum , qui eft de libera-&gt; 
1 rbi Dei praedicatione , fie decreverunt Patres 
^ &gt;ncilii Baiileenfis : dicimus , quod fecundum Scri* 
\ tr# Sacrtf fententiam , Santtorumque documents 
j ftorum ,fic Catbolice eft tenendum : Quod Verbum 
. j d Sacerdotibus Domini , & Leviticis , & per Su- 
] nores , ad quos p ertinet , approbates & rniffis , //- 
r^ , non t amen pajfim, fed ordinate & fide liter pr&~ 
Tom.Vl. T dice- 



H I S T O R I A 

diceturjalva auttoritate Pontificis &gt;qui eftpr&ordin 
tor in cunttisy juxta SS. PP. inftituta . Ad quartu 
deniqueArticulum,qui eft de corrigendis pecan 
publicis 3 ita definierunt Patres Concilii Bafilec 
(is : Dicimus 3 quod fecundum Scripture Sacra ft 
tentiam &gt; Santtorumque documenta Dofiloruw,fic &lt; 
tholice eft tenendum : Quoa omnia peccata mortali 
frafertim publica , quantum rationabiliter fieri 
teft , fecundum Legem Dei y & Santtorum Patru 
Inftituta ,funt cohibenda , corripienda , & elimin 
da . Poteftas autempuniendi criminofos , non adf 
Vatas perfonas , fed ad eos tantuwmodb pertinet &gt; 
jurifdiftionem habent in eos ,fori diftinftione , jt 
& juftititi trdine obfervatis . Hos quatuor Arti 
los a Patribus Concilii huac in modum explica 
approbarunt tandern Bohemi , & ad foedus 3 qi 
cumCatholicispepigerunt confirmandum&gt; 
ilrumentum publicum ediderunt , quod Con 
itata appcllarunt . At, iftud foedus alii Huflitse 
Bohemia , dicli Taboritx , & Orpbani inire del 
darufft , ^ Duce Procopio I(afo &gt; perdic auda 
homine y Pilznam oppidum obfcderunt , fed 
rum eicjrcitus , cum fcelcrato Duce ferro ext 
minati ac deleti funt a Mainardo & Cathoi 
cxercitu* Poft tarn celebrem reportatam vie 
riam,Imperator Sigifmundus a Bohemis in Rc^ 
fufceptus eft, & Pragam magno cum appa; 
vi.Kalend. Septembris anni MCCCCXXXVI. ing 
fus 4 ad reftituendam in hac civitate proBiga n 
pene Catholicam Religioncm , juflit Philit 
Epifcopo Conftantienfi inNormannia, ejufq -? 
Collegis a Syaodo Batileenfi miflis, ut abfque ( - 
6atione Bcclefiaiticos introduce rent ritus, Sa r- 

d :s 



ECCLESIASTIC A. 291 

d cs infticuerent , ex Mi/forum Solernnibus vul- 
g ia vcrba , cantilenafque expungeirent , Sando- 
ri i Imagines revocarent , Aquam benedidarru* 
ir iacris ^Edibus reponerent , Bapcifmatis fontcs 
{i -arent , Altaria ornarent, & fpurcitiasomnes 
p cul eliminarent . Omnium Crdinum Viros 
R igiofos , & Canonicos , qui &b Hullitis expulft 
fi rant , Pragam revocavit Sigifmundus , & ut 
t flitas , dictos Taboritas fuperioribus cladibus 
f\ srftites , facilius in gremium Catholics EC- 
I liar rcduceret , eis concellit , uc quinquea- 
I toto fuis moribus vivercnt , jura civica- 
I haberent ^ Religionis cuicum mutare noii^ 
I ;erentur. Sed, ciim ncfandos eorum ritus Sigif- 
I idus accepiifec, noluit quinquennium expecta- 
I fedeosabfque mora in ordinem redegic , 8c 
I tfanam , prascipuum Huffitarum Prageniium^ 
I -Ctorem, verbis tumultuantem, & in Monachos 
t igge(tu dcbacchaaceiTij e Praga fugere compu- 
I , Hoc pacto Sigifinundus, votis EugeniilF. Pon- 
i cis Maxitni,& Decretis Concilii Conftantienfis 
k fecundans , Pragae , & in toco Bohemia llegno 
i tholicam Religionem fcliciter reiHcuitPrsecer 
IcDecreta, quae Concilium Balileenfe, ante- 

&lt; am ab Eugenio IV. diflblveretur , edidit &gt; ad 
i ,em adversus Haereticos Huilicas vindicandam, 
Meos ad Ecclefue Cacholica: gremium reduccn- 

&lt; s: aliaconfticuic pro reformatione moruiiL-f 
i ilia Decreta , pr^efertim contra Clericos Simo- 
i icos , Concubinarios , & Ecclefia: bona dilapi- 

,ntes &c. qua: hie refcrre nimis longum eflet . 
biter dumtaxat obfervabo , nonnullosefle Scri- 
ores , qui inter Decreca Concilii Baliieenlis hoc 

J a 



2&lt;?Z HlSTORIA 

praefertim probandum maxime cenfent , q 
prasdida Synodus doftrinam de Immaculat 
Conceptione Dei-para? Virginis ab omnibus 4 
frobandam fore y tenendam , & awpleftenda 
definivit ac declaravit . Vertim , non adv 
tunt illi , hocce Decretum fuifle conditum 
Concilio Bafileenfi Sefllone xxxvi. quando vi 
licet jam erat acephaium 3 utpote diflblutui 
ab Eugenia IV. ac proinde iftud Decretui 
non fuifle ab illo Summo Pontifice confirr 
turn , nee approbatum unquam a Sede A 
tftolica , qux iemper ad fuam dignitatem & 
ram jure merito pertinere puu r it, Decreca 
maturare, magis&gt; quam feftinare , & illis , qu 
turn fieri poteii , pondus addere , non folum 
authoritate , qu certe fumma eft , fed etiar 
Scriptura & Traditione, ad quam veluti ad Re 
Jam, fuas femper definitiones exegit, contund 
dae haereticorum audacis , &: piorum Fidei | 
movendae causa . Sed hadeniis fatis didum fi 
Concilio Baiileenii , quod licet recipiendum 
tanquam veruni & legitimum Concilium G&lt; 
rale in his Seflionibus , quae ab Eugenia IV. Si 
mo Pontifice approbate &gt; atque confirmatae 
runt , rejiciendum tamen eit , ut inane & nu i| 
authoritatis Conciliabulum , in his Seflioiii &lt;fl 
quae ab eodem Summo Pontirice funt rejedae 
reprobate . Contilium Bafiteenfi , inquic opt 
Beltarminus, kgitimi fuit incbaatum &gt; jtd illcgi 
terminatum . f 

D. Cum Eugcnius Papa IV. poft diffoli o 
nem Concilii Baiileenfis, aliam Oecumenican y 
Rodum Fcrrariag anno MCCCCXXXVI n. habcn a 

Mi 



I ECCLESIASTICS 293 

| icerit &gt; neccfle eft , ut de ea Synodo General* 
I arise celebrata, & de his, quse in ea gefta funt, 

) ordine diileramus , 

| M. Concilium iftud Generale Ferrariae ha- 
ii m eft , ad promovendam uniooem Grseco- 
I cum Latinis , & ad illud Joannes PaUokgus* 
I corum Imperator, ^ofephus, Patriarcha Con- 
I rinopolitanus , cseceronun Orientis Patriar- 
I um Vicarii , variique Prasfules cum GratciV 
Latini acceflerunt . Interim, priufquam in- 
iretur Concilium , nonnullx velitationes 
gatorio, & de Sandorum beacicudine 
: & Latinos habitar funt , ex quibus comper- 
fuit , levi difcrimine utramque Ecclefiam_&gt; 
a ea dogmata dididere . Grci quippe ultro 
littebant Purgatorium , feu lacum tenebro- 
& moeroris , in quo Animx levibus peccatis 
oxise ad tempus in moerore, poenifque verfen- 
, divino lumine private , eafque purgari &gt; icd 
co illo obfcuro 3 & afflidione liberari preci- 
& Sacrificiis Sacerdotum , ac Eleeinoiynis. 
3cenas illas Purgatorii ignis cruciatu non defi 
ant Gra^ci, quemadmodum Latini . Similiter, 
eci Animas Sanftorum jam frui imperfeda 
] dem beatitudine, & poft Refurredionem cor- 
3 -urn perfeda potituros felicitate fatebantur. 
i .nt tamen inter eos nonnulli , qui aflerebant t 
1 dorum Animas ante Refurredionem corpo- 

* in loco verfari feparato 3 ibique tetari dc^ 
J feda , quae ipfos poft corporum Refurredio* 
) n manct, laureola&gt; abfolutaque beatitudine,&r 

&gt;ptione Regni Dei . Sed, poft frequentes 
: ititudine Saadorum habitas CoUatioaes 3 

T cam 



294 H I S T O R I A 

earn tandem Sententiatn iverunt cum Grxci, tu 
Latini, atque declararunt , Sanftos confecutos , ( 
non confecutos ejje beatitudinem , hoc eft , *Anim 
quidcm, at lAnimaS) ad perfeffam pervenijft beatit 
dinem ; in fyfurreflione tamen perfettiorem eflt 
confecutiiras cum propriis corporibtts . Poft pr 
miifas illas de Purgatorio , & bcaritudinc Sanfi 
rum Graces inter & Latinos velitationes 3 folci 
nes habitse ftint Ferrariae fexdecim Sefllones , ii 
quarumprima BeJJario Nicsenus Archiepifcopi 
Grxcorum tuni dodrina , turn facundia fac 
Princeps, elegantem adPatres Oracionem \ 
buit . In altcra Seflione Andreas Coloflfenfis, i 
Khodius Archiepifcopus , ex Ordine Prsedicat 
nun, non minus deganter peroravit , & Sum 
Pontificis , Impcratoris , Patriarchs , & Sync 
Jaudes celebravit . In tertia , & in aliis fequer 
bus Seffionibus ufquc ad decimam quintam inc 
live, varias difputationes Grsecos inter & Latii 
more dialedico habitae funt de quinque pot; 
nmm Capitibus inter utramque Ecclefiam a 
troverfis , videlicet de Proccflione Spiritus Sar 
aPatre, & Filio; de additione adSymbolm 
particular , Filioque ; de panis azymi vel ferm 
tati ufu pro materia Sacrificii; de Purgatorio 
-de Primatu Romani Pontificis. Pro Grsecis &lt; 
putarunt in Conciiio M^rc^ a Metropolita Eph* 
nus , Ifidorus Ruflia? , Beffario Nicgap, Archipn 
les ; Xantophalns Sideropbas , Magnus Vaforu 
Cullos, Michael Balfamon magnus Bibliothecar 
& Georgius Gemiftus . Pro Latinis vero difpt 
tionem fufceperunt ^ulianus Cdfarintts SanAi * 
gcli^& Nicolatts JLlbcrgatus Sands Crucis in t 



I ECCLESIASTIC A. 

I a!em,Cardinales ; Andreas Rhodius Archie* 

I copus, ex Ordine Prsedicatorum, Joannes Epi- 

i pus Forolivienfis, Joannes de Monte Nigro&gt; Or- 

i us FF. Prasdicatorum, & Provincialis Lombar- 

4 e; Petms Perquerii, Ordinis Minorum, & Joan* 

i de Santto Tboma , Ordinis Eremitarum Sandi " 

tgufiini , in Sacra Theologia Doftores. Dili, 

ultumque Graecos inter & Latinos magnis ani- 

isdifputatum eft, prsefertim de adje&lt;Sa Symbo- 

voce Filioque , affirmantibus fcilice t GrxciSj 

inc vel unicam vocem fuiile Schifmacis caufam. 

oncilii Oecumenici Ephefihi , & aliarum fubfe- 

uentium Synodorum Generalium Decrcta, qui- 

js alteram fidem componi aut proferri , prseter 

im f quse Symbolo Nicarno contenta eft , diftri- 

e prohibetur^ recitarunt Gra?ci,ex quibus colli- 

ebant, Additionemparticulae Filioque ad Sym- 

olum fieri non potuifle . At Latini haec Conci- 

orum Generalium Decreta fie interpretati funt, 

t iis folummodo vetitum fuerit &gt; alteram fidem, 

:u Formulam confcribi , quas contraria , aut mi- 

us confona foret Chriftianap dodrinae Symbolo 

ontcntar , non qua? earn explicatius enuntiaret. 

^orro^ fubjungebant Latini , hsec particula, FI /I O- 

ite, non proprie additamentum eft , fed uberior 

txplicatio horum verborum, qui a Patre procedit, 

juod multis exemplisconfirmarunt JtndreasCo* 

loflenfis, feu Rhodius Archiepifcopus , ex Ordine 

?raedicatorum , Joannes Epifcopus Forolivienfis^ 

5: Julianus Cafarinus Cardinalis . Hanc autein-* 

particulac , Filioque, ad Symbolum adjcdioncm 

aon fuiffe Schifmatis caufam 3 quemadmodum-&gt; 

f^lso pcrtendebant Grci , ex eo invi&e proba- 

T 4 "" 



HlSTORIA 

runt Latini , quod antequam Romanus Pontifex 
pcrmitteret , ut hxc vox, Filioque , Symbolo in- 
fereretur , jam Symbolum cum particula , F///O- 
qtte, in Hifpaniis,& Galliis publice caneretur,nec 
tamen propter illam additionem Grxci tum_i 
temporis ab Ecclefia Romana feceflerunt , fed 
potiiis cum ilia fuerunt amico foedere jundi.Quin 
nono Eccle(iae S^culoP^^w 3 Patriarcha Con- 
ftatitinopolitanus , Ecclefix Romans hoftis in- 
fendflimus , qui adversus Nicolaunt I. & Hadria- 
num If. acriter invedus eft, nunquam tamen illoj 
accufavit ob hanc additionem particulse , f i/io- 
que y Symbolo faftana . Haec , & alia id genus ur- 
gentiflima erudite & copiose ad explicandunL: 
Decretorum Synodorum Generaliurn genuinuni 
fenfumdixerunt Latini &gt; nihil tamen confeduir 
ell , fed ambae partes viftoriam fibi arrogarunt 
Tandem, poll tredecim Collationes , Latini obti 
nuerunt , ut diniiffis his de additamento vocis 
Filioque , concertationibus, de fignificatione vo 
cis , feu de ipfomet Dogmate de Procelfionc. 
Spiritus Sanfti a Patre Filioque difceptaretur, it; 
tamen ut, fi opus foret , hoc caput ad novam Cri 
fun, & accuratius examen revocaretur . His per 
adis , cum Ferrarise peftilentia graflaretur , de_ 
transferenda FJorentiam Synodo Seffione xv 
aftum eft, renitentibus quidem Grsecis,quitdi&lt; 
afFedi , & de faufto Concilii exitu tantum noio. 
defperantes , de reditu in patriam cogirabant 
quos tamen Joannes PaUologus , Imperator , a&lt; 
profequendum & feliciter abfolvendum diii om 
ilium votis exoptat Eccle/iarum unionis nego 

, Confentientibus i 



I ECCLESIASTICA. 197 

ci Decretum de Synodi translatione Seffiono 
. promulgatum eft Latine ab Archiepifcopo 
Gidenfi; Grascevero abEpifcopo Mitylenenfi, 
r Idusmenfisjanuarii anni MCCCCXXXIX. Hinc 
ft urn eft 3 ut iftud Concilium Florentiam tranf- 
ll im , vtilgo dicatur Florentinum , quod viginti 
q nque compieftitur Sefllones 3 videlicet fexde- 
c i &gt; qua^ Ferraris habitse funt, & noveai , quas 
f rentia? fuerunt celebrate . 
I D. Quae gefta funt in fexdecim prioribus 
I fionibus y quas, licet Ferraria: habitas^comple- 
{ :ur Oecumenicum ConciliumFlorentinum/atis 
h ienus expofuifti , fupereft nunc &gt; ut ea, qua: in 
I is novem fequentibus Seflionibus FJorentiae cc- 
1 iratis ada ac definita funt , breviter expeix- 
c tnus 

M. Translate Florentiam Concilio , Joan* 

I- de Monte Wgro Provincialis Provincial Lorn- 

1 rdise Ordinis Prxdicatorum &gt; fummi vir inge- 

j , de procefllone Spiritus Sandi a Patre & Filio 

(Tionibus xviii. xix. xx. xxi. xxn. xxin. Sc 

: iv.difputationem inftituit cum Marco Metro- 

&gt;lita Ephefino * tamque diferta ad probandann 

&gt;iritus Sandi a Patre Filioqu proceflionem ad- 

ixit teftimonia turn Patrum Ecclefiaf Orientalis, 

ifilii, Epifhanii , Cyrilli v4lexandrini, & aliorum, 

im Patrum Eccleiia? Occidenralis , fcilicet SS 

?onis y Gregorii Magni y ^mbrofii^ Hieronymi* 

tftini &c. ut Marcus Ephelius ad incitas reda 

sc unum refponderit , hc Patrum teftimonia-* 

on genuina &gt; ac iincera eiTe , fed corrupta ac in- 

^rpolata ; Quam inanem ac contumeliofam Ref* 

onfionem adeo nervos^ rewdic ]wmt$ de Monte 




HISTORIA 

Nigro , ut nihil plane Marcus Ephefius hifcere a 
muffitare potuerit. Poft multas hincinde con 
certationes, eo tandem ventum eft , ut Joannes d 
Monte Nigro ejufmodi declaracionem pronuntia 
ret : Nos (equimur ^fpoftolicam Sedem &gt; unam novi 
wus caufam Filii&gt;& Spiritus Sanii&gt; Patrem ... , , 
&lt;ydcircb Jtymana Ecclefia non credit duo principle 
vel ditas caufas, fed unnm principium, & unam CM 
fant Eos verb qui afferunt duo principia & dm 
caufas&gt; anathematizamus . Placuit admodum Gra 
cis hoc ]oannis de Monte tyigro didum , atqt 
corum Imperatore ]oanne Palaologo ita poftuland 
Scripto affirmavit, hanc efle fuam fidem,unam ej 
Filii & Spiritus San&i caufam , Patrem . Grae 
itaque ad ineundam concordiam cum Latin 
Schedulam exhibuerunt , in qua dicebant , Filiu 
emittere Spiritum Santtum , & ex Je fcaturientt 
effundere : Spiritum Sanftum a Filio emitti y pr 
fiuere , effundi . Sed hsec Grsecorum Schedula 
Latinis admifla non fuit , quoniam ipiis minin 
compertum erat, quo fenfu Spiritus Sandus effu 
di&gt;fcaturire&gt; emitti, & profluere a Grxcis affirm 
retur. Clarius itaque Grseci Dodrinara fua 
expofuerunt in Formula, quam fcripferunt, in q 
fuam, & Latinorum fidem circa Proceflionem Sj 
ritus Sandi expreflerunt, quamque Silvefter Sy&gt; 
fulus , Scriptor Graecus , qui interfuit Conci 
Florentino , ejufque Hiftoriam defcripfit , ref&lt; 
Sedione odava his verbis : Quoniam nos Gn 
antehdc arbitrabamur , Latinos affirmare , Spiriti 
Santtum a Patre & a Filio procedere tanqudm 
duobus principiis , aut/piramentis duobus , &pi 

tcre* ngn affijtnwre &gt; Prtrem ejft principwm &fi 






ECCLESIASTIC A. 299 

l : m totius Deitatis , Filii nempe & Spiritus SanEiii 
opterea nos & ab *Additamento,feu a vocula,quam 
| wbolo explications causa adjiciunt, pariter & ab 
rum cornmunlone cavimus . J^unc autem in bane 
icram & Oecumenican? Synodum congregati , fin- 
ilari Dei gratia , ut fantta inter nos unio procure- 
r , poft multas hac iliac ventilatas qutffliones &lt;&* 
fputationes ^produffaquc in medium quamplurima 
(iimonia e Sacris Litteris fimul & e Sanfitis Eccle- 
e Doftoribus : Nos quidem Latini profitemur 3 id 
wd nos dicimus y Spiritum SanStum a Patre & 
7/0 procedere,non eo fenfi* dicere, quafiautPatrem 
Kcludamus 3 quominus fit princifium & fons totius 
Deitatis Filii & Spiritus Santi&gt; aut qnafi credamus 
lud y Spiritum Sanftuni ex Filio procedere 3 non ac~ 
?pijfi Filium a Patre : aut quafi duoprincipia , aut 
uas produttiones Spiritus Sanfti exhlbeamus : Sed 
onfitemur , Spiritum Santtum a Patre & Filio tan- 
] udmab unoprincipio, & unapngularl produiione&gt; 
b aterno profliixijje . Similiter & Nos Graci a]ft~ 
imus y Spiritum Sanfium a Patre procedere , p ro- 
rium autem ejje Filii & ab illo promanare &gt; & ab 
ttroque fcilicet a Patre per Filium , fecundum fub- 
tantiam profundi profitebamuv , &credebamus* ES 
lunc in mutuam unionem coalefcimus y & cbaritate 
bivina conjungimur * Quin & hoc ut Jpecimen da 
mns invicem propria Fidel & Confeffionls , & ut ne 
mo ab alterlus communione abftinerc inpofterunL* 
debcat dijiidicamusyfed rursum mutuo pacifcimur & 
unumfenfum amplefitimur, atque in unam Ecclefiam, 
Dei faventc gratia &gt; redintegramur . Hxc Formula, 
cujus Author fuit Georgius Scholarius, Grsecus , & 
unionis utriufque Ecclcfi* conciliandae tumtem- 

poris 



3OO HlSTO&lA 

poris ftudiofiffimus , tnultum arrifit Patriarchy, 
& majori Graecorum parti , atque in primis Bef- 
farioni , & Jfidoro Ruthenorum Metropolitan ; di- 
fplicuit tamen nonnullis Gratis &gt; eamque noii_, 
plenefufficere putarunt Latini , qui proinde fe- 
quentia dubia , teftc jam citato Syropulo , Grsecis 
propofuerunt . Primo, ab ipfis quaefierunt, ail ab 
Additamento hujus vocis , Filioque y feu potius 
ab hac explicatione refugere deberent, cum iam 
pro comperto haberent , Latinos principia duo 
non pro/iteri ? Secundo, An veratn efle crederent 
fidem Latinorum , & in earn defiderarent foedus 
pangere ? Tcrtid, An Spiritum Sanftum a Patro 
folo procedere profiterenrur,& non perinde a Fi- 
lio ? Quarto, An dicendo Spiritum Sandhim efle 
proprium Filii, nudam confubftantialitatem am- 
borum intelligerent , an eum a Filio asque ac Pa- 
tre sternum efle trahere ? Quinto, An dicendo, 
Spiritum San&um ab eo fcaturire 3 illud ab eo &gt; ad 
Patrem , an adFilium referretur ? Sexto, Si illud 
abeo&d Filium referrent, utriim fcaturire ab 
seterno fecundum fubftantiam & perfonam intel 
ligerent , nee nc ? Septimo,Quid verbum/Jra^n- 
re fignificaret , an fubftantiam divinam , & fub- 
iiftentiam perfonalem a Filio trahere ? an idem-i 
quod procedere* vel inaliquo fenfu ditferat , & in 
quonam fcnfu? Odavo^An dicendo Spiritum San- 
Sum ab utroque procedere , nerape a Patre pet 
Filium, fubftantialiter etiam & terne hoc intel 
ligerent ? Nono,Quid fibi vellet illud, fubftantia 
liter ab utroque profundi ? an habere , & fumere 
fubftantialiter ab utroque? an differant, & in quo 
fcnfq d[i^r^it profttndi & prQcefor? * Decim6,An 



ECCLESIASTICA. 301 

, folute & fine commentario vcra lit hxc propo- 
io, Spiritus Sandus procedic ac profunditur 
ernum a Patre& Filio, fine hac deciaratione , 
*atreperFiliitm\ Undecimo,An particula illa^ 
T, fignificaret Filium efle Spiritus Sandi cau- 
n & principium . Duodecim6,An dicendo, #/- 
ir , Latinorum dodrinam & confeflionem am- 
cderentur. Ifthasc a Latinis propofita dubia_ 
rxcis admodum difplicuerunc atque in caufa_ 
erunt , cur Georgius Scholarius , Grsecus , qui 
ideniis promovendae in Concilio Florentine 
lioni gnaviter operam pofuerat , pedem^retule- 
t , & antequam utriufque Ecclefia; concordia-&gt; 
nciietur , Venetias cum Demetrio Defpota , Im- 
iratoris ]oannis Palaologi fratre,& Gemijlo Phle- 
ne iccefferit , uti narrat jam laudatus Syropu- 
s in Hiftoria j quam edidit , Concilii Florenti- 
i, Sedione ix. cap. xi. Ad placandos animos 
r^ecorum , qui iftis Latinorum dubiis Patruni^ 
)ces reprobari caufabantur , obtinuerunt Lati- 
i, ut Occidentalium Dodorum fententix & di- 
a maturius expeaderentur , quod ubi prxfti- 
im eft y Patriarchy , coado Grascorum ccetu , 
atinorum Dogmati de Proceflione Spiritus San- 
.i a Patre & Filio hoc fuffragium in fcriptis de- 
it , quod Syropulus refert Sedione nona cap. 9. 
tijtoritf Concilii Florentini his verbis : Quandbqui- 
em ditto, audivimtis SS.Patrum Ecclefi# tarn Orien* 
dis 9 qu&m Occidentals : Quorum hi Spiritum San- 
turn a Pairs & Filio procedere ajfeverant y illi d 
y atre per Filium : quanquam idem eji , a Pi\io&gt;qiiod} 
&gt;er Filium, & per Filium, quod, ex Filio :Nos ta- 
aen diwijja, voce hac, ex Filio, projitemar Spiritum 

San ft urn 



HISTORIA 

Santtum procedere a Patre per Filium ab &lt;eternitatt 
&fecundum fubflantiam tanqudm ab unop rincipi 
& caufa, per , illic caufam ftgnificante In proceffion 
Spiritus Sd#/.Huic fuflfragio Graecorum Patriar 
chas Conftantinopolitani , qui appellabatur *jc 
fepbus , aflenfi func alii Prxfules Grxci , prxce 
quinquc , in quibus erat Marcus Metropolit 
Ephciinus . Turn Joannes Paladogus , Graecorui 
Imperator , Scrmonem ad omnes habuit de unic 
ne , ea camen lege , ut a Latinis Grxci non cog( 
rentur particulx, Fi7/o^w^,additamentum Symb&lt; 
lo apponercDum haec ad pcrficiendam utriufqi 
Ecclefisc concordiam fclicitcrin Concilio per 
gerentur ,]ofepbus y Patriarcha Conftantinopol 
tanus , fenio confeftus Florentia: mortaus & ir 
Ecclefia FF. Praed. fcpulcus eft , relida fcheduh 
qua fignificabat 3 & dejerabat , ft omniafentirc^ 
qutcfentit & docet Catholica & ^pofiolica Ecclej 
Domini noftrijefu Cbrifti&gt; Senioris Hgma. Poft illi 
Patriarchs obicum, omnes Graeci, excepto Mt 
co Metropolita Ephefino, unioniconfenfcrunt , 
Ecclefiae Latins dogmatibus 3 in quibus anteh 
diffidebant, fubfcripfcrunc . Finicis ergoomi 
bus controverfiis,unio utriufque Ecclefi,Latii 
videlicet & Grasca:, bene fortunante Deo, die \ 
mcnfisjulii anni MCCCCXXXIX. fafta eft, & p&lt; 
foienine Sacrum ab ^ew/o/^.Pontifice Maxin 
pr^fentibus Gr^cis f cclebratum , Ie6tum 
Graece ac Latine in publica Seflione Unionis E 
cretum , in quo fequentia Fidei dogmata ab u 
verfis Chriftianis credenda ac fufcipienda prof 
nuntur . Primo , quod Spiritus SauEtus ex Patre 
filio aternaliter eft , & effeytiam foam , 



- 

ECCLEIIASTICA. 305 

&lt; e fulfiftens babet ex P afire fimul & Filio , & ex 
i roque aternalit&r tanquam ab uno principio , & 
i ica fpiratione procedit . Sccundo, Quod explica- 
i * verborum ilioram, Filioque, veritatis declarandrt 
j atia y & imminent e time necejjitate j licit e ac ra- 
i nabiliter Syntboio fuerit appojita : Tertio , quod 
; azymofive fermcntato pane triticeo Corpus Chrifli 
raciter conficitur&gt;& quod Sacerdotes in altero ipsu 
-, mini Corpus conficere debentittnufquifqifcilicet ju~ 
aEcclefiafi(&lt;e,Ji ( vc(Jrientalis jive Occiaentalisycon* 
itudinem . Quarto&gt; qubd/i vere P&nitentes in Dei 
aritate decejjerint)antequdm dignis panitentitf fru* 
\bus de commiffisfatisfecerint&omiJpS) eoruwL* 
r nim# p&nis Purgatoriis poji mortem purgentur^ 
a posnis hujufmodi releventur, eis pro/int fidelium 
ivorumfuffragia , Mijjarumfcilicetjacri/icia 9 ora- 
ones, & elecmofyna , & alia pietatis ojficia, qua i 
delibus pro aliis Fidelibits fieri confmverunt , fe- 
ndum Ecclejia inftituta : illorumque *Anim& &gt; qui 
Baptijmafitftcptum , nullam omnino peccati ma 
dam contraxerunt , ilia etiam *Anim& &gt; qua poji 
mtraftam pcccati maculam &gt; &lt;uel infuis corporibtts, 
d eisdem exuta , pro ut fuperius difitum e/i , funt 
i urgata , in Cesium mox recipiuntur&gt; & dare ipfum 
*eum trinum & unumfiQUti eft , pro meritorum ta- 
itn diverfitate 3 intuentur . Quinto . Quod illo- 
urn ^nima , qui in aftuali mortali peccato , vclfoto 
riginali decedunt , mox in infernum defcendunt , 
is tamen difparibus punienda . Sexto, quod San 
dpo/toUca, Scde$,& Rgmanui Pontifex in univerjum 
)rbem teneat Primatum , & ipfe fitccejjbr fit Beati 
&gt;etri Principis ^po/iolorum , &lt;&* verus Lbrifti Vica- 
ins , totiujque Ecclefia Caput &gt; & omnium Chriftia- 

norum 



304 HISTORIA 

worum Pater ac Dottor exiftat 9 & ipfi in Beato 
tropaftendij regendi &gt; ac gubernandi univerfi 
Hcclefiam a Domino noftro ]efu Cbrijio plena poteflai 
traditafit, Tandcm^in Decreto unionis renovatui 
Patriarcharum Orientis ordo in Canonibus tra 
ditus , ut videlicet Patriarcha Conftantinopolitanu 
fceundus fit poft P^manum Pontificem , tertiu 
Alexandrinus &gt; quartus *Antiocbenus , quintus Hit 
rofolymitanus , falvis videlicet Privilegiis ownibh 
&juribus corum . Ledo & omnium fubfcription 
bus munito unionis Decreto, Latini, poft finitai 
jam Florentinam Synodum , Graecis varias prc 
pofuere quacftiones , inter quas iftae prsecipuum 
tenent locum . Primo quare Epifcopi non inungu\ 
facro chrifinate 9 fed Sacer dotes, cum hoc Pontificib, 
fit datum ? Secundo , quare non contenti eftis Don 
viverbis^ccipite & comedite,fedpoftea dicitis: ( 
fac quidem panembunc pretiojum Corpus Chrifti ti 
& tranfmutans eafpiritu tuo, *Amen&gt; *Amen&gt; *4m( 

*r I 

Tertio, quare conjugia dirimitis , dicente Domin 
quod Dens conjunxit , homo non feparet ? Quart&lt; 
qua de caufa non eligitis blc Patriarcbam ? Ad ha 
& alias hujufmodi Latinorum qua^ftiones Gra 
refponfa dederunt , quae quidem in Adis Con&gt; 
iii non referuntur^ea tamen Latinis probata fui 
jfidem faciunt hxc ejufdem Concilii Florent 

A&orum verba : H#c a Latinis objeffa Mitylcne 

j * 

fis, Archiprseful 9 canonic^ omnia, legitimeque c 
folvit , praterqudm duo j de quibus Papafignifica 
Imperatori^ curfcilicet Matrimonia dirimantur , 
Patriarcha non eligatur \ 

D. Decretum unionis , quod , ut mox 
fervafti , promulgatum eft in Concilio Florei 



I ECCLE SI ASTICA. SO5 

Dti eft ne idem ac illud Decretum , quod fsepiiis 
:ii -e folent Theologi Scholaftici , & ab Euge- 
m V. Pontifice Maximo, qui praeerat Conciiio 
&lt;1 entinoj editum eft 

? 

I M. Decretum unionis promulgatum i 
icilio Florentine, eft plane diverfum a Deere- 
:c qud Eugenius Papa/f. condidit pro inftru* 
1 ne Arnienorum . Decretum quippe unionis 
:u publicatum in Conciiio Florentino pro utri- 
I ae Ecclefise concordia , dum adhuc Iinperatar 
I ecorum , & Patriarchae omnes Orientis , eo- 
l-ive Legati huic Conciiio intererant , ut liquec 
I llius Decreti infcriptione , : Definitio Sanfita 
I umenica Florentine Synodi &gt; illudque fie incipit: 
E emus Epifctpus ,fervus fervor urn Dei &gt; ad perpe- 
I m reimemoriam &gt; confentiente ad infrafiripta ea 
rn imo in Ckriftofilio nojiro Joanne Palaologo 
I um Imperatore llluftri , & loca tenentibus 
ilium Fratrum nojlrorum Patriarcbarum , & 
s Qrientalem Ecclejiam reprafentantibus &c. At 
6 , Decretum pro inftrudione Armenorum^* 
ntaxat ab Eugenia If. editum eft poft Graeco- 
n a Synodo Fiorentina difceflum , quandd vi- 
icet Apocrifarii Patriarchs Armeni Floren- 
m acceflerunt , unionem cum cclefia Roma- 
&gt; fideique reditudinem qu^rentes , quos ut in- 
ueret Eugenius Summus Pontifex , & unio cum 
is ineunda ftabilis ac perpetua perfeveraret , 
rthodoxae Fidei veritatem, quam Romana pro- 
stur Ecclefia, compendio tradere voluit hocce 
^creto , quod incipit: Exult ate Deo ^idiutori no- 
o , & datum eft decimo Kalendas Decembris 
Tom.n. V anni 




HlSTORIA 

MCCCCXXXIX. quatudr poft Grsecorumdi 
fceiium menfibus . 

D. Qu^nam potiffimum Capita compl* 
debacur iitud Fidei Oichodoxa? Compendium, 
quod in hocce Decreto pro inftrudione Armen&lt; 
rum tradidit Eugenius IV. Pontifex Maximus \ 

M. In hoc Decreto Eugenia* IP. Armen 
pro Regula tradit primo Symbolum Contian 
nopoliunum cum additione particular* Filioquc. 
& cum obligationeilludcancndi inter Miflari 
folemnia . Secundo , ipfis propoait Concilii Ch 
cedonenfis definitionem in Synodis Generalit 
fcxta & feptima renovatam , de duabus in ur 
Chrifti perfona naturis . Tertio , cis prsecipit &gt; 
teneant definitionem de duabus voluntatib 
cluabufque Chrifti Domini operationibus in C 
cilio fexto Generali contra Haereticos Monoi 
litas promulgatam . Quarto, eis declarat &gt; S^ 
dum Chalcedonenfem^d: S.Leonzm^ummuml 
tih cem, lantte & recte veritatem de duabus 
Chrilto nacuris definiiiie contra ^eftorii *& I 
tbetis Haerefes , cseteraique univerfales Synoc 
authoritate Romani Pontificis legitime cele 
tas , ab eis fufcipi mandat . Armeni iiquiden 
rorem Eutycbetis , duas in Chriito naturas 
imam confundentis/eetabantu^undc Eugeniu 
nierito eis injunxit * ut prater Synodos ^ 
nam I, Conftancinopolitaaacn I. Epheiinam : &lt; 
ciperent quoq; Chaicedonenfem,ac Scripta J 
nis M^w/,qui T$eftorii & Eutycbetis Hcereies i 
metro oppofitas in Synodica ad flavianun 
triarcham Conitanrinopolitanum Bpiitola 
xerat. Quinto, eis exponit praxim Jbccleii; 



I ECCLESIASTIC A. 307 

it ua* circa fepcem novae legis Sacramcnta & ad 
t inorum ufumeos reducit . Sexto, eisprasbet 
:&lt; ipendiofarn Fidei Regulam, feu Symbolum_&gt;, 
3 d vulgo tribuitur S. ^thanafio , & his verbis 
ir pit : Ouicumque vult falvus effe &c. Septimo &gt; 
gi praefcribit librorum facrorum catalogum , feu 
a&lt; at & eaumerat libros , qui tanquani Canonic! 
ft : in Ecclefia recepti . Oftavo , eis iajungit , uc 
fc nam Confecrationis Corporis & Sanguiuis 
C *ifti teneant & inviolabilitcr obfervent. Nono, 
I zradit Decretum unionis cum Grsecis confum- 
|:xin Concilio Florentino pridie nonas Julii 
li i MCCCCXXXIX. quodquc incipit : Latentur Cxli 
t Terra &c. Decimo y eos revocatad ufum Ec- 
I ix Romans circa dies , quibus teitivitates 
A lunciationisBeatse Maria Virginis, Nativita- 
I B. joannis Bapti/la 3 & confequcnter Nativita- 
I & Circumcifionis Domini noftri Jefu Cbrifti , 
Prsefentationis ejufdem in Templo , feu Purifi- 
[onis Beatae Virginis , celebrari debeant . Po 
rno , contra quorumdam quartas nuptias 
nnantium errorem , declarat Summus Ponti- 
, quartas nuptias , & ulteriores valere, modo 
]uod noil obltec impedimentum. H^c & csete- 
r Komanx Ecclefias dogmata pronis ac demidis 
3 misamplexifunt Armeni , ficque feiiciter , & 
n fummo totius Ecclefia jubilo confeda fuic 
t &gt;rumcum Latinis unio , quam deinde fubfecu- 
c ^ft reconciliatiojacobitarum, quipoft Arme- 
I :um digreflum Fiorentiani acceilerunt , an- 
MCCCCXLI. & ejurata Monothelitarum Haerefi, 
j a ab Hcraclii Imperatoris temporibus erant 
i edi &gt; in gremium Eccleiise Romans fuerunt 

V i recepti* 



308 HISTORIA 

reccptf . Tandem aruMccccxLi i. quo Eugenlus IV 
Concilium ex Florentia Romam in Badlicanu 
Lateranenfem tranitulit , adventarunt Romam_ 
Legati JEthiopum , feu Abyfiinorum Regis , dc 
ferentes, ilhus nomine &gt;Eugcnio Suiiimo Ponthu 
promptamobedientiam , & cum Ecclefia Rom, 
na,cujus in omnibus fidem lubentiflime ample 
ftebaturunlcum fubditis (ibipopulis , unioner 
fuppliciter rogantes , quos plenius initrudos a 
Romans Fidel unionem adfcivit idem Sum mi 
Pontifex ; Vnde attum eft , verba funt ejufdem 
IPontificis Eugenii IV. in fuo Decreto pro reco; 
ciliatione Jacobitarum dato pridie Nonas F 
bruariianni millelimi quadringenteiimi quadr 
gefimiprimij ut totus fere Orient , qui glorioft 
Cbri/ii nomen adorat , ac non parva Seftentrioi 
forth y poft longa diffidia cum Sanfla fymana Ecc , 
fia in eodemfidei & charitatis vinculo convenerin 
frimum Graci , & hi , quijubfttnt qaatuor Patrl 
chdibus fedibus 3 mult as gent es y nationesque , 
idiomata continentibus ; deinde *Armeni multoru 
f ofuhrum gens , hodie verb Jacobini , feu Jacobi 
magni etiam per v3gyptumpopuli&gt; SanEia Sedi 
fiolica unlti funt , &c* De Athiopum 3 Syroru j 
Chaldasorum y & Maronitarum unione nullai 
in hocce Decreto mentionem facie Summus 1 J 
tifex , quia ^Ethiopes anno dumtaxat MCCCCX 
in Eccleiise corcordiam redierunc. Syri vero^ir 
Tygriin & Euphracem habitantes populi , fie 
^ Romans ficcleiias amplexifunt, &inejusu 
nem confenferunc anno MCCCCXLIV. Chald^i, 
florii erroribus implicit! , & Maronita? Me 
thelitarum hxKcii imbuti, poft abjuratos errc 



I ECCLESIASTICA. 309 

H ali unionis Decreto , cum magaa Eugenii If. 
| ni Pontificis voluptate recepti lime an- 
I CCCCXLV. 

| D. Hxc exoptatiffima Grsecorutn , alio- 
ai jue Orientis populorum cum Romaaa Eccle- 
I aio me fumma quidem Isetitia perfundit , fed 
I e addubito, aa fuerit diuturna? Novi quippd 
I corum /idem. 

M. Hxc unio Grxcorum cum Latinis fafta 
oncilio Florentino cito abrupta eft . Artibus 
dem ac fuafionibus Marci , Metropolitan 
sfini , qui Schifmati femper obftinato animo 
aefit , factum eft , ut lion in odd ByzantinuiiL-j* 
us,fed & tres Orientalium Sedium Patriarchs 
it union! repugnaverint ., dato Synodali 
reto , quo Metropbanem, Patriarchs Conlian- 
.politani ^ofepbi^qiii Florentiar mortem obie- 
I ucceflbrem^pacis ^c i6ti foederis obfervantifll- 
| a , & Florentinos Patres diris devoverunt , 
I ie Imperatorem ^oannem PaUologum acerbe 
Jrinxerunt . Praeclara quoque ilia ac decora-* 
rum populorum Orientalium converfionis 
rdia parem nada nonfunt felicitatis progref- 
, 3 five id contigerit noftrorum negledu, five^ 
nensa locorum & regionum diilantia, five lin- 
,rum imperitia , five illius gentis levitate ac 
ii ^nftantia y aut ex alio quocumque defe&u. Ut 
u it , omnes illi Orientales populi , rupto cum 
E :lefia Romana inito fcdere &gt; ad priftinas fuper- 
(i iones, hserefcsque redierunt, contigitque ipfis 
p : Evangelii Matthai cap. 13. parabola dc fetni- 
p us jadis in petrofa loca , qux, quia non habe- 
t ip radkem^ruerunt.De hoc tam cko difrupto. 
ft y 3 foedcw 



3IO HlSTORIA 

"^ 

fbedere pacis vehementcr indoluit 
Pontifex Maximus , & ut illud redintegraret, &lt;z&gt; 
rosquofdam Byzantium ad Gr#cos mifit,ii\quit La 
nicus Chalcondylas lib. 6. ut cum his in colloquiu 
venirent , qui Synodum , Florentinam , & conco 
diam in Italia faliam non admittebant . lS[am Man 
Ephefi Epifcopus 3 & Scbolarius , Gracorum dotiij 
mus y nequidem ab initio Latinorum dogmati confi 
the &lt;uoluerunt . 1)bi ad colloquium centum eft , 1\ 
maninilnlcfficere fotuerunt , acre infeffa domtw 
re.verjifunt . Quin, & ille Marcus Epbtfiu-f , ubi i 
d^plebcm Gonftantinopolitanam fibi plaude 
tern , quod non fubfcripferar , inveniretque qu 
denderabar, ut magis ipfe , quam Synodus a p 
becula comiuendaretur , non folum in propofi 
confticit , verum etiam Synodum Florcntinan 
rnultis^putidiiquccaluinniis profcinderc aufust 
In primiSj effaciic^Grxcos unioni confenfiffc m 
tis pollicitatmaibus ilieclos , & muneribus a f 
inano Poncifice & Latinis corruptos- Secunc 
aflerebaCjGrxcos adfubfcribcndum unioni o 
dos fuitfe ob inopiam prcmentem , urgentcmc 
faaiem ., quia eis quidquazn fumptuum condi&lt;f 
rum nou iuppedirabatur . Denique obiicicbatj 
Jftimonia Sandorum Patrum , quibus fulcitur 
nodi Florentine Decretum pro unione Grae 
rurn , a Latinis de iuduftria fuifle corrupta at 
incerpolata . Ac , hujufmodi calumnias in Sy 
dum Florentinam a Marco Ephefio temere ja&lt; 
tas , egregie confutarunt Gr^ci Scriptores , * 
Concilio Fiorentino interfuerunt , videlicet 
fepbus Methonenjis ia Refponlione ad Marci E{ m 
jii Libelluiw , Joannes Plitjiadenus &gt; in Dialogo &lt; 9 



ECCLESIASTIC A. ,31 

S iodo Florentina, & Beffario in Epiftola gene- 
r i, & in Epiftola ad *Alexium Lafcarim . Prater 
f iles illas Marci Epbe/ii ad versus Synoduru Flo- 
r ttinam objeciiones , a laudatis Scriptoribus 
( ascisfolide confutatas , duo aliaficulnea argu- 
r nta proponunt Grasculi Schifmatici , quibus 
c fdem Synodi Florentine authoritatem depri- 
i re , eamque Oecurnenicam non fuifle probarc 
i 3ofle arbitrantur . Primo quidcm dicunt, Mar- 
l n Epbefium non fubfcripfiife Florentine Syno- 
i , & Grxcos Antiftites , qui ei fubfcripferunt t 
i tim atquein Greciam rever/i funt, fafti poe- 
I :entes , palinodiam palam ceciniife , quod ar- 
I mento eft, illos Jibere non fubfcripfiffe . Sed 
( -eculi illi Schifmatici, caeco furore in Ecclefiam 
i )manam abrepti, non animadvertunc , quod fi 
i ifmodi argumentum ad elevandam authorita- 
Oecumenicam Concilii Florentini aliquid ro- 
&gt;ris haberet^probaret etiam Synodos Nicamam, 
initantinopolitanam , Ephefinam j Chalcedo- 
uifem , & alias , vere nou fuifle Oecumenicas &gt; 
lia earum Definitionibus *drius &gt; Macedonia , 
eftorius , Eutycbes, aliique Heretici in illis dam- 
iti fubfcribere minime voluerunt . Plures etiam 
ntiftites , qui Concilio Nicenointerfuerunt , & 
&gt;efinitioni Fidei y atque *drii cjamnationi in co 
abfcripferunt , pofttamen diifolutionem Conci- 
i Arianam Hserdim profeiTi funt , ac in pluribus 
ynodis confirmarunt . Neceflfe itaque eft , uc 
3racculi Schifmatici aut Synodum Nicasnam , & 
ilias, quasmox rctuli, Oecumenicas efle infi- 
:ientur , aut (i illas ut verc Oecumenicas admit- 
ant ( (icut illas ut tales fe agnofccre ultro profi- 

Y 4 



312; HlSTORI A 

tentur) oportet, velint nolint , fl fibi conftent 3 

ut fateantur y Synodum Florentinam Conciiii 

Qecumenici autoritate non excidifle , quamvi 

Marcus Ephefius ei fubfcribere noluerit&gt;& nonnull 

Grxcorum , qui Definition! Fidei , feu unioni 

Decreto fubfcripferant , ad natale Solum poftea. 

rcverfi , ejurata fubfcriptione , ab unionc defece 

rint , & in Schifma fint relapfi , quod fane non vi 

ipfis in Concilio illata:, fed eorum levitatis & pe; 

fidixfuit argumentum.In ftunum igitur evanefci 

h^cprima contra Synodi Florentine auSorita 

tern Grseculorum Schifmaticoruni objeftio. Ejui 

dem furfuris eft alterum argumentum,quod Gra 

culi Schifrnatici ad labefactandam Synodi Flc 

rentinae authoritatem proponunt . Ajunt quipp( 

Grsecam Ecclefiam in Synodo Conftantinopo 

la Teioplo S. Sophia poft mortem Itnperatoris J( 

annis Palaologi anno MccccL.congregatam reprc 

bafie ac damnaiie Synodum Florentinam , Greg 

rium Patriarcham Conftantinopolitanum ei at 

hazrentem exauftorafle,atque in ejus locum *Atb 

nafium fufFecifle. Veriim/ruftra Grasculi Schifm. 

tici obtrudunt hanc Sophianatn Synodum^qua; 

plane commentitiani 3 & a nebulone quodam n 

centiore male cofarcinatam fuiffe Leo Mlatius 

Addendis ad Caput quartum libri in. Deperpet 

Ecciefitf Qccidentalis & Orientalis Confenjione i 

victis momentis probat , quorum prsecipua h 

brcvite r f eferemus . Primo, in ifta Sophiana S; 

iiodo ( uti modo habetur ) riulla extat notio tei 

pods, quo fuitcelebrata 3 nulla menfis mem 

ria , nulla Indidionis deiignatio, & fi que occu 

ruat teinporis notas , adeo flint obfcur* ^ ut ni- } 

cer 



. ECCLESIASTIC A. 315 

i ex his cimmeriis tenebris erui poflit . Seam- 

, in hujus Sophianse Synodi Adis dicitur, Grae- 

ruai Imperatorern joannem Palaologum anto 

itum ab unione Ecckiix Latins defecifle; quod 

rte putidum mendacium eft , cum Joannes Pa 

ilogus ad mortem ufque in ea unione perfevera* 

ritjinftitueritque Patriarcham Conftantinopoli- 

num Metrophanem Cyzicenum , unioni addidiili- 

uni y & poll ip{um,Gregorium Protofyncelluwu* * 

rum vere Catholicum , & egregium vindicem-&gt; 

nodi Florentine , quo adhuc fuperftite , Eccle- 

Conftantinopolitanam gubernante, & unio 

pro virili promovente, e vita excelfit Joannes 

alaologus Imperacor , quern proinde a Fide Sy-* 

adi Florentinx^^: ab unione ante fuum obitum-j 

efecifle , falso afleritur in hujus commenting 

ophianse Synodi Aftis.Tertio^in ejufdem Sophia- 

& Synodi AcSis dicitur, Gregorium &gt; Patriarcham 

^onftantinopolitanum , qui Synodo Florentine 

idhserebat , fuifle depofitum & in ejus locum fub? 

rogatum *Atbanafium anno millefimo quadringen- 

.-efimoquadrageiimo, quotamen tempore non- 

ium Gregorius prseerat Ecclefias Conftantinopo- 

iitanx , quippe qui dumtaxat poft Metropbanewi* 

renunciatus eft Patriarcha Conftantinopolitanus 

anno millefimo quadringentefimo quadragefimo 

quinto . Hujus autem ^thanafii , quern in locum-* 

depofiti Gregorii fuffeftum fuifle mentiuntur illius 

Synodi Ada, nulla plane apud illius temporis 

Scriptores habetur memoria . Denique , in Adis 

hujus Sophianas Synodi fsepius citantur Scripta-t 

Patrum , Dodorumque Latinorum Tertulliani , 

i; +4mbrofii[ Hmonymi^uguftini^ 

Lconis 



314 HisT-oaiA 

Leonis Pap#&gt; Beda, *dnfelmi &gt; Bernard! , Petri Lorn- 
bardi, Gratiani,Thom& ^quinatis^Sc Scoti,quos ta- 
jnenPatres & Do&ores Latinos non e(le Grsecis 
ita familiares nemo ncfcit , maxime cum multaj 
horumceScriptorum LatinorumOpera necdum in 
Linguam Grsecam vcrfa fint.His,& aliis id genus 
momentis Leo &lt;Allatius , loco mox a me laudato, 
probat, hanc Sophianam Synodum y in qua Gras- 
culi Schifmatici diditant, damnatam ac rejeftam 
fuifle Florenrinam Synodum , cfle plane fuppofi- 
titiani, & a recentiori quodatn nebulone ex variis 
Graecorum Schifinaticorum^prxfertim *Am\rutz\&lt; 
Gemifti y & Gennadii contra Florentinaai Syno* 
dum Scriptis concinnatam . Sed demus Grxcis 
hanc Sophianam Synodum fuiffe re vera celebrg,- 
tarn, & in ea damnatam effe Synodum Fiorenti 
nam, quid turn poftca ? Potuitne, qusefo , h^ec Sy- 
nodus Sophiana ex Grsecis Schifmaticis conflata^ 
rcjiccre & damnare Synodum Florencinam , quas 
convocatione^congregatione, audoritate, & uni- 
verfalis Ecclefix repr^efentatione , Gencralis & 
Occumenica fuit ? Potuitne privatahasc Gr^eco- 
rum Synodus Sophianra reprobare Synodum Flo- 
rentinam ex Epifcopis Orientis & Occidentis 
congregatam &gt; cui prsefuit Romanus Pontifex 
Eugcniits If. eique adfuerunt Patriarcha Conftaiv 
tinopolitanus , & Alexandrini, Antiocheni, Hie 
rofolymitani Patriarcharum Vicarii , necnoa- 
Grseci , Latinique Antiftites magno numero ; ad 
quam omnes Orbis Chriftiani Provinciarum-i 
Pr^fules, & quotquot de jure , vel confuetudino 
ad Concilium Generale venire tenebantur , per 
Litteras Encyclicas Summi Poncificis fueruni 



ECCLESIASTICA* 

&gt;nvocati?Sane Concilium Florentinura , cui ern 
es characteres ac notiones Concilii Gcneralis 
damuflim convcniunt, a privata Grarcorum-* 
:hifmaticorum Synodo Sophiana reprobari po- 
iiilc, nemo unquam dicer . Nee caufari etiam-* 
oflunt Gneculi Schifmatici , Synodum Florenti- 
ame numeroConciliorum Generalium efleex- 
ungendam , eo quod Gallicani Prasfules , prohi- 
ente Rcge Chriftianiflimo Carolo A7/.ad earn noa 
cceflerint. Id^inquam, caufari non poflunt Gr- 
uli Schifmatici, quia nee ad teptimam Synodum 
jeneralem, qux eft Nicaenafecunda, contra Ico- 
loclaftas cclebrata, Gallicanis Prafulibus profi* 
ifci permifit Carolus Magnus , & tamen Grseci 
lane Synodum Nica^nam fecundam,non obilantc 
lla Prxfulum Gallicanorum abfend2 ^ in Conci- 
iorum Oecumenicorum numerum etiamnum^ 
idfcribere non dubitant^non alia, utopinor, 
pcrmoti ratione, nifi quia Synodus&gt; adquam- 
Orientalis & Occidentalis Ecclefi^ JBpifcopi con- 
currunc 3 Romano Pontifice per fe 3 vel per Lega- 
tos prsefidente , Temper Oecumenica habita eft , 
neque ut omnes adfint Epifcopi necefle eft, fed 
fufficit ut vocati fuerint ., & eo fint numero , qui 
univerfam reprfcntet Ecclefiam . In hanc Con 
cilii Gcneralis notionem coofentiunc omnes 
Thcologi , quos inter unum exquifiti judicii & 
eximise eruditionis laudabo noftrum Mdchiorem 
Canum , qui libro v. de Locis Theologicis capi- 
te in. haec habet : Concilia Generalia voco , qtitf om 
nium Cbrijiianorum Pontificum convocations cele* 
brantur . Inter multos autem difceftatum eft , am 
Gcneralis convocatio fatis fit , an etiam necejfaria fit 

Con- 



HISTORIA 

Congregatio Generalis ? Si enim Summus Pontifex 

Concilium Generate indiceret y non congregarentur 

tamen niftfoli decem ex Italia Pontlfices 3 hujufmodi 9 

profeftb Synodus non eft cur Generalis videatur . &gt;At 

contra ,ft neceffe eft , Epifcopos omnes congreguri : 

Primvm&ullum forte in Ecclefia tale adbuc Concilium 

fuit 3 in quod Epifcopi univerfi convenerint . Deinde 

feffimus quifque Epiftopus,dumnonfolumpernegli- 

gentiam , fed per walitiam Synodo adeffe contempfe- 

rit &gt; Generalem non effe c alumni abitiir , & Princeps 

in P^epublica qmlibet,fi illi Synodus difplicuerit , in* 

terturbare earn mlnimo negotio poterit y caufariqu&lt;Lj&gt; 

Epiftopos fuoS) velmorborumyVel tumultuum caitfcu 

Concilio intereffe non pojje . Verum , quoniam omnes 

bujufmodi controverfias ptrfequi non eft operis infti- 

tuti 3 huic qu&ftioni breviter refpondemus . lyonfatis 

eft quidem ad Concilium Generate , ft evocatio Gene* 

rails eft , quando adeo pauci congregantur , ut major 

rneliorque Provinciarum pars relitta effe videatur ; 

prtffertimftcaufa legitimafit cur Epifcopi Synodo 

non adfiterint . ^t ft per malitiam bominum pe/fimo- 

rum ana & item alter a Provincia deftt y non propte- 

rsa Concilii Generalis nomen amittit , fed nee ft per 

negligentiam quidem , aut aliam occafionem quamli- 

bet Epifcopi aliquot deftnt , nominis fui jafiuram Ge~ 

nerale Concilium faciet 3 nift in dubium vertimtts, an 

Concilia illaquatuor &gt;Nicanum&gt; Epbefinum&gt;Conftan- 

tinopolitanum y Chalcedonenfe Generaliaftnt ? Quam* 

obrem&gt;utfideles 9 itanos hoc loco loquimur, ut Syno- 

dum Generalem omnium Epifcoporum evocatione le* 

gitimafiniamus y licet non fit omnium congregatio . 

Communi enim fidelinm fenfit agendum eft , cum dc^ 

rebus yQc[busqu$ gcc lefa loquitur * idque eodenu 



I ECCLESIASTICAL 317 

I idofecerunt fapientes. Nee fat is eft tamen ad Ge- 
rale Concilium evocatio Generalis &gt; nififit etiawu&gt; 
I neralis congregatio y fed ad Generalem congrega* 
I nem omnium Epifcoporum congregatio non requi- 
itr . Epifcoporurn itaque tcclefias GallicaniE 
fentia non magis obeiie potuit au&oritati 
icumenica: Concilii Florentini , quam Synodi 
csenas fecundas,quam tamen non foliim omnes 
:tini , fed ctiam Gr^ci cum Orthodox! , turn-* 
hifmatici,Synodorum Generalium nuraero ac- 
nfent . Negare igitur non poflunt Grseci Schif- 
atici , Synodum FJorentinam vere fuiife Oecu- 
enicam, ac fubinde fateri debent , earn damna- 
minime potuiile a privata ilia Synodo Sophia- 
t, quam dicunt habitam fuifle a Graccis^qui poll 
aiodum Florentitiarn ad ingeniuiii & Schifma_ 
^dierunt. Sedfatis hadenus didum fit de Gene- 
li Synodo Florentina 3 in qua Gra^corum CUHL- 
atinis fa&a eft unio ^ quam tamen cito abrupe- 
antGrseci Schifmatici , quorum in Eccleliam-* 
.omanampertinax contentio,& ajternum odium 
!t. Sed non eft, air perfidam illam Gentem Sc 
rotheo oiutabiiiorem moremur . 

D. Huic accurate notitise, quara hue ufque 
radidifti , Conciiiorum Generalium , qua: Ssecu- 
D XV. fuerunt celebrata , debes in prsfentia^ 
:dnedere brevem defcriptionem rerum , quas in 
-onciliis Nationalibus, feu Provincialibus eodem 
&gt;&lt;eculo habitis geftae funt , & ab his prasfertini-&gt; 
Conciliis Nationalibus inicium fumere , qu# ad 
^xtermiaandam graflantem Wicleffiftarum Haere* 
fim fuerunt coada . 

M. Ad H^refiarchx ]oatmis IVicleffi cpnfi- 

aendam 



318 H i s T o n i A 

gendam exitialem dodrinam Guillelmus Courtent* 
jj,Cantuarienfis in Anglia Archiepifcopus,Syno- 
dum Londini in Convencu FF. Prsedicatoruin aii- 
no MCCCLXXXII. convocavit , cui decem Epifco- 
pi, & omnium Ordinum Theologi , ac Juris Ca- 
nonici Dofitores adfuerunt ,& , poll maturum ac 
diuturnum Wicleffianarum viginti quatuor pro- 
pofitionum exameUjdeclararunt^earum aliquas c( 
fc btiveticas &gt; aliquas erroneas & determinationi lc&gt; 
ilefuz contrarias . In eadem Synodo habita quaeftk 
eft in Nicolaum Hereford , Philifpum Kgpingdon &gt; & 
Joannem *Aijibon , Wicleffi Diicipulos y quorum- 
duo priores vocibus acnbiguis prxcipua Haere 
feos Capita damnarunc , quibus propterea con 
ceflx funt inducia? &gt; ut fidem profcriptis articuli 
oppofitam clarius profiterentur &gt; alioqui damna 
tionis Sententiam excepturi . Tercius vero , ex 
cuflb omni religionis jugo, petulantius refpondit 
ac ftatim ha^refeos convifitus atque damnacus eft 
IPicleffus coram eadem Synodo feie fiitere coir 
puifuseft a Lancaftrise Dtice & errores fuos Scri 
pto ejurare fub praefcripta Formula , quam An 
glicanorum Conciliorum Compilacor Spelmannu 
confulco fuppreflit . Fatetur tanicn Guillemus Cat 
in Appendice Hiftoria Literaria pag. 35. Joanne , 
\Picleffum &gt; ut faluti fuae confulerec , errorum fuc 
rum palinodiam in hac Synodo Londiuenfi decai 
tafle , eumque mortis terrore adactum , brever 
de Sacramento Altaris Synodo obtulifle declan 
uonem vernaculo fermone exaratam , quam a, 
extare apud Henricum Kvigbtonem , natioae At 
glum , & Monafterii Leiceitreniis Canonicum R( 
ij in fuo Chronico de Eventibus *Angli 

libc 



I ECCLESIASTICAL 

li v.pag. 1647. Hujus Synodi Londinenfis con- 

tj Wicleffitnt coadae Hiftoriam defcribunt 

c ttus Hznrictts Knighton , Windeferdqs , & 

fi hamus . jufdem Synodi Londinenfis Ada , 

C iclufiones , Interrogatioues &gt; & Refponfiones, 

3 .liahiic pertiaentia extant apud Henricum $pd- 

n imm in Colledione Conciliorum Britannia: 

p ;. 629. & feq, quibus fubjunguntur Litterse /^i- 

c rdi , Regis Angliae , Cantuarienfi Archiepifco- 

I 9 casteriique Epifcopis p ermittentis , ut eos , 

I i vel haereiim praedicarent , vel de ilia eflent fu- 

I d:i, in carcerem detruderent . Ad extirpandam 

I udem JoannisWiclefft Hserefim Thomas 

| lius ) Archiepifcopus Cantuarienfis, 

J ndiuenfein anno MCCCXCVI. congregavit 3 ia 

.1 a ododecim Articuli ex ]oannis fficleffi Trialo- 

; excerpti, confixi funt, quos recenfet Guillelmus 

indcfordus in Tradatu , quem edidit contra-^ 

icleffi errores . Extant etiam hi ododecim Wi- 

Jfi Articuli in hac Synodo damnati Tom.xi.Con- 

horum par. 2, pag. 2o8o.cum prolixo Tradiatu , 

lem juilu Tbowa v^r^^////,Cantuarien(is Archie- 

fcopij contra pr^tdidos W/c/e^Articulos lucu- 

:avit Guilldmus IVoodfordus Ord. Minorum. Non 

lultopoit idem Archiepifcopus Cantuarieniisr/;&gt;0- 

as lArundellius alterum Concilium Oxonii anno 

iccccvi 1 1. celebravitjih quo Deer. Synodale Ar- 

I s% 1*1 /~\ o -""- - ^ ^^ ^_TT . . _ / * ^ X ^ yy - i -*. tjL^ jm. 



x fcminatores editum eft . Et primo quidem 3 lib. 
oannis W icleffi , aliofque legi vetuit ittud Oxo- 
lienfe Concilium , nifi ab Oxonien(i , vel Canta- 
)ngenli Academiis, aut a duodecim Theologis 
nfdem defignatis 3 pisevio & accurato examine, 

dem- 



32O HlSTORIA 

deinde abArchiepifcopo Cantuaricnfi fuiflent ap- 

probati . Secundo, neminem ad prxdicanduno^ 

Verbutn Dei admitti ltatuit,ni(i prius facultatem 

ab Epifcopo impetrarit , fuseque miflionis fidem 

fecerit legitimis ac indubitatis documentis . Ter- 

tio , quia multi Oxonienfis Academic Scholaftici 

Wicleffiaaas Hterefeos pefte erant afflati , injunxit 

Concilium omnibus Collegiorum Cuftodibus , ut 

iingulis menlibus in dodrinam ac mores fuorum 

Scholafticorum inquirerent , & in eos , qui fufpi 

cine vel infamia haerefeos laborarent , Cenfuri: 

Ecclefiafticis , Ci opus eifec , animadverterent 

Denique , cum Haeretici Wicleffiftae novas Scri 

pturas Sacrae in linguam vernaculam Verfiones cu 

derent 3 fub majoris excommunicationis poena. 

prohibuit Concilium , ne aliqua Scripcurx Sacr 

vulgaris fieret , aut legeretur Verfio , quoufque f ( 

loci Di&cefanum , ideft Epifcopum , feufi yes exeg 

gcrit y per Concilium Provincials y iffa translat, 

fuerit approbata . Qui contra fecerit , ut fantor hi 

refis & erroris puniatur. Ita decernitur Canone 

hujus Oxonienfis Concilii. Unde obiter obferva 

debes, quod licet Scripture Sacras Ledio etiam 

lingua vulgari fecundum fe bona (it y prudenter t 

men Ecclefia^quae pia Mater eft 3 non omnibus pi 

mifcue poteftatem permittit legendi Scripturan 

Sacram in linguam vernaculam translatam , ti 

quiafaspius experientia compersum eft , Hsere 

cos, praefertim Waldenfes , & Wicleffiftas , fc 

pturas Sacrae verfioncs in lingua vernacula in v 

gus fparfifle , quo facilius rudibus & imperitis 

rores fuos initillare poiient ; cum quia etiam pi 

pter hqminum infirmicatem , temeritatcm, igi 

r 



I ECCLESIASTICAL 32,1 

r tiam , & malitiam , contingeret , multos hifcc 
v jaribus Scripturae Sacrx veriionibus abuti , Sc 
g ve inde nocumentum accipere , unde ucilita- 
tt i haurire deberent, cujus graviflimi mali exem- 
p in ceruere elt in Haereticis noftri ternporis , 
a d quos mulieres , quaslanam texere , vel ap- 
p henJere fufum magis expediret, & quidem~* 
2 arias , bovillas, pitirices , futrices , & alias e 
I :e vulgi , Scripturam Sacram , quam oblacri 
ecus profunditatem intelligere haud poflunt , 
J ^une leditant, & de libris facris opportune,im- 
I "tune , &: Temper inepte garriunt . De ea teme- 
I ite & audacia jure optimo conqueritur 5". Hie- 
I ymus in Epiftola zdPaulinttm (acris Bibliis pra?- 
i , ubi hxc habet : Tratlant fabrilia Fabri , foU 
ipturarum &lt;Ars ejl , quam ftbi fafiim omnes vendi- 
t. Hanc garruUanus &gt; hanc dilirus fenex , hanc 
bijia verbofus , bane univerfi preefumunt , lace- 
it, docent,anteqitam difcant. Sapientilfime itaquc 
cieiia pro ratione circumftantiarum loci , tem- 
I ris , perfonarum, non omnibus indifcriminatin* 
I rmitcit Vernacuiaruni Scripture facra: Verfio- 
m , etiam Catholicarum , ledionem , fcque hi_ 
c capite habet, ficut follicita qua?piam nuter , 

&lt; 9 infantulos adhuc teneros & imbelles non (init 

&lt; lecare panem , ne fe laedant inter defecandutn , 
; i ipfamet concidit , imoid faepe mandit , 

manum inferit in os pufillorum , qui , oi&gt; 
ngivam adhiic inermcm , ipfura frangere ne- 
teunt . Sed redeamus ad Concilia National ia r 

quibus damnata ell Vvideffiftarutn Hrefis. 
arter hxc Concilia , qus haftcniis adduximus 9 
&gt; Anglia contra Hrefiarcham W/c/^f/iw cele- 

X bra- 



32* HlSTORlA 

brata, aliam Synodum annoMccccxiir. jarru 
laudatus ^Thomas *ArundeHius , Archiepifcopus 
Cantuarienlisjhabuit Londini contt*]oannemQld&lt; 
calftell 5 Virum nobilem & potentem , Vviclef 
jfianae Sc&ae profeflorem , ac fautorem pertinacif 
fimum , qui e Turri Londinenfi , in qua Regia juf 
tfone conclufus fucrat y ad hanc Synodum addu 
6us , haerefcos palam convi&us eit &gt; cumque can 
nullo pado ejurare vellec , ceii contumax punicu 
dus fa^culari judicio relidus eft . Hujus Synod 
A&a tcfenWalfinghamus in Hiftoria Anglicana ii 
Benrico V. ad hunc annum MCCCGX 1 1 1. Deniquc 
Joannes XXIII. Roma? eodem anno MCCCCXIII 
Synodum habuit , in qua Wicleffi dodrinam confi 
ixit , & ab ordinariis locorum , adhibitis Cenfuri 
Ecclefiafticis , conquifitos hujus Hrefiarchae i 
bros igne concremari juffit, eos vcro, qui ejufmc 
dilibros retinerent,legerent, exponerent&gt; dc 
cerent 9 laudarent , tanquam fufpcftos de fidept 
niendos efle ftacuic . Hare funt Concilia Nation; 
lia , qusc Ssec. XV. ad exfcindcndam peftiferar 
Haereiim Vvicleffianam fucrunt convocata, qu 
bus authoritatem adjecitSynodus Generalis Coi 
ftantienfis anno MCCCCXV. indicia, quae , ficut in 
fupcriori Colloquio obfervavimus , quadragint 
quinquc propoiitiones Joannis Wicleffi damnavit ! 
ornnes illius libros ac Traftatus ignibus public 
tradi jufik,ficut in Concilio Romano ftatutum fu 
rat,ipfumq;W/c/fj(f/fW,in hf refi pertinacem demo 
tuumjdirisChrittiano ritudevovit,illius damna i 
niemoriam , & ejus corpus cxhumari , proculqi 
ab Ecclefiaftica fepultura projici mandavit . Cu 
tccle/iaitica authoritate in exterminium Vvick 



I ECCLESIASTIC A. 32,3 

5 ,a Hferefeos concurrit Regia poteftas tychar- 
fiquidem hujus nominis //. Angliae Rex , an- 

IMCCCLXXXVI 1 1. folemni Edido libros & Scri- 
omnia ^oannis JPicleffi , Nicolai Herfordii , & 
\&lt;nnis*Aifton, ubicumque in Regno & ditionibus 
I inveniri poflent , diligenter conquiri , & ad 
ifilium fuum deferri juflit , ignibus tradenda , 
lla a quovis fubditorum fuorum fervari , legi , 
:ribi &gt; vcndi &gt; auc cmi, diftri&e prohibuit &gt; vel 
fcriptos Wicleffi errores propugnari fub pcena 
:cris. Extac hoc Regium EdiS:um apudHm- 
m de Knigton lib. 5. de Eventibus *Angli& . Vvi- 
fiftasEdidisfuis par iter infcdiati funt , &iru&gt; 
inem redegerunt Henricus IV. & Henricus V+ 
jlise Reges, ficut tcftatur Nicolait* Harpsfeldius 
iiiloria. VvicleflBana capitc xvz i. 

D. Fueruntne aliqua Concilia S^ecuio EC* 
ix dccimo quinto celebrata ad abolendum fu- 
umillud Schifma, quo adeledionctn ufquo 
f // V. Pontificis Maximi fcifla fuit EccleGa ? 

M Prsete r Concilia Generalia Pifanum , & 
iftanticnfe , qua? Sseculo XV. ad extinguendam 
um Hlud Schifma habica funt , & dc quibus ia_&gt; 
fcnti noftro Colloquio fat copiosc dixinius , 
1. 1 alia celebrata funt Concilia , ii tamcn Conci* 
i appellari debeant , & non potiusConciliabula,, 
*i i ex his duo fuerint convocata d Petro de Ltinz* 
\ in fua Obedientia 4icebatuc Benedittus Xlll. 
K :ium vero indidum fit ab &lt;Angelo Corario, qui in 
i Obedientia Gregorius XII. appcllabatur . Pri- 
[ m Concilium/eu ConciliabulumPerpinianum, 
P rus de Luna , diftus Benedittus Xlll. KaL menlis 
S vemb. anni MC^CCV 1 1 1, congrcgavit, eo potif- 

* limuai 



314 H i s T o n i A 

liinum fine 5 ut Cardinalibus , qui, ad tollendum. 
Schifma , Concilium Generale Pifanum mox cc 
lebraturi eranc , fraudem taceret, & in fui gratiar 
ranquam Legitimi Pontificis & Chrifti in terr 
Vicarii,Synodicam declarationcm obtineret. He 
Conciliabulum in Aragonia ^flfbonfus Patriard 
Coniiantinopolitanu&,& Hifpalenfis Ecclefias a&lt; 
miniftrator , aperuit eleganti gratiffimaque coi 
cione . Dein, Petrus de Luna, diftus BCWG 
fins XllL fanftioris aerarii Magalonenfis Pra^l 
ftuin, Eccleiia? Aftenfisadminiilratorem, Patrh 
cham Antiochenum &gt; & Francijcum Ximenmm&gt;Q 
dinis Minorum , Virum niagua & multiplier! d 
itrina , ac diftusa Scriptorum copia clarilfimun 
Hierofolymitanum Patriarcham creavit , qui 
Auxitaao Epifcopo Cardinal! die xx. menfis ^ 
vcmbris fuerunt confecrati . In leptem priorit 
hujus Conciiiabuii Perpiniani Seflionibus ni 
adum eft obfervatione dignum . Sed in ofiav 
Seflione cum Benediftus XUl. Patres confuluifT 
quid c Repubiica Chriftiana eflc cenferent, 
quam viam ad procurandam Eccldiafticam c 
cordiam , abolendumqae Schifma, expeditiore 
cfle judicarent ? in contrarias partes Patrum &lt; 
nioncs in deliberando diltractx funt : quibufc 
aflerentibus a Benedifto XUl. Legatis manda 
danda cife &gt; ut ejus nomine Pontificiam dign 
tem^nulla interpofita mora^abrogarent . Aliif 
ro tempus ducentibus & maxime diiiunda ai 
contraria opinantibus.Ea opinionum & fenter 
rum y in quas abierunt Patres, difcrepantiaed 
cleduxit , ut e Concilio pene omnes difceffcr 

& in coododecim dumtaxatpermanferint ! e&lt; 

i 



ECCLESIASTICA. 

it , qui declararunt , Petrum de Luna , 
if dittum XIII. nee Schifmaticum , nee Hsreti- 
i efle, fed verum Chrifti Vicarium &gt; ipfum ta- 
1 monuerunt primo , ut , non obftantibus qui- 
I :umque tribulationibus , perfecutionibus & 
1 edimentis , dignaretur profequi efficaciter ne- 

!tum unionis Sanda? Matris Ecclefix per viam-&gt; 
inciationis 3 quam omnibus aliis viis prseferrc 

I ebat , nulla tamen alia via exclusa . Secundo , 
&gt;blationem , quamfecerat intrufo de renuncia- 

ic , in cafu renunciationis, vel mortis difti 
ufi , dignaretur extendere ad cafum dejedio* 
ejufdem intrufi , (i fieret fecundum fidem & 
dientiam partis fuse . Tertio , ut mitteret cer- 
Nuntios j probos Viros , Deum timentes , ad 
idoneos , nomine & pro parte Sanctitatis fax 
intruftun , & fuos Anti-Cardinales cum ipfo 
s & alibi degentes , necnon adillos Daminos 
rdiuales Pifis exiftentes , & ad alios , qui in hoc 
do unionis negotio proficere poflent, cunt ple^ 
ac libera & fufficienti poteftate tra&andi , con- 
rdandi omnia , & locum idoneum ac fecurum-* 
gnandi , in quo Petrus de Luna y feu Benedi- 
sXHI. omnia, qua: concordata & firmata eflent 
r illos , efficaciter exequeretur perfpnaliter , 

I 1 jl ^perfonaliter ire nollct , vel infirmitate cor- 
; &gt;ris impeditus non poflet , per alium , feu alios 
i .bentes plenariam & Hberam potettatem ad 
&lt; nnia , qu^ ipfe Benedittus XIII. facere poffet , 

que ad renunciationem inclufive Quarto , uc 
andarec fieri formam procurationis in prsedi&is 
ifibus execution! committendae , pleniori & 
?ri modo, quo fieri & ordinari poterat . 

X 3 



HlSTOKIA 

ut , (i ants obtencam unionem contingeret 
mori , poflet ad unionem debite & Canonice pro- 
cedi talker , quod poft ejus obitum propter defe- 
&um provifionis non differretur ,fcu non impedi- 
retur unio , ne fcandala , aut nova Schifmata^ 
orirenturin Ecclefia . Denique,ut in cafu, quoali- 
qui fcandala , feu Schifmata fufcitare vellent , pei 
debitas Conftituciones , feu remedia prohiberei 
ipfe & provideret , ne adfimiliaperpetranda pro 
cederetur , fub poem s , & Decretis & prohibitio 
nibus ad hoc neceflfariis & opportunistic omriv 
Monica fcripto mandata Petro de Luna , feu Bane 
ditto XUL fuerunt exhibita , qui his lubenti anim&lt; 
fe acquiefcere innuit 3 & onines propoiitas condi 
tiones impleturum fe fideliter promific , fed ver 
ba dedit 3 nee adduci unquam potuic f ut Pontifi 
catui renuntiarec . Ada hujus Conciliabuli Perpi 
niani defcribit Tbeodoricus a Niemo Jibro 3. Schij 
mat is cap. 36. & 37. Extant etiam Tomo xi. Cor 
ciliorum P. Labbe pa.rt.2. pag.aioS. & Tomo n 
Cardinalis de ^guirre De Conciliis Hifpanias p; 
111.637. & fequentibus. Aliud Conciliabulum 
feu Salmanticenfe,anno MCCCCX. celebravit idem 
Petrits de Luna , didus BenediEius XUL in quo co 
cordibus votis tanquam verus totius Ecclefias Po 
tifex fuit acclamatus . Titulus Synodi in mei 
branis Salmanticenfibus hie eft : Liber Synoda 
cditus per Dominant Fr. Gundifalvtim , Dei grati. 
Epifcopum S aim ant ic en fern y Magiftrum in Theologi 
Or din. Prtfdicatorum/fub ^.D.MCCCCX. Pontifical 
D. Beneditti Pap# XUI. anno n. Fuit publicatus ( 
dem anno in Eeclepa Cathedrali Salmantina in Syr 

do . In hoc tamen Titulo corrigendum eft , ut ei 

a 



ECCLESIASTICA* 

: obfervat Card, dc *4guirre Tomo m. Cone. 

pania: pag. 645. mendum , quod reperitur cir- 

c Petri deLuna,di&i Benedifti Xlll.prxtenCi Ponci- 

| itus annum. Non cnimPetrus &lt;/f I#4 auMCCC . 

&lt;j 3 habitum eft SalmanticenfeConciliabulum,de- 

i rebac praetenfi fui Pontificatus annum fecun- 

n , ficut legitur in hujus Synodi Tkulo, fed de- 

*rebat annum decimum fextum . Eleftio quip- 

Petri de Luna , feu Beneditti Xlll. fafla fuit an* 

MCCCXCIV, iicut oftendimus in Colloquio fe- 

ido . Dum rebus fuis fie confulerec Petrus dc~? 

na , di^tus Benedittus XLLl. fibi eciam non de- 

t lAngelus Corarius , didus Gregorius duodeci- 

ts . Hie quippe Concilium, feu potius Con- 

iabulum ad Utinum 3 Urbcm Dicecefis Aqui- 

enfis , in Fefto Pencecoftes anni MCCCCX* 

ngregavit, in quo verus Eceleftae Paftor, & uni-? 

s Chriiti in terris Vicarius fuic declaratus . Ve- 

m,his Conciliabulis nee Petrus de Luna , feu Be- 

dift us XIII. ncc idngdus Corarius didus Grego- 

us XlL res fuas promovere potuerunc &gt; fed poft 

edionem ^lexandri V. Pontificis Maximi fa* 

;am in General! Concilio Pifano anno MCCCCIX. 

abici funt ab ficclelia tanquam pfeudo-Pontifi- 

ss,eorumque depofitioconfirmatafuii: in Conci^ 

o Generali Conftantienfi coado anno MCCCCXV. 

11 quo, ut fuperius diximus , trium Summo Pon- 

ificatui inhiantium Benedltti Xlll. , Gngorii XH 

k ^oannls XXIII. Schifmaextindum fuit , & ele- 

:lus Martintis V. quem^ceu legitimum Pontificerti 

iomanum , & veruta ac unicum in terris Chri- 

U Vicarium , univcrfa agnovit a CQluitquc Eo 

;lefa * 

X 4 



328 HISTORIA 

D. Supereft , ut fub finem hujufce noflri 
Colloquii in medium producas Leges 5 feu praeci- 
puas Conciliorum Nationalium Sandiones , qui- 
bus Sa?culo decimo quinto firmata eft Ecclefiae 
Difciplina . 

M. Aliquot Concilia Nationalia variis in 
locis pro reformatione morum , & reftauranda^ 
Ecclefix Difciplina Saeculo decimo quinto habita 
funt , quse juxta ordinem Chronologicum hie in- 
dicare abunde fufficiet . In primis, anno circitei 
inillefimo quadringentefimo vigefimo Eberhav 
das y Archiepifcopus Saltzburgenfis j SedisApo- 
ftolicae Legatus , Provinciale Concilium in fujL. 
Metropoli celebravit , in quo xxxi v. condita fun 
Decreta , Ecclefiaftioe Difciplinx apprime utilia 
quorum ultirnum prohibec inhoneftum habitun 
tnulierum , caudas, monftrofa capitis ornamenta 
mandatque fub Excommunicationis Sentencia. 
univerfis & fingulis Laicis, ut uxores fuas, & filia 
vc/Hum, ac mundi muliebris luxum , iminode 
ftiam &gt; fuperfluitatem refecare , aut moderari co 
gant , ipfifque mulieribus 3 fub eadem posna pras 
cipit, ut in hoc maritis fuis morem gerant ; pi 
fcopis vero & Parochis , ut reb^lles acpervicace 
hac in re mulieres arceant d Communione : Sae 
culanbus tandem Poteftatibus , ut ad executic 
nem hujus faluberrimi Staturi poenales etiam Lt 
ges ferant, alioquin eadem Cenfura percellantu; 
Paulo po(t celebrationem hujufce Saltzburgenf 
Concilii, Tbeodoricus Colonienfis Archiepikopu 
Synodum Provincialem anno milledmo quadra 
genteiimo vigefimo tertio convocavit, in qi- 

lindecim pubiicata jfunt Decreta &lt;^omra Clericc 



1 ECCLESIASTICAL 329; 

C &gt;ncubinarios , contra Ecclefiaftica! libertatis 
J ftcs, eorumque fautores , contra Canonicos, 
I iquofve Clericos in Ecclefia vel Ccemeterio 
| jmbulantes , quibus praecipitur fub poena pri- 
&gt;1 rionis fruduum ad odo dies, ne ftando vel fe* 
I ido confabulentur , dum divina peraguntur 
I ficia . Decernit etiam eadern Synodus Colo- 
I *n(is, ut pulfentur campanaj omnibus fextis fe* 
I s circa meridiem, quo Fideles memoriam Paf- 
I &gt;nis ChrifH majori cumdevotione recolant,(ia- 
I ,lis verodiebus circa Solis ortum, in memo* 
im Compafllonis gloriofa* Virginis Maria &gt; 8c 
rtas preces ad hujufmodi campana? pulfum re- 
rantibus Indulgentias XL. dierum concedita 
em urn , Feftum Compaffionis Beats: Virginis Ma 
^ecelebrari ftatuit . Adfanciendarn itidcm Ec- 
efise Difciplinam Joannes de Nanton , Archiepi* 
opus Senonenfis , Provincial fuae Concilium Pa- 
ifiis celcbravit anno millefimoquadringentefimo 
Igelimo nono , in quo quadraginta coaftituta-* 
jnt Decreta , quorum alia reformationem divini 
)fficii fpedant , alia mores Prselatorum , Abba- 
uni, Abbatifliarum , Monachorum Ordinis Sanfti 
leneditti, & Canonicorum Regularium Sandi ^* 
lujtini , alia ad Ckricorum vita? honeftatem , St 
isecularium corredionem ordinantur. Eodem-* 
anno millefirno quadringentefimo vigefimo nono 
babitum eil in Catalonia Concilium Dertufanutn 
apud Urbem , quxnunc Tortofa dicitur , Prasfidc 
Pctro dc Fuxo&gt; Cardinal! , & Martini V. Pontificis 
Maximi Legato , in quo primiim extindae iunt in- 
fautti Schifmatis rcliquias per abdicationem *Mgi- 
tii de Munione a qui dementis yill. nomine , poft 

Pe* 



330 H i s T o R i A 

Petrumde Luna &gt; didum Benedittitm XIII. Pontifi- 
catum invadere prasfumpferat . ^flpbonfus Arago- 
num Rex in gratiam Martini r. admiflus eft, ejuf- 
demque Pontificis obedientiam profefli func Epi- 
fcopi Hifpani , qui ab anno MCCCLXXVI 1 1. hoc eft, 
ab eledione dementis Vll. tempore Schifmatis 
Avenione fedentis, ufque ad annum MCCCCXXIX. 
perniciofo Schifmate fuerint ab Ecclelia diviii. 
Sublato illo Schifmate , Epifcopi Hifpani in hoc 
Concilio Dertufano congregati , Eccle(iafticanuj 
Difciplinam,Schifmatis tempore foede prolapfam, 
viginti Decretis inftaurarunt . Primum eft de Vita 
& honeftate Clericorum , eifque modeftiam iiL&gt; 
veftibus fervandam imperac . Secundum & ter- 
tium coercent Clericos , & Religiofos Militariurn 
Ordinum Equites concubinarios . Quartum fta^ 
tuit, ut ClericiBeneficiati,vel in Sacris Ordinibus 
conftituti propria habeant Breviaria . Quintutn 
prohibet , ne indigni & iliiterati ad Sacros Ordi- 
nes promoveantur . Sextum, ftatuit modum in- 
ftruendi populum circa fidem necerfaria* Septi- 
mum vetat , ne in domibus privatis , vel capeilis 
adminiftrentur Sacramenta , aut Miife pro nuptiis 
vel fepulturis adminiftrentur . Odtavum cavet,ne 
fine audoritate Ordmarii , & abfque dote fuffi- 
cicnti Beneficium Ecclefiafticum inftituatur . No- 
num pr^cipit , ut Neophyti per Cenfuram Eccle- 
(iafticam diftri6te compel lantur infantes fuos in 
fra ofto dies a nativitate deferre ad Baptifmum-*. 
Decimum fancit, ut Vicarii ,& Principales Offi- 
ciales Epifcoporum Sacris Ordinibus (int initiati 
Undecimum eft contra illos , qui litteras Regias 

j idcft , ut ia Kegis fawiliam admlt- 



ECCLES I ASTICA} 331 

, per fubreptionem impetrant . Duodeci- 
I im eft adversiis illos , qui Clericos ad Speculate 
I licium trahere moliuntur oppreflionis prate*- 
I . Decimum tertium excommunicatione illos 
I it , qui animos Principum , aut Dominorum_* 
t nporalium accendunt contra Ecclefiam & Ec- 
c :(ia(Hcam libertatem . Decimum quartum Prac- 
1 os Regularesadmonet, ut fubditorum vitia_&gt; 
I }ue exceffus diligenter corrigant . Decimum 
| iintum denuntiat excommunicatos judicesde- 
gatos metas fui Officii excedcntes Decimun^ 
I xtum excommunicat Qiiseftores , qui abfqiicu 
tteris Dioecefani Epifcopi quaefturam &gt; aut pr* 
cationis officium excrcenr. Decimum feptimuin^ 
rovidet adversiis exceffus Clericorum &gt; aut Reli- 
ioforum , ut fine litteris Ordinariorum adex* 
ipiendas Confefliones non admittantur^ Deci^ 
mm octav um prohibet , ne Ecclefiarum Praelati 
ona decedenthm Heligioforum&gt; quibus feciinduwL* 
atuta j &lt;vel lavdabiles confitetudines permifliim eft 
e bonis fibi a Deo collatis difponere , ullatenus oc^ 
:upent * Decimum nonum innovat Decretutn 
.ateranenfisConcilii iv. circa Medicos, quibus 
^raccipitur ut non vifitent infirmum ultra tertiam 
/icem 1 qui in ilia infirmitate non fuerit confetius. 
Vigefinium denique , Clementinam Deludais , & 
Saracenis, jubet inviolabiliter obfervari Ha:c vi*^ 
ginti iftius Concilii Dertufani Decreca, feu Capi- 
tula, *nec non illius Ada,quibus &lt;&gidii de MuniQ 
ne Antipapse , didi dementis yill. Bulla ceflionis, 
& odo Litters *dlphonfi Aragonum Regis Litte^ 
rae datae pro affercndis immunitatibus, privilegiis 
~ liberutibus Ecclefi* fubneftuncur , iukruit , uc 

per- 






* 
\ 



332, HlSTORIA 

perdofitis Notis illuftravit Cardinalis dc 
Tom.?, de Conciliis Hifpanitf a pag. 648. ufque ad 
pag. 670. 

D. Ha*c funt igitur omnia Concilia Natio- 
nalia , quse ad reformandos mores , & refarcien- 
dam Ecclefiafticam Difciplinam Saeculo decimo 
quinto fuerunt celebrata. 

M. Prxter hxc Concilia Nationalia , qua: 
ha&enus- percenfui , quxdam alia in rem Eccle- 
fiafticx Difciplinse habita funt , a quibus imprae- 
fentiarum me breviter expediam . Hgdulpbus 
Houffelius Rothomagenfis Archiepifcopus , Con 
cilium anno MCCCCXLV. in fua Metropoli indixit, 
in quo ad reftae fidei propugnaculum, & Ecclefia- 
fticae Difciplina: munimen, Canones XL. editi funt 
contra magicos LibeIlos,Da;monum invocatores, 
Ariolos, incantatores , & eos , qui cum ipfis con- 
fuetudinem habent , aut ad illos recurrunt ; con 
tra fuperftitiones recens inveftas aut ufurpatas; 
contra Clericos concubinarios ., contra Sacerdo- 
tes , qui pro Miflis celebrandis turpes aliquas pa- 
ftiones faciunt . Prscipit etiam idem Concilium 
Rothomagenfe, ut Beneficia Ecclelialtica perfonis 
idoneis & benemeritis tarn ex parte patronorum 
Ecclefiafticortim,& Laicorum, quam coliatorum. 
& ordinatorum , liberaliter &abfqueulla illicita 
padione conferantur,& ad ilia praefententur.Irem 
jubet 3 ut hi 3 qui ad Sacros Ordines funt promo* 
vendi, Epifcopo Dioecefaao, aut ab eo deputandis 
examinatoribus fe prxfentent , & ab illis bene & 
mature examinentur , nee ad Sacros Ordines re- 
cipiantur , nifi reperiantur statis & qualitatu 

Sacri de/iaiun ? Canones . 



ECCLESIASTIC A; 

pra?cipit iftud Concilium Rothomagenfe omnibus 
Ciena s, ut in fuis Bcneliciis^ juxta eorum funda- 
tiones, habitibus decentibus refideant , ut nullas 
mulieres, niii de illis fint, in quibus naturae foedus 
nihil permittit fasui criminis fufpicari , fecum 
retineant, & ut Ecclefiarum Parochialium Recto- 
res Dominicis faltem diebus & aliis folemnibus 
Parochianos fuos in fide & moribus initruant. 
Turonenfis Provincial Concilium Joannes Archie-^ 
pifcopus Turonenfis una cum fuis Suflfraganeis 
habuit Andegavi anno millefimo quadringentefr 
mo quadragetimo odavo , & in eo ad reforman- 
dos Cleri populique mores feptemdecim editi 
funt Canones &gt; de temporibus Ordinationum; De 
,Vita , & honeftate Clericorum ; De Clericis noa 
refidentibus ; De filentio in Cfcroro; De Ludis 
illicitis & prohibitis ; De Concubinariis, qui poft 
canonicam monitionem d Communione arceri 
rfebent ; De,Matrimoniis clandeftinis ; De fecun- 
dis nuptiis ; De Reliquiis San&orum&gt; quas causa 
quaeftus circumferri non debere decernitur &c. 
Compeadium feptemdecim Concilii Andegaven* 
(is Canonum protulit Poffevinus Tomo n. ~4ppa- 
ratus Sacri , fed integri, ex dodiffimi jacobi Sir* 
mondi apographo defcripti ^ habentur Tomo xii. 
Conciliorum Editionis Labbeaiw pag.1352,. Pro- 
vincise Remenfis Concilium Joannes Juvenalis De 
*Vrfinis Metropolita Remenfis anno MCCCCLV. in^* 
Urbe Sueflionenfi convocavit, in quo abufus, qui, 
bellis id temporis flagrantibus , ia Ecclefiam irre- 
pfe^ant/ublati funt ; Cultui divino fuus refticutus 
decor ; aliaque falubriter conitituta circa Eccle* 
fiaiticani immuaitatem , Clericorum vitas hone- 



534 H i s T o R i A 

itatem &gt; & reformationem Monafteriorum tam. 
Religioforum , quam Monialium . Aiiud Conci 
lium in Galliis eodem Sxculo decimo quioco in. 
caufa Difciplinse Ecclefiafticae reformandae cele 
bratum eft $ Senoncnfe videlicet, quod a Triftan 
da de Salazar Archiepifcopo, ejufque fuffraganei 
anno MCCCCLXXXV* habitum eft & in eo Conflict) 
tiones aiteriusj quod praeceflerat ^ Concilii Seno 
nenfis coadi anno MCCCCLXII. cui prscfuerat Lu 
dovicus de Melidano Archiepifcopus Senonenfis 
fuerunt renovatae, hifque acceflere nova hujus po 
ilerioris Synodi Senonenfis quatuor Decretorun 
capita , quibus reformata eft ficclefia: Difciplins 
Primum fpeftat devotam Officii divini celebra 
tionem . Alterum, multa circa Virorum Ecclefia 
fticorum reformationem ftatuit de Epifcoporun 
converfatione & moribus ; de Ordinum celebra 
tione ; de Vifitationibus % & Collationibus Bene 
ficiorum; de Concubinariis ; de veitium hone 
ftate &modeftia; de Clericorum ho&gt;iefta con 
verfatione & prohibitione a tabernis, ab ebrieta- 
te, negotiationibus , mercimoniis , a fa^culariuu 
negotiis & procurationibus, ab aleis, taxillis &gt; & 
aliis ludis cum viplentis corporis exercitiis con- 
jundisjde jurifdidionis Ec&lt;piefiafticaB Adminiftris 
reformandis, & de cmendatione Qtiaeftorum , qui 
per diverfas plagas & regiones &gt; quas peragra- 
bant, non folum pradkationis officium fine uila 
tcanonica approbationc quandoque ufurpabant; 
fed etiam fa^pe numero talfas littcras & Bullas 
cir cumferebant , ut credulorum & finipliciurrL-* 
emungerent marfupia, & ab illis titulo eleemofy- 
narum pccunias excorquerent * Tertium Decre- 

toiuin 



ECCLESIASTICA. 33$ 

&gt;r um caput ipectat Virorum Religioforum rc- 
r mationem , & inter aliaprohibet, ne aliquid 
: pado recipiatur pro ingreffu Keligionis.Quar- 
im caput verfatur circa Laicorum, & omnium-* 
deliurn reformationcm &gt; multaque decernit de 
;ftis pic celebrandis , de puniendis blafphemis, 
: folvendis Decimis , de Matrimoniis palam in 
:clefia tontrahendis, deliberate, &imoiuni- 
te Ecclefig adversiis Laicos propugnanda ^ & 
: promulgatione atque obiervantia Decreta- 
un ad Sanflimonialium ftatum pertinentiurru 
is quatuor Conciliis Provincialibus , qu pro 
:cle(iafticac Difciplinas reformatione Sa?cuJo xv. 
Galliis habita funt^duo alia Concilia adjungerc 
acec ! quae eodem S^culo ad reftaurandam pari- 
rcollapfamEcckiias Difciplinam in Hifpania-j 
erunt celebrata , Primum , eft Concilium Ma- 
itenfe , quod a Hgderico de Bovgia Cardinal! & 
dis Apoftolicce Legato anno MCCCCLXX 1 1 i.con- 
&gt;catum eft , occanone pudendae infcui* , qua: 
b Henrico IJ 7 . Hifpaniarum Rcge &gt; iicut jam ex 
ariana obfervavimus in primo Colloquio , Sa- 
rdotes Hifpani* adeo invaferat 5 ut pauci Lati- 
5 icirent, & otnnes ventri, gulas/uifque propriis 
)mmodi$ infervirent . Ad tollendum pracdidum 
iud infcitise malum , Epifcopi in hoc Concilio 
latritcnfi congregati impetrarunt a Pontifico 
omano , ut in fingulis Eccleiiis Cathedralibus: 
ini^Canonicatus inftituerentur , fufFragiis pi- 
opi, & Collegii, quorum alter Theologo , alter 
rcconfultoobveniret. Hujusimpetrati Ponti- 
:ii diploinatisprsecipuam pattern inferuit MA 
MA Cap.xvui. Librixxiix. De f\ebtts Hifpan. 

Me- 



H i s T o R i A 

Meminit iftius Concilii Matritenlis Cardinalis t 
tAguirre Tomom. Cone. Hirpanite pag. 671. A 
return Concilium ad corrigendos Cleri populiqi 
mores in Hifpania eodemannoMccccLxxm. 
Oppido tdranda, Dicecefis Toletanse, indeque d 
Sum Concilium Arandenfe , Prasfide *4lphor, 
Carrillo Archiprxfule Toletano, celebratum eit, 
in eo pro refarcienda Ecclefiae Difcipliaa vigir 
iiovem publicatafunt Decreta, quorum prirnu 
ftatuit, ut Archiepifcopi Synodos Provincial 
inbicnnio, & Epiicopi Synodalia fingulis am 
Concilia cclcbrent . Secundum , decernit ut B 
Stores Ecclefiarum pr^cipua Chriftianae Dod 
n Capita babeant in fcriptis , eaque popi 
tradant . Tertium , prohibet ne ad Sacros Or&lt; 
nes promoveantur hi , qui Jatine loqui nefciu 
Quartum , pra^cipit Epifcopis &gt; uc non admitt; 
Clericos aliarum Dicecefum abfque litte 
commendaciciis Quincum , fancit , uc Archie 
fcopi j & Epifcopi vciie linca fuperiori &gt; vulgari 
tyqueto nuncupata , in publico Temper ucant 
ipiifque prohibec vdies fericas qualefcumq 
necnon fotulares , feu calceos albos . Sextum, 
Cat ClericiSj ne induantur veflibus fericis, rube 
vel viridibusj nee fotulares, feu calceos albos, 
ferant. Septimum^ jubet uc obferventur dies I 
fiiinici & Feltivi. Oftavum, Clericis lugub 
vcftes prohibet. Nonum, Clericos Concubinar 
panis canonkis coercendos ac ple&endos dec 
nit* Decimum^ Parochialium Eccleiiarum re 
mini cos prxjfici vetat, quilatine loqui nefciu 
idemque de Canonicatibus&Dignitatibus Met 

(Cathcaralium Jbccleiiarum dec 



ECCLESIASTIC A. 337 

. Undecimo , ludus taxillorum Clericis inhi- 
tur fub gravi mulda pecuniaria piis uiibus ap- 
canda. Duodecimum , prxcipit Epifcopis ut 
,& Presbyterisut quater faltem in annoMiffain 
ebrenc . Decimum tertiuai , ftatuic ut nulii 
edicent fine licentia Praslatorum,& ut Qnsefto- 

leganc dumtaxat litteras , quas ipfis coaceile- 
t Epifcopi Dioecefani , nihilque aliud propo 
.it. Decimum quartum y pcenas decernit iixj 
prices minores , qui Clericalem habitum , &: 
ifuram non dcferunt . Decimum quintum , di- 
ide prascipit Clericis in Sacris Ordinibus con-* 
rutis, aut beneficiatis, ne cum dominis Specula- 
tus , cujufcumque gradus , flatus , ordinis , feu 
tiditionis exiftant,exceptis Rcge&gt; & llegiis per- 
us 3 vitam militarem, ad auxilia armorum prae- 
nda, ducere audeant drflblutam &gt; ieu ab cis 
:ipiant terras , ftipendia & falaria^vel pecunias 
afcumque , ut armis per fe, vel per alios defer- 
uit . Decimum fextutrs, vetat nupcias, choreas, 
convivia his temporibus fieri , qux a jure pro* 
3entur 3 fub poena Excommunicationis . Deci- 
jm feptimum, Sponfalia clandeftina, , & fintL* 
inque teftium prasfentia contrahentes excom- 
anicatione ferit &gt; & Clericos , qui clandeftinis 
jufmodi defponfationibus interfuerint , aut lie 
fponfatos Benedidione nuptiaii donaverint, ad 
is menfes ab Officio 3 & Beneficio fufpendit. De- 
num odavum 5 declarat eos cfle ipfo fado ex- 
mmunicatosj qui poifeffiones Beneficiorum va- 
ntium occupant, veridunt, vel emunt &gt; aut &^j&gt; 
(isillicite pacifcuntur. Decimum nouum, lu* 
&gt;s theatrales, larvas, fpedacula, carmina^ 

Y tur- 



338 HISTORIA 

turpia , fcrmones illicitos , & quafcumque rcprac 
fenutionesinhoneftas fieri in Ecclefiis prohiber 
.Vigeliinum mandat &gt; ut hi , qui moriuntur in fin 
gulari certamine, five, utajuntj.in duello, etiami 
ante obitum receperintpcenitentiasSacramentuir 
priventur Eccleliaitica fepultura,& divina Offici 
pro eis non dicantur, nee recipiantur Oblationc; 
Vigefimum primum, a Primitiarum,Decimarun 
& aliorum Eccleliafticorum reddituum fruitier 
impedientes , aut in his negotium Viris Ecclefi; 
iiicis faceflfentes, excommunicatione ple&lt;ftit . Vi 
gefimum fecundum, Raptores Ecclefiaftica fcpu 
tura privandos eflcftatuit, nee pro eis divina 
Officia eflfe recitanda , aut oblationes admittei 
das . Vigefimum tertium jubet, ut hi 3 qui in ur 
Dieecefi excommunicatione funt perculli, evitei 
tur inaliis. Vigefimum quartum , Ecclefiaftic 
libertati confulic , & civitatem , aut villam , 
qua Clerici per vim fuerint expuJfi , fubjicit Int( 
dido Vigefimum quintum , in Ordinationib 
aliquid ante vel poft exigi vel recipi vetat y etia 
pro figillo aut cera . Vigefimum lextum , pc3en 
contra Beneficiatos decretas 5 ad Parochos, & I 
gnitates qualcuiiiquc etiam poft Epifcopalen 
tnajores extendi declarat . Vigefimum feptimu 
Epifcopis univerfis Toletanx Provinci^ faculi 
tern concedit abfolvendi in fuisDicecefibus aCc 
furis in hac Arandenfi Synodo latis . Vigefimi 
odavum 3 hxc Decreta infra duos menfcs in J 
nodis Dioecefanis &gt; aut certe in Ecclefiis Cat 
draiibus promulgari prxcipit. Vigefimum i 
num , teites Synodales in qualibet Dioecefi 
Prelates inftitui decernit &gt; quorum (eUet offici 



ECCLESIASTICAL 339 

quirere diligenter, quse corrigenda & refor- 
anda viderenc , eaque poftea in fequenti Con- 
io nuntiarent. Ha?c viginti novem Concilii 
andenfis faluberrima Decreta , feu Capitula_*, 
nmatim perftrinxifle fufficiat, qua: fi integra_&gt; 
aitare aveas, legefisCardinalem de *Aguirre-&gt; 
&gt;mo in. Conciliorum Hffpanitf , ubi a pag, 673. 
que ad pag,682. pr^dida Decreta, feu Capitu- 
, moribus reformandis aptiffima , accurate de- 
ipfit . Nonnulla Concilia Nationalia Sa-culo 
xlefia: decimo quinto in negotio reformationis 
ifciplin^e Ecclefiaftica: in Anglia celebrata me- 
orat Henricus Spelmanmts Tomo xr. Conciliorum 
itannitf. Verum, ciirn ejufmodi Concilia in iif- 
:m pene argumentis verfentur , eademque de- 
rnant Eccle/iafticae Difciplinse capita, quse in, 
[is jam a me laudatis Conciliis Nationalibus 
ncita funt , confultius effe duxi, ne te intempe- 
ivd prolixitate , & frequenti repetitione defati- 
irem , ea lilentio prastenuittere , & prasfenti 
olloquio noftro de Conciliis tarn Oecumenicis, 
idm Nationalibus SascuJo Ecclefi^ decimo quin- 
&gt; habitis finem imponere . Tu interim ea para, 
edjtare, & quotidiana ruminatione cogita, qux 
ictenus diximus de Hiftoria Ecclefiaftica Saeculi 
cicni quinti, ne te imparatum offendam in pro 
mo Colloquioj quodp-oftridie habituri fumus 
^ Viris illuftribus, qui eodem S^culo in Ecclefia 
oruerunt . 

D. Laudabilemfane, & univerfae rei Litte- 
iriae utilifiimam operam illos impendere femper 
rbitratus fum &gt; qui inter varia ilia , qua hodie 
abencur, litterarumadjumenta a dodrin*equc^ 

Y * elc- 



34 HXSTORIA 

clegantioris fubfidia , Virorum illuftrium libro? 
recenferc, & genuinos a fpuriis,juxtaaccuratiori; 
Criterii regulas, fccernere aggrediuntur . Iii. 
cantaquippe niultitudinclibrorum,quos finguli 
Jicclefix Sseculis lucubrarunt viri illuftres , nil 
juvcnesj Hiitoriae cclcfiafticoe ftudiofi, Duccm. 
aliquem habuerintyqui in quavis Lingua, arte fo 
fcicntia illuftres Scnptorcs" fingulis artatibus flc 
rucrc ^corurn fcribcndi rationcm ^ tum& genu; 
nos illorum libros iplis indicavcrit, ad foli4am. 
perfe&amque eruditionem aditum nancifci nur 
quam poterunt , hscrefauntque ad aquas &gt; nefc 
qua ex parte vadum tcntarc poflint . Uc igiti 
5pfe ex omnibus fcopulis, feu difficultatibus, qu 
paflim inftudio Hiftorise Ecclefiafticse occurrun 
feliciter emergere valeam &gt; te ducem lubentiflln 
fequar 5 & ad ea , qua in proximo Colloquio d( 
tViris Illjuftribus, qui Saeculum decimum quincu 
do&rina & pietate illuftrarunt , deque erudi 
eorum Operibus diturus es , aures erigam. 
& anitnutn , quam diligcntiflime potero a 
tendam i 



CC 




ECCLESIASTICA. 34*1 

COLLOQJUM V. 

* *viris illuftribus ^ qui Sgculo XV. tarn^* 
in Orient? .&gt; quam in Occidente^ dotrina y 
&lt;vit&lt;eque fanctimonia floruerunt . 

Raster veteres benemultos Scripto- 
res, qui virorum Illuflrium , & li- 
brorum , quos ediderunt, diftindam 
curataaique notitiam tradidcrunc y complures 
^derni viri cruditi , major! apparatu doftrinas- 
e fubfidiis inftrufii , pr^fcrtim Sixths Senenfi s , 
ffevinus y Bellarminits , Miraus &gt; Labbeus , Gefae - 
r , Simlerus , Perkinfitts &gt; Scultetus y TeifferuS) VQ* 
s , Oudinus , Ditpinuf , Gmllelmus Cavs , & Tho- 
is Pops Blount , idem inftitututn fufceperunc , 
iftum latifllme patentem ScriptorumEcclcfia- 
coruni , in quo fefe exercere poflcnt , ftudiis ac 
duftrix fu^ campum clegerunt . De illuftribus 
iam Scriptoribus , qui rcgularcm vitam profelfi 
nt, plcniiis diiferunt Joannes Mttbillonius de Scri* 
:oribus Ordinis S. Benedifiti in Saeculis Bq^edifti- 
s , Wadinghttt in libro de Scriptoribus Qrdinit 

Senenfis, & ^Itamura in Biblia 
Scn ptorum Ordinis FF. Praedicatorum &gt; & 
acobus Echardus ejufdem Ordinis } qui novam-* 
ibliothecam illuftrium Virorum Ordinis Praedi- 
itoruna mul:6 audiorcm confecit , & turn anti- 
uis ,tum rcccntioribus Scripcoribus inftruftam, 
c duobus voluminibus comprehcnfam nunc prae- 

Hoc pr^clarum Opus necduoi 

X 3 



HISTORIA 

ad manus meas pervenit , fed , ut accepi a Viris 
eruditis , ea folertia , tarnque diligenti Criterio 
concinnatum eft &gt; ut iniquiffimus harum rerimui 
exiitimator fuerit, qui illud non omni plaufu pro- 
fequendum putet , optetque ut eo quamprimum_j 
ditetur Refpublica Litteraria. Tot itaque Scri- 
ptorum j qui in percenfendis ac fecernendis Viro 
rum illuftrium Operibus laudabilem opcram po 
fuerunt, veftigiis ipfe infift^ns , dc Viris illuftri 
bus , qui Sseculo XV. floruerunt , iu hocce Collo 
quio fermonem inftituam 3 de omnibus tamen. 
univerfim non differam , hoc quippe nimis proli 
xum foret , fed de iis tantum , qui apud erudite 
maximi seftimantur , & in funimo honore h&lt; 
bentur. 

D. Ssepius experientia comprobavi , ea 
quae iludiose perlegeram , oblivione deleri &gt; ai 
invicem confundi , turn quia memoria mei 
rerum , quas recondidit y multititdine onerat; 
facile patitur ut multa indies peroblivionemc 
labantur & evanefcant ; turn quia etiam , res , qi 
prolixiori ftylo pertraftantur , & in perfpicuum 
ordinem non funt diftributse , diu citraconfufi | 
nem aiiquam iabili memorise inha^rere non p( 
funt ,-nifi brevioris ac clarion s methodi benefic 
altias infigantur 3 vel qua? dudiim memoria excic 
runt , reparentur , atque in reminifcentiam fac 
revocentur . Hoc cornmodiHimum memorise fub 
ditim omni procul dubio aifequar , fi inprasfei 
noftro Colioquio perfpicuitatem cum brevitat 
conjungas 3 omnefque illuftres Scriptorcs , qui 
culum Ecckfix decimum quintum eruditionel 

nobilitarunt 9 in decem Claffes diftribuas , iu : 

i 



ECCLESIASTICA* 343 

j piima reponas celebriorcs OrientisScriptores; 

j alteraGallos;in tertiaItalos;inquartaHiipanos; 

; quinta Anglos ; infexta Germanos; in feptima 

i onachos;ia odava Scriptores ex Ord. FF. Prsed. 

, nona iafignes Theologos , qui alios Mendican* 

mi Religioforurn Ordines illultrarunt ; in po- 

-emaperitiores Jurifconfultos . In huncordinem 

fpofiti EcelefiaiUci Saeculi XV. Scriptores mc- 

oriam meam nee mukicudine librorum y quos 

liderunt &gt; onerare , nee aliqua confufione pote- 

jntperturbare. 

M. Tuse utilitati , ut coufulam , hiinc in di- 
onendis illuftribus SarculiXV. Scriptoribus prse- 
ripcum ordinem fequar , &incipiani a Scripto- 
bus Gr^cis 3 quorum agmen ducet Simeon &gt; qui 
Monacho Archiepifcopus Theflalonicenfis fa- 
:us , claruit ineunte Saeculo decimoquinto, & 
xclefi^ Latina? fuit acerrimus infedator . Inter 
fiulta Opera, qua? edidit hie Simeon , eminet Com- 
wntarius, quern lueubravit&gt;&lt;te Div. Tewplo, de ejus 
4iniftris 3 de facris eorum vefiibus , de Sacrofanflsij&gt; 
WyftagogiA &gt; five Mijja , ad fios quofdam Cretenfes 
-lunc Simeonis Commentarium latine vertic , Sc 
ma cum textu Gra?co Parifiis anno MDCXLVII. 
mlgavit infqo Rituali Graecorund doftifllmus no- 
ler Jacobus Gear. Scripfit etiamidem Simeon alte- 
cum Opus , feu Didogum Ecclefiafiicum adversiis; 
mnes Harefes &gt; de fola Domini noflri &lt;*}efa Chrifti fi* 
de&gt;facris Sacrificiis y & Myjlcriis omnibus Ecclefia&gt;ex 
S. Scrip turis & Patribus collegium &gt; qui Gr#ce MS. 
habetur in BibliothecisVaticana & Caefarea^eumq; 
^eo Mlatius in Diatriba De Simeonibus appellat 
fium & dQftnmjdignumq;qui aliquando lucent 

Y 4 



344 HISTORIA 

Infigne hujus Dialog! fragmentum de 
excerpfit , & Grazco-Latinum edidit eruditus 
P.Joannes Morinus in Appendice adjedta ad calccm 
libri fui de Panitcntia . Extant adhuc ejufdem Si- 
meonis alia Opera MSS. in Bibliotheca Vaticana , 
quorum fequentes Titulos cxhibet Leo^Allatius 
videlicet J^efponfiones LXXXV. ad interrogate Gabrie 
Us Metropolis Pentapolitani Liber de Sacerdo 
tio ad Monachum quemdam . Expofitio compendioffL 
Syrnboli ortbodoxx & inculpate noftra fidei Clm 
ftianorum . Expofitio neceffaria fententiarum Sacr 
Symboli , undc collegia funt 3 & adversus quos diffa 
Capita xi i. qu& folam Chriflianorum fidem ft 
vmnes Fidei continent &gt; & quod Symbolic 
eos contineat , deque Virtutibus compn 
henfivis . Libellus de Us , circa qu& Latini innovant 
Floruerunc in Ecclefia Oriental! eodem circitc 
tempore, hoc eft , fub initium S^culi XV. Scriptc 
res Grseci, ^ofephits Bryennius, Demetrius Cbryfol 
ras , Macarius y & Efajas y quorum primus , fc 
^jofiphus Bryennius , patria Conftantinopolitanti 
& vit inftituto Monachus , multa adversus Lat 
nos fcripfit Opera , prsefertim adversus eorum 
dogma de Proceffione Spiritus Sandi ododecii 
Orationes compoiuit, qua manufcriptse in Bibli* 
theca Vaticana aiiervantur , quarumve tituio: 
argumenta &gt; initia & loca , in quibus habitse funi 
ordine recenfet Leo *AlUtius lib. 2. de Confenfu E 
tlefia Occident alls &Orientalis parag.i4.Duas ejt 
dem ]ofephi Bryennii Oraciones^e futuro judicL 
& de fempiterna Beatitudine citat idem Leo *///* 
tins. Eidem Jofepbo Bryennio tribuuntur Lialc 
Froceffigne Spiritus Santii; DijfutatiQ : de Ortodo. 



I ECCLESIASTIC A. 345] 

I :lefia : atque alia Difputxtio de Fide , quse ut te-* 
I tur Gmlklmus Ca&lt;ve , habetur MS. in Biblio* 
I , 5 ca Ambrofiana . Alter Scriptor Grsecus, quem 
1 &gt;x laudavi , Demetrius Chryfoloras , fummusfuit 
1 ilofophus & Aftronomus, atque Manueli Paltfo- 
l a y Gr^corum Imperatori , apprime charus. 
I ripfit adversus Latinos Orationem Synopticam , 
I cerptam ex Operibus AftY/ Theffalonicenfis 5 
&gt; alogum 5 quod fas non fit Ortbodoxis alios Ortbodo- 
is de re all qua accufare : Dialogum contra Gratia- 
I m , quarn (crip/it Demetrius Cydonius adversus 2S#* 
[ m Cabafilewi Theffalonicenfem . Latinos acerrimo 
iio profecutus c&Macarius, cujus extatOpus 
editum contra pravas Latinorum Opiniones , & ad 
ufdem Opens calcem ioipugnat i-lle Scriptor 
r^ecus Barlaamum , ^tclndynum , eorutnquc Afle- 
as . Hoc Macarii Opus , quod centum viginti 
tpitibus conftat , mernorat atque perftringic If a 
lilatius lib. 2. de Confenfti Ecclefia Occidentatis & 
rientalis cap.iS. parag. 15* In Latinos propenfif- 
tnus , eorumque amicus fuit Efaias 3 patria Cy* 
rius , qui librum , quem Nicolaus Sclengia , Scri-* 
torGrsecuSj de Proceflione Spiritus Sanfti ad- 
ersus Latinos ediderat 3 datis ad ilium Litteris * 
trenue oppugnavic , ineptiarum , & impietati$ 
pfum redarguit , atque Spiritum Santtum a Patre, 
^ilioque procedere multisfblidiilimis evincit ai&gt; 
jumentis . His eruditis Scriptoribus Graecis jure 
xieritoaddi debent Georgius Phranza* & Macariitf 
Macres . Primus , patria fuit Byzantinus , ex illu- 
3:ri profapia oriundus , bellovariis ad Principes 
Legationibus, atque Litteris clarus, Monatiicam 
caudem vitaoi amplcxus , fcripiit Hifioriam l(eruw 



46 H i s T o a i A 

Byzantinarwn ab anno MCCLX. ufqtie ad 
MCCCCLXXV. libris quatuor cornprehenfam , quam 
latine vertit &gt; & amputatis crebri&digrefiionibuj 
in tres libros contraxic , ac publicavit ^acobu, 
pontanits Ingolfladii anno MDCIX. Alter Scriptoi 
Graecus 3 feu Macarius Macres , fuit Montis Athc 
Hieromonachus , Georgii Phranza amicus 3 & La 
tinorum hoftis infenliffimus^ a ^owne Palteok 
go i Grxcorum Imperatore , una cum Marco *fa 
gro , ad Martinum V. Pontificem Maximum Lega 
cus miflus eft , in qua Legatione e vivis exceflit 
Scripfit contra Latinos Opus de Proceflionc. 
Spiritus Saudi . 

D. Inter peritos Gr^cos , qui pro union 
Ecclefise Grxcx cum Latina ad Concilium Gem 
rale Fiorentinum accefferunt, aliifuenmt, qui 3 ui 
in fuperiori Colloquio obfervafti, Latinorum. 
Dogmata approbarunt , acperdodis fuis Script: 
cgregie vindicarunt ; alii vero , qui in Schifmat 
pertinaces , Latinorum Dogmata Temper oppi 
gnarunt , & contra unionem Ecdefix Gvxcx cur 
Latina in hoc Concilio Oecumenico fadam cah 
jmum acuerunt . Qptarem igitur , ut primum eo 
hicrpercenferes eruditos Grxcos , qui in Concili 
Florentino Ecclefix Latina? Dogmata ultro ait 
j)lexi funt , eaque fuis Scriptis propugnarunt 
deinde illos proferres Grxcos, qui obftinatis an 
mis Schifmati adhgerenteSjConcilii Florentini D^ 
creta, & Ecclefiae Latinse Dogmata fuis Scripti 
exagitarunc . 

M. Inter Grsecos , qui unionem Ecclefi 
Graeca: ci^m Latina in Concilio Florentino max 
me promoverunt; , prater ]ofipbum , Patriarchal 

Co 



I ECCLESIASTICAL 347 

C nftantinopolitanum , qui , ficut in fuperiori- 
b ; Colloquiis oftendimus,Latinis impense favic, 
ft aulo antequam Florentine migraret e vita om- 
I Concilii Florentini definitiones confirmavit ; 
I nque alii peritiffimi celebrantur Scriptores 
I aeci, qui pro Ecclelix Grascsecum Latina unio- 
n & Latinorum Dogmatum defenfione eruditas 
I ubrationes ediderunt, videlicet Bejjarion y Ifido- 
\ ^Htbenus^Gregorius Mammas Andreas tyttius &gt; 
Jofepbus MetbonenfiSy de quibus hie pauca dice- 
is . Inprimis^ BeJJarion, patria Trapezuntinus , 
Monacho S.Bafilii Nicsenus Archiepifcopus,ad 
rficiendam unionem Ecclefise Grxcx cumLa- 
ta omnes fuas curas in Concilio Florentino 
ntulit,quo abfoluto,Cardinalitiani dignitatem, 
Epifcopatuin Sabinenfem , &poftea Tufcula- 
m adeptus , multis Legationibus y Germanica , 
netS & Gallicana prseclare fundus eft . Sed 
tm e Gallicana Legatione reverteretur &gt; obiit 
avennse die xvi i i.Novembris anni MCCCCLXXI u 
:ripfit quzdain Opera Philofophica, fed potifli- 
um in defenfionem Dogmatum Ecclefix Latinac 
lidit Tradatum De Sacramento Encbarifti#, & de 
erbis 3 quibus Chrifti Corpus efficitur : librum de 
piritu Santto adversus Mar cum Ephefium : quaf- 
am E-piftolas, & Orationes . Concilio Florentino 
iterfuit etiam Iftdorus , patria Theflalonicenfis &gt; 
iiftus tytbenus &gt; eo quod Ruthenorum ArchiepU 
copuscflet. In Latinorum partes manibus pedi- 
)ufque tranfivit , ut liquetcx ejus Difputationi* 
&gt;us dc Proceflione Spiritus Sanfti , quae in Adis 
Concilii Florentini leguntur . Scripfii: Epiftolawu* 
Lugubrem de capta a Turds Con/iantinopoli , & Ora- 

tivnes 







348 H i s T o R i A 

tiones in Nativitttem , Prafentationem , 

tioncm , & ^flunjptionem Dei-para Virginis &gt; quai 

Mattbaus Caryophihts latinitace donavit . In prae 

mium virtutis , do&rinse , ac opera? , quam pr&lt; 

utriufque Ecclefiae uuionein Coacilio Florentine 

navaverac , Cardinalis primuoi , delude Epifco 

pusSabinenfis creatuseft, atqueinFide Latina 

Ecqlefix jugiter perfeverans, obiit Romae die. 

xxvii* Aprilis atiai MCCCCLXIII. Gregorius Mm 

TWd^Imperatori ]oanni PaUologo a Coufeffionibus 

Sc Procofyncellus, ac poilea Patriarcha Conftan 

tinopolitanut, Farces Latinorum &gt; quibus iu Con 

cilio Florentino aperte patrocinatus fuerat , ftre 

nuc tujitus eft in Apologia , quam adornavit , pr 

Synodo Florentine adversiis MarciEphefii Epitto 

lam Encyclicam,& in Oratione,fei4 EpiJioU ad 4k 

xium Comnenum Imperatorem Trapezuntinum d(L 

Procejfione Spiritus Santtijn quacommonltrat,ha 

ad Symbolum additioue J F///o^e,nihil plane fuil 

fe innovatum . Extat hsec Oratio feu Epiftola. 

Gregorii ad ^tlexium Comnenitm Iniperacorern- 

zpudLeonem JLllatium Tom. i. Grtfcia Orthodox^ 

Latinorum Dogmata pad animi fortitudine I 

eruditione propugnavit Andreas , natione Gra 

cus, & Rhodi Archiepifcopus , qui ab Eugenia IV 

Pontifice Maximo ad Concilium Bafileenfe Lega 

tus,EpifcopoSjUt Eugenia Papse morem gererent 

ac nullum in Ecclefia Schifma excitarent, prolix 

oratione habita , inducere conatus eft &gt; ac deind 

contra Marcum Epbefium de Proceffionc Spiritu 

Sandi tarn in Concilio Ferrarienfi , quam in Flo 

rcntino difputavit . Extat illius Oratio inSyno 





Aooa 



I ECCLESIASTICA. 

A ia?.Ecclef. adann.Mccccxxxn. ejufque 
ti es in Concilio Ferrarienfi adversus Grtfcos propo- 
fii ibidem ad annum MCCCCXXXVII i. Scd de hoc 
I iptore Graeco, Ordinis Prardicatorum, iterum 
I ibit fermo, dum Scriptores hujus Ordinis re- 
I ;mus . Poftremus Scriptor Grxcus , qui Con- 
I o Florentine interfuit,& Latinorum Dogmata 
I iftantcr defendit^cft yofephtts Mcthoncnlis Epi- 

fpus,qui librum edidit, in quodiluitomnes ca- 
mias Marci Ef hefii contra Synodum Florenti- 
| n , & Catholicum Dogma de Proceffione Spi 
ns Sanfti aPatre^Filioque^omni argumentorum 
lere tutatur . txtat hie liber Grscce & Latin 
ft Ada Concilii Florentini. Lubcnter aflentior 
ml lAllatio , qui in libro 3. deConfenftt Ecclef. 
eld. & Orient, cap. 3, probat^ hunc }ofephunu 3 
ithonenfem Epifcopiim^ eumdem efle cum ^a* 
ne cognomento Plufiadeno , co quod liber Apo- 
geticus *fofephi, Methonenfis Epifcopi , pro Sy- 
do Florentina adversus Marcum Ephefium ia^ 
^diceMS. Bibliothecx Ambrofians joannis Plti* 
denl nomen in fronte gerat . At mihi non pro- 
intur ejusdem Leonis ^Allatil conjedurx a quibus 
:rfuadere cona^ur , Georgium Scbolarium &gt; Grx- 
im, qui intcrfiiu Concilio Florentino, & ad pro- 
lovendam union^m Ecciefise Graecae cum Latina 
)tus incubuit, efle omnino diverfum a Geargio 
cbolario Patriarcha Conftantinopolitano,qui Ko- 
unxJEcclefia: perduellis facram utriufque Eccle- 
x uuionein multis editisiibris acerrime & perti- 
aciflime poft Concilium Florentinum oppugna- 
it . In hanc, inquam, Leonis ^llatii fententiamjp 
icfcendere nonpoilum^ quia, ut oftendi fob ti 
ne in 



35O HISTORIA 

flem noftri fecundi Colloquiij Georglus Scbolaritts 
Patriarcha Conftantinopolitanus , idem eft cum, 
Georgio Scholario, qui intcrfuit Concilio Florenti 
no, & ad pcrficiendum ucriufque Eccletias unions 
negotium curam onuiem aiiquandiu adhibuit , fe 
a priori propolito Grxca levitate poftea refiliens 
ab eodem Concilio animo Schifmatico receflit , t 
ad natale Solum reverfus, atque , poft captam 
Turcis Conftantinopolim , Patriarcha ejuiclen^ 
urbis creatus j inSynodum Florentinam apert 
inarte vexillum erexit ^Latinorum Dogmata Scr, 
ptis impugnavit^ Schifma poftliminio revocar* 
lateque propagate totis viribus ftuduit . 

D. Quinam fuut illi Scriptores Grseci &gt; qi 
in Concilio Florentino unionem utriufque Eccl 
iix approbare detredarunt , & Latinorum Do^ 
mata Scriptis impugnarunt ? 

M. Grascorum , qui union! utriufque E 
clefiae in Concilio Florentino fadse aiTentiri r 
nuerunt^ facile omnium Princeps & Antcfignani 
fuit Marcus Eugenicus 3 Metropolita Ephefius , q 
hoflis Latinorum juratiflimus immehfo fervorc. 
& immoderato animi ardore in Concilio Flore 
tino difputans , in Latinos acerrime invedus eft 
nee unquam hujus Concilii Decretis fubfcriber^ 
voluit 3 fed in Schifmate pertinax, Conftantinop 
lim poft Concilium folucum reverfus , Epiltolai 
Tradatus , & varia Opufcula contra Latinorum 
Dogmata fcripfit , quorum quxdam editafuni 
qu^dam vero adhuc manufcripta aflervantur ir 
Bibliotheca Vaticana , & in Bibliotheca Reg 
Chriftianillimi . Huic Marco Eugenico in Latin 
oppugnandis opem fubfidiariam in Conciiio Fl&lt; 

rentii 



ECCLESIASTIC A. 351 

:ino tulit Joannes Eugenisns, ejus frater germa- 
, qui fcripfit *Antirrheticum adversus Synodum 
entinam, cujus Fragmenta qusdam Graeco La- 
cxhibetleo *Allatius in libra de Purgatorio ? 
duobus Scriptoribus Gratis , capicalibus c- 
x Latinx hoitibus , duos alios ejufdem farina 
ationis homines adjungatn , Sylveflrum Syro- 
m y & Georgium Gemij inm Pletbonern , quorum 
nus ad Concilia Ferrarienfe & FJorentinum^ 
i &lt;Jofepbo PatriarchaCondantinopoliuno pro- 
us , unioni utriufque ccie(ia; pro viribus in- 
reffit , ei tamen poitea fubfcripiit , fed fide & 
ulate . Domum quippc reverius, fcripiic H/- 
lam Concilii Florentini , mendaciis & injuriis 
era Latinos fcatencem* quarrt hxreticus An- 
j , Rgbertus Creygthonus , peffinaa Fide a fe La- 
\ translataai procraxit in lucem , & cum Notis 
iicGraec. Lat. Rag& Comith anno MDCLX. Al- 
Scriptor Graecus , feu Georgia* Gemiftus Pie- 
y nobiliffimus quidem Philofophus fuit, fed 
^oncilio Florentino acerrimum fefe prodidit 
inorum adverfarium , & in Grscciam redux 
lea contra illos fcripfic Opufcula , in quibus 
aecqnun dogmata philoiophicis ratio nib as 
)bare fatagit. hxtant adhuc multa inedita cjuf- 
.n Georgii Gemifti Plethonis Opera , qua? prasci- 
e funt Hiftorica, Khetorica,, & Philolbphica^de 
ibus legefis Leonem *Allatium mDiatribadc-j 
orgiis , & eontm Serif tis . 

D. Hi funt igitur omnes Scriptores Gr^eci , 
li Saeculo XV. in Ecclefia Oricntali floruerunt? 

M. Prater illos Scriptores Grascos , quos 
.denus laadavi^alii aonuulli ali^uaeruditionis 

laudc 



H i s T o R i A 

laudc eodem Sa^culo XV. chruerunt , quos hie in 

digitare abunde fufficiec . Georgitts Trapezuntinu 

inlraliam abEugenio IV. Pontifice Maximo acci 

tus , Grxcx Linguae, Artiumquc liberalium icier 

tiam fumma cum laude docuic , & prodefenfio 

tie Ecclefiae Latinas Dogmacum fcripiit libnun d 

Proc effione Spiritus Sanffi contra Gracos: alterum. 

Ctiam de Proceffione Spirits San5ti , de una Sanft 

Catholic a Ecclefia , & de Primatii Ecclefia I\om^ 

, quos Leo ^llatiuspubriczvitTomo i. Graci 

Orthodox^ pag. 469. Scripfit etiam idem Georgii 

Trapezuntinus Epiftolam ad *}oannem PaUologu 

Grsecorum Imperatorem , qua eum adhorcacui 

tit fpretis Patruin Concilii Bafileenfis promiffis,. 

Concilium Florentinum ab Eugenia IV. indictu 

accedat . Aliadenique edidit Opera , prseferti 

Expofitionem in illud S. Joannis Evaiigelifta? : 

eum volo manere &c. ubi probat y S. &lt;Joannem ne 

dum obiiffe : Martyrium S. Andrea Chienfis , c 

anno MCCCCLXV. a Turcis ob conftaijftem Chrift 

use Fidei confeflionem trucidatus eft : & var 

Grascorum Patrum Operum c Graeco in Latim 

fermonem Translationes , de quibus Legi pot 

faepe citatus Leo^Allatms inDfktriba de Gtorgii$i 

eorum Scriptis pag. 395. Joannes ^rgyropulus,\ 

tria Byzantinus 3 poll captam a Turcis an 

MccccLiii.Conftantinopolim, in Icaliam ven 

& zpudCofmttmMtdictfum, Florentias Principe 

ob raram, qua prasditus crac,cruditionem,ma 

rno in honore fuit . Romam poitea coaceflic , 

Ariitotclis Philofophianij & Gr^ecas Licteras &lt; 

cuic 9 plures edidit Vcriiones Latinas , & ali 

Opera , inter quae potiffitnum coniinendacur 

b 



ECCLESIASTIC A. 353 

r, quern compofuit contra Grsecos , De Procef- 
nc Spiritus Santti, & de Concilii Florentini Decre~ 
, quern vulgavic Leo Jillatius Tomo i.Gr&cia 
tbodoxtf pag. 400. Mattbaus Camariota , Philo- 
phus & Rhetor eximius 3 edidit Commentaries 
Epiflolas Synefii : Tra&atum de Lumine Tbabor , 
quo Barlaamitas impugnat ; & Epiflolam de ca- 
id Turds Confiantinofoli . Alii Sxculi XV. Scri-&lt; 
3res Grasci de Hiftoria fcripferunt , inter quos 
jinent Ducas ; Georgius Codings Curopalates^Lao- 
*us Calcondylas y & Nicolaus Secundinxs . Primus 
licet Ducasy ex Imperatorum Grsecorum Duca-* 
^prolapia oriundus , fcripfit Hijloriam Byzan- 
am de Rebus in Imperio Conftantinopolitano 
&i$to\&gt;vndrenki PaL-eologi junioris Imperatoris 
ne ufq&e ad captam a Turds Lesbum Infulawu&gt; , 
ceft, ab anno MCCCXLI. ufque ad annum,&gt; 
CCCLXI i. Prodiit hxc Hiftoria Grasco-Latina-a 
rifiis anno MDCXLIX. Georgia* Codinus Curopa- 
es multa a quar ad Hiiloriam Byzantinam y feu 
iperatorum Gr^ecorum, & Urbis Conftantino- 
] litana: formam, figna, ftatuas, sedificia, & alia 
sdata digna attinent , elucubravit Opera, qua: 
\ .rifiis excufa funt anno MDCLV. Laonicus Chair 
i idylas, patria Athenienfis , fcripSc Hifloriam de 

&lt; .gine & Rgbits gejlis Turcarum libris decenLj- 

&lt; mprehenfani^ab Ottomano,filio Ortbogul:s t ufqnc 

adultum Mahometis U. Regnuni , feu ab anno 
firifti MCCC. ufque ad annum MCCCCLXI 1 1. Haec 
tftoria fuit variis in locis typis mandata , fed 
xcipue Parifiis ann. MDL. & MDCL. Poftremo , 
icolaus Secundinus compendiofam Turcarurn^ 
mcinnavit Hiftoriam ^ quaeLovanii prodiit in 

Z Juceni 



354 HISTORIA 

JuteiH anno MDLV.HI funt omncs Scriptores Gr*. 
ci, qui in Eccletia Orientali Sxculo decimo quin 
to ufque ad captam a Turcis Conftantinopo 
lim y ideft , ufque ad annum MCCCCLI 1 i. florue 
tune . Graeci fiquidem,poft captam a Turcis Con 
ftantinopolitn, in fumma rerum omnium ignora 
tionc verfari cceperunt , eo quod hi , qui iine 
illos cunt doftiores , a Turcis patria pulfi in En 
ropam venerunt, ubi a Romanis Pontificibus 3 &lt; 
Italic Principibus liberaliflime & fumma hum; 
nitate cxcepti litteras humaniores & Grsc; 
cutn furnmo omnium applaufu docueruat , atqi 
ex eorum Scholis prodierunt Viri, ingenio , er 
ditione S^eloquentiapr^ftantiflimi^qui quidqui 
fcientia: 9 do&ritix 3 aut facundise habcbant , h 
Graecis ultro acceptum referebant, qui prii 
Conftantinopolitanam captivitatem evafcran 
ficque , ita vel permittente &gt; vel volcntc Deo , 1 
eft y ut , capta a Turcis Conftantinopol 
hac iliac difperfi totam Europam tot 
riseruditis repleverint , ut jure optimode i 
prin*oio Europa litterarum progreiiu dicer 
pofiini : 6 qudw pulcbra eft cafta gentratio cum t 
ritate &lt;&c. Sap. cap. 4. v. i. 

D. fix noftris in Hiftoriam Ecclefiaftic 
Cblloquiis probe novi, Galliam Viris dofi 
mis femper abundafle, & ad earn , velutada 
pliflimam Scholam, & apertum eruditionis t 
lacrx y turn prophanas Jyceum , homines ex O 
toto confluxifle^unde in omnes terrarum tra6 
quafi plenisportiSj Chriftianorum heroumag 
na funderencur . Praeltat igitur, ut, poftquann 
Scriptoribus Gracis fatishaftenus diflcruim &gt; 

n 



I ECCLESIASTICA. 355 

I nc de Latinis difturi , ab illis Viris illuftribus 
c :&gt;rdium ducamus , qui in Gallia Sax. XV. eru- 
ionis & pietatis fam4 prasclarum fibi nomea^ 
upararunt . 

M. DC Gallis Scriptoribus , qui Sxc. XV. 
mafticatn, auc Regularern Vitam profelfi funt , 
periti jurisconfuki fuerunt , nullam hie men- 
I nem faciam* quia de illis comtnodiiis difleraiu 
i- aliis cla(fibus,in quas hujus Sasc. Viros illuftres 
joris claritatisergo, diftribuimus . Eositaquc 
iic laudabo dumtaxat celebriores Scriptores 
llos, qui nee ad Monachorum^nec Regularium 
Ordinib. Mendicantium^nec Jurisconfultoruni 
ifles revocari polTunc . Et primo quidem loco 
er egregios Gallic Scripcores reponann Petrum 
^flliacOyVirum fide^prudcncia, probitate, vigi- 
tia^dodrina & moribusfpcftatiffiinum.Hic ex 
rentibus ignobilibus quidem , fed probis & li- 
:alibus,Compendii adlfaram natus, magnum 
i , fusque familiar decus conciliavic . Doctor 
\ c Sacrse Facukatis Pariiienlis , ac Coilegii Na- 
1 rrici fuprcmus Moderator, turn poitea Eccle- 
1 & Academiac Parifienfis Cancellarius, S. Cap- 
| llae Parifienfis Thefaurarius, Carolo VL ab Elee* 
i &gt;fynis Miniftcr Ordinarius, ac denique Epifco- 
| s Anicienfis primum ; dein , Gameracenfis 
- chicpifcopus , & Cardinalis Tituli S. Chryfogo- 
} creatus a Joanne XXIII. Pontifice Maximo , an- 
i &gt; MCCCCXI. Concilio Generali Pifano interfuic 9 
excinguendo Schifmati egregiam navavic ope- 
m . Concilii Conftantienlis magna pars fuic , & 
eo damnationem hxrefum, Schifmatis extirpa- 
^ Martini y. Poatificis Maximi eic&lt;5tionein 

Z a pro 



356 HISTORIA 

pro viribus promovit . Praeter Commentaries it 
iv.libros Sentcntiarum^praeclara aliaedidic Ope 
ra 3 quorum qusedam typis cciita funt &gt;quaedam. 
veto adhuc inedita afiervantur MSS. Parifiis in 
Bibliotheca Collegii Navarrici,ut videre eft apu 
^oannem Launojuw , Fac. Parifienfis Dodorcm, i 
Hiftoria Collegii Na&lt;varrici&gt; ubi omnia Petri de &lt;A 
liaco Opera tarn edita, quam inedita accurate n 
cenfet . Obiit Petrus de ^flliaco anno MCCCCXXV. &lt; 
in Ecclefia Cameracenfi fepultus eft . Duos pra 
i ertim infignes reliquit fuperftites Difcipulos 
^oannem videlicet G^rfonlum^ & Nicolaum Clemai 
gium 3 quorum primus ( diftus etiam Joannes Cha 
Hems ) natus eft Gerfonii , qui agri Remenfis p; 
gus eft, ex quo Gerfonius fuit cognominatus. La 
o:eam Doftoralem in Academia Pariiienii fumn 
cum honore adeptus , poftea ejufdem Academic 
& Ecclcfiae Paritienfis celeberrimus Cancellari 
fuit Jn Conciliis Pifano & Conftantienfi ad exti 
guendum diuturnum Schifma, quo dilacerabat 
licclefia, omnem curam , induftriam & labore 
contulit, tandem e Concilio Conftantienfi rev&lt; 
fus&gt; & fugiens perfecutionem ^oannis^Ducis Bi 
gundiae , cujus nefandum parricidium Ludov 
Duci Aurelianenfi illatum in Concilio Confi 
tienii damnari curaverat , iponte in exilium 
ceffit, & Lugdunurn fefe contulit , ubi reliquui 
vhx tempus libns confcribendis , orationi , c 
cionibus, & catechizandis parvulis in Ecclef 
S.Pauli confecravit, ciimq; mortem fibi immin 
perfentifceret , addudis parvulis fuis difcipuli; d 
tcclefiam juflit , ut pro (e quotidie orareat j 
crando exclamarent : Dens wens 3 Creator me 



ECCLESIASTIC A. 357 

zrere paupeniml famuli lid Joannis Gerfonii . 
iic Gerfonius Lugduni die xii. mcnfis Julii an- 
viccccxxxix. Ejus Opera , qua? variis ia locis 
ius edita funt, fingularem ipfius pietatem & 
mam eruditionem commendant . Nicolaus. 
wngius j alter Petri de tAlliaco Difcipulus , ia- 
Clemange Provincial Catalaunenfis natuseft, 
uodecimq aecatis anno Parifios miflus, praecla- 
in Theologia progreffus fecit, & ia Academia 
fienfi Laurea Doftorali danatus fuic . Nee fo- 
Theologise ^ fed elegancise & Poefeos ftudio 
:ime incubuit . Hinc comparaca fibi per Epi- 
is elegantiflimo ftylo cxaratas fanna, a Petr&lt;* 
^,dido Benediflo XIII. cujus Obedientise 
ia , tempore Schifrnatis , adhsErebat , in Cu- 
i Avenionenfem evocatus eft^ a Secretis fibi 
Te juffus. Paulo poft,Ecclefias Lingonenfis The- 
arius faus,ab aula receflic, &c otium ac cugu- 
im fuurn Curiae Benedifti -MT.honoribus prx- 
lit. Rigidusfuit Principum malorum cenfor 
3Jurgator , omniumque hominutn mores folu- 
)a(fim in fuis libris acri calamo flageiiat. Ex- 
t e vivis Pariiiis in Collegio Navarrico * Ejus 
raomniain unum collcda ^oanms Martinus 
) us edi curavit Lugduni Batavorum anno 
i xiii. Uciliflimum 3 quern edidit Nicolaus C/e- 
[ giusjibrum DC Studio Theologize , Lucas Dache- 
f. publicavic Tomo vn. Sficilegii . Extant ad- 
i in privatis Gallic Bibliothecis quaedam Cle- 
\ gii Opufcula manu/cripta ficuc teiiatur Joan 
I Uunojus 3 Dodor Parifienfis in Hijioria Colk- 
\ Vavarrici part.2. pag. 578. 

Sifte t4i)tifper 3 precor , & antequam-j* 

ulte* 



358 HISTORIA 

ulterius progrediamur , fcire a tc velim , num v&lt; 
rum lit , quod nuperrime audivi a Viris eruditi; 
videlicet ]oannem Gerfonium , Academiae Parifie 
fis Cancellarium , efle Authorem Opufculi De In 
mitatione Chrifti quatuor in librosdiftindi , cuj 
dignitatem, Sententiarumpondus ,& igneas, qi 
bus , totum quantum eft, emicat, pietatis fci 
tillasnuJlus eft ,qui non admiretur^ vel inter 
gendum non experiatur. \ 

M. Fuerunt,fateor,nonnulli Viri eruditiV 
ex quibufdam MSS. Codicibus Opufculi De Inn 
tioneCbrifti, quibus prsefigitur nomenjoannis G 
fonii Facultatis Parifienfis Cancellarii , (ibi , al 
que perftiitferunt , hoc utilifiimum Opufcului 
*joanni Gerfonioctie tribuendum . Verum , ne 
Viris cruditis affentiar, hxc obftantmomen 
Primo , quia Author hujus Opufculi De Imitat 
Chrifli aperte innuit Iibro3. cap. 10. num.c 
cap. 58. num. 4. fe fuilTe Monachum . CertifT 
autem conftat , ^eannem Gerfonium nunquatr 
tam Monalticam fuifle profeflum . Secundo , 
libi inter Opera Joannis Ge rfonii , nee inCatak I 
quern ipfius frater texuit , recenfetur iftud C j 
iculum De Imitatione Chrifti . Tertio, ftylus( I 
rum Joannis Gerfonii , eft plane diverfus a i I 
Opufculi DC Imitatione Chrijii. Denique, nunq I 
Gerfonius ullibi citat hunc librum De Imiiat u I 
Chrifti, quamvisReligiofosCoeleftinosinEf 1 
la 3 quam ad eorum Provincialem fcripfit^a i 
genda S. Bernard* 9 & aliorum Opera Afcet J 
vcheaienter adhortetur, & in Epiftola ad An2 oi 
retam Montis Valeriani multos pios libros ei & 
ponat legendos 9 fed de libro Imitationis Chi i * 



ECCLESIASTICA. 359 

ullutn quidem vcrbum . Quod {quidem argu- 
ico eft , Gsrfbnium ne minimam quidem hujus 
i ootitiam habuifle; ac fubinde ejus Auctorcm 
feri baud poffc . Quod vero fpe&at quofdatn 
5. Codices libri dc Imitations Cbrifti,quibus ad- 
bitur ]oannis Gerfonii nomcn ; non immerito 
&gt;icantur Viri eruditi, nomcn Joannis Gerfonii 
iis MSS. Codicibus fuiflfe a quibufdam appofi- 
i loco loannis Gerfen &gt; Bcnedidini , quern , ut- 
e obfcurum Scriptorcm , ciim parum noflent , 
ninis affinitate decepti , pro loanne GerfeiL* 
ofuerunt loannem Gcrfonium fibi nociorcm , ci- 
: iftud Opufculum De Imitation? Chrifti adjudi- 
unt . Quis autern fit verus Author hujufce libri 
Imitations Chri/ii ? lis adhuc fub judicc efi &gt; uc 
:ndemus in prowmo Colloquio . 

D. Rcdeamus , fi placer, ad Scriptorcs Gal- 
, qui do&rina fua Sseculum XV. illuftrarunt ? 

M. Inter Gailos Sa?culi dccimi quinti haifci 
mcrito annumerari debent fybcrtus Gaguinits , 
philippus Comintfus &gt; qui, etii natione Bclgx 
irint , in Galliatamen floruerunt , & Rerum- 
I illicarum Annales fcripferunt . Primus , feu ^o* 
tits Gaguinus , Juris Canonici Doftor , Ordinis 
ftiflimae Trinitatis de Redemptionc Captivo* 
i tn Generalis Minifter ; Vir fuit eruditus & clo- 
i ens , nee modo in probatis Authoribus verfa- 
I s, led etiam Difciplinarum fcitu maxime digna- 
] m abfolutiflima notitia exornatus. Hujus te- 
; :s funt tres illius libri de ^rte Poetica : Liber 
Immaculata Conceptions Dei-para Virginis contrt 
yincentium de Caftro Novo : Liber de mifera bomi* 
s conditions : Mult# Orationes , & Epigrammata , 

Z 4 qu& 




H i s T o a i A 

quse pr#ftantis ipfius ingenii argumenta produnt, 
fed prscipue I(erum Gallicarum lAnnaks , quos li- 
brisxi. ab ami. Chrifti 300. ufque adann. 1500, 
confcripfit &gt; & in his de palnu cumceleberrimis 
Veterum Scriptis certat. Multas in Italia, Germa- 
nia, ac Britannia pro Carolo VllL & Ludovico XII 
Gallic Regibus Legationes obiit Hobertus Gagui* 
nus , fuitque in primis charus Ludovico XII. a quc 
ingenti pccuniae vi ad cmcndos vcterum Scripto- 
rum libros donatus eft, & Regi# Bibliotheca 
Pr^fedus. Obiit Lutetiae diexxu. menfis Juli 
anni MDII.EJUS Hiftoriamfeu T(entm Gallicarum *An 
nales, oftodecim annis fupplevit Plubertus Vdk]u 
Jurisconfultus Aquenfis . Bgbeno Gaguino coasvu 
fuit Pjjilippus ComintfustCx illuftri apud Belgas ft 
tnilia natusVir Iec5tionis vari2e,ftudii indefefll^ob 
fervatione acutus, judicio folers, prudencia copio 
fus,qui Ludovici XI.Galiiarum Regis,& Caroli Vll 
ejus filii res bello geftas defcriberc aggreflus , H; 
ftoriam quatuor & trigintaannorum gallice fcr 
pfit^magna quidem ftyli fimplicitate, led, quod i 
rerum Scriptore fummii eft ,fingulari apud omne 
jfidei ac veritatis opinione infignem , quani ade 
accurate pertexuit,tam perfpicuum ordinem* tai 
tamq;concinnitatem in ea obfervavit, & tarn ing&lt; 
niosepiuribus Politic^ Sentenciisillam refperfit,i 
ab omnibus erudicis cum adniiratione fuerit exc 
pta , &communibus (ufFragiis ejus Authori tr 
butum iitelogium Principis Hiftoricorum cotfti 
neorum . Prasclaris laudibus Pbiiippum Ccminauw 
jure merito celebrant Scriptores , quos inter Ji 
Jius Lip/ins in Notis ad priaium librum Politic 
cum Volybio &gt; & cum quovis veterum 
J Hift- 



ECCLESIASTIC A* 361 

oricorum conferre non dubitat . fynfardtts ve- 
infignis Poeta 3 eum Tito Livio sequiparat 
nate , quod in ejus laudem fcripfit. HaecJ 
Cominai Hiftoria fx pius Lingua Gallica , qua 
iutore fcripta fuit , edita eft in Galliis, Latine 
:m primum a Joanne Sleidano , infigni Hiftori-* 
&gt;elga, fed fideliiis poftea a Gafpare Bartbio &gt; 
ili Saxone 9 latinitate donata eft , & excufa-^ 
uofarti anno MDCxxix.qux Editio cseteris aliis 
poni debet , prseterquam Gallicis , quse longe 
iiislegentur. Migravit e vita Pbilippus Comi* 
s Argentoni &gt; Pictonum Oppido 5 quod uxorise 
is nomine poflidebat, anno Chrifti MDIX. & 
ifiis.apud Auguftinianos ad Sequanam fepul- 
eft . His Scriptoribus , quiSajculo xv.in Gal- 
floruerunt 3 alios bene multos illuftres Acade- 
:os , & pra^ftantiflimos Sacra; Facultatis Pari- 
ifis Theologos addere poffem ^ quorum pro- 
,im fatis Catalogum texit Egaffius Bulaus ad 
:em Tomi v. Hijtoria llniverjitatis Parifienfis ; 
, ne longior fim, rres dumtaxathic proferam 
eologos , qui cseteris aliis Scriptoribus erudi 
nis palmam prseripuifle videntur . Primus eft 
mnes Brevis Coxa , Gallice Counc-Ctiiffe qui ia 
*o Cenomanorum natus , poftea in Regio Na* 
ix Coliegio Parifiis Iheologiam didicit, & 
ream do^ioralem in Facultate Parifienfi confe- 
us , magno auditorum applaufu in eodem Col- 
io docuit^arque pro abolendo Schifmate,quod 
n tempons tcclefiam miferum in modum vc- 
3at, multum allaboravit ,tefte Monftrelleto in 
toria Caroli VL Gailiarum Regis , cap. 133. ubi 
c habec : cind hoc ipfum tempusjParifienfis \Aca- 



H I STORIA 

demia &gt; cumpertinaci duorum Pontificum dijjidio 
lacerari doleret fymanam Ecclefiam , neutrum agno* 
fcenduw effc Jtyegi ferfuafit . Pro hacfententia , cum 
alii, turn Brevis Coxa inprimis accerrime pugnavit. 
Deftitutus a Francis Benediffius ( feu Petrus de Lu 
na ) RggnumEcclefiafticolnterdiffiofiippofliit. Epi- 
fcopus i j arifien(is omnium fuflfragiis eledus ]oan&lt; 
nes Brevis Coxa , munia tamcn EpifcopaliaPari- 
fiis exercere baud potuic , co quod Henrico W 
Anglij Regi,qui, ficut in primo Colloquio often 
dimus , tune Lutetiae dominabatur y gratus non. 
cflet . Quapropcer &gt; ad Epifcopatum Gebennenfen 
translatus eft &gt; ac paulo poft obiit . Mulca fcripii 
Opera , quae adhiic Pariiiis extant MSS. partim. 
in Bibliotheca Coenobii S. Viioris , partim in B 
bliotheca Regia , partim denique in Bibliothec 
Majoris Ecclefise Parifienfis, quorum Cataiogui 
legelis apud joannem Launojttm Fac. Parificnl 
Theologum in Hiftoria Bggii Navarrte Gymna, 
part. 3. lib.i. cap. 3. pag. 462. & fequentibus , 
apud Cafimirum Oudinumm Supplement!) Script 
rum Ecclefiafticorum pag.68i. & feq. Alter infigr I 
Theologus Facultatis Parifienfis , fuit Gen 
dus Macbetus y qui in Collegio itidem Parifie 
Navarrico Theologian operam dedit , & an 
MCCCCXII. inter Dodores Theologos Fac. Pa 
(ienfis adfcriptiis eft . Carolo VL Galliarum R&lt; 
cariflimus fuit , & ab ejus Aula vix unquam 
ceffit . Fadus tandem Epifcopus Caftrenfis ar 
MccccxLiv.Obiit die xvn. Ju!ii an.MCcccxLvi 
Eum pra^ditum fuiife moribus modcftis; gra 
bus, & a Sxculi vitiis abhorrentibus , teftatur 

probitati? Nicolaus Clemangias in Epift 

lit 



I ECCLESIASTICA. 56*3 

i 6. & up.Eum etiam valuiffe facilitate confcri- 

adarum Epiftolarum probat Codex MS. com* 

1 \rium illius EfiftoUrum , immd plufquam qua- 

\ ngentarum , quasad diverfos fcripfit , qui Co- 

I x affervatur in Bibliothcca S.Martini Turonen- 

I . Confule ]oannem Launojum, qui harum pluri- 

I irum Epiftolarum Synopfim exhibet in Hiftoria 

gii Navarre Gymnafii part.3pag.534.& fcquen- 

ms. De eodem Gerardo Macbeto agunt FF.Sam- 

irthani in Gallia Chriftiana Tomo 2. pag.$oo. in 

lifcopis Caftrenfibus , & Cafimirus Oudinus in Sup- 

mento Serif tornm Ecclefiaflicorum . Denique 

irardo Macbeto fcjungi non debet z&gidius Car- 

*iu$ Cameraco oriundus , qui etiam in Regie 

avarr# ColJegio magna cum laude Theologiarn 

&gt;cui:,& MagiftcriucninFacultate Parifienfi ade- 

us, Cameracenfis Ecclefisc Decanus creatus eft. 

d cum extant plures Gerardi Macbeti Caftrenfis 

pifcppi Litters, inquibtisnunc vir abundantis 

pientttf y & cxewplaris vinutis , Sacrtf Theologies 

rofcjjor , nunc profunda Sapientitf & canonica r oir~ 

itis vir ifanttiffimoruw e loquioruw ProfeJJorclarifi 

mus vocatur . Interfuit vEgidius Carlcrius Conci- 

o Bafileenfi, in quo, fufcepta Legatione Pragam 

d revocandos in communionem Ecclefia* Hxre- 

icos Huffitas , laudabiliter fe geflit . Multa lucu- 

ravit Opera, fed paucainlucem prodierunt. 

ijus MSS. Operum , qua? habenturin Manufcri- 

)to Codice papyraceo Bibliotheca: Collegii Na- 

arrici , Catalogum exhibet Joannes Launojus irL* 

-liftoria Regii Navarrx Gymnalii part. 3. lib. 2. 

:ap. 4. pag. 580. & fequentibus , quse typis fuic 

:xcufa Parifii$ anno MDCLXXVI i. apud Viduam- 

EdmtM* 



3 64 H i s T o R i A 

Edmundi Martini , Viajacobsea fub Sole aureo. 

D. Proculitne Italia Sxculo XV.complures 
erudites Scriptures &gt; qui Ecclefiam atque Retn- 
publicam Litterariam fuis lucubrationibus illu 
ftrarint? 

M- Italia SaecuI.XV. clariflimorum Scripto- 
rum feracifilma fuir , deditque infignes Gramma- 
ticos , Oratores , Hiftoricos , Philofophos,Theo- 
Idgos , & Jurisconfultos . Hie tamea de Jurisccm- 
fultis , necnon de Moaachis & Regularibus , qut 
eodem Sasculo in Italia clarueruut 3 aihil infcram, 
utpote de illis commodius in fequentibus claffi- 
bus , in quas illos ordinavimus , dielurus . later 
celebres Italic Sxculi XV. Grarnmaticos IOCUHLJ 
tenent Lauren tins yalla&gt;Franciftus Pbilelphus , W- 
colatis Perottts , Nicolaus Leonicenus , Hermolaw 
Barbaras , julius Pomponius L#tus, ]oannes Jo via* 
nus Pontanus , Marcus *Antoniu$ Sabellicus, & *An- 
gelus Politianus , dc quibus hie pauca dicemus 
Laurentius Valla 3 Patricius Romanus , & Caaoni 
cus S. Joannis Laterani , fuit Grammaticus & Ora 
tor facundiffimus , Grsecse & Latins Liagux peri- 
?iffimus, fed aeris acfupra rnodum mordacis in 
genii , qui necGrammaticis 3 nee Theologis fu 
Saecul; pepercit,eofque acuto calamo & acerbior 
llylo perftingere non dubitavit.Ea Cenforia liber 
tate innumeros fibi conciliavit inimicos, a quibt 
ad Inquificionis Tribunal delatus , in carcerem- 
trufus eft , ac pro haeretico darnnatus . Siphon 
Aragoniae Regis precibus ignis poeaam quidem. 
evafit , erroribus tatnen publice ejuratis 5 in clai 
ftro FF. Pracdicatorum virgis privatmi Neapo 

eft . Preriex libros 9 




ECCLES IAST I CA* 3 

urn lingua Latins , alia fcripfit non fpernendae 
tionis Gpufcula , quibus nomen fuurnad no 
un pofteritatis cum Jaude tranfmifit. Obiit 
ti Kalcndis Auguiti anni MCCCCLXV. &inBa- 
a Lateranenfi fepuitus. Francifcus Pbilelpbus , 
id Anconitanus , Latinas Grsecafque Literas 
uitBononix , Ronise^florentise^Patavii , & 
ituse . Plur ima fcripfit & ftri&a & folura ora- 
te, multa eciam traniiulit d Grseco in Latinum 
nonem . Obiit Bononig anno MCCCCLXXXI.N/- 
HS Perot us, natus Saxoferrati in Umbria,Gr2e- 
Latinafque litteras , qtias perdiii docuit , ap- 
ne calltbac . Polybium , gravilfimum Hiftoria- 
i Scriprorem 3 Latinitate donavit &gt; ediditque 
m Comment arias Lingua Latin&&amp;gt; qui excufi funt 
ilex anno MDLI. Ad Archiepifcopatum Sipun- 
im proveftus e vivis cxccflit fenefciente Sae- 
&gt; XV. Wcolaus Laonicenus natus Vicentiae in-* 
ia anno MCCCCXXVI 1 1. Vir fuit Grxce & Lati- 
loftiflimus y & cximius Medicus , qui primus 
eca Gdcni Volumina Latine interpretatus eft, 
ommentariis illuftravit . Scripfit etiam Notas 
)ioftoridem M &Opufculurn^ in quo omnibus 
is falutem & vitam reftitui pollie docet. Varias 
ipcr Epiftolas , & librum De Plinii & aliorum 
licorum erroribus 9 pervcnit ad annum xtatis 
nonagefimuoi fextum , & omnibus membro- 
i ac ienfuum officiis integer obiit Ferradse 
10 MJBXXI v. Hermolaus Barbaras ex illuftri Bar- 
orum apud Venetos ortus familia, bonis Difci- 
ais^& Artibus ingenuis perpolitus , ac prseter 
;enii amznitatem , quae plurima in eo erat 3 Lit- 
is Latinis Grcifque dociiflimus fuit . Romani 

ab 



$66 HISTORIA 

ab ^Alexandra VL Pontihce Maximo Litteris invi- 
tatus venit,& ab iiio Patriarcha Aquilejeniis cm 
tus eft , fed non multo poft contagio peitis Roma 
fasviente , e vita fublatus eft , fepultufque ad por 
tain Flawiniam , qux vulgo dicitur Porta Pofidl 
anno MCCCCXCIV. Varix ejus Epiftolae, Orationcj 
prseleftiones , Pr*fationes , aiiaque OpufcuU va 
riis temporibus atque locis ia lucem prodieruni 
}ulius Powfonius LtftMs,&\ia,s Petrus Calaber diftu: 
vir fait antiquitatis & Linguas Latinae puritat 
ftudioiiflirnus , fed Linguae Graecae plane ignaru; 
Konix maximo auditorum coacuifu docuit, 
leptuagenarius obiic fub Alexandra VI* Pontiiict 
.Maximo . Inter Opera, qusc edidit , prascipue r 
cenfentur Compendium Hijioria Pgmanai libellus 
*Antiquitatibus 1)rbi$ Bgmce : liber de Magiftratii 
l^omanls : liber de ^.rte Grammatica, & Lpijiolai 
rite . Inter Primores S^culi XV. Italiae Hiftoricc 
Poetas & Oratores habitus quoque eft Joannes 
viantts Pontanus jCereto^Urnbria; Oppido, ori 
dus, &adomne eloquentix genus natus . E 
quidem auttero fupercilio,& toto oris habitu fu 
greitis , fed ftylo & fermone perpolitus Lector 
rapit placido quodam orationis iapfu , atque \ 
borum dulce quiddarn refonantium amaeno tir 
tu dernuicet aures , & in rebus etiam feriis mi 
cum fale jocatur. Obiic Neapoli fub initium d 
mi fexti Sseculi , ejufque Poemata , & varia C 
fcula prodierunt Venetiis ex ^ildi officina a 
MDXIX. & Bafilex anno MDLV. Marcus 
Coccius Sabellicus &gt; Fabri Ferrarii filius, 
netiisque humatiiores litteras profeiius, inter 
teratos iacly turn noracn eft adeptus.A Senatu 




ECCLESIASTIC A. 

&gt; juflus , ut Reipabiioe res geftas litteris man- 
t, viginti tres lioros De (ebusgeftis yenetorum 
Jrbe co-ndita ad annum circiter MCCCCLXXXVII. 
it jobiitque feptuagenarius turpi morbo con- 
js anno MDXI. Ejus Orationes XL1. EpiftolarunL* 
i Xll.faria P0mtfd&gt;aiiaque Opera Hiftoriam, 
3rammacicam Ipedanciaexcufafunt turn Pa- 
; , turn Vcncciis . ^4ngelus , didtus Politianus , 
mte Politiano , Hetrurie oppido , loco natali 
, fuit Canonicus Florcntinus , Grxcx Latinse- 
Linguse peritiffimus . Gramrnaticus , Orator, 
^eta infignis , Grscas Litteras docuit Floren- 
nagno Auditorum confluxu . Feftinante Fato, 
un maximo Mufarum dolore ereptus eft 3 cunt 
juadragefimum qtiartum xtatis fuse annum at- 
icc , anno MCCCCXCI v. Ejus Opera&gt; elegantif-* 

ftylo fcripta, variisin locis & temporibus 
icaluce fuerunt donata . Hi funt celebriores 
nmatici,Poetae &gt; & Oratores , qui Saeculo XV. 
en fibi in Italia fecerunt.lnterHiltoricos Scri- 
jes, qui eodem Sa^culo Italiam illuftrarunt , 
lus ordine cenfetur Tbeodoricus TXiemus , Cle- 

&gt; Lucenfis, & Litterarum Apoiiolicarum Ab- 
iator , qui Hiltoriam annorum xxxvii.de- 
jfit libris quatuor , quorum tres priores funt 
: chifmate Vnivcrfali , quartus verb infcribitur: 
} us Vnionis . Caute tarnen legendus eft ille Hi- 
icus , co potiflimum nomine quodpontifices 
pore Schilmatis Roma^, vel Avenione fedentes 

I m ^difcerpit , atque acerrime infedatur , 
1 tnyis tamen fefe hserefeonac Schifmatis ho- 
i i infenfifilmum prodat.Obiit Conliantia? tem- 
i e Concilii anno Mccccxvi.Jddw Erancifcus 



3&lt;?8 HISTO&I, A 

Poggius , Brandolinus, vel Bracciolinus cognomina 
tus , Florentinus, Hiftoriam Fiorentinam fcripiii 
&Litterarum Apoftolicarum fub Eugenia IP. 
Nicolao V. Scriptor difertiflimus fuit . Obiit am 
Mcccctix.aetatis fuae Lxxx.In eodem Hilton^ Fl 
rentinx argumento verfatus eft Leonardos Brunt 
Aretinus , ab ^tretio Tufcise Oppido^ubi natus e 
cdgnominatus . Scripfit quippe libros xi i. Hif, 
ri# Florentinorum , & alia Opera ad Hiftoriam a 
Grammaticam fpedantia , & varias Epiftols 
ciimque effet Grasc^e & Latina? peritifTnnus, mu 
ex Grxcisin Latinum fermonem tranftulit. Hif 
riam itidem Fiorentinam eodem Sxculp XV.a 
cinnavit Bartbolom&us Scald &gt; Florentinus, eam( 
libris xx. complexus eft ab origine Urbis ufqi 
ad annum Mcccct.Sed morte prasventus , quin 
tantum libris extremam manum inipofuic , ot 
que anno Mccccxvii.ln defcribenda Mediolai 
fi Hiftoria excelluerunt Sseculo X V.duo Icali S 
ptores , Bernardinus Corius , Mediolanenfis , S 
annes Simoneta &gt; Calaber. Primus fcripfit Cbrc i 
J(rum Mediolanenfium . Alter compofuit li 5 
xxxi.detigbus Gejiis Francifti Sfonia Mediol * 
fium Duds . Denique , quatuor egregii Script I 
Jtali de Hiftoria Saeculo XV. optime meriti fi I 
videlicet Blondus Flavins , a/Eneas Sylvius , I j 
ua , & jacobus Mensbona&gt;de quibus pauca hie* 
gere ac delibare fufficiet . Blondus Flavius , I 
livienfis , Eugenia IV. aliifque Pontificibus R&lt; 
nis a Secretis & Epiftolis , fcripfit l\oma T 
f halts libros x. Pio //. Poatifici Maximo die 
inftaurata libros tres Eugenic IV. infcri 
libros odo : Hiftoriarum 




ECCLESIASTICA* 

| &gt; ab anno Chrifti cccc. ad annum MCCCCXL. 
I lit Roma? pridie Nonas Junii anni MCCCCLVIII. 
I n *Ara Cceli , ante incroitum Templi fepultus 
C :i Epitaphio 3 quodeiquinque ipiius filii po- 
I runt . eSEneas Sylvius , poftea ad Surnmum^ 
P itificatum provedus , Pius II. diftus , natio- 
Fhufcus fuit , Patria Senenfis . Vir undecum- 
: doftiflimus , Orator, Poeta , Hi(loricus,Phi- 
)phus, & Theologus infignis, litteris, eioquen- 
, ingenii dexteritace & prudencia nulli fecun- 
; multa fcripfit Opera , qua: variis temporibus 
ue locis excufa funt, ipfius tamen Hifloria *du- 
aca , qua: ad annum ufque MCCCCLVI 1 1. pertin- 
, hadenus inedita fervacur in Bibliotheca Vin* 
jonenfi, unde ejus editionempollicecur Petrtts 
E nbecius in Cacalogo propriorum Operum pa- 
i,$$.Platina,quem alii Bartholomaum&liiBapti- 
\ n appellant , patria Cremoneniis , vel , uc alii 
unt , Veronenfis , humili loco , & obfcuris na- 
eit pareiltibus , fed cum ingenio fubtilis eilct 
rehemens, eloquio difercusSc mulcens , animo 
iftans& validus ( ficuc teftatur Tritbtmius in^ 
1 talogo Scriptorum Ecclefiafticorum ) aviris 
; dis fui Sxculi fummo in honore habicus eft . 
1 ,riam fortunam , diim viveret , expertus eft * 
un a Paulo II. Pontifice Maximo boais omnibus 
&gt;liatusin carcerem trufus eft, inde pofteaa 
r^o/r. liberatus , Vatican* Bibliochecae praefe- 
.is fuit , obiitque Roma: pefte fubUtus anno 
XCCLXXXI. Inter multa , qua: edidit , Opera-*, 
aecipue commendamr Opus , quod fcripfit &gt; Dt 
tis Kgmanorum Pontificum ufque ad Paulum //., 
Sixto IP. nuncupavit Quod Opus Onupbrius 
Tom. VI. A a Pa- 



370 HISTORIA 

Panwnus 3 Ordinis Eremitarum S. \duguftlw 9 po 
flea recenfuit, dodifilmis Notis illuftravit^ eiqu 
adiecit Vitas Siztilf. & fequentium Poncificun 
ufque ad Sanctum P;0i# F, cui fuam Plating Ope 
ris Continuationem obtulit ac confecravit . Cor 
fulto inter Hiftoricos Italian Scriptores non pe; 
cenfui Matth&um Palmerium &gt; Fiorentiaum , qi 
prater libros i v. De Vita Civili 3 & altcrum DC 
JBe Ho Pifano y Cbronicon Profperi &gt; quod defiuit in 
anno ccccxLiv.mille additis annisperduxit ufqi 
ad annum milleiimum quadringenrefimum qu, 
drageliiniun nonum . Hie enim Scriptor cum ir 
Arianas H^refis fufpicionem incidifiet^ & palin 
diaxn decantare nollet , temeritarem capice Jui 
& flammis exuftus eft, teile Trithemioii^ Cata! 
go Scriptorum Ecclefiafticorum 3 & ex eo Get 
brardus * Quapropter^ inter illuftres S#c. XV, It 
lise Scriptores locum occupare baud debet. No 
tiulli peritorum Sxc. XV, Italic Grammaticori 
clafli accenfent Theodorum Gazaw,kd hie Script 
potion jure in GrsECorumAudoruin ciafle ref 
nendus eft ,quia patria Theflalonicenfis fuit, 
folum in Italiam venit , quando *4muratbes T 
carum Imperator omnem victricibus arn 
Grxciam devaftaret . Latinas Litteras in Itali 
didicit , in quarum cognitione tantum profec 
ut fumma felicitate & omnium admiratione . 
tina Gr#ce , & Grseca Latine verteret , nee \ 
ne dignofci pofiet 5 anexaditis & certius ab 
Latina Grsece , an ipfa Grseca Latine verterem 
Opera plurima eruditione plena reliquit, ob 
que Roma? , quo ex Graecia venerat , anno Chi 
MccccLxxviu. F riderico III. Romanorum Im 

ri 






ECCLESIASTIC A. 371 

lam gubernante , & Sixto IP. Suoimutn Poniifl- 
itum tenente . Claflem eruditorum SgcuiiXV. 
:aiix Scriptorum clauclent tres eximii Viri , Mar- 
ins Ficintis , Joannes Picus Mirandulanus 3 Sc 
"anciftus a Ryvert , quorum primus , vir fuit, te- 
e Bdlarmino ialibro De Scriptoribus Eccicfia- 
[cis , feritus non vulgariier turn Sacra Theologize, 
m etiam PUtonica Philofophitf . Grxcx , & Laci- 
B Lingua cultor {tudiofiffirnus fuic . Multos Scri- 
ores Grsecos &gt; ipfumque Platonem Latinos fecit, 
complura fcripdc Opufcula, qux a vir is dodis 
un iingulari obleftatione leguatur , & qui- 
is ipfe excellentis ingenii fui venatn pofteris 
tendit. Obiicia patria anno MCCCCXCIX. quo 
mpore Ludovhus ^//.Galliarum Rex,Alpes cum 
&gt;tenti exercitu fupergreflus , belluin atque ter- 
&gt;rem in Italiam inferebac , Alter Scriptor , feu 
Cannes Picus di&us Mirandulanus , eo quod Mi- 
ndulae Dominus 3 & Concordia Comes eflet , ac 
rinceps, in omnium artium , fcientiarum , & iin* 
aarum varietatc fuit ufque ad miraculum excul- 
is . Exacte tenebat Linguas Grascani , Latinam, 
ebrseain, Chaldaicam , & Arabicam 3 fuique fx- 
ili ingeniorum Phanix a viris erudicis nuncu- 
itur . Juvenili ardore impulfus Romam ver it, 
:&gt;i Conclufiones nongentas in omni fcientiarum 
-nere difputandas annos natus dumtaxatxxiv* 
ropofuit . Veriim , ]nnocentiu$ Vlll. Libellum- 
Dmplectentem hujufmodi nongeatas Concha 
ones &lt;Joannis Pici Mirandulani darnnavit anno 
CCCCLXXXVII. & fub pcena Excommunicationis 
:gere prohibuit , eo quod in his Propoficionibus 
&gt;ialecticis , Pbylicis , Methaphyficis , Moralibus, 

A a ^ Thco- 



HlS TORIA 

TheologiciSj Magicis , Cabalifticis , nonnullaj/5 
fpefftf & h&refim fapientes vifae client Epifcopis, ^ 
aliis Sacra? Theologian , & juris utriuique Profe 
fbribus , quibus illarum examen demandaven 
Pontifex . Nullam inde tamen labem contrax 
Joannes Picus Mirandulanus , quia praedidas Coi 
clufiones gratia tantum Scholaftic^ Difputatii 
nis, ac fub Apoftolicse Sedis corredione difputai 
das publicaveratj& tales demiim fe eas habituru 
profeflus fuerat , quales per Summum Pontifice 
judicarentur : jurejurando promittens, fe cuicun 
que Dcclarationi , quam ipfum tnnoccntium VI 
Pontificem Maximum fuper hoc facere coating 
ret, lubentiflime aflenfurum . Hinc Joannes Ph 
Mirandulanus , miflo Philofophiae ftudio , cafti&lt; 
Theologiae totus incubuit , Chriftianae Religioi 
veritatem adversus Judaeos & Mahumetanos i 
tandam fufcepit , praefertim vero itnpiamacii 
ptam Aftrologorum gentem aggreflus fundi 
debellavit . Deo,& Sacris Litteris jugiter vac 
Joannes Picus Mirandulanus , decreverat , reli 
fculo,in Ordine FF. Prsedicatorum totum fe I 
confecrare 3 ficut teftatur ejus ex fratre Nej 
Joannes Francifcus Picus Mirandulanus , qui il 
Vitam edidit, Patruo fuo dodrina non impar 
ipfe egregiis lucubrationibus non minus , quai 
nobilitate illuftris . Obiit Joannes Picus Mira 
lanus annos natus xxxi i. Florentise , xv. Kalen 
Decembris anni MCCCCXCIV. quo die Carolus / 
Galliarum Rex&gt; eamdem Urbem ingreflus eft fl 
habitu FF. Praedicatorum, quem fuicepturum i- 
de v m voverat virille, non minus pietate , qi n 
dodrina confpicuus/epultus eil in Eccleiia Sa & 

M :i 



I ECCLESI ASTICA. 37$ 

arci De Francifco a tyvere, nations Italo , Pa- 
ia Savonenfi, Ordinis FF. Minorum , qui poftei 
I Sutnmum Pontificatutn provedus, Sixtu 
it appellacusjplura jam diximus in Colloquio 
endo de Ronunis Pontificibus . Quaproptar, 
referre fufficiec Opera ab eo edita, diim adhuc 
irdinalis eflet . Scripfit Tradatum De Sanguine 
rifli : alimn Tradaturn De potentia Dei contra 
rorem cujufdam CarmelitcB Bononienfis , affir- 
antis , Deum fua omnipotentia damnatum ho- 
inem falvare non poiTe . Ucerque Tradatus pro* 
it Romas anno Mcccctxx i. Aliosinfuper duos 
radatus , quorum unus eft Defuturis contingen* 
*ius, alter DC Conceptions Beatiffima Virginis* me- 
iorat Lucas JPadingbus in libro de Serif toribus 
dinis Minorum, eofque in Bibliothecis Italiae ad- 
ic MSS. aflfervari ait . ^ggreffus eft etiani idem 
xtus If. dum adhuc Cardinalis eflet . Opus act* 
odum neceffxrium ; oftendere cnim anniftts eft ra- 
Qnibus quidem, &lt;& non vulgAribus, Tbomam *dqiti- 
item&gt;$c Scotum in Sententiis convenirejictt verbit 
ffcrre viderenturyctd. tollendas difcordias,&* alterca* 
y qtttf ob bane rem inter utritmque Ordinem quo- 
nafcebantur : tanta enim integrhatis babebatttr 
i* do5lrin&,ut buic uni ex c&tit Cardinatium adfidem 
trtinentia fotijjimunt committerentur . Verba func 
*latin& in Vita manufcripta ejufdem Summi Pon- 
tficis Sixti If. Sed de celebrioribus ItaliaeSxcu- 
i XV. Scriptoribus fatis haftenus didum fir. 

D Clariflimos Scriptores f qui ob fingula* 
em eruditionem Sxculo XV. nomen fuutn in Hif- 
ania pofteris commendarunc , in quarta Claf* 
c coliocaftij de illis itaque juxta prarjfcriptum or- 

A a 3 dinetn 



374 H i s T o R i A 

dinem hie breviter diflerendum nobis eft 

M. De Scriptoribus , qui Monafticaz , air 
Regular! vira addicti S#cu!o XV. Hifpaniam do 
drina illufjtrarunt , in fequcntibus ClaiTibus^ IIL 
quas illosdiftribuiiiius,opportuiiius di&uri , qua 
tuor dumtaxat celebres hie proferam Hifpania 
Scriptores, qui in Claflibus proxime fequentibu: 
locum habere haud polltint . Hi porro funt Pau 
lus a SanSitZ Maria , Hhronymus a Sanffia Fide , &lt;Al 
fhonfus Toflatus , & ]aobus Perezius , quoruiEL 
Opera toti Orbinotiffimapaucis verbis indicabo 
Et primo quideni, Paulas a Santta Maria y nation 
Hifpanus, Sefta Juda:us, nobiiitate , opibus & do 
drin.i: laude , in ea Genre facile Princeps , a&lt; 
Chriftianam Fidem ledione Operum Sanfti Tbo 
iti&jqftindth converfus eft . Carthaginenfis pri 
mum Epifcopus creatus, dcinde ad Burgenfeti 
translatus fuit , unde illi Burgenfis cognomen ad 
hsefit. Hifpanise Regibus chariflimus fuic , t 
fcrinlo Regio Prxfectus , multa prudentiar , indu 
flrixjfideique fug in hoc obeundo munere egregi 
Ipecirnina dcdic. Sacras Litteras , in quibu 
verfatiffimus erac , illuftravit turn ^Additionibu 
notabilibus ad Poftillas ^ficolai de Lyra y turn Scru 
tinio fcriftitrarum duos in Libros divifo . Obii 
die xx ix. AuguftianniMCcccxxxv.ac tres reliqui 
filios y quos in Judaifmo procreaverat 3 videlice 
^Ipbonf^m , qui Patri in Epifcopatu Burgen 
fucceflk 3 & ^\uthor eft ^fnacephaleofis Sggum f//, 
pania; Gonfalvum , qui fuic Epifcopus Placent 
nus, & +4lvanwi Garjiam y qui familiam propags 
vit , & de rebus a Joanne II. Caftella? Rege gefti 

Commentarios fcripfit . Hievonymus dSanttaft 

d( 



ECCLESIASTICA. 375 

, natione itidem Hifpanus &gt; & ex Judaeo Chri- 
ianus, nee non Petri de Luna , feu Benedifti 
edicus, edidic librum de refeilendis 
roribus, in quo eorum perfidiam non modo ex 
ropheticis Oraculis, fed exRabbinorum fenten- 
is refellit . AJium etiam compoiuit Jibrum ad 
rofligandos Talmudis Judaic! errores . Uterque 
3er habetur in Bibliotheca Patrum Colonienfi 
omo xi v. & Lugdunenfi Tomo xxvi 

atitSyDo&or Salmanticenfis 3 & Abulenfis 
opus , Vir fuic ftupenda; memoriae &gt; incredibilis 
gentiafj inexhaufti laboris, ac rari plane judi- 
qui non modoiiitima Theologian aditapene- 
;arat 3 fed in omni generc Difciplinarum , Philo- 
&gt;phix, Mathematica% Geographic , Hiftorise, ac 
iris utriufque noticia erat exercitatiflimus, pras- 
ipuevero in SacrisScripturis tain Veteris&gt;quani 
Jovi Teftamenti 3 ad quas dilucidandas grandia 
iginti quatuor Volurnina edidit , praeter varia-^ 
)pufcula , quse Tomo xxv. funt comprehenfaj 
; ertur eciam , plufquam quadringentos illitis li- 
&gt;ros , duni ex Hifpaniis in Italiam prailo defti- 
lati adveherentur, naufragio interiiile * Aliquas 
Siphon/I Toftzti propofitiones Eugenius IV. dam- 
lavk, eafque noiter Joannes Cardinalis de Turre* 
remata edito libro impugnavit, quas tameiui 
idem Toftattts Commentario,cui Defenforio nomen 
fecit, vindicavit, & Eugenia 17. Pontihci Maximo 
porrexit Schedulam,qua fe EcckCix & Sanditatis 
ipfius judicio lubeati detniffoque animo fubjicie- 
bat . Obiit, non minus pietate, ac Religionis zc* 
lo , quam dodrinS infignis , anno aetatis fuse qua- 
dragefimo j Chriiti vero milleficno quadringente- 

A a 4 




H i s T o R i A 

fimo quinquagefimo quarto , & fepultus eft i 
Ecclefia Abulenfi , ifto Elogio ab Hifpanis do- 
tiatus: 

Hicflufor eft Mundl , quifcibile dijcutit omc, 
Denique , Jacobus Perezius , Valentiaoriundus, 
ex Ordine Eremitarum Sandi *Auguftini , ad Cri- 
ftopolitanum,feu Chryfopolitanum Epifcopatum 
aflumptus , & P^derici Borgia Cardinalis Valenti- 
ni Suffraganeus^edidit Commenrarios in Pfalmos 
& Cantica Salomonis , necnon Libellum contra- 
Judaeos de Chrifto generis humani Redeniptore, 
Migravit e Vita anno MCCCCXC r . 

D. Cum retinuerit adhiic Sa?culo XV. Ec 
clefia Anglicanaantiquam fidem, verum Deicul- 
turn, Patrum Dogmata, Summorum Pontificuir 
& Conciliorum Decreta , facile adducor ut ere- 
dam, complares eo Sseculo floruifle in Anglic 
Scriproresj qui moribus inculpati,& do6rina 
exornati magnam laudem & nominis gloriam- 
bonis artibu^ compararunt . 

M. Joannes Pitfeus in Libro de lllufiribft 
+Angli& Serif toribus , estate decima quinta , & 
Joannes Baleus in Libro llluflrium Serif torum Ma 
joris Britannia Centiiriis vi 1 1.& ix. bene multo; 
recenfent Scn ptores Anglos, qui Saeculo XV. lite 
ris & pietate floruerunt , quique ferme" omnes Vi 
tarn Monafticam , aut Regularem Difciplinam ii 
OrdinibusReligioforum Mendicancium , potifli 
mum in Ordine Carmelitarum, profelli funt. No: 
vcro de Scriptoribus Anglis , qui Saeculo XV. viw 
onaftica:, aut Regulari Diiciplihae fueruntad 
in fequentibus CJafTibus difturi^llos dum 

Scriptores Anglos hie refcremws , qui ac 

ie 



ECCLESIASTICAL 377 

icntcs clafles ablegari haud poflfunt , quos in- 
pn tno loco hi reponi debent, qui graflantenui 
[r Anglia Wicleffianam Harrelim cruditis Jibris 

fatarunt. Thomas &lt;drundellius &gt; ex illuftritlima 
C nitum Profapia apud Anglos oriundus , ad 
n alitium familia: fplendorem virtutes cximias 
8 ingularem adjunxit dodrinam . Fa&us eft pri- 
n m Epifcopus Elienfis , deinde Archiepifcopus 
j oracenfis, turn Anglic Canccllarius, & tatukm 
t :hicpifcopus Cantuarienfis* In fide Catholica 
p &gt;pugnanda &gt; & in Vvicleffiana profiiganda hz- 

1 i multum laboravit Comment urios edidit in_ 
&gt;rum Sapienti^ , & Explicationem Paflionis Do- 
ri noflri Jefu Chrifli, obiitque annoMCCCcxv. l(i 
irdus GrafdalitSt natione Anglus,& Doflor Aca- 

i miajOxonicnfisVvicleffianaraHacrefim acriccr 
am oppugnavit,quippequi,tefter^w^^/^yj 
fuo zizaniorum fafciculo , unus fuit ex duodc- 
n Doftoribus , quifabTboMa^rundellio, Can- 
arienfi Archiepifeopo , Joannis Wideffi errores 
adeinnarunt . Multa de Hilloria , & de aliis 
gumentis partim verfu , parcim foluta orationc 
ripfic, ut videre eft apud laudatos Pitfeuw , &: 
ilewn, qui etiam teftantur, cum fuifle virum pie- 
te & dofirina celebrem , Poctam non fpernen- 
urn , eleganceqi Oratorem , Philofophum acu&gt; 
im , Hiftoricum infignem, & Theologutn folid^ 
fychardus Snetishamus , natione Anglus^ 
Theologize Dodor, & Profeflbr OxonienfiSj 
ufdemque Academic Cancellarius , elecfcus pa- 
icer fuit cum aliis undecim Doftoribus ad exa- 
unandam Harcfiarchse Joannis Wicleffi dodri- 
am , & ad fuacn Cenfuram de eaferendam , li- 

bruin- 



378 HlSTORIA 

brumque fcripfit contra quofdam Widsffi articii- 
los , & diverfa alia Opera, quorum Catalogue, 
texunt Baleus & Pitfeus , afieruntque , euou 
fuifle virum pietate, vitas integritate, morum can 
dore,caftitate, temperantia, modeftia praedicum 
& charitate in proximos , magnoque divine glo 
rise zelo fervenciflimum . His Scriptoribus Anglis 
qui Sxculo XV. in Vvicleffi errores calamum acue 
runt , accenferi itidem debent Guilleimus Eerton 
Oxonienfis Cancellarius, figdolpbus Strode ex Mar 
tonenfi Oxonii Collegio ; Joannes Svaffanius , & 
Stephanas Patringtonius , Menevenies Epifcopi 
I(obertt4s y&lt;ualdebie Eboracenfis Archiepifcopus 
tybenus lAlingtoniiis Oxonienfis Academic Can 
cellarius, Joannes Luccus, Doctor Oxonienfis , qu 
iub Tboma Arundcllio Archiepifcopo C antuaricnf 
Cenfor defignatus eft Operuni ]oannis fvikjeffi, & 
ex hiserroneos articulos collegit ducentos fexa 
ginta,quos Concilio Londinenfi damnandos pro 
pofuit; plurefque alii Angli Scriptores&gt;quos Ion 
gum eflet hie percenfere, & de quorum Operibus 
dodtrina & pietate late diflerunt Baleus,& Pitfeus 
Regnante in Anglia Sseculo XV. Hcnrico Vll. flo 
ruiile litteras in Anglia , & a diverfis multa Col 
legia iisaddifcendis eredaefle in Civitatibus & 
Academiis Oxonii & Cantabrigiae, fcribit Polydo 
rus ad finem libri xxvi. Hi/tor ia \^nglicana,& inte 
illos, qui eo Saeculo magnum in Anglia litteris in 
cr^nTentuni dederunt , maxime commendat ^oan 
new Coletum , patria Londinenfem , & Decanum- 
Ecclefia? S.Pauli ejufdem Civitatis,qui, ut airmen 
tis virtute & vitse integritace ornatus , apud fuo 
Anglos alter pene Apoftolus Ptulus habitus efl 



ECCIESIASTICA* 379 

nificam Londini ad Ccemeterium Paulinum 
olam erexitj in qua Civitatis inftruerentur 
i , & ex fuis facultatibus in annos fingulos 
I Drarium, feu ftipendium conftituit, quoLudi-^ 
n jiftri bonis litteris juventutem erudientes om- 
i leinceps tempore gratuito docerenc . Vixic 

nes Coletiis ufque ad annum aioxix.quo multis 

1 utibus ChrifHanisclarusobiit, acnori pauca-* 
I icripta rcliquit Opera , qux recenfent Baleus, 
I one Anglus, qui librum edidit de Scriptoribus 

annicis in novem Centurias digeftuin,& &lt;Joan- 
Pitfeits, natione itidem Anglus , qui illujtrium 
llitf Serif torum Caralogum per lingulas states 
ributum contexuic . Hos itaque duos Autho- 
Anglos , qui eo de argumenco data opera & 
ioiidime dilierunt , potiflimum confulere de- 
fi plura fcire aveas de Viris illuftribus , qui 
uloXV. dodrina &pietate Angliain nobili- 
.mt, variifque editis C)peribus eruditionis lau- 
laruerunt. 

D. Juxta Ordinem , quern, inreferendis 
uli XV, Scriptoribus Ecclefiafticis , in limine 
us Colloquii prasfixifti , ad illos Scriptores 
ic redo tramice pergere debemus &gt; qui eodcni 
:ulo inGermania celebriores fuerunt &gt; quo- 
a res geftas maxime memorabiles , praefer- 
\ ad Ecclefix , & Reipublicae litterariae fta- 
n pertinentes , necnon Opera ab ipfis edi- 
lotare , & hiftorica narratione perftringercJ 



M. Praeter ben^multos celebres Scriptores 
^rinanos, qui SsecuioXV.Monafticam vitam, vel 
gularem Difciplmam in Ordinibus Religiofo* 

rum 



380 HlSTORlA 

rum Mendicantium Profefli y Ecclefiam do&rina ! 
& Sandimonia illuftrarunt ; quofque ia fequenci- i 
bus Claflibus , in quas illos ordinavimus , mox i 
laudaturi fumus ; fuppetunt alii Germanise Scri- i 
ptores,qui eodem Sseculo nee vitx Monaftica?, ncc i 
Difciplinae Regulari addidi, licteras impenseco- 
luerunt, & perdodis fuis lucubrationibus prsda- ; 
rum apud Viros erudites notnen fibi compara- i 
runt, de quibus breviter in prasfentia , juxta ordi- 1 
neni Chronologicum, difleremus. Circa annum i 
MCCCCXX. Theodoricus Engelbufius , natione Ger- \ 
manusj Ecclefiae Hildesheimentis Canonicus , cla- , 
ruit , & fcripfit Chronicon Chronicorum , feuChro j 
nicon Univerfalc reruminEcclefia & Republics 
geftarum ab Orbe condito ad annum MCCCCXX 
Primus hoc Chronicon e tcnebris cruit ac public [ 
juris fecit ^oacbimus Joannes Maderus Helmftadi i 
anno MDCLXXI. Alter Scriptor , didus Meffretus : 
cclefiae Mifnenfis Presbyter; floruit in Germani* 
annum MCCCCXLIII. & fcripfit HortitluM. 
feu Sermones de Sandis, & Domini 
cales per totum annum in partes ^itivalem t 
Hyemalem diftributos , qui prodierunt No 
rimberg* anno MCCCCLXXXVII. & Bafileas anm 
wccccLxxxviii. Huic Scriptori coa^vus fuitP^ 
tnts DC Pilichdor, natione itidem Germanus , qu 
librum fcripfit contra Settam Waldenfium, quer 
cum Hfinerii Ord. Praedic. Opere ejufdem argu 
mtnti Gretjerus edidit Ingolitadii ann.MDCxm 
Verum, illos Germanic Scriptores dodrina long 
fuperavit Nicolaus de Cufa y in vico Cufe ad Mofei 
lam in Dioccefi Trevirenfi natus. Hicquippe i 
Concilio fia^lcenfi exinua? dadrins fpedmen dc 



ASTICA; 381 

di , a quo poftea fecedens , & Eugenic IP. Ponti- 
| Maximo adhzrens &gt; ejus authoritatem contra 
iftites Bafileenfes, qui ei parere detredabant, 
rime tuitus eft . Inter Ecclefise Romans Car- 
ii lies a Wcolao V. fucceiiore Eugenii IV. anno 
w CCXLVIII. adfcriptus, deinde Brixientis Epi- 
!i ?us creatus , luaxi mis Sedis Apoftolicse Lega- 
:i nbus in Germania, Gallia , & Anglia prxclare 
1 andus eft . Vir fuit ob funimam eruditionem 
J pro miraculo habitus , in divinis Scripturis , 
acularibus litteris , & in omni difciplinarum 
iere diligentiflimc verfatus , Theologorum fuo 
ipore facile Princeps , Philofophus, Rhetor, 
vlathematicusceleberrimus , ingenio fubtilis , 
jloquio difertus , trium linguarum , Hebraic^, 
#cae , & Latins egregie peritusv vita & coa- 
fatione integerrimus, pietatewcum omnigena 
iditione conjunxit y multaque prarclara fcripflt 
&gt;era , qux fopiiis typis excufa iribus Tomis func 
mprehenfa , in Editione Bafileenfi-anniMDLxiv. 
Mit Tuderti in Umbria , anno MCCCCLXIV. ejuf- 
le corpus Romam translatum fepultura? manda- 
m eft in Ecclefia ejus titulari S.Petriin yinculis&gt; 
ipfe Teftamentocaverat , pro fua fingulari erga 
oriofum ilium Apoftolum religione Hnnc 2V/- 
laum Cttfanum inter Scriptores Dominicanos re- 
nfet nofter *4mbrofius de ^iltamura in Bibtiotbecx 
ominicana Centuria tertia ad ami. MCCCCLXIV* 
erum &gt; ut candide fatear , nulla fuppetuntpro- 
atae fidei monumenta , ex quibus evinci poilit, 
unc Wcolaum de cufa Familiar Dominicans fuiflc 
lumnum . Ne quis autem exiitimet, mequid- 
uam gloria Faau % Dominicans inde decerpere 

voluif* 



c. 



381 HISTORIA 

voluiflCj libente r hie ufurpabo verba do&iffi 
mi Patris Mabillonii , Congregations S. MM 
Benedifiini 5 qui in Praefatione ad Saeculum fecun 
dum Beneditinum refpondens iis, qui contra. 
cum quercbantur , quod plures Scripcores Mon. 
chos , quos iliiOraini Benedidiao vindicanda 
effc ceniebant&gt; ad extraneorumClaflem abkgai 
fet, hxc numero vn. habet : Quid attinetemv 
titos & affinities Ordini Eenedifiino ( dicam ipf 
Dominicano ) affingcre honor es ? ^ illi 
& otiofam familia jhtf expendunt operam , qui 
decora immodicis efferunt elogiis : me tantum fe 
re in ejus injuriam poffent injufli contemf tores , at. 
vituperztores , quantum laudatores nimii , & prac 
pites , qui duni laudibus fine ddettuftudent , & ver 
falfis immiftent , etiam veritatem in difcrimen addk 
cunt , contingitque illis , ut nee vera dicentibtts en 
datur . Haud vulgarem laudem apud Viros erud 
cos Sxculi decani quinti fibi couciliavic 
"Naitclerus , natione Germanus.., Profeilor , & 
dor Academise Tubingenlis , qui fcripfit 
falc Chronicon comprcheadcns res memorabik 
Ssculorurn omnium ac gentium , ab Orbe cond 
to ufque ad aanum MD. Prodiit primiim Tubing 
anno MDXV. deinde Colonise cum Surii Appendic 
ab anno MDI. ufque ad annum MDLXIV. faepius fu. 
cxcufum . Inter celebres Sasculi XV. German! 
Scriptores loannem ^euchlinuni^ did;um Capnionen 
Hatione Germanum , reponunt nonnulli , quos ii 
ter Defiderius Erajmus pluribus eum commend: 
in ea , quam fuis Coiloquiis inferuit , ^pothec 
Joannis Rguchlini Capnionis : Verurn ipie, licet ultr 

tatear , joanncm %euc blmwn accuratiirunaling" 2 

rur 



I ECCLESIASTICA* 383 

Latina? , Greece , Hebraica? , & Chaldaica: 

I itia fuifle apprime excultum , eunique in Ger- 

li ia Hebraicarum & Grsecarum Litterarum &gt; 

I larumque elegantiarum ftudium inaxime pro* 

u ifle ; ilium tamen inter illuftres Germania: 

a &gt;tores non receafebo 3 turn quia omnes pro- 

li ue Monachos , & lleligioibs Ordinum Men- 

I iitium 3 edito Obfturorum ViroYnm Epi/iolarum 

I mine j deridendos propinavit, indeque eoruiii 

IDS graviter pupugit; turn quia etiam Hebrai- 

:abal Myfteriis initiatus , totam fefe his nu- 

& infomniis dcvovit . Quo fadutn eft , ut ]a- 

s Hogoftratus , Dominicanus , eum aperte Ca- 

m profitentem acerrime impugnaverit . Quod 

^ fereas ]oannes Pgucblinus ^ Dominicanos 

ter infedatus eft &gt; & uc iilis iafami^ notaixus 

ere poflet, fabulam finxit de quatuorDonii- 

,nis ob ficla miracula apud Bernates ad ignem 

tnatis , quam Defiderius Erafmus , ei amicitli- 

, & ftatus Heligiofi ofor, propalare aufus eft 

4is Colloquiis Familiaribus , videlicet in Col- 

io deExequiis Seraphicis , Sed hanc male con- 

inatani fabulam , quam nonnulli Hiftorici ex 

nne Rgucblino y & Defiderio Erafmo exfcripfe- 

t , invidis niomentis confutavit Joannes Cafa- 

, Scriptor elegans , Ordinis Prsdicatcrum 3 ia 

:o Apologetico , cuiTitulus eft : Candor Lilii , 

;. 420. & feq. Sed mi (To ]oanne BgucbUno, quern 

wdorus Beza in libro fuaruin IcoaumCalvini- 

. Principibus accenfuit , veniamus nunc ad illu- 

:s Viros , quos in feptima Claile repofuimus y 

ad Clariflimos iilos Seriprores , qui Sxculo 

:imo quiuto Monafticam Vitam profefli , do- 

ctiina 



384 H I S T O R I A 

&lt;5riiia& pietate in Ecclefia prxfulferunt . 
D. Obfecro te , ut in iaa Clafle 
aliquem habeas, ac illos dumtaxat percenfea 
Monachos, qui Saeculo decimo quinto celebric 
res & Sarculorum memoria digni habcntur , pra 
teritis aliis , qui vel minus notifunt, velnullu 
nominis. Hos quippeomnes fihic in medium 
proferre vdles , longiiis , quam par fit , noftrui 
protraheretur Colloquium . 

M. Primum in hac Clafle , juxta Ordiucm 
Chronologicum , conftituam Gobdinum Perfona 
natione Germanum &gt; in antiqua Saxonia, qt 
nunc Weftphalia dicitur , natum . Floruit circa 
annum MCCCCX v 1 1 i.Paderbornenfis cclefi pt 
mum Decanus,poftea mundo nuncium remiccen 
cucullam induit; & fexageuario major abiit ei 
f vis. Scripfit Cbronicon ab Orbe condito ufque 
annum Chrifti MCCCCXVIII. quod vulgo Cofa, 
dromium appellatur , prodiitque cum Notis 
Appendice Hcnrici Meibonii Francofurti an. 15$ 
Edidit etiani vitam S. Meinulpbi Padcrbornen 
Diaconi & Confefibris,quemex fonte facrofuf* 
pit Carolus Magnus Imperator.Confundi autcm n 
debet hie Gobelinus Perfina cum Joanne Gobel 
Vicario Bonnenfi, qui Pioll. Pontifici Maxn 
ab Epiftolis fuit , & cujus Tub nomine prodieri 
Co mmentarii tigrum Memorabilittm , qu& ejufdew 
tewforibus contigerunt . In confcribendis Ch 
aiicis & Hiftoriis,Goe//o Perfona haiid inferio 
fuerunt quatuor Sacculi decitni quinti Monad : 
videlicet Thomas Walfinghamus Joannes Tritbem 
*Ambrofins Camddulcnfts,& Werncrus Helevtinl^i 
Lacr, quorum primus , feu Thomas Walfinghan 

nai 



I ECCLESIASTIC A. 385 

| :fone fuit Anglus , patria Norfolcienfis , Ordi- 

| Benedictini Monachus in Ccenobio S. *Albani . 

as de Rebus Anglicis fcripfit Hiftorias , bre- 

rem unam, quae inititim fumitaban.MccLxxm. 

quo Maitbxi Parifti Hiftoria Anglicana definit, 

ue ad annum MCCCCXXI i. Altera Hiftoria, quas 

&gt;Iixior eft , cuique titulus eft: Hypodigma ]\fr#- 

#, incipit ab irruptione Normannorum in An- 

un , feu abanno MLXVI. & producitur ufque^ 

ann. MCCCCXVI i. Prater ifthsc, fcripfit Wal- 

bamus ^ularium Polycronici B&niilphi Higdeni , 

&gt;d , teftc Baleo Centuria vi i. cap. 83. De illu- 

bus Britannia Serif toribus^ habet rariflimas Hi- 

fias , & a nullo aiio fcriptas . Denique , flPal* 

bamus Hiftoriam Eenrici V. Anglias Regis, cu- 

temporibus vixit , Htteris confignafle dicitur. 

mes Tritbemius , prius Abbas Spanheimenfis , 

1 Abbas Wirciburgenfis &gt; natione Germanus , 
us eft anno MCCCCLX 1 1. in pago Trittenheim- 
Mofellam . In Academiis Trevirenfi , & Hci- 
bergenli humanioribus Litteris exculcus , Or- 
ii S. Benedict annos natus viginci duos in Coe- 
jio S. Martini Spanheimenfi nomen dedic , can- 
nque fibi apud fodales rara eruditione , & pie- 
e eximia auftoritatem conciliavit , ut juvc- 

adhuc communi Monachorum fuffragio Abbas 
rit eledus . Totumuieinceps aniinum ad litte- 

profequendas ciim appuliflet , intima recon- 
ioris erudidonis penetralia referavit, evafic- 

2 eruditus Philofophus , Machematicus , Poeta, 
ttoricus , & Theologus adeo intignis , ut inter 
SaeculiScriptoresdo&rina claros, paucos ha- 
erit xquaks , iacertum an ullum fuperiorem . 

Tom.n. B b Scri- 



H i s T o R i A 

Scripfit Cbronicon Monafle rii Hirfaugienfis in Dice- 
cefi Spirenfi : Chronicon Mona/terii Spanbeimenfis , 
in Dicecefi Moguntina: Chronicon Monaflerii S.]^ 
cobi Majoris in iuburbio Herbipolitano : Librunu 
JDe illujtribiis Germania yirisi Librum De illuftribus 
Vins Ordinis S. Benedifti : Librum De laudibus Or- 
dinis Fratrum CarmelitarHWiC dtalogum Scriptorun 
EcclefiafticontW) in quo Scriptorum DCCCCLXX. cir- 
citer vitas accurate defcripfit , elogia contexuit 
& Opera ab eis edita enumeravit . Trithemii Ope 
ra Hiftorica Francofurti anno Mnci.edi curavii 
Marquardus Freberus , ejus vero Opera afceticaj 
Joannes Buf&us Sociecatis Jefu Theologus edidi 
Moguntia? anno MDCIV. De loannis Trithemii Ope 
ribus plura legefis apud Voffium lib. 3, De Hi/torici 
Latinis cap. 10. & apudLabbetm in Diflertatione | 
Hiftorica De Scriptoribus Ecclefwfticis . Hoc unur [ 
dumtaxat hie obiter obfervabo, Opus, quod Mi | 
ties Tritbemius edidit de Steganographia , feu de l 
Artc occukis caraderibus icribendi , a pluribi 
fuifle Magiae infimulatum 5 fed perperam; ut vid&lt; 
re eft apud Spondanum ad annum MCCCCXCIX. Ni 
mer. ix. &x. ubiloannem Trithemium , de Eccl 
fi^ , de Ordinc fuo , ac re Litteraria optitue mei ; 
turn ab omni adeo nefandicriminis culpa imm 
nem fuilfe oftendit , nihilque toto eoOpereefl* 
quod magicam artem oleat. Obiit loannes Tritl. 
mius anno MDXVI. Italiam Sseculo XV. plurimi 
illuftravic ^Lmbrofius Camaldulenjis , Porticu F 
miniae Oppido ; non procul Florentia oriundi 
Ordinis Camaldulenfium Abbas Generalis . L 
guam Gra^cam apprime callebat ^ejufque op&lt; 
Mugenius iy. Pontifex Maximus ad promovend; 

un 



ECCLESIASTIC A. 387 

ionem Graecorum cum Latinis in Conciliis Fer- 
rienfi & Florentine felicicer ufus eft , prater va- 
, Opufcula Scriptorum Grascorum , qii Latio 
navit *Ambrofius Camaldulc nfis , alia non con- 
nnenda ingenii fui monumenta proprio martc^ 
mpofuit y inter qua? numerantur Chronicon Mon- 
Cafmi &gt; & duo libri Rerum a fc geftarum , cum 
nieralem Ordinis fui PraefeSuram obiret . Ex 
it etiam libri ejus Epiftolarum xvi. MSS. iiiL-&gt; 
bliotheca S. Marci Florentina. ObiitConftan- 
e anno MCCCCXC. & a Poggio , Paulo Icvio , 
aele folatcrrano , & I^co^o Pbilippo 
lebratur . Circa finem Sxculi XV. claruit 
wj Helewint^de Laer , nacione Weftphalus , Or- 
ais Carthufianorum Monachus in Cgnobio San* 
: Barbara Colonienfi, qui, prater varia Opera , 
idit Fafciculum TefflporHm&gt;omnium Antiquorum 
ironica compledentem , & per fex States di- 
ftutu , ab Orbe condito ad fua ufque tempora , 
c eft, ufque ad annum MCCCCLXXX. Huic PTerneri 
fciculo temporurn , feu Chronico Appendiceni 
jecit Joannes Linturius Hoffienfis in Voitlandia 
(tor; & continuavit ad annum ufque MDXIV. 
i hoc Carthufiano Scriptore plura legefis apud 
rnoldum Boftium libro De Virls llluftribus Cartbu- 
nis cap. ultimo , & loannem Trithemium tarn iiu&gt; 
talogo Serif torum Ecclefiafticorum, quam in libro 
? firis llluftribiis Germanic . Clariflimis hifcc&gt; 
onachis, quos hattenus laudavimus, quique Sac* 
lo decimo quinto de Hiitoria fcripferunt &gt; 
Lud immerito addi debent duo alii Ordinis Ci- 
^rcienfis Monachi , loannes Brando , & Bonifacius 
moneta , qui eodeia Saeculo magnum iibi nomen 

B b a fece- 



388 H i s T o R i A 

fecerunt . Primus , natione Belga 1 & in Coenobio 
Dunenfi Monachus , fcripfit Hiftoriarum Volu-. 
men triplex , quod Cbronodomon appellavit , ab 
Orbe condito ad annum millefimum quadringen- 
tefimum decimum quartum , quodque eSEgidius 4 
J(oya in compendium redegit , & ad annos o&o- 
decim continuavit . Alter, feu Bonifacius Simonetd l 
gente Italus , patria Mediolanenfis, & Abbas Mo- 
nafterii S. Stepbani de Cornu in regione Placentina, 
fcripfit ad Carolum VllL Gallise Regem , Cowmen- 
tarios de Perfecutionibus Cbriflianis 3 & Pontificum 
Hijioria a S. Petro ufijue ad Innocentium Vlll. Pro- 
diit Opus iftud Mediolani anno MCCCCXCI i. & Ba- 
filex anno MDIX. Alios Monachos, qui Sxculo de- 
cimo quinto pietate infignes, libros afceticos , feu 
niorales^vel Commentaria in Scripturam facram 
vel Sermones de San&is ediderunt, fi hie infererc 
vellem , vix in tanta rerum dicendarum copia fi 
nem poflet invenire oratio . Sufficiet itaque duo 
co in genere fcribendi peritos proferre Monachos 
qui agmen claudent nobilium Scriptorum , quo 
eodeai S^eculo protulit MonafHcus Ordo . Primu 
eft, Henricus de Ha/fia 9 natione Germanus , Or 
dinis Carthufiani Profeflbr , qui Pggulas ad difce\ 
nendum feccatum mortale a veniali 3 & libruin De. 
Contrattibus & Ordine Cenfuum compofuit . Int( 
Afceticos Scriptores locum etiam idem Author h 
here debet^ob Speculum anim^^c librum De Difcr&lt; 
tione 5 p/m/&lt;/4w:interScripturaBfac. Interpretes p* 
riter commendandus ob Commentaria in Gen&lt; 
firn , & Exodum , in Proverbia , in Apocalypfi^ 
inter Scholalticos fimiliterannumerandusob M 
giftri Sententiarum librqs egregiis Commentari 

ill 



ECCLESIASTIC A. 389 

ftratos. Obiit anno MCCCCXXVIII. eumque_&gt; 
brant Trithemius , Pettifts Sutor , Sixtus Senen* 
Pojfevinus , Sc alii . Alter Scriptor Monachus 
(oamies Rgulinus , parria Tullenfis, facre Facul- 
I s Parifienfis Dodor , Ordinis Cluniacenfis exi 
ts Concionator , qui Svrmones Quadragefimdes : 
*4dventu Domini : De Feftivitatibus SanfforunL* 
us anni : De Euchariftia : Itinerariitm Paradifi 
Sermones de P&nitentia , & alia id genus con- 
lavic Opufcula . In vivis effe defiit Lutetian, ink 
niacenli Collegio anno MDXIV. aetacis fuse LXXI 
de illuftrioribus Monachis Scriptotibus ha- 
iiis facis . Nunc ampliffimam Ordo FF. Prasdi- 
^rum dicendi /uppedicac maceriem, cui , uc 
lieronymi vcrbis ucar , Homerus , Demofkhenes 9 
\ms fuccumberenc, auc inviderent . Ex eo quip- 
.acroOrdine prodierunc Saecuio decioio quia- 
locliflimi Scriptores , Fidei pugiles fortifllmi , 
leiiae Athletas invidiifimi , fan* dodrinae vin 
es , quorum libri fplendenc eloquentia, ardent 
tare , & zelo .; reconditamque in otnni fcien- 
urn genere continent dodrinam , adeo ut pof^ 
: gloriari cucn Apoftolo Paulo &gt; fe plus omnibus 
orarfe , & etiam profeciffe , feu Infidelium ad 
.nn converfione , feu vidoriis de haerefi antiquS 
recenti reportatis , feu fidelium ad pietatem-* 
^greflu , live denique (ingularibus in Summos 
ntifices, in Ecclefiam Catholicam, & in omnes 
riftianos promeritis , quibus totum , qud l 
:ec , Orbem impleverunt . De celeberrimis i 
e Ordinis FF. Prardicatorum Scriptoribus i 
gfentia didurus , eos in primis laudabo , qui 
culo XV.infigncs Theologi fuerunt . Dein, ii 

b 



39 HISTORI A 

firiores Concionatores ^ velquide Rebus Afceti- 
cis fcripferunt ; tertfo loco , clariores Scripture 
Sacra? Interpretes, poftrem6,Hifton"cos, Theo 
logize Moralis Doftores , feu Cafuitas . Brevitec 
aucem de illis Scriptoribus diileram , turn 
in tarn late patent! cainpo longius excurrere 
patiuntur temporis anguftiz ; turn quia ,. ut j 
te alibi praemonui , doftiflimus nofter 
Ecbardus hanc provincial!! in fe recepit &gt; & Biblio 
thecam Scriptorum Ordinis FF. PrsedicatorunL. 
improbo labore aggreflus &gt; earn turn Notis Criti 
cis & Hilioricis, tiim prxclaris undecunque adju 
mentis , quse locupletiflimae Pariliorum Urbi 
Bibliothecce, & privata Mufeaci fuppeditarunt 
fie omnibus numeris perfectam & abfolutam P: 
rifiis nuperrime in lucem emiiit , ut nulii dubiui 
fit, quin virorum eruditorum voto atque exped; 
tioni abunde fit fadura fads . 

D. Agedum &gt; incipiamus a dodiffimis i 
lis T heologis,quos Sa?culo XV*dedit Ecclefise 0; 
do Fratrum Praedicatorum . 

M. Ordo FF. Prtfdicatorum innumerosp 
ne S^culo XV. protulit Theologos, quos inter , 
brevitati confulam , fex potiflimum feligam om 
exceptione majores , videlicet JoannentDe Tur 
cremata,]oannem De Monte-Migro , ]oannera De I 
gufio , Undream P\hodium , Henricum Kalteifen , j 
annem liider 3 quorum patriam , praeclare geft^ 
ac dodiflima ab illis edita Opera paucis hie re 
renius . In ptimis^oannes de Turrccremata, nat 
ne Hifpanus , Theologize , & Pontincii juris pe 
tiflitnus j tanta conttantia Sedis Apbltolic* 
Aoritacem in Concilio Baiileenfi propugnavit , 



I ECCLESIASTIC A. 391 

a lo II. Pontifice Maximo Defenforis Fftfc/glerio* 
ii mum nornen promeritus fir, & ob egregiam-&gt;&gt; 
q .m inprasdi&oConcilio errores Huiiitarunnu* 
c ifutando , Ecclefise navavic operam , ab Euge- 
I //".Pontifice Maximo CardinaUs Tkuli S.Sixtt 
c atus,poftea Sabinenfis Epifcopus fuerit renua- 
I tus . EaCardinalitia digtiitate au&us Joannes 
Turrecremata , nihil omnino immutavit de pri- 
10 3 quern antehac ia Ordine Prasdicatorunu&gt; 
iuerac,vitx Religiofae curfu.Sufpiciebant omnes 
(us Cardinalis vircutes non honore imminutas , 
I purpura ornatas magis & audas , modeftiam 
gularem 3 parcimoniam , frugalitatem , Regu* 
em difciplinam , nobilem rerum caducarunu* 
ntemptumj fummam in pauperes charitaterru*, 
ibuserogabatquidquid libi eripiebat , &eannL- 
rem initituicin Ecclefia S. Maria fuper Miner* 
m Sodalitatem B. Maria Virginis Anaunciata: , 
puellarum Romanarum inopix fimul & caftita-* 
confuleret , (icut in proximo Colloquio often- 
mus . Verum 3 tot virtutibus palmam praeripuit 
dentiflimus Ecclefia: amor, quo fie flagrabat do- 
iflimus ille Cardinalis , ut nihil magis diligeret, 
lam ejus fplendorem ; nihil majori xftu defen- 
?ret , quam ejus audoritacem ; nihil magis in_&gt; 
&gt;tis haberet,quam ejus membrorum fan(9:itatem; 
hil acriiis infed:aretur , quam Hsereticorumer- 
&gt;res . In omnibus de Fide negotiis , qua: in Con- 
ilioBafileenfi habita funt/eu de Bohemis ad gre- 
lium Ecclefiae revocandis , feu etiam de reforma* 
.one, quaeinea Synodo potiflimum agebantur 
Capita , maxime claruit, & pro Sedis Apoftolicx 
igniute ftrenue laboravit . Eugenium If. Pontifi- 

B b cem 



3P2 HlSTORIA 

ccm Maximum conftanter adversus quorumdam 
impetus propugnavit , interfiiit Concilio Genera- 
li Florentino,ubi ficiem Ecclefise Romany de rnatc- 
riaformaque Sacramenti Etichariftiae Graecislu- 
cuknter expofuic , quam & hi fe ampledi profdfi 
funt . idlfhonfum Toftatum , qui dicebatur ftupor 
mundi y impugnavit coram Eugenia W. qui anno 
MCCCCXLI 1 1. Senis aderat , eumque , ut quasdam 
a fe propugnatas propofitiones explicaret^cocgit. 
A plurimis egregiis Scriptoribus laudatur ]oanne$ 
Tunecremata , prsefertim ab Onuphrio Panvino, 
Ciaconio 9 0ldoino y *Vgbello Tomo i. Italia Sacra , 
ut interim omittam Trithewium, Pojjcvinum , Mi- 
r&uniy Bellarminuni) &: alios Auctores Farnilias Do 
minicans alumnos , qui Scriptorum Ordinis 
Prsedicatorum Bibliothecas &gt; aut Catalogos ador- 
narunt . Scripfit Joannes Tunecremata Volumina 
jv. in Gratiani Decretum : Summam de Ecclefia iiu 
iv. libros tributam : ^pparatum in Definitionem 
Fidei a Concilio Florentinoeditam , aliaque per- 
dofta Opera, quorum Catalogum texunt ^ntO" 
nius &gt; & Sixtus Senenfes , cseterique alii , qui do 
Scriptoribus Ecclefiafticis difleruer unt . Obiit Ko- 
ni^B prxftantiffimus ille Cardinalis odogenarius 
eximia vita? fanfiitate confpicuus die xxvi.menfis 
Septembris anni MCCCCLXVI 1 1. atque in Canobio 
S. Maria fuper Minervam , Ordinis Prasdicatorum 
fepultus eft . Alter Dominicanus , feu Joannes Dt 
Monte-Nigro , natione fuit Italus , Provincialis 
Lombardi^e , Theologus nulli fecundus , & Lin- 
guarum Orientalium adeo peritus , ut a Patribus 
Concilii Generalis Florentini una cum ^ulianQ 
Cardinal! delectus fit ad dirpuundum nomino 

tcclc- 



I ECCLESI ASTICAt 395 

I lefiae Latina? contra Grxcos Schifmaticos,pra:* 

I im contra Marcum Metropolitan! Ephefinum , 
ji in prxdido Concilio Grsecorum erroresma- 
animiaeftupropugnavit. In hac porro Difpu- 
| one Joannes De Monte~1$igro de Proceflioni- 
divinarum Perfonarum , maxime de procef- 
\\ e SpiritusSanfti a Patre & Filio per commu- 

I 1 & unicam fimul Patris & Filii fpirationem-* , 
(ignificatione vocum ]S[atur&lt;z&gt; Effentia 9 fi4bftan- 
} jubfiftenti&&amp;gt; & Hypoftafis , fumma ingenii& 
irinse vi difleruit. Pari etiam eruditionis fulgo^ 
fc animi vehementiaaperte demonftravit , Pa- 
s Grascos , praecipue Baji-lium , & Eptfkanium $ 
srte aflerere^ Spiritum Sanfium ex Patre Filio- 
: prodire , & veterum Graecorum Codicum-n 
ruptionem ipfis Gr^cis poft conflatum Schifma 
eptam referri debere , non vero Latinis , ficuc 
jlte caiumniabantur Graeci. Uno verbo,tam fo^ 
i juxta ac dilucide Joannes De Monte-Nigro con- 
avit quaecumque Marcus , vel oppofuerat , vel 
ponderat , ut ille MetropolitaEphefinus,quam- 

Lingua promptus & procax^ad incitas tandem 
iadus , nihil plane hifcere , aut muffitare po- 
;rit. Hujus Joannis De Monte-tfigro cum laude 
minere cum domeftici Ordinis Praedicatortmi-* 
riptores &gt; turn extranei , prxfercim Leo ^.llatius 
ercitatione vi. contra Chreygtonii Pr^fationetn 
Syropuli , Scriptoris Gra^ci , Hiftoriam Conci- 
Ferrarienfis, ubi dum de ]oanne l\aguftno Or- 
nis Pradicatorum Procuratore Generali, de-&gt; 
o niox diduri furnus , delufum Chreygtonium* 
)time arguit , quern ibi cum Joanne Dominici 
ardiiuii jRagufino , Gregorii XII. in Concilio 

Coa- 



394 H i s T o a i A 

Conftantienfi Legato , & cum Joanne Turrecrema- 
ta , tres diftindos omnino homines, in unum 
flans &gt; imperite confundit , ipfe tamen 
vir c^ieroqui dodiflimus , in fimilem impingic 
fcopulum , & ]oannem de Atonte-Nigro , qui erac 
Provincialis Lombardise cum Joanne B^gufino^ 
Ordinis Prasdicatorum Procuratore Generali^con- 
jungit& unicum facit, qui tamen & variis mune- 
ribusfundi funt, &exdiffitis regionibus orti. 
Joannes quippe De AfoM^NJ^rojProvincialis Lom- 
bardia?, Italus & Etrufcuserat ; Joannes veto & 
gufinus &gt; Ordinis Pratdicatorum Procurator Ge- 
neralis , natione Dahnata erat , Unde facile intel- 
Iigitur 3 eos ftiific Scriptores penicus diverfos. Non 
minus in confutandis Huflitarum erroribus emi- 
cuic in Concilio Baiileenfi zelus Joannis De HagH* 
fio, natione Dalmatse, in Sacra Facilitate Parifien- 
fi Doftoris Theologi , & Ordinis FF. Praedicato- 
rum Procurators Generalis . Hie quippe totis 
odo diebus unus cum Huffitis^ fpedante Conci 
lio Bafileenfi , & fedentibus Patribus , manus con^ 
feruit , &ineodem Concilio Orationem habuit 
contra Bohemorum errorem De Communione fob 
utraquefpecie , apud Henricum Canifium Tomo in. 
Leflionis lAmiqua , & in Appendice Concilii Ba- 
iileenfis editam . Hunc ]oannem I(agufinnm perpe- 
ram nonnulli confundunt cum ]oanne Dominici 
S. R. E. Cardinal!, ArchiepifcopoRagufino,Ord 
Pra?dicatorum, qui tempore Schifmatis *dngeh 
a Corario nomine Gregorii XII. Schifmatico Ponti 
fid , % quo fuerat Cardinalis creatus , perfuafit u 
ad Ecclefia? pacem cederet Pontificatui , & nov 

Pontificis ajQeotirctur ekAigoij quiuueadCon 

* i 



I ECCLESIASTICA. 39$ 

J urn Conftantienfe profedus , nomine Ipfius 
rii XII. ceflit Pontificatui, & ipfe Car dina- 
if s dJgnitati ; ciimque aflurgens ibat feflum in- 
tc At chiepifcopos , Imperator &gt; omnesque Con 
di Conftantienfis Patres obftitere , & ob fua-* 
I clara In Ecclefiam merita jullerunc , uc hono- 
1 40 frucretur y collaturi hanc dignitatem , ni(i 
is obtinuiliet . Ab hoc , inquam Joanne Domi* 
Cardinali Archiepifcopo Ragufino plane di 
ms eft mox laudatus Joannes Ragufinus y quam- 
nicrque fuerit Familix Dominicana? alumnus . 
^oncilio Generali Florentino ad promovendam 
leuae Gr^ca? cum Latina unionem plurimurru^ 
iboravit ^Andreas I(hodius , Ordinis Praedicato- 
n,ob eximias animi dotes ad Archiepifcopatum 
odium, didum etiam Coloflenfem, in Phrygia 
&gt;vedus . Ille fiquidem Graecse Linguse, Graeco- 
nque Dogmatum peritiflimus , inter Patres 
&gt;ncilii primiim Ferraris coafti 3 poftFlorentiant 
inslati , fingulariter enituit , & cum nollro jam 
:ato loanne DC Monte-Nigro Lacinse Fidei fince- 
m puricatem contra Grxcorum ^ illam oppu- 
jantium,conatus ftrenue defendit , effecitquc^, 
magnus BeJJario, Grxcus^ qui poftea inter Car* 
nales S. L. K. relatus , eximium extitit Eccle- 
j? Latinx ornamentum , ejuratc Schifmate &gt; in-&gt; 
atinorum panes tranfierit y hifque indivuls^ 
mper adhseferit . Perftitit Florentias vdndrear* 
hodius Archiepifcopus ,ufquequo Armeni d Ja- 
obitas y fubjedseque ipfis Orientis Eccleiise ad 
oncordiam cum Eccleiia Romana redierunt , fi- 
cmque Catholicam integram amplexaffunt.Tuni 
ero a Summo Pontifice in Cyprum Infulam mif- 

fu$ 




HlSTORIA 

^ *- 

fus eft , qui rem omnino perficeret , & devios ad 
hue ac diffidences Grsecos ad communionem EC 
clefiae Romans reduceret,quod ftrenue & egregi&lt; 
confecit. Sed prseclare ab eo gefta fufius narra 
ipfemet Eugenia* IP. Poncifex Maximus in Diplo 
mate datoRoma* anno MCCCCXLV. vii. Nonas 
Augufti,Pontificatus fui xv. ubi fie habet : San\ 
fo/l celebratam in Oecumenico Cncilio Florentine 
Oriental!* Ecclefia cum Occidental! unionem , poj 
^rmenorunt , tfacobitarum , & Mesopotamia popti 

XX 

lorum reduttionem 3 Venerablkm Fratrem noflrum. 
Undream ^rcbiepifiopum Colojjenfem ( qui idem el 
ac Archiepifcopus Rhodius, cum Urbs ipfa I(hodu 
etiam appelletiir Colloflus ex illo celebri ColoiS 
alias ibidem eredo , indeque Rhodii nominentu 
itidem Coloffenfes ) adpartes Orientis & Cypri in 
Julam deftinavimus , ut & Gr&cos , & ^Armenos &lt; 
iacobitas ibidem degentes prxdicationibus fuis,& De 
cretorttm pro eorum unione ac reduttione editonwi 
expofitionibus & declarationibus infufcepta fide con 
firmaret , & quos ex aliis fe&kis a vera dottrina alit 
nos tarn Neftorii y quam Macariifettatores inveniret 
monitionibus & exbortationibus noftris ad fidem n 
ducereconaretur. Qtiodprofuafapientia aliisque &lt;vir 
tutibus , quibus eum largitor gratiarum dominus in 
fignwit , diligentiffimeprofecutus ,poft diverfas mul 
tiplicesque dijputationes , poft varios traElatus , ell 
minata tandem ex eorum cordibus primum omnium. 
Neftorii impietate&c. deinde Macarii *Antiocben 
impiiffimi &c.Timotheum Metropolitam Cbaldaorum 
quos ad h#c ufque tempora Neftorianos in Cypro uoca 
verunt , & Eli am Epifcopum M aronit arum cum fu&gt; 
Xiatione Macariif)ogmatibu$ in wdem tiggno infettun 




I ECCLESIASTICAL 

&lt; n omnium multitudine populorum & ClericorunL*, 
i infula Cypri el fubje&a , ad veritatem fidei Qrtho* 
( caidivinofibi affijiente TSiumine convertity &c*Cx* 
t *a legefis apud Odoricum Rgynaldum , qui iftud 
plorna#ge// IV. Pontificis Maximi integrum 
\ hibet ad annum MCCCCXLV. Num. xxi. In Con* 
j io Bafileenfi maximam laudem promeriti func 
nricus Kalteifcn , & Joannes Niger , quorum pri-* 
Js natione Germanus , Ordinis Prsedicatorumt 
teologus eximius, Fidei apud Colonienfes Qu* 
or , & Nidrofienfis & Cseiarienfis ArchiepifcO -i 
is 3 triduanam difputationem contra Hasreticos 
uflltas in Concilio Baiileenfi habuit, obiitque 
alendis Odobris anni MCCCCLXV. Alter verdj ieit 
annes Hider , FF* Pr^dicatorum Conventus Bafi- 
enfis turn temporis Prior , a Concilio Bafileenfi 
egatus miflus eft , ut deliniret Bohemorum ani- 
tos , qui Joannis Hus&gt; & Hieronymi a Praga dam- 
atione ac vivicomburio exafperati,ad praedidum 
. oncilium accedere detredabant ; quos ferociea-* 
:s tanta eloquently ac prudential vi compefcuit , 
t honorificentiflimam quingentoruni hominum 
d Concilium Legationem eis perfuaferit. Regu- 
iris Difciplin# in Germania confervanda? ac pro* 

agand perquam ftudiofus fuit &gt; & animarumji 



aluti ingenti cum frudu profpexit. Theologians 
^ienn^ in Auftria, & inaliis Germanise Urbibus 
nagno cum auditorum concurfu docuit , ac tan 
iem multis virtutibus clarus exceflit e vivis No- 
imbergae anno MCCCCXXXVI i i.Sex illis primi fub- 
ellii Ordinis Praedicatorum Theologis,duos dum- 
:axat adjiciam ejufdem Ordinis celeberrimos 
Iheologos, quoru n primus dk Joannes Capreoltts , 

natio* 



398 H i s T o R i A 

rione Callus , & Oppiuo Ratinenfi Tolofan 
Dioscefeos oriundus , interfuit Concilio Baft; 
fi, & in eo Summi Pontificis L^gtnii If 7 , par, 
versus turbulentaspacem tccleii* perturbau; 
rnolitiones impavidoanimo defendit . In Ac 
raia Tolofana Theo.ogiam maxima cum 
minis fama ^ & At rum &pplaufu pro. 
cdiditque doctifiimos Commentarios in i v. li 
Sententiarum , in qiabus,ci.:m S. Thorax *Ai 
doer r ins , quam apf bat , acerrimum 

vindictm praebeat , giorioium Principis 
run? nomen jure Optimo adeptus eft . Alter "I 
Icgus infignis O; rsdicatorum fuit 1 

lots* & us i cius y n^none I s, &Florentixf 
bili .oco natus u ChriftiMCCCxcix.Adolei 
]itteris humanioribus Gr^cis &: Latinis infti 
c. s, in Ccenobio S.Marix Novella Fiore ^C 
dinisl-raedicatorum religiofum ht .;m indu 
ficque ftudiis Phiioiophicis & Theologicis oper 
uavavic a &; Sanctorum Patrum cum Grxcorum 
turn Lar: .o;..m lectioni incubuit, ut poftea 
fit non parum laboranti^ob exortum Lugti 
POL tm Maximum inrer & BafiJeenfes d 
dium, plurimum profuerit . Interfuit Cone 
Florentine^ in quo contra Gr^.os Sch; ,ci 
jftrenue difputavit, & ab Li gtnio II 7 . creatus 
tpifcopus Coroneniis , quo titulo S. *Antoni 
qualis ilium ornat ad annum MccccxLv.in C. 
rico part. in. Titul. xxii.cap. xi. fub initit 
ubi haec habet: lilt t&nttn ( Marcus ) Epbepnus a 
rimus difputator pt ns in perfdiafua , cm, 

ad veritutemfidti rei trti noiuit . Vttitm y adpztr 
rtditns &gt; cum Crt, :s ytnetus defiinztus 



I ECCLES I AST I CA. 

I *egionem illam , Conftantinopoli moram traherct , 

I in ejusfocietate ejjet Venerabilis Epifcopus Coro- 

I fis D Bartholomews de Florentia , Sacra Theolo- 

1 Profcjfbr egregius , & Gr#ci Idiom at is non igna 

I ypUcuit eidem Imperatori Gracorum ( videlicet 

I nni Palaologo ) &proceribus ejus , utfieretpu- 

I :i concertatio inter Epifcopum Ephefinum prxfo 

\ i & Coronenfcm Epifcopum jam fama ibicelcbrtm. 

ofatto Epbefiniis prafatus iterum ab eofuperatus 

confufus eft 9 & tanta ab eo abforptus eft triftitia^ 

intrapaucos dies expiraverit cum ftia perfidia . 

.andiii aucem Bartholomew Lapacius aduiiaiftra- 

it Ecclefiam Coroaenfeoi , ad quam fcilicec ab 

genio IV. promotus fuerat , ut in Pcloponefo 

mmoratus Grgcos in unione a Concilio Floren- 

opa6ta retinerec , vel eciam adhuc renitentes 

earn fua eruditione ac facundia adducerec , noa 

inino Jiquet. Probabilius eil^ capta femel a 

ibomete U. ConiUntinopoli anno MCCCCL 1 1 1 . & 

&gt;rone cum aliis Peloponefi Urbibus fub Tur- 

rum Imperio redafta , Bartholomxum Lapacium 

Italiam fuiile reverfum , maxime cum certunx-* 

, eum Vitse fux ultimos anaos Fiorcntise apud 

&gt;s Fratres Uominicanos in Conventu S. Marias 

&gt;vell# egific , Lcclcfix S. Itymuli in eadcm Civi- 

:e /ibi commendatae fufcepto cenfu & titulo:quo 

iam tempore Pio If. Pontifici Maximo anno 

XCCLVI u. clecto fuit acceptiffimus , ab coquet 

iquandiu FJorcntias commorante faepiiis & curru* 

igulari voluptate pro condone auditus eft.Obiic 

orentiae Bartholomews Lapacius anno MCCCCLXVI. 

fepultus eft in Ecclefia S.Maria: Noveilx , Ord. 

. Praedicatorum ^ 

D. 



4OO HlSTORIA 

D. Cum Famili* Dominicans Alumni, juff] 
Pontificio, FF.Pradicatores eo potiffimum nomin 
appellcntur , quod frequences ad popuium con 
clones haberc, & promovendae Fidelium faluti tc 
ti incumbere debeant, nullus dubito* quin Sa?cu 
loXV. bene multi ex facroillo Ordine prodierii: 
ferventiffimi Concionatores , qui pietatem Chr 
ftianamj frequentiam Sacramentorum, cultum d 
vinum inpopuloauxerunt, librosque fpiritualt 
adanimarum converfionem , adprogreffum is 
omnigenere virtutum fcripferunt . De hisitaqu 
qui in Arte concionandi ea astate celebriores fu 
runr , pauca hie inferere necefle eft 

M. Id honoris Dominicanis tribuunt mu 
Scriptores , quod primi fuerint , qui, Audore ft 
Patriarcha S. Dominico , Religiofos ac Ccenobit 
c clauftris & folitudinibus evocarunt ad celeb 
tatem urbium , utproximorum faluti vacarei: 
& contemplation! adionem adjunger ent &gt; und 
merito illis Praedicatorum nomen adh^fic &gt; & n 
cuipiam operam fuam negarent , quos non po 
rant vcrbo inftruere, libris Afceticis , feufp: 
tualibus docuerunt. Inter illos unus inftar c 
nium Saeculo XV. effulfit S. Pincentius Ferreri 
fuse aetatis Apoftolus ac Thaumaturgus infign 
natione Hifpanus 3 patria Valentinus . Concio 
toris munus , vocante Chrifto, aggreffus , cone 
ties fuas non human* flofculis eloquentix , nc 
fubtilibus quibusdam cogitatis afpergebat , 
ex unico Scripture divinse libro , quern afli 
pervolvebat ^ & ex piismeditationibus falutar 
hauriebat documenta,quibus divinam plane S 
pionibus fuis eloquentiam conciliabat 9 eofqi 



ECCLESIASTIC A. 40 1 

i minus ftupendis , quam innumeris prodigiis 
ifirmabat. Extremi judicii tcrrorem frequen- 
ime denuncians , peccatores ad pcenitentiam-j 
&gt;vocabat , ardentiflimo in Deum amore fla- 
; ns , eodem inflammabat hominum corda , & 
j &gt;phetig dono illuftratus futuramulta prasdixic, 
I diumquc abditiflima arcana introfpiciens 3 qusc 
fque tacitus in pcdorc gcrcbac , adtutiim ipfc^ 
ictrabat. Hisdivinispraefidiisadjutus, Doftri- 
fax f praedicationis, & miraculorum theatruui 
micampliflimura^HifpaniaSj Gallias, Italiam, 
Iritaniucarum Infularum parcem. Centum mil- 
Chriftianorum ad tneliorem frugeai , octo mil- 
Saracenorum a Mahometans fuperftitioae 3 & 
inti quinque millia ludxorum a percinacia ad 
riftianam fidem traxito Quanta porro authori- 
: in Ecclciia, & apud Reges polJeret Vincentwt 
reriits, ex tribus potiflimum capitibus facile 
nofci poteft . Primd, qnia de Regao Caftella: 
ideatium Principum confenfu fequefter ipf^ 
ftitutus, unicontendentium Regnum Aragp- 
adjudicavit ,. ejufq^ue fententix cae.tcri aiienfe- 
t . Secundo,quia Vincentius Ferrer i us.* perfpc- 
femel Beneditti XIII. pfeudo-Pontificis pertiua- 
, reje(5lifq;Epifcopalibua & Cardinalitiis inEilis 
ab eo oblatis , Author fuit Eerdinando. Arago* 
Regi,& tdlfbonfo , ejus filio , ut Beneditti Xltl. 
dientiam ejurarent,atq; ab eodem feceflioneni 
; fubditis imperarent; quod, nulla interpofitS 
ra^, piiffimi Principes executioni mandarunt. 
tio , quia (ingulari honore , cultuque Vinctn- 
n Ferrerium profccuta eft Synodus Conftan- 
ifis, miifis Legacis , qui ejus nomine rogarent, 
Tom.t I. C c 




HlSTORlA 

ut ad hanc Synoduni veniret. Obiit Vinctn* 
tins Ferrerius Veneti ia Britannia Minor! anno 
MCCCCXIX.& a Calijio HI. quern futurum Pontifi. 
cem prasnunciaverat, Sandorum Faftis adfcriptus 
eft die xxix. Junii anni MCCCCLV. Scripfit San&us 
Vincent ms Ferrerius Tradatum de Vita Spiritual!, 
Tradatum confolatorium in Fidei tentationibusi^tz- 
ctaturn de Fins Mundi : varias ad diverfos Epifto- 
las, & alia Opera, qux partim edita func, partim 
adhuc MvSS. in Bibiiochecis adfervantur. Circum- 
feruntur SanSi yincentii Ferrerii Condones de Tern- 
fore , & de Sanftis tribus Voluminibus compre- 
henfse, quas tamen,utedit^ funt, ipfius cfle 3 argre 
adducor ut credam , maxime cum in his concio- 
nibus citetur interdum , non fine aliqua honorii 
pr^fatione S* yincentius Ferrerius , quod certc 
non fapit fummam illius Sandi modeftiam. Addc 
ctiam nuiltas in his Concionibus offendi minu 
tias &gt;qu*e oblevitatem , fublimi Sandi yincenti 
ferrerii ingenio parum digna dignofcuntur . Vc 
rumj cumnofter Sixtus Senenfism fuaScriptorur 
Ordinis Prdicatorum Bibliotheca tres Tornc 
Sermonum Sando Vincentlo Ferrerio attribuat h 
verbis : yinccntius Vahntinus ex Ordine Pnedict 
forum declamaior fuo tempore omnium cdeberrimu 
fcripfit in Lettiones Evangdicas , qua per fingul 
anni diis in Ecclefia leguntur, Sermonum Tomos tn 
qui inter Sermonarios Scholaflices primas habet 
non in cam velim defcendere Sententiam qu 
rumdam Criticorum , quiomnes illos Sermon 
Sando yincentio Ferrerio abjudicant, fed poti 
ftanduni efle cenfeo judicio noftri Seraphini Tl: 
Miguel &gt; Valentin), qui in Vita Sandi yiucen 

Ft 



ECCLESIASTICA* 403 

rerii no vi (Time a fe edita , aflerit , hos omnes 
mones non manu Sandi Vincentii Ferrerii , fed 
iitorum,qui ex ore dicentis reportarunt/uifle 
I ptos , adeoque mirutn non efle , quod in his 
I ;rdum non fine aliqua honoris praefatiouo 
j ietur yincentius Ferrerius , & nonnulla minus 
i ate & accurate fcripta inveniantur. Vitarxu* 
fti Vincentii fcripfit Petrus Bgnzanus , Panor- 
.-anus, Ordinis Prasdicatorum y poftea Luceri- 
Epifcopus, quam Henfcbenius^ & Papebrocbius 
vlS. Codice ediderunt in Afiis Sanftorum ad 
tn v. Aprilis . Cabrielem Barletaw , Nation^&gt; 
alum , Ordinis Praedicatoruni infigneni Theo- 
um, & alios nonnullos ejufdem Ordinis, inter 
nios Saeculi XV. Concionatores retertv&lau- 
nofter *Ambrofius ^AltamurA in fua Bibliotheca 
vinicana, quos tamen ipfe filentio hie omnino 
termittam, quia , ut candide fatear , in his, 
2 nunc extant Gabrielis Barlettf , & aliorum_&gt; 
iifmodi Concionibus , paffim inveniuntur nu- 
ineptiar, facetise, inconditi fales , novi conce- 
s ex Scriptura,ex SS. Patribus contra apertara 
ruin mentem , fumma vi & obtortocollo tra- 
qui tamen concionandi modus condonari de- 
illius Sxculi ruditati , quod his fimilia admit- 
at in Concionatoribus , etiam tune temporis 
rifllmis . Veriim, hanc, qu in concionibus Ss 
i XV. invaluerat , barbariem & infantiam , fe- 
ter Sseculo fequenti , feu XVI. ab Ecclefia de- 
!crunt viri Ordinis FF. Praedicatorum gravifli- 
&L eloquentillimi, Ludovicus Granatenfis , Fran* 
-us Forerius, & Joannes Baptifta Lanuzct , qui Ar- 
rede coucionandi Regulas praefcripferunt , & 

Cc i San- 



404 HISTORIA 

Sanctorum Patrum gravitatem & eloquentlaraj 
revocarunt &gt; quos nunc hi , qui in Ecclefia celc- 
briores Concionatores audiunt , fequi & imitari 
gloriantur. Addoetiam,ejufmodi couciones,quae 
nunc fub nomine Gabrielis Barleta editas circiun- 
fcruntur, vel fuiife interpolatas , vitiatas & adul- 
teratus, vel ab eo nunquam fuiile lucubratas . Sic 
cnim de Gabriele Barleta, concionibufque fub ejus 
nomine editis acqualis ei, aut faltem fuppar Lean- 
der aflerit in Delcriptione Icaliae Regum , Editio- 
nis Italae pag. 200. Latinae vero Kiliandri pag.jyo, 
ubi loquens de Barulo oppido, vernacule Barkta* 
in quo pucac ortum habuiile , indeque cognomen 
traxiile Gabrielem Barletam 9 hxc habet : NometL 
buJHS oppidi per unsverfam Italiam Gabriel Ordini 
Pradicatontm eruditus atque difertus homo valdt 
illujiravit , qtri no/iris temporibus diu cum irttwenj 
animaritm fruElu Sacra docuit . Edita funt tyfi 
condones aliquot illi inftripta , quibus eo &lt;viro cert 
nibil poteft ejje indignius : nam ab imperito quodto 
wihi tumjuveni noto fabricate funt , qui ut decom 
Qferi ineptiffimo quareret , falfum Gabrielis nomt 
fr&texuit . Sunt in Us mult a &gt; qua longt boneftii 
ornitti, qudm fcribi debebant&gt; ut , qui leget of tin { 
cognofcere poterit . H&c recentiorum Concionatoru 
gratia commemorare vo!ui&gt; qu& non fine judicio vt ! 
fandum in Us intelligent , ne quas continet inefti 
& offendicula ipfi praferentes indocti ac rudes b 
beantur . Haec Leander , Ordinis Pr^dicatoruir 
accuratifliniusHiitoricus,coiTiperca fibique cer 
referc , quae li Theophylus Bgynaudus fub Peer i 
Valleclaufa nomine latens,eique iimiies tanti/p 
attendere voluiiient , Gabvhltm Barktam non i 

foi 



I ECCLESIASTICA. 4O5 

f te dehoneftaflent . His Concionatoribus Or* 
d &gt;is Prsedicatorum quatuor adjungam ejufdetn 
pdinis Authores, qui de rebus Afceticis , feu dc 

a Spiritual! fcripferunt , & tuta , vera, ac vici- 
ra faluti docusrunt. Primus eft Petrus ^fura* 
t , natione Gallus , qui Author eft Libri Gallice 
I !pti, cui titulus eft : Scintilla Divini ^moris , i 
I :&gt; (i femoveas verbajam temporis diuturnitatc 
a iquata , nihil ardentius adinflammaudos igne 
c ini amoris animos legi poteft . Alter Scri- 
p &gt;r^ eft *Alanus de Rupe&gt; qui edidit Pfalterii Ma* 
I-?/ compendium, librum de Miraculis S.I(gfarii 
& . tcrtius eft Michael Francifcus , natione Gallo 
1 nder, patria Infulenfis, Rofarii Beatiffimae Vir- 
I is cultor ac propagator 3 cui hare tribuuntur 
era : Quodlibetica Decifiones de vn. Doloribus 
ita Maria Matris Dei: quodlibetica Decifione? 
Confraternitctte Santtiffimi Rofarii Be at a Maria : 
ifraternitas Dolorum Beata Maria : Clavis Cella* 
divina & humana Safientia : De *Abufibus *Au- 
wum , feu de vanitate feqitentium Curiam , qui 
er, tefte Mirao cap. 8. De Serif toribus EccL Sa- 
/ XVI. extat MS. apud FF. Pnsdicatores Infu- 
ifes , Commentarium etiam in Antiphonam.* 
Ive I(egina compofuit idem Author . Poftremus 
Leonardos Mat thai 3 vulgo de Vtino cognomi- 
tus&gt; eo quod Qtini, qux Civitas eft perantiqua 
:ionis Venet^e , in Ducatu Forolivienfi , & ab 
no MCCXXII. Patriarchs Aquilejenfis Sedes, 
,tus fit, & ibidem Ordini Prsedfcatorum nomea 
:derit . ^Infignis fuit Concionator totaque cele- 
is Italia 3 qui & Florentine coram Eugenia If. 
W imas habuit anno uccccxxxv. & coram Aula 

Cc 3 Ro- 



4O&lt;J H I S T O R 1 A 

Romana condones ; Venetiis quoque & Utini 
pluribus annis magno populorum plaufu & fru- 
chi prasdicavit , ergd dodrinam S. Thoma? maxi- 
jne affeduSjCtijus Scita Sermonibus fuis ut funda- 
menta ponit, iis fuperftruens,& aeque intellechim 
docens ac movens affedum . Ejus cum laude me- 
minerunt hi,qui de viris illuftribusOrdJPrajdica- 
torum fcripferunc, quos inter Lcander cum appcl- 
lat Viruni exccllcntiflima? dodrina: & ornacilFi- 
mac vitse^ac circa annum MCCCCLVIII. florentcoi, 
Kic de Hieronymi Savanarola Ordinis Pr^dicato- 
rum Patria, vita , moribus, geftis, obitu , & 
operibus late differere animus erat, fed habki 
deinceps^ ut prudentia: lex exigit , pra^fentis tern- 
poris ratione,confultius duxi oainino tacere, do 
nee opportuniori loco & tempore quid de Hiero 
vymo Savanarola, ejufque Operibus fentiam, on 
& calamocandide proriteri valeam . De illo ica 
que Ordinis Prsedicatorum Scriptore nunc tern 
pori ferviens penicus filebo , quia ejufdem arti 
eil apte tacere & apte dicere 5 live &gt; ut ait fapier 
tiflimus poft homines natos Salomon cap.ni. Libi 
Ecclefiaftis : Omni a tewpus babent , & eft tempt 
tacendi & tewpus loquendi . Sed de Concionau 
ribus Ordinis Prasdicatorum , ficut & de aliis V 
t.-e Afceticas Scriptoribus , plura legefis apud nc 
itrum lAmbrofium de ^dltamura in Bibliotbeca D( 
winicana , & apud illos a qui data opera diflerui , 
de Viris Illuflribus Ordinis Pr&dicatorum . i 

D. Alios Saeculi decimi quinti celebric I 
res Ordinis FF. Praedicatorum Scriptores turn I 
Hiftoricos, turn Scripture Sacrx y vel Theologi j 
Moralis Interpretes breviur pcrcurrere deb 

ini 



I 

I ECCLESIASTIC A. 407 

n 5 , ne in his plus jufto immorando , nobis fac 
t( iporis non fuppetat ad diflerendum de c#te- 
i Viris Illuftribus , qui eodem S#culo in alii* 
J igiofis Ordinibus fumma cum laudc florue- 
r it , 

* M. Inter Dominicanos Sxculi XV. Hifto- 
| os Scriptores locum habere dcbent Petrus 
| ins, Joannes ^innius yiterbienfis , & S. 
I , Archiepifcopus Floreacinus . Primus , feu 
I trus f(anzanus , Panormitauus, prater fitanL* 
I ifli Vincentii Ferrerii , edidit ^nnalium Librot 
u de omuium fere Gentium Rebus, ex quibus 
nc ftipereft dumtaxat ultimus &gt; qui extat inter 
ingaricarum Ilerum Scriptores, & dividitur ia 
diculos xxxvi. Quseenim fequuntur, non Petrl 
nzani funt, kdSambuci. Dednitquippe Rgn- 
ws in bello inter Matthiam Corvinum Hun- 
rise Regem, & Fridericum III. Imperatorem. 
beralibus prope omnibus difciplinis claruk 
trus Bgnzanus . Erat quippe Orator & Rhetor 
imiusatquePoeta, Hiftori^e peritia & Sacra: 
idrina Theologian praeftantiflimus . A Sixto 17. 
&gt;ntifice Maximo annoMCccctxxviii. Luceri- 
ts Epifcopus promotus Ecclefiatn fuatn eximic 
navit , multis afFecit, ditavitque pretiofis orna- 
ntis, Sacrifque veftibus , organis atque dona- 
is . Cleri fui, gregifque mores ad Sacrorum Ca- 
&gt;num rcgulam induxic , egenorum fubkravit 
.opiam , omnibufque curse iuje iubjedis paftor 
pater amantiflimus cariflimufque adobitutn^ 
lit, ac meritis & state gravis ex hac mor- 
ili luce ad aeternani piiflune convolavit anno 
ccccxcn, Mulu pofteris Scriptorum monu- 

c 4 menu 



408 HISTORIA 

menu reliquit, qua: a Viris eruditis impcnse 
laudantur . Alterum, quern laudavi , Hiftoricum 
Scriptorem , hannem *Anrimm , natione Italum , 
patria Viterbienfem , & facri Palatii Apoftolici 
Magiftrurn 3 nonnulli impense laudant , tanquam 
acerrimi judicii Cenforcm,Hiftoriarum omnium, 
quotquot fint , vel fuerint , exadifTima cognitio- 
ne celeberrimum 3 Antiquariutn praeftantiilimum, 
vetuftiflimarum omnium rerum fagaciflimuniia- 
dagatorem , & inventorem admirabilem , ejuf- 
que in Berofum Babylonium , Metaflbenem , feu 
potius Megaflbenem Perfam , Manetbonem j^gy- 
ptium , Pbilonem Judxum 3 aliofque multos anti- 
quiifima? vetuflarisHiftoricos Commentaria ma- 
gnis praeconiis effcrunt . Verum , ipfe candide fa 
tcbor^ noRtum loannem lAnnium fuifle quidcm-; 
eximium Theologum , peritum Hiftoricum , La- 
tine y Graece , Hebraice , Chaldaicse , & Arabia 
eruditum , in Scriptura facra verfatifliinum , u 
probant Commentaria, quajfcripfit in Pfalteriun 
& in Apocalypfim , eum tamen deceptum fuifle 
ac piures in errorem abduxitfe , dum commeati 
tia Antiquorum ,quos mox laudavi, Scriptorum 
aliorumquc ejufdem farina: Authorum Opera 
qux bona fide , fed inaccurate examine , autu 
inavic , vera ac fincera efle , Commentariis ill-u 
ftravir, prseio commifit , publicaque luce donavil 
De his fiditiis a loanne *Annio editis antiquis Au 
thoribus lege/is accuratam Cenfuram VolatcnaK 
libro xiv. Anthropologies &gt; Ludovici Fives , lib.v 
De tradendis Difciplinis , Melchioris Cani lib. xi 
De locis Theologicis cap. vi. ^ntonii *Augufti Ar 
tiquitatuni JDiaiQgp x j. Senedifti Pererii in Danie 



], 



ECCLESIASTICAL 40$ 

t, ^fntonii Pojfcvini libroxvi. felebe Biblio- 
c Sedione iv. Id autem fedulo obfervare de- 
fa , quia multi pofteriores Scriptores, loanne* 
I edo y Nauclerus , Valerius , loannes Lucidus 9 
A -had Medina , Sixtus Senenfis , & alii ignorant 
K loannem ^nnium faiflfe deceptum , & ipfi dece- 
p func , impofueruntquc illis, oculatis licet, Au- 
tl res ill! ti&i Anniani ementito nomine pro- 
d nites . Caeterum , fefe parwn veritatis itudio^ 
ft i Cenforem pra^bet Tbeopbilus Pgynaldus , Scri- 
I rum Dominicanorum acerrimus infedator^ 
In in eo , quern fcripturivic , libro De Immunity 
rij is Cyriacorum perfrida fronte afl erere audet , 
nnem ^fnnium non modo deceptum , fed dece- 
irem, falfarium , & impoftorem fuiffe &gt;eumquc 
I induftria hxc luppolititia antiquorum Scri- 
p &gt;rum Opera in lucem emififfe , ut & alios ipfc* 
I ;iperet , quod unum fcelus falfariorum eft 8c 
j erpolatorum . Certe , loannem &lt;Annium nullus , 

I A ^d fciam , ante Theophilum Bgynddum , falfarii 
mine fufpeftum habuit , quamvis non negent 
i eruditi , cum deceptum fuifle , quod nemini 
1 rum videri debet , ciim necdiim ea tate vijgc- 
I Critices Diiciplinae ftudium ad genuina Scri- 
3rum Opera a fpuriis & adulterinis fecernenda 
inino neceiTarium . Obiit loannes ^nniu* fub 
3 mtificatu *4lexandri VI. & in Ecclefia S. Marine 
)cc Minervam fepultus eft . Inter Scr iptores Hi- 
&gt;ricos fiki nomcn peperit S. Antoninus , Archie* 
fcopus Florcntinus , quippc qui Summam Hifto* 
ilem , feu Chronicon Tripartitum cdidit , cujus 
rchetypon Florentix in Conventu Sanfti Marci , 
1 rdinis Fratrum Prsdi^torum , aflervatur . Pri- 



41O HlSTORIA 

ina Pars hujus Chronic! res geftas ab Orbe condi 

to ufque ad Silveftruml. Poncificem Maximum 

& Conftantlnum Magnum Imperatorcm . Altera in 

de ufque ad Innocentium 111. Summum Pontificem 

ideft , ad annum ufque Mcxcix.Tertia exin ufqu 

ad Pium II. Romanuni Pontificem , & Frideri 

cum ///. Imperatorem , hoc eft, ad ann.MccccLvin 

comple&itur. Nee folum inter Hiftoricos, fe&lt; 

etiam inter Theologian Moralis Interpretes annu 

merari debet Sanftiffimus ille Antiftes , cum Sun 

mam Doftrinalem quatuor inpartes diftributam. 

compofuerit , qua: tutiffimam falutis viam doce 

& ad bene informandos Fidelium mores , dir 

mendofque Confcientias Cafus faluberrima fupp&lt; 

ditat documenta , qux omnibus animarum Reft( 

ribus prorsus neceifaria funt . Scripfit ctiam Sai 

ftus ^Antoninus librum De eruditions Confejforun 

Tra&atum De Cenfuris Ecclefiafticis, De Sponfalib 

^ Matrimoniis , & alios tarn editos , quam in 

ditos , quos refert nofter *Altamura in Bibliothe 

Dominicana pag. 183. Familiam Dominicanan 

in quam fedecennis fuerat cooptatus , tanto 

fiu colebat S. ^Antoninus , ut ad Florentinum 

chiepifcopatum ab Eugenioiy. promotus , mul 

rationibus , precibus , & lacrymis , hoc onus 2 

gelicis humeris formidandum &gt; deprecatus fuet 

nee acquieverit,nifi imperio ejufdem Summi PC 

cificis , additis graviorum Cenfurarum minis 3 

parere detreftarec . Paruic quidem .^ntoninu 

fed ut amiflx folitudinis fe aliqua fpe &gt; autco: 

tatione recrearet , non folum veftem fui Ordini 

mores , ritus , difciplinamque regularem ad fu ( 

snos juris apices fervavit , fed ctiam ckveni can 

r 



ECCLESIASTICAL 411 

quam in Coenobio habuerat , fecum femper 
abac , quad libertatis aliquando reiiituends 
N iiis . Hinc Magnatum Florentinorum conati- 
31 pro juribus Ecclefix invido animo obfiftenti* 
a i extrema quseque mala impii minarcntur, 
MI rada fuse cellar , quam fecum habebat , clave , 
M &gt;ondit : invitits Pr&fidatum adivi , fed pro illius 
1 \disjuribus mortem oppetere nonformido ,fed nee 
are aufim , martyrio indignus : fi redire ad mo- 

erium ,prioremqueftatutn &gt; hoc gravi onere depo- 
I , per w s mlbi conceffum fuerit, immortali me *yo- 
I beneficfa devincietis . Longior effem , (i fingu- 
I virtutes plane Heroicas , quibus in Epifcopa- 
I )r^fulilt , fummam in Deum pietatem , efFufif- 

sarn ergapauperescharitatem, mirammode- 
m^ paupertatem maximam &gt; in reftauranda di- 
I &gt;lina y & extirpandis vitiis afllduam vigilan- 
n hie defcribere vellem , fufficiet fi dixerim , 
toninum , etiam dum adhuc viveret , tantam de 
excitafle fandimonias opinionem , ut 
? V. Pontifex Maximus de eo dicere fc 
toninum non minus vivum , quim Bernardinum 
\enfem mortuum , in Sandorum album referri 
:ruilfe. Obiit Sandus Antoninus Florentix an- 
MCCCCLIX. setatis fua^Lxx. eique in Ecclefia-* 
i&i Marci fepulto Pius II. Pontifex Maximus , 
i turn temporis Florentine aderat , magnificat 
ta perfolvit 3 ingenti concurfu populi &gt; mortern 
, optimi Paftoris deflentis , cohoncftata Tan* 
I m multis in vita & poft mortem miraculis cla- 

s Antoninus y Sandorum Faftis ab Hadriano VI* 
1 mtificc Maximo 3 annoMoxxm. folemni ritu 
&lt; .fcriptus ett , eumqu jam de fe bene mericum 

s 



412, HlSTORlA 

Civitas Florentine fibi patronum in Ccelis adfci 
vit , cujus prsefentiffimum pr^fidium faepiiis , in. 
publicis praefertim calamitatibtis , felidter ex 
perta eft 

Hie prsetermittere baud potfbm tres alio 
Sacculi decinii quinti Scriptores Ordinis Prasdica 
torum , quorum duo , videlicet lacobus Sprenge 
rus 9 & Henricus Inftitor , natione Germani, com 
munibus ftudiis ediderunt Malleum Maleficarum 
contra Lamias , feuStryges, quibus Germauia. 
Satculo XV. crat infeJtata . Scripfit etiam Henri 
eus Infiitor librum de ^uEioritate Papa contra Me 
narcbiam ^fntonii ^q/J//;, Juriiconfulti Patavini , c 
alia Opera. Tertius vero Scriptor, eft Tbom 
^Angllcus , patria Galenfis, qui multos in Scri 
pturam facram lucubravicCommentarios, Sac 
do Tborna ^iquinati adfcriptos Librariorum incu 
ria , qui , ut obfervac Sixtits Senenfis libro j v. B 
bliothec3 ex Tbowa *Anglico , Tbomam ^ngelicu. 
fecerunt . Extant etiam , tefte Sixto Senenfi , al 
cjufdem Thowa *Anglici Commentarii MSS. in 
Scripturam facram, qui in Bibliotheca SS. Joann 
&Pauli, Venetiis aflervantur. Sed de Clarifi 
mis Scriptoribus , qui Sascuio XV. in Ordine Fr 
trum Pr^edicatorum floruerunt , fatis hadena 
fervata jnfta Colloquiorum noftrorum brevitat* 
diximus , relida pleniori meile dodidimo nod 
*Jacobo Echard &gt; qui novam & locupletiflimaff 
Bibliothecam (quse tamen ad manus nieas ne 
dum pervenit ) Scriptorum Ordinis FF. Prardic 
torum adornavit , typifque Pariden(ibus excufa 
nuperrimc publici juris fecit , in qua fufiori cal 

mo aget fc onium Scripwmm Ordiois FF.Pr; 



ECCLESIASTICS 413 

itorumortu &gt; patria, natione , genere,ingenio 
feflione, dodrina^officiis, fortuna, morte &c. 
S as de illoruni Operibus tameditis, quani-t 
id litis incredibili laborc , quo Authores , ante- 
fa incognitos , e tenebris erutos publicam in lu- 
curevocavit, necmediocn doftrinse apparatu 
j| ituet Diflertationes , ficque Opus fuum novis 
j :flionibus, & Oblervationibus Hiftoricis, Cri- 
I s , & Chronologicis illultrabit , ut nullus dubi- 
mi , quin caetens omnibus 3 qui Virorum Illu- 
I um Ordinis FF. Praedicatorum Bibliothecas &gt; 
1 Catalogos concimurunt , palmam longe fit 
Tcpturus . H&cigitur, qu^e ipie brevitati con- 
I :ns , ex infinitis paucula felegi , jejuna licet & 
I ia , a^qui bonique confulas velim , donee fitim 
d m lettione hujus , quam mox cominendavi , 
$ uratiifimg Bibliothecas 3 ad fatietatem ufque^ 
I &gt;lere valeas . 

I D. Praeclaris , ut video , ornamentis abun- 
: Familia Dominicana, quae tot illuftres peperic 
os ca^teris aliis dodiffimis Scriptoribus haud 
eriores, five fpedem Theologorum peritiam , 
mukitudinem librorum , quos de rebus Theo- 
;icis tdiderunt , five animum referatn ad Con- 
Miatorum eloquentiam , ad PolemicoruriL^ 
mtroveriias^d fingularem Interpretum in Scri- 

Iuram facram eruditionem^ad uberrimam Theo- 
Jgia? moralis doftrinam ; five denique expendam 
oticarum Linguarum^maximeHebraicg & Grg- 
: notitiam ,atque librorum fpiricualium copiam 
pr^ftantiam . Sed age nunc , & , mifsa omni 
tndatione , profer in medium nobiliores Scri- 
:ores , qui Saeculo XV. in aliis Keliiolorunx^ 

Men- 



414 

Mendicantium Ordinibus do&rini & pietate in- 
claruerunt . 

Me Tres in primis Concionatores cximij 
pietate ac dodrina cekbres tulit Sxculo decimc 
quinto Ordo FF. Minorum, quos inter primas te 
net S. Bernardinus , didus Senenfis a Patre Senenfi 
& a frequenti Senarum Urbis incolatu , quamvi: 
in MaJJana Etruria? civitate natus eflfet . Totanu 
Italian! fumma nominis fui fania & maximocon 
curfu populi , quern ad fingularem Nominis ^fe/ 
venerationem in fuis fervcntiffimis concionibu 
cxcitare folitus erat , peragravit , cumque S. Vin 
ctntius Ferrerius , Ordinis Praedicatorum a pe 
Europam Apoftolus, Italic fines ingreffus eflct 
ft^tim inde in alias regiones difceflit in revercr 
tiam S. Bernardini , cui hanc Orbis Chrifiiani pa: 
tern longe nobiliffimam illaftrandam rcliquit 
Ad concionem S. Vincentii Ferrerii acceflit qu: 
dam die S. Bernardino , ei facie , & forte etiam 
nomine ignotus , & confertae multitudini fefe in 
mifcuit. SublHtit Vincent ius , quafi aliud cog 
tans, & fubinde hare verba protulit Prophetic 
fpiritu abreptus : *4dejt huic Concioni junior quida 
S. Patris Francifti filius dlgnijjimus^ eum oportet cr 
fccre,we autem minui 3 &feftinatis bonoribus ante i 
eum Ecclefia colet , cui jubet me Deus loco cedere, 
Italiam relinquere , illius exemplis , inftitutis , 
concionibus excolendam. Quibus verbisFincenti 
dtfignzbztBernardinum ^fui Saeculi & Italic Ap 
ftolum,qui obiit Aquilas in Veftinis an. MCCCCL: 
die xx.Maji sctatis LXI 1 1* & a Nicolao V. Pontif 
Maximo inter Sanftosanno Mccccuadfcriptus &lt; 
ante S. yitutntiHtnFrt9rittm&gt;qui dumuxat a Ca 

xto 



I ECCLESIASTICAL 415 

f&lt; //. fucceflbre Nicolai V.in Sandoru Catalogum 
I us eft . Vitam S. Bernardini Stnenfis , & Gefta 
t ime profequitur Wadingbus in Annalibus Fra- 
u Minorum Tomis iv. &v. Edidit, prater 
a iones , alios Tra&atus Morales & Afceticos * 
i recenfet idem JPadinghus in Bibliotheca Scri- 
c im Ordinis Minorum S* Bernardini Senenfis 
pulus fuit S. Joannes Capiftranus , five a Capi* 
) Brutiorum oppido , Kegularis Obfervantise 
rdine FF. Minorum , cui nomendederat, pro- 
&gt;r , & concionator ferventiflimus . Hsereticos 
cellos^ Huflitas, Adamitas audoritate repref- 
plurimos ad Catholicam fidem convertic. 
rat e99i , Turcarum Imperatorem, 
vulgo diftam Bellegrade , municiflimam 
jaria Arcem , obfidentem , collefta Cruce-Si- 
Jrum & rufticorum copia , cum magna Tur- 
n ftrage ignominiose depulic &gt; turpique fugi 
igavit . Eo etiam agente , Crucis Infigne plc- 
; lumpferunc &gt; & ad facrum bellum nomina-* 
efli , praelia cum Turcis per id tempus fecun- 
narte obierunt . Obiit Willaci in Dicecefl 
iquecclcfienfi die m. Odobris anni MCCCCLVI. 
is LXXI. A Gregorio X r /. Pontifice Maximo 
: Beatos adfcripcus eft , & ab Alexandra 
ndis Novembris anniMDCxc. in 
.m relatus . Plura reliquic ingenii fui monu- 
ca , videlicet De elections Papa : De dignitatem 
cfia : De auftoritate Pap&lt;e & Concilii : De Matri* 
io : De Excommunications : DC Vfuris&gt; Contraffi~ 
, & ^flitutionibus : De Confeffione facienda pro- 
Sacetdoti: De Canone panitentiali: Speculum Con- 
iti& : Trxttattirn de Fidei veritate adversiis 



HlSTOIt-lA 

fanam &gt; Haereticum Huflltam, & alia Opera fiv 
edita , five adhiic inedita , quorum Indiculuni 
exhibent Poffcvimts in Apparatu facro, Bellarmini 
in libro de Scriptoribus Ecclefiafticis , & prade 
tim \Padinghus in Bibliotheca Scriptorum 
dinis Minorum . San&o^oajwf Capiftrano coaevi 
fuit Hicolaus ^iuximanus , gente Italus , patriaF 
cenus, Ordinis Minorum Sodalis &gt; & Sanfto Be 
nardino Senenfi familiaris . Scripfit ille vir doft 
juxta ac pius Surnmam Cafaum Confcientid : Suppi 
wentum ad Summam Pifanellam : Interrogators 
Confeffbrum , & alia nonnulla Opera inedita , qi 
referc Lucas IPadinghus in Bibliotheca Scriptorc 
Ordinis Minorum . His tribus Ordinis Minort 
Concionatoribus , dodrina & pietate confpici 
alios cjufdem Ordinis feptem Scriptores adji 
gam, qui Sarculo decitno quinto de Rebus Afce 
cis, vel de Do&rina Morali libros ediderunt . F 
mus eft Harphius &gt; feu Herpius , ex Pago de r/ 
Brabantia oriundus, qui, praeter Sermones , Th 
logiam Myfticam cnm JpeculativaWytum affcttivM 
aliofque Traftatus Afeeticos lucubravit , quor 
Cacalogum exhibet Wadingbus in Bibliothec 
Ordinis Minorum.Obiit in Conventu Mechlinu 
Ordinis Minorum anno MCCCCLXXVI. Alter S&lt; 
ptor, eft Baptifla Salvis, five De Salts , Ligur , I 
icripfit Summam Cafuum Confcientia , quas ab . 
thore fuum fortita nomen , vulgo Baptiftiana | 
pellatur . Florebat in Ordine Minorum a ( 
Mccccxciv.TertiusScriptor , eft BaptiJtaTro I 
malis , natione Italus , qui Suwmam Cafuum ( I 
faentia pariter eSidit , quam Pgfdlam voc 1 
Scriptor, eft ^tngelns d Clavafio 9 JLigt I 



I JEc CLESI ASTIC A; 417 

( &gt;ido, vir non minus pictate, quam dotrina in- 
fi us, & Author Summa Cafuum ConftientLv , qu# 
I gelica nuncupatur . Edidit quoque idem *tln+ 
1 ts a Clavafio Traftatum De ^eftitutionibus , & 
J :rum infcriptum : *Arc a Fidei . Obiit Cunii in 
I nobio Sandg Marig deAngelis anno MGCCCXCV. 
I intus Scriptor nuncupatur Pacificus^ Novarkn- 
I Sc eft Author Sunwi& Cafuum Conftienti#&gt;qux ab 
dicta eft Pacific a . Claruit in Ordine Minorum 
10 circiter MCCCCLXX. Sextus Scriptor , eft 
nardinus de Euflis y patriaMediolanenfis , qui 
I ride 3 feu Sermones de Beata Virgine Mari&lt;L*.&gt; 
I fque excellentiis, non folum per iingulas ejus 
I ivitates , verum etiam per omnia totius anni 
)bata compofuit. Author eft etiam Quadragefi- 
Us , & Rgfarii Sermonum per Quadragefimaw-si 
ffofqite totius anni tarn Dominicalesy quam feftos 
s 3 necnon de unaqitaque materiaprtfdicabiLi . Po- 
:mus Scriptor, eft Francifius Ximenius* natione 
fpanus, patriaCatalaunenfis , quern , ut iafu- 
riori Colloquio obfervavimus , Petrus de Luna, 
ius in fua Obedientia Benedittus XIII. in Con- 
io Perpiniano a fe anno MCCCCVIII. indido 
:avit Patriarcham Hierofolymitanuni . Scripfic 
&gt;rum de Natura Angelica : TradatuiB De Scala, 
i: PafloraleprowftruffioneEpifcoporum & #- 
iorum : Libros quatuor DeVita Chriftiana.I&gt;t- 
hxc Opera , quse in Hifpania fub finem XV. 
culi typis edita funt , alia quamplurima , qus 
gua patria coafcripfit j in Bibliotheca Cceno- 
i Sanctse Manx de Jtfu prope BarciiK)nein MSS* 
hue aflervari ceftatur Lucas Wadinghus in Libro 
r Scrip tori bus Ordinis Minorum pag. 140* Alios 
Im.Vl. D d Or- 



418 H i s T o R i A 

Ordinis FF. Minorum Scriptores , qui de Theolo 
gia Scholaftka , vel de Formali tat thus Scoti Ssecui 
XV. fcripferunt, aut Commentarios in iv. Libre 
Sententiarum ediderunt , de quibus differit Lu^ 
Wadinghus , lubens hie &gt; ne in iaimenfum diffu; 
dar , Iil6ntio prastermittam . At pmerire hai 
poflum S. Catharinam , didam Bononienfem y quc 
e Civitate Bononiae in Italia eflet oriundajquaeqi 
fub Regula Sanfti Francifci in Ordine S. cla\ 
Deo ferviens , librum fcripfit DC fibi revelatis 
Domino^m Bononix prodiit in lucem anno MDX 
apud Platonem Benedittum , deinde ab Haeredib 
Hieronymi Benediffi annoMoxxxvi. denique V 
nctiisanno MDLXXXIII. Teftatur Cafimirus Ou 
nus in Supplemento de Scriptonbus Ecclejiaftic 
hunc librum, propria manu Sand Catharine 1 
nonienfis fcriptum &gt; extare apud Sanftimonu 
Carports Chrilii&gt; quse funt in eadem Urbe^ ubi ij | 
Abbatiffa fuit . Inter Sandas Virgincs Catha 
nam Bononienfem anno MDCCXII. folemni r 
adfcriplic Clemens XI. Pontifex Maximus j &lt; 
tiunc univerfas Ecclefia: clavum feliciter mo 
ratur . 

D. Nihil Haclenus dixifti de Scriptorib 
qui Saeculo XV. prodierunt ex Ordinibus Erei 
tarum Sancti *Auguftini , & Carmelitarum , 
tarnen , ut opinor , in confutandis Hxrciit 
& in confcribendis dodiifimis lucubratic 
bus egregiam eo Sxculo Ecclefiae operam na 
runt . 

M. Duos hie praz caeteris laudabo dun: 
3tat illuftres Ordinis Eremitarum Sanfti 



ni Scriptores &gt; videlicet ^acobum Magnum 

I 



-i 



I ECCLESIASTIC A. 419 

f nnem Capgravium , quorum primus nationo 
H panus , Patria Toietanus , infigni Sacrae Scri- 
p r* peritia , & jugiveterum Theologorum_* 
e lone egregium fibi noinen apud viros erudi- 
QC comparavit . Claruitfub inicium Saeculi de- 
I i quinti , & Archiepifcopatum Burdigalen- 
I fibi a Carolo Vll. Galliarum Rcge oblatunu* 
I :inaci modeftia fufcipere dctrectavic . Opus 
I *ne fcripfit De Sermone &lt;& Inquifitionc Divinx 

I entia , cui Sophologium indidit nomcn , in de- 

I 1 libros diftributum , quod ex Veterum Philo- 
I lorum , Poetarum &gt; atque Oratorum Scriptis 
I pfo concinnatum efle prodic ipfe in Operis 
|j fatione* Alia Opera ab eodem Scr 

rl :ubrata fuifle teftatur Jofephns Pamphiltts 
U onico Ordinis Eremitarum Sanfti * 
3 it jacobus Magnus Lutetian Parifiorum , & 
tj d Auguftinianos fepultuseft. Alter Scripcor, 
I ]oannes Capgravit4s,gcntc Anglus, patria Can- 
I ius, inter Theologos fui xvi Anglos principem 
c im tenuit . Catalogum fcripfit , feu Legendam-s* 
I ciorum *Angli& , quse typis excufa ell Londini 
II.OMDXVI. Alia ctiam quamplurima partiirui 
I torica, partim Theologica Opera edidit, quo- 
h i Cataloguni fatis amplum texit Bdeus in_&gt; 
i o llluftrium Scriptorum Majoris Britannia Cen* 
b ta vi i* Cap.r. & ex eo Pit feus in libro De illu- 
\ bus Scriptoribus ^nglitf, ac ^ofepbns Pampbilus 
fi ^hronico Ordinis JEremitarum Sanfti *4ugu- 
I / pag.Sj. Incertuoi eil, quo anno obierit . Euni 
I .rtuum efle in Anglia anno MCCCCLXIV. affir- 
i nt Baleus , & ]ofiphus Pampbilus. Alii -vero 
c n Pitfeoi Voftio , & Mir&lt;eo ejus mortem referunt 

Dd z ad 



H i s T o R. i A 

ad annum MCCCCLXXXI v. Adverte hie obiter^ 
confulto inter illuftrcs Sseculi XV. Scriptores Or- 
dinisEremitarum Sandi rfuguftini non annume- 
rare ^uguflinum De Bgma 5 & ^ntonium Jfywpelo- 
gum , viros alioqui hujus Saeculi dodifiimos , 
cjufdcm Ordinis Profelfores . Ratio hujus eft. 
quia ^fugufllni De Hgma iibros , tanquaoi erro 
nearn continentes dodtinam profcripfit Conci 
lium Bafilccnfe Scflione xxi i. cofque inter libro: 
prohibitos, teftc Eellarmino iu libro De Serif tori 
bus Ecclejiaftici? , in Indice Romano Summi Pon 
tirices repofuerimt . Similicer, eumdem honoren 
non dctuli ^Antonio fywpelogo , quia hie Author 
licet Concilio Balileenfi iinerfueric , & contra. 
Hasreticos Huffitas difputaverit cdidit tanicn 
librunij cui titulus eft: Bibliorum Figure , quil 
ber^tefte Cafimiro Oudina in Supplemento De Scr 
ft or i bus Ecclefiafticis , fuit a Clements VIII. Pont 
iice Maximo prohibitus, & cxtat in Indice Hpntoi 
Librorum frohlbitorum donee fuerit expurgatu 
Obfervat etiam idem Cafimirus Qudinus &gt; multc 
errores graves ab Eccleiia conlixos eo in lib 
comperiri &gt; & ex illo expiingenda cfle nonnulk 
defumpta ex Magiltro Hiitoria? Ecclefiaftic^, a 
farda ilia quidem, ac potius fabulas, quam Hiil 
rias olencia; plura itidem exeo tollenda, q? 
aliter in Bibliis habentur , quam fympelogus f 
fuit : quin & Scripturam Sacram panim (ince- 
& nonnunquam male in eo libro citari , Apocr 
pha quoque, qualia effcrebantur e tertio lib 
fdr& i atque ex Epiftolis Sancti Cyrilli Hicrofol 
mitani ad Sandum Auguftinum de morte San 
Kkronyml . Quas omnia, inquit Cafimirus Ou&lt; 

j 

I 



. 



E CCLESIASTICA. 42 I 1 

qua certe font plurima, axt ewendanda &gt; vel 
wgenda fimt , ne quis tyro Concionator , f 0/2* 
I amplius tattqudm cert a & explorata popufo 
| onat 

I Quod fpe&at Ordinem Carmclitarum , My- 
I ?m proferre poflem Scriptorum hujus Ordi-* 
I qui Sseculo XV. ia Anglia pr#fertim florae-* 
I , de quibus late diirerunt Baleus ia libro Illtt* 
\&lt;n $criptorum Major is Britannia^ & Pit fens iru* 
&gt; De llluftribm *Angli& Scriptoribus . Verum, 
is omnibus imprsefcntiarum agerc eum ncc 
is noftri fit , nee otii ; his refercndis fuper- 
bo , & unuoi cantuminodd Ordinis Fratrun^ 
| a Maria de Monte Carmelo Scriptorem ^ qul 
urn omnium facile Princeps eft ^ producam 
sdium, Thomam videlicet yvddenfem &gt; natio- 
nglum, ex vico Walden ortum^ qui Kegibus 
ise gratiffimus fuit , ucpote ab Henrico IV. ad 
:ilium Pifanum pro tollendo Schifmate , ab 
ico V. ad Concilium Conftantienfe ad 
im Huffitarum Hserefim Legatus miilus 3 
ico VL a Secretis & Coafeffiotiibus fuic . 
^ra pene fcripfit , e quibus unicutn typis ex- 
n habetur Opus infcriptum : Doffrinale 
Fidei contra fviclejfiftas & Huffitas , qwod 
Tomos diftributum eft, ac Martino V. Ponti- 
Maximo nuncupatunv. In primo Tomo de-? 
de Chrifto , Petro , Ecclefia , & Religiofis; 
cundo dc Sacramentis ; in tertio de Sacra^ 
:alibus agit. Hoc Opus plurimiim arrific 
InoV. qui illud Apoftolicis litteris commen- 
: his verbis : Placuit primo nobis Opus, quod 
ras contra Huffitts Hareticos ; Teque fuimus 

4 bori 



HlSTORIA 

hortati , ut id quod reftabat in taateria de Sacramen* 
tis , Jimili perficeres ftudio & diligentia , quod t o 
fecijje gaudemus , & tuum ftudium utile & falatarc 
Ecciefia commend&mus &c. Alia Thorns Pvaldenfo 
Opera recenfet Joannes Baleus in libro ///- 
flrium Serif torum Majoris Britannia Centuria v 1 1. 
cap. 84. 

D. Nihil igitur, ut video, tibi fupereft dl 
cendum de Scriptoribus , qui ftatum vel Mona 
chalem, vd Regularem Sasculo XV. amplexi, do 
drina & pietate Ecclefiam illuftrarunt. 

M. Mane tantifper . Superfunt adhuc tre 
cximii Scriptores Regulares, quos , utpote Cleri 
cos, feu Canonicos Regulares Ordinis Sanfi 
iduguftiniyZd ClafTes Illuftrium ScriptorumMon^ 
chorum,&Religioforum Ordinum Mendicandui 
revocare minime potui. Hi porro funt Laure 
tius *)uftinianu$ , Thomas a Kempis, & Gabriel Bit 
Primus , feu Laurentius *Juftinianus , patria Yen 
tus, dignitate Patricius, Canonicus fuit Regulai j 
Ordinis Sanfti ^uguftini Congregationis Sam J 
Georgian Alga, & poft triginta annos in Reg ; 
lari vita exados , Venetiarum Epifcopus abi ) 
genio IP. invitus licet, conftitutus eft , ac dein ; 
Patriarchal! titulo ac dignitate anno MCCCCL. 
Wcolao P. donatus, Patriarchs honorem ac jur 
primus Epifcopis Venetiarum Urbis patria: i 
intulit . Complura Afcetica Opera , & Spiri 
Sandli undione perfufa fcripfit , five antefuf 
ptas Epifcopales infulas , five poft adeptum P; 
fulatum,& Patriarchatu m,qu3B omnia prodier 
Bafilex anno MDLX. Lugduni anno MDLXVI 
anno MDCVI. Qbiit Launntius ]uftii 



I ECCLES I AST I CA. 423 

m die vin. Januariijanni MCCCCLV. aetatis fuae 
jg iv. & a Clement e Vll. Pontifice maximo anno 
M cxiv. in Sandorum album relatus eft ob prae- 
cl as, quibus in terris fulfic, virtutcs,quas inter 
p iflimiim eminebant germana & infucata in~* 
am pietas , prodiga in pauperes Charicas, 
ft ima humilitas , maximus Religionis zelus , &: 
a &gt; prasltantiffima Dei dona,quae legi poflunt h\j&gt; 

&gt; Vita, quam Bernardus ^uftiniams , illius ne- 
J , eleganti ftylo defcripfit . Sandi Laurentii 
I tiniani Vit Sandimoniam , modumque dc-^ 
B jus Afceticis fcribendi plane irnicacus eft Tho- 
I r 4 Kempis , five ^ Campis , modico in Dicccefi 
I lonienfi oppido ad Rhenum oriundus % unde 
I cognomen adhajfic , quamvis Hemerchin , hoc 
,Malleolus&gt; nomine familiae appellarecur. Ordi- 
n Canonicorum Regularium Sandi Auguftini 
ngregacionis Vvindefimenfis in Monaiterio, 
od in Monce S. &lt;Agnetis, Virginis & Martyris, 
)pe Swollenfem civkatem in Dioecefi Ultraje- 
:n(i fitum eft, profefllis , ea vixit innocentiae , & 
nditatisopinione , uc plurimi ejus videndi & 
diendi gratia , e remotioribus etiam locis, ccr- 
:imadeumconfluerent . Sermo illi omnis de 
20 & Sacra Scriptura erat . Nunquam otiofus, 
nper vel leditabat aliquid , vel in communetu 
um fcribebat, vel pro inftrudione Fratrunu* 
riimentabatur. Nihil in Myftica Theologia-x 
leo abftrufum latebat , cujus perfedam in- 
lligentiam divino colluftratus lumine norL. 
fet affecutus . Soripfit Cbronicon Monafterii 
wtt* ~4gnetis : Sermones XXX. ad Novitios 
dares ; Sermones IX. ad Fratres * 

4 



42.4 H I S T O R I A 

mas Condones & Meditationes , feu Orationes dt 
Paffione Domini , numero xxxvi. Soliloquia *An\m& 
Traffatus de Difciplina Clau/tralittwiDe Fideli Difpen- 
fatore : De tribus Tabernaculis : De Ele vatione men 
tis ad inquirendum fummum BonumiSpiritudia Excr* 
citia I(eligioforum , aliofque Tradatus Afceticos , 
& Vitas qMorumdamPiorumJcilicet Gerardi Magni, 
& Difcipulorum , primorum Fratrum Vit corn- 
munis. Nondefunt eciam pcriti Critici^qui Thorns 
a Kempis a ceu vero ac legitimo Author! , aflerunt 
ac vindicanc utilifllmum , in tota hcclefia fummo 
omnium confenfu receptum & frequcntaturn , at- 
quc in omncs pcnelinguas converfum De Imitatio* 
ne Chrifli Opuiculum , quod tarn efficaciter ad 
amoremDei^ &ad terrenarum rerum contem- 
ptuni movet cordalegentium , ut jure merito did 
pofiit , ejus Authorcm , inftar alterius Promethei 3 
coeleftem ignem rapuiife , ad corda noftra divino 
amore , & Chriftianae pcrfedioaisardenticupidi- 
tate inflamnianda . Sed , uc cordate fatear , do 
Authorc aurei iftius libri De Imitations Chrifli 
acerrime inter fe etiamnutn digladiantur Scri- 
ptores , & eruditi Critici . Alii hunc librum tri- 
buunt ]oanni Ceffen , feu Gerfin , Benediftino, Ab- 
bati Verccllend , Alii cum adjudicant Thorns a 
Kempis jCanonico Regulari . Alii denique volunt, 
cum efle genuinum fcetum loannis Gerfonii , Facul* 
tatis Parifieniis Cancellarii . Quo fit , ut in tanta 
fententiarum difcrepantia de Authore libri DCJ 
Imitatione Chrifli nihil certi affirmari poflit , uc 
clarius conltabit ex his , quse in proximo Collo 
de eadem Controverda inter 1 J P. Benedidi- 

& GaueoicQs K^guUres paftremw hifcc tern- 




I ECCLESIASTICAL 425 

|&gt;nbus ventilata diduri fumus. Obiit Thomas a 
?mpis anno MCCCCLXXI. setatis fuse nonagefimo 
cundo , ejufqiie corpus &gt; ut narrat Papebrocbius 
Conatu Cbronologico ad Catalogum HgmanorunL* 
wtificum y non (ine prodigiis repertum eft dio 
IiLU.Auguftianni MDCLXXXII. Canonicorum Re- 
ilarium Ordinem , prater illos duos , quos mox 
cmoravi &gt; eximios Scriptores Afceticos, baud 
arum Sxcuio XV. fingulari dodrina illuitravic 
abriel Bid , natione Helvctus , aut , ut alii vo- 
nc , Spirenfis j Theologian Doftor , & in Acade- 
ia Tubingenfi Profeflbr publicus , ab Eberardo 
omite Witcmbergenfi, qui Academiam iftatri 
mo MCCCCLXXVI i. fundavit , cvocatus &gt; uc Theo- 
giam & Philofophiam acccpto ilipendio edoce- 
c. Hanc Cathedram Tubingenfem per plurcs 
nos magno cum honorc rexit , ediditque dodif- 
a in quatuor fententiarum llbros Comment aritt* i 
irmones De Tempore , De Deipara , C^ De Santtis 
.r totum annunKTrattatum De Monetarum pote/iate 
nul & utilitate , & alia quasdam Opufcula . Noa- 
jlli Scriptores tribuunt eidem Gabridi Bido Ex* 
sfitionem Canonis Miflae , qua? umen , ut proba- 
ilius ccnfent periti Critici,revera parentem habec 
Zgelingum Brunfuicenfem , paucis a Bido 
3nnullis additisaut mutatis y quod quidem i 
[ i calce Operis ingenue profitetur . Obiit Gabriel 
\ id anno MCCCCXCV, non vero , ut quidaoi ajunt, 
\ uno MDXX. 

D. Pervcnimus tandem ad ultimatn Illu-* 
xiurn S^culi XV. Scriptorum Claflem , in qua lo- 
umhabent periti Jurisconfulti , feu hi, qui Jus 
ioi Civile i qiuiiu C^aonicum^ & Pontilicium do- 



HlSTORlA 

aiflimis commentariis enuclearunt , d quibus no 
brevirer expedite debemus,ut praefenti Colloquic 
ne longius excurrat , finem imponamus . 

M. lurisconfukorum 3 qui Sxculo XV. C} 
celluerunt ,agmen ducet Petrus De ^ncharano, I] 
didus ab ^4ncbarano Farnefiorum Caftello , ufc 
natus ell . Baldum , infignem lurisconfultum, Ma 
giftrutn habuit , & lus Pontificium magnacuncL 
fiii nominis fama Patavii, & Bononias docuit.Coi 
legium pauperum ftudioforum Bononia; inftituit 
quod ejus nomen etiamnurn retinet . Obiit circ 
annum MCCCCXV. Sepultus Bononise 141 Ecclefia FI 
Prasdicatorum , & Epitaphio cohoneftatus &gt; qu 
prxdicatur tanquam Canonis fpeculum Civilis &lt;; 
Anchor a juris . Egregios Commentaries reliqui 
in Decretales , Sextum , & Clementinas . Petro De 
Ancharano coaevus fuit , & doftrina perinde infi 
gnis ^fntonins De Butrio , Bononienfis , qui fcripf 
in Decretales y & Clementinas , item Con/ilia , & du&lt; 
I(epertoria , unum in lure Canonico , alterum ia 
jureCivili. Obiit anno MCCCCVIII. lifdem pen 
temporibus floruit Francifcus De Zabarellis y qi 
ex Sabadinorum Bononienfium ftirpe natus Pau 
vii, ibidem lus Canonicum interpretatus eft,atqu 
inter fui temporis profeflbres maxime enituit , I 
ob divini humanique juris peritiam fingularem 
cum eximia morum probitate conjundam , a Jo 
anne XXlll. Pontifice Maximo Archiepifcopus Flc 
rentinus , ac poftea Cardinalis Tituli SS. Cofm# 
D^w/^w/creatus eft , miffufque ab eodemPontific 
Legatus ad Concilium Conftantienfe , ubi e Vit 
migravit anno MCCCCXVI i. setatis fuse LXXVI 1 1. vei 

ut alii fcribunt wxx. iuculen^ ftefpoafa * atque. 



I ECCLESIASTICA* 417 

C ."Cgiain Decretales , & in Clementinas Cowmen- 
t ia reliquit, ac de Boris Canonicis ]ibrum,akerutn 
c Scbifmate , & de *dnibus liberalibtts , & Datura- 
I &gt;bilofopbia quacdam Opufcula . Citari folet fub 
j ulo Cardinalis . Hunc Francifcum De Zabarellis in 
j dio luris Canonici Bononiae Magiftrum habuit 
J colaus Tudefcbus &gt; Catanse in Siciiia natus , & 
&lt; dinis S. EenediSli Monachus, qui Senis, Parmse, 
I tandem Bononiae 3 aflignato odingentorum au- 
| 3rum ftipendio , jus Pontificiurn magna cum-* 
i adc interprecatus eft . Dein , ad Archiepifcopa- 
j m Panormitanum promotus , hoc nomen reti- 
at , ac vulgo Panormitanus dici folet. A Felice y+ 
ntipapa creatus fuit Cardinalis , fed poftea i 
icolao V. fucceflbre Eugtnniy.me* dignitatem 
&gt;nfirmatus. Ejus commentaria in Quinque Deere- 
ilium libros , & Clementinas , feptem Tomis edica 
abentur . Tomus o&avus compleditur Confilia-** 
uaftiones fubtiles , Pratticam in Curia obfervari 
)litam j & repetitionem in Caput per tuas extra de 
trbitris , nonus Tomus comprchendit Thefaurum 
ngularium in jure Canonico Decifionura . His 
,ovem Conimentariorum Tomis jus Canonicum 
lluftravit , aliaque Opera edidit Wcolaus Tude- 
cbus , qui a juris Pontificii Interpretibus fa?pe fub 
*anormitani , vel fub uno ^.bbatis nomine citari 
blet . Obiit Celebris ille jurisconfultu$ Panormi , 
nenfe lulio anni MCCCCLV. Floruerunt eodem Sac- 
:ulo XV. tres alii periciflimi lurisconfulti , videli 
cet Joannes Francifctts Pavinus , Joannes ab Imola , 
& ]oannes *Antoniu$ a S. Georgio . Primus, feu ]oan~ 
nes Francifcus Pavinus , civis & Canonicus Patavi- 
nus , ia Sacra Thologia haud parum verfatus , 

CUiU 



42,8 H I $ T OR I A 

cum per aliquot annos lus Canonicum in patria_ 
doctiiflet , Romam a Paulo II. Pontifice Maxioft 
accitus eft &gt; & Palatii Apoftolici Caufarum 
ditor circa annum MccccLxvi.fadus, ia 
nis XXH. & aiiorum Pontificum Extra "agante, 
commentaria fcripfic ,aliaque compofuit Opufcu 
la De Officio &poteftate Capituli Sede vacante : DC, 
Decimls : De Charitativo fubfidio : De VifitationtL. 
Epifcopi &c. Romans quoque F\ota Decifiones di- 
ligenter colleftas in unum volumen redegit . De- 
ccffit Romas, fepultusin Ecclefia^quse dicitm 
AraCoeli. ]oannes ab Lmola nomen lortitusefts 
patria &gt; Romandiolx civitate &gt; qua? olim FOTUWL 
Cornclii , nunc Into la dicicur . Patavii , Ferrariae^ 
ac tandem Bononiae Jus Canonicum &: Pontifi- 
cium interpretatus ell , & in utroque jure adec 
cxcclluit 5 ut ejus opiniones pr aiiis rccipiancur, 
inagifque utriufque juris Dodoribus probentur , 
xtauc in jus Canonicum ipfius Commentaria at 
tres Decretal mm libros ,adftxtum T&ectttalium, 
Clementinas ; praeter Conftlia & I(epetitiones 
dam . Abiit e vivis Bononic anno MCCCCXXXV i . & 
apud FF, Priedicatorcs lepultus eft. Tertius,quem 
iaudavi , Jurisconfultus , feu Joannes ^ntonius A 
S. Georgia &gt; Placentinus fuit , & Patricius Medio- 
lanenfis &gt; qui anno setatis fuse vigefimoodavo Ti- 
cini Jus Canonicum profited ccepit&gt; dein, Praepo- 
litus fuit Ecclefiae S. *Ambrofii apud Mediolanum 3 
unde ipfi inditum Prapofiti cognomen , Ab Inno- 
ccntio VIII. Pontificc Maximo , ob dodrin , ac 
fanditatis famam , Auditor Sacri Palatii 3 ac Re- 
ferendarius Apoftolicus ; poftea Alexandrinus 
in LopgobdU Epifcppus^ ac tandem anno 



ECCLESIASTICAL 

cccxcii i. Presbyter Cardinalis eft renuncia- 
iub titulo Sandorum Nc rei & *4cbillei . Ha- 
itur ejus Commenurii in primas duodscim Catt- 
Deireti&gt; cujus & primam partem interpretatus 
IS . itur, quemadmodum & Clementinas . Extat 
I am ejus laterpretatio in Quartum Decretalium 
Ixetlit ex hac vita anno MCCCCXCIII. Cacteros 
I os Sseculi XV. pericos Jurisconfultos indigitarc 
I mtaxat , eorumque Opera hie breviter indica- 
fufficiet . Andreas Barbatius , feu Barbatias 5 na- 
&gt;ne Siculus, fcripfit Commentaria in Decretales&gt; 
Clementinas , aliaque compofuit Opufcula , quge 
.rifiis & alibi edita funt . Obiit circa annum-* 
CCCLXXXII. fepultus Bononias apud S. Petro- 
um. Phitippuf Francus 3 Pcrulinus, in patria jus 
mtificium diu profetfiis , deinde Ticinum evo- 
tus , magna nominis fama claruit circa annum 
CCCLX. Extant ejus in Decretales, & Sextum eru- 
ta Commentaria . Hgdulpbus , ex clariffima ftir- 
: Florentic natus, ibidem Jus Pontificium inter* 
etatus eft , egregiumque commentarium in De- 
etum edidit , necnon Xradaturn DelJfaris. Inter 
aros ^fntonii Butrii Auditores , fuit Dominuf & 
wtto Ceminiano^m Bononise publicus luris Pon- 
ficii Profeflbr , fcripfit Commentaria in Deireta- 
s , in ffttf#fffjejusque feruntur Con/ilia y lively- 
StP^pertorium juris. Claruit fub finem^ 
i XV. Nicafius Voldanus , Mechlinienfis , qui 
icct a quarto setatis fux anno eculis captus eflet &gt; 
rheologi^ attamen Lauream in Academia Lova- 
,ienfi confecutu$ , & in Colonienfi Univer{itatcj&gt; 
uris Dodor inauguratus , Leges Caefareas ^ quas 
mfquamlegerat, fed audiverac tantiim a itame- 

moda 



4JO HISTOR.IA 

moria complexus eft , ut eas ex temporc rccita- 
ret , & interpretaretur . Commentarios edidii 
in iv. libros Injiitutionum ^ufliniani , & obiit Co 
Ionise anno MCCCCXCI i. Poftremo, Felinus Sandeus 
ex nobili Sdndeorumfamilia, Ferraris natus,ibiden 
primum docuit Jus Pontificium ; poftea Pifis lu 
Civile interpretatus eft &gt; tantaeruditionislaude &gt; u 
obinfignem Juris fcientiam Rom am ab Innocen 
tio VUL Poiuifice Maximo evocatus , Rotae Sena 
tui Prafedus (it, mox Referendarius Apoilolicus 
ac demum Epifcopus Lucenfis fadus. Obiit an 
no MDI 1 1. & prscclara reliquic ingenii fui Monu 
rnenta , praefertim Commentarium inquinqueli 
bros Decretalium, & varia Opufcula utrumque lui 
Civile & Canonicum/pedantia. Hi func celebrio 
res Sculi XV. Jurisconfulti , quos inter annume 
rari etiam debent ]oannes De Turrecremata , Cai 
dinalis, OrdinisFF.Praedicatorum, & Upberti 
Gaguims , Ordinis Sandiflimx Trinitatis Praep( 
iitus Generalise luris Canonic! Dodores pr^ftai 
tillimi, quorum tamen hie nullam mentionera 
fecimus , quia eis jam locum dedimus in fuperic 
ribus claflibus iilulirium Scriptorum Szculi dec 
mi quinti . 

Hicfubfinem noftriCoIIoquii , de Arte Tj 
pographica&gt; quae in commune rei litteraria? coa 
inodum, & ad publica luce donanda Illuftrium 
Scriptorum Opera , Sxculo decimo quinto invei 
ta,fenfim fine fenfu omnibus fuis numeris tandei 
abfoluta evafit , breviter diflerere meditabar, fe&lt; 
ne diutius te detineam, alias ea de re fermoneni 
inftituam. 

JD. Nonte profedo dlmittaqi, nifi prit 



ECCLESIASTICA. 4$ I 

tt Dfueris exordium ac progrefliis Artis Typo- 
johica?, qua? unicum eft contra tineas &biat- 
:a , omnis eruditionis inimicas &gt; remedium , & 
&gt;a gm opera indicavens hujus utiiiflimas Artis 
[r stores , quicerte gloria, quam merentur, 
:z re nequaquam debent . 
I M. Typographiam \ qua? cum omnibus Ve- 
:c im inventis facile certare poteft ; originenu* 
n iermania Sasculo XV. habuifle communis eft 

1 Iptorum fententia* Hinc de hoc nobiliflimo 

2 manorum Invento ait Philippus Beroaldusi 
I O Germania muncris repertrix , 

I Quo nibil utilius dedit vetuftas ; 
I Libros fcribere qu& doces premendo 
trentius etiam falla Artis 1 ypographicx inveti- 
I lem Germanis acceptam retert his Verfibus : 
1 +dbjlulerat Latio rnultos Gerwania Libros, 
I Nunc multb plitres reddidit ingenio 

I Et quod &lt;vix toto quifquam perftriberet anno , 
I Munere Germano conficit una dies . 

\ Verum , licet inter omnes ferine conveniat , 
em Typographicam in Germania fumpfiflc^ 
&gt;rdium , incertum tameneft, an Moguntise, vel 
^entorati hsec Ars fuerit adinventa . Probabi- 
; , mea quidem fententia , eft &gt; hujus nobilifli- 
inveationis gloriam Argentoratenfibus debi- 
i.cfle . Id quippe liquido evincitur ex MS. 
ronico Argentoratenfi , in quo hsec leguntur 
ba : *4nno Chri/ti MCCCCXL. prddara & humano 
eri utiliffima *Ars Typographies, primum in luccm, 
ne *Argentorati iprodiit, .Auttore Joanne Mente- 
. Cui cum famulus ejjef Joannes Gansfleifcb &gt; Mo- 
ntiaoriundus &gt; ejus conjcientia acfidei negotiuw-1 

hoc 



H i s T o K, i A 

hoc credidit ; fed hie in herum perfidus , ^oanni Gj 
temburgio &gt; nobili ac opttlento 9 cuique jam diqm 
de Mentelii invento fuboluerat , tot am rem palpmfi 
cit , atquepatto cum to inito ,quod ^drgentorati fa 
fumfe ajjecbturos defperarent , Moguntiam inde fe. 
recepere, multum lucri e compendiofa *Arte fibi poll 
citi . In hoc Chronico ^ ut vidcs , expriinitur IK 
men Audoris , .lempe ^oannis Mentelii , anni 
Typographic invcntionis , feu annus MCCCCX 
locus quoquenon pr^teritur , nimirum Argent 
nseUrbs, ubi inventa eft Ars Typographies 
& Moguntias civitas , ubi perfeda eft . Vero ig 
turquam fimiilimum eft, ^oannem Menteliun 
patria Argentoratenfem &gt; Artis Typographic 
invencorem fuifle 3 cui taaien cum canti iuaipi 
non iuppeterent , ut Officinam Typographicano 
Argentina: ftatim erigeret y Gutemburgius , quei 
ut mox diximus , perridus ^oannis Mentdii fam 
lus Artem Typographicam edocuerat, Mogu 
tiam delatus ^prius ibi hanc Artem publicecx^ 
cuit, indeque multorum aninios pervafit opk 
de Arte Typographica a Joanne Gutemburgio M 
guntias adinventa . Nicolaus Serariits , Script 
Sodetatis Jefu, dubius hacret, nee quidquam ce 
pronunciarc audet de loco , & prirno Inventor 
Artis Typographies . Sic enim libro i 
Moguntinarum cap. 36. & feqq. ait : *An 
vatenfis fuerit artificii hujus iduttor a itemque an I 
ii de hoc aliquid aut cogitarit &gt; ctut etiam tentan 
-vnihi baud, fatis liquet . Interim potitit aliquis do 
tArgentinenfis &gt; & civitate tamen Moguntinus ,i 
quid ^ir gent ina cogiure ^atque conari&gt; hocque id 
Moguntiajam in lu^em a/erre^atque perfice 







ECCLS I ASTICA. 

ique , quiz citrd caufam , idoneofque 
, non eft quifquam facile mendocii arguendus&gt; cre- 
qm volet illi affirmanti . 

Ars Typographica , qux novis fubinde adin- 
cionibus illuftrior progreflii temporis reddita 
in Galliam , Italian! , Hifpaniam , Angliatn , 
oloniaoi fub finem Sseculi XV. illata eft . Pri- 
&gt; tamen, qui Gr#ce excudere coepit,fuic *Aldu$ 
lutius , qui circa annum MD. Officinam Venc- 
inftituit , & Typos etiam Hebraicos primus 
uc arte adhibuic , cum antehac Typographi , 
use Gra^ca , vel Hebraica vox in manufcripto 
lice , quem excudebant, occurriflet , vacua** 
fpatia relinquerc folerent . Licteras itidem-* 
icas, quas Curfivas vocant , *Aldus Manutius 
nifle dicitur , eique debet Refpublica Littera- 
tot San&orum Patrum , & Scriptorum Grst- 
elegantifllmas Editiones . Prater 
GrarcasLitteras turn Sacras 
phanas in/igniter fuis Praslis promoverunt tres 
ccleberrimi Typographi , videlicet Robertas 
&gt;hanus , loannes Frobenius y & Guillelmiis Morel- 
, quorum primus , feu Hobertus Stephanas , fi- 
Henrici Step bani , natione Callus , patriaPa- 
ms a Francifio I. Rege Chriftianiffimo, Typo-* 
?hus Regius conftitutus., Vir fuit Litteris La- 
s, Grcis , & Hebraicis admodum eruditus w 
cujus Officina ^ qua? vulgo Stephanea appellari 
t , prodierunt Graecc SanSoruin Patrum Ope- 
tarn fplendide" , nitide & emendate excufa_&gt; ; 
Matyporum elcgantia quemlibet adeorunu* 
I ionem alliceret & invitaret . Fertur etiam , 
I idem Stepkanitm folitum efle , fii&gt;guU folia, 
I Tom.ft, c ante- 



434 H i s T o R i A 

antequatn cxirentin lucem , perlegenda , hie illjc 
per plateas , certis locis affigere , adjuncto pretic 
illi , qui qucdarn Typographic vitia detexiilec , 
Alter Typographus , ieu Joannes Frobenius , natio- 
ne Geruiaaus , patr ia Rafileenfis 3 nullis vigiJiis , 
nullis laboribus , nullis denique impendiis peper 
cit , ut , ad rem Littcrariam adjuvandam , exi 
mios Authores ornaret , nitide & h dcliter ornatoj 
publica lucedonarcc. Denique Guillelmus Morel 
Hits , patria Caktcafis , & Typographic Graecs 
Galliarum Regis poft Hadrianum Turnebum Prx 
fectus i accuraca Linguae Gracae pericia infigni 
fiat , & in Graecorum Patrurn Operibus , utrocju 
Sernione Graeco & Latino excudendis , turn Cha 
ra6erunipuJchritudine&gt; tuni Hditionis perfe&k 
necgeteros Gallic Typographos longo polt k 
intervallo reliquit , & ad invidiam provocavit 
Mitto alios peae iafinitos , pra j cipue recentior 
Typographos , de quibus peculiar! capite as 
Sernardus Malincrotius Diiiercatione Hiitorica 1 

Typographica cap. 14. pag. 91. Dicam tancu 
in Kegia Pariiicnli Urbe aliquot etiamnt 
reperiri iniignes Typographos , ex quorum 0&lt; 
cinis Vctcrum prcclara monumenta, cum Grae&lt; 
tumLatiaa e tenebris eruta, blattarum & tin 
rum imperio erepta , pulcherrimis Typis 5 & n 
gna adhibita cura &gt; prodierunt in lucem , necr 
dodiliima recentiorum Gallic Scn ptorum Ope 
prciertim Petavii , Sirmondi , Coeffetdi 9 Combej 
Goari , Labbei , Cotekrii-t Dacbcrii &gt; Mabillot 
Huetii , Thomaffini 3 LeQuien t & Satidorum 
trum tamGrccorum, quam Latinorum di 

quasitupenda pUac cura & indefefsa* 



ECCLESIASTICA. 43 5 

itia adornartiat eruditiffimi Patres Benedidini 
mgregationis S Mauri . 

D. Optandum fane eflet , ut horum , quos 
da(H , praeftantiflimorum Typographorum in 
:ndis libris curam ac diligentiam nunc prelio 
le fequerentur hi , qui eamdem Artem exercen- 
n fufcipiunt, quorum tamen , ut probe nofti , 
jd pauci funt,qui lucro folum ac qtigftui inhian- 
, Typographic fua^ Corrcftorcs quidem admo- 
ic , iibris praelo parandis invigilaturos, fed Vi- 
.igiuros & vili pretio condu&os , qui levi, 
3d ajunt, digito, rem fuam ofcitanter agcn- 
, incaufafunc, cur libri innumeris inendis a 
&gt;ite ad calcem fcatentes in lucem protrudaatur, 
n cacnen hsecprovinciacorrigendi libros , qui 
^lo parantur , his maxime demandari deberec , 
. non minus doftrina , quam prudenda & iate- 
I tate prasftant. Sed de origine, progreflu ac 

Ifedione Artis Typographic^ 5 ex qua in Rem* 
)licam Licterariam nunquam incericura gloria 
undavit, fatis hacteniis diximus . Nunc do- 
m me confero &gt; ubi per aliquot dies in rneo 
I feolo, ad parandum labili memoriae fubfidium* 
I vem defcribam Catalogum tot illuftrium Sx- 
i decimi quinti Scriptorum , quos in praefenti 
lloquio laudafti , cjuique fais moribus , doftri- 
eruditione,& prseclaris monumentis Ecclefiam 
laruiit , illuitrarunt , unique nomina fua ascer- 
I ui confecrarunc . Sedulo etiam annocabo Ca- 
I ;atiores librorum , quos lucubrarunt Viri cla- 
I imi , Editiones , ex optimis MSS.expreflas ,& 
I 3fficinis clariorum Typographorun excufas ; 
ladelicec poliim diligentius ab eo deciina.ro 
P E c a vitio, 



43 tf HIST on i A 

vicio&gt; in quod frequenter impingere folentmei 
fimiles , feu juniores , qui primoribus dunnaxat 
Jabris Hiftoriam Ecckfialiicam deguftarunt , & in 
iladio Theologico funt minus exercitati. Hi quip* 
pe in libris antiquorum Scriptorum in ufus fuos 
comparandis, nullacura, nulloque Edicioniim.* 
habito deledu y arripiunt quidquid prima ftatim 
fronte fe fe illis ofFert . Quo fit , ut non fine gravi 
fumptus , & quod pretiolius adhuc^ ipfius tempo- 
ris difpendio , Editiones antiquorum Scriptorum 
quotidie terant imperfedas , amtilas y interpola- 
tas , vitiis & erroribus fcatentes , qusque a redo 
veritatis tramit illos abducere poflunt . Hxc 
omniacuni accurate" pro meo modulo in ordinem 
digeflero, ad tuasades, modo boni confutes, 
reditum maturabo , uc te de Dodrina , & Diici- 
plina tarn Eccleiiaftica , quam Monaftica , atquo 
de morali Chriftiana Sseculi decimi quinti diile- 
rentem attento animo aufcultare pofsim . Horuir 
quippe notitia omnino necellaria eft Clerico ,qu 
Ecclefiae commodo , animarum faluti , venerands j 
antiquitatis cognitioni ^ & Hiftorix Ecclefiaftic; ( 
ftudio gnaviter incumbcre cupit . 

M. Id fi feceri$j dilediisime Difcipule , fa ; ; 
fcio , poft paucos dies & tibi ferio gratulaberis 
quod ftudiatua , faventibus Mufis , feiiciterfbc l 
cedant , & mihi gratias ages y qui fepitis monu( fi 
rim , ut animutn inducas, amare ftudia ^ qux lio 
initio nonnihil habeant nioleiti^jtamenaUuetud ^ 
ne dulcefcunt, multumque habent admixtum me j c 
lis fipaululuin ineaproceileris . Maguam 3 mi { \ { 
crede, in ftudiis tsediorumpartem citofuper 
bis, ti ad eacurani, amoreia & atQduitatem 

att 



I ECCLESIASTICA. 437 

juleris, fed prsecipue fi frequenter verferisin- 

I 1 Viros eruditos , quorum quotidianis confabu- 
ionibus quamplurima cognitu dignaminimo 
li ore perdifces . 

I Optima* ilk quidem , quiparet reft a monenti. 
I *At qui nee perfefapiat , neque mente reportat 
I Ex diis audita , Vir undique inutilis hie eft * 

I COLLOQVIUM VI. 

Doftrina , Difciplina tarn Bcde/to/lica* 

J / .4 / &lt;f 

quam Monaflica 5 & Ethica Qbriftiana 

Stculi XV. 

Utherani , Calvinift^ , aliique hujus 
temporis heterodox! folent per 
fummam impudentiamcalumniari 
:lefiam Romanatn &gt; diditantes^antiquam fidei 
ftrinam circa duo potiflimum capita S^culo 
;imo quinto fuiife ab ea immutatam. At eniin, 
uiunt illi Ha-recici, tccklia Romana definivit 
;ulo XV. contra Vvicleffiftas , prseter Sacrifi- 
m , quo Chrillus idem Sacerdos & Vi&in 
letipfum in Cruce Deo Patri obtulit , aliud . 
ittendum atque crcdendum eflfe incruentum 
t Sacrificium verum, proprium , & propitia- 
I ium pro peccatis noftris . Contendunt autem, 
I : dogma , quod etiamnum firmitcr credit EC- 
I fia Romana, non foliim recens fuifle inveclum, 
etiam injuriam aperte irrogare Sacrificio, 
Chriftus femel in Cruce obtulit & fufo 

pre^ 




43 S H i s T o R i A 

pretiofo Sanguine fuoplcnifllme ac fufikientifli. 
me fatisfecit pro peccatis aoftris . Secundo, acri- 
ter iidem hsretici invehuntur in Ecclcfiam Ro- 
manam , eo quod communionem fob utraqucj 
fpecie, quam jure divino omnibus promifcue 
fidelibus necelTariam c(ie pertendunt, SseculoXV 
Laicis denegandam efle decreverir , & Huflitas 
aliter fentientes, hxrcticos pronuntiaverit . Ac 
has confiitandas Hsereticorum calumnias im 
menfa non minus mole , quam eruditione volu 
rnina lucubrarunt Polemici Ecclefise Romans 
Dodores, qui fole clarius demonftrarunt/empc 
in Ecclefia Romana viguifle , ac fartam tedanu 
fuifle confervatam Fidem puram , prim^vamu 
Apoftolicam ; publicum Divini Numiniscultuo 
integrum & iilibatum ; omnia Veteris Ecclefi; 
Sacramenta , ac Sanfiorum Patrurn Dogmata, 
nullis qusefitis coloribus fucata,nullis novitatibu 
aucta vel interpolata, fed pura^fincera, fimplid 
qualia olim a Chrifto Domino inftituta , ab Ape 
ftolis tradita &gt; in Conciliis contra Haereticos vin 
dicata, adnosufque imperturbata temporuni 
ferie fuerunc propagata. Poft tot itaque in luccr 
editas Polemicorum Scriptorum eruditas luci 
brationes, po/lem ipfe juremerito putidasill. 
ac fsepius decantatas Hsereticorum calumnias h 
furda aure pr^terire . Verum, cum in hocce Co 
Joquio, juxta prsefcriptam methodum , de D&lt; 
cSrina Ecclefia Sasculi XV. diflerendi nob 
onus incumbat 3 non abs re erit , in referend 
illis Haereticorum calumniis hie paululum 
irnaiorari . 

D, Quibufnam argumentls Polemici The 

, ^ ^^ 



f 

ECCLESIASTICAL 439 

;i evincunt f femper in Ecclefia Catholics 
I , ditum fuifle , Mijjanjeffe verum, proprium, 
I propitiate rium pro peccatis noftris Sacri- 
i turn ? 

I M. Bene multa ex Sacris Lltteris , ex Con- 
iis , ex Sandis Patribus , cum Grascis , cum 
I tinis 3 Theologi Polemtci defumunt argumen- 
quibus invide adversus Hetcrodoxos probant, 
lelcs ab ipfis Apoftolorum temporibus ad prae- 
ts ufque Saeculum conftanter credidifle Miflam 
2 verum & proprie didum novas legis Sacrifi- 
itn . Infinitus cflem , (i finguia argumenta hie 
erere vellem . Sufficiet ex multis pauca felige- 
qucE rem plane conficere videntur . Primum, 
mea quidem fencentia, efficacius argumentum 
:itur ex unanimi omnium Ecclefiarum tam_* 
ientis , quam Occidentis confenfu &gt; quern re- 
sfentant antiquifllmae Liturgias, quas ad cele- 
inda in Altari tremenda Religionis Myfteria^* 
ines Ecclefias hadenus adhibuerunt, &in qui- 
s tnillies fit mentio oblationis &gt; immolationis* 
crificiij Sacerdotum, Altarium , Sacrorumque^ 
iforum* Qu^eomniaaperteprobant , univerfa^ 
clefia: Temper perfuafum fui(]e , Mijfam effe ve- 
m & proprie didum novae Legis Sacrificiunuj* 
rrd recenfentur inter has Liturgias Ecclefia- 
m Orientalium ea , qua* San&lt;fti Jacobi Apoftoli 
&gt;mine infcripta eft ; ea, qua? fub dementis L Pa- 
: nomine in Lib. Conftitutiorwm defcripta eft; 
, quam Dionyfius ^reopagita cap. in. Ecclefia- 
ca Hierarchic magnifico ftylo defcribit* Quae 
tie antiquiflimse funt . Item Liturgise SS. Bafilii 
Cbryfojipmi , quibus addi debent Liturgi* Chal* 

C 



440 H i s T o R i A 

daica, qua Neftoriani & Jacobitae, per Syrian)* Af 
fyriam, Perfidemjndiam, aliafque finitimas Afias 
regiones difperii utuntur : Coptica , quam ^tha- 
nafius Kircberius in fuo Prodromo Copto vetererc 
JEgyptiacam efle docet : &lt;y%tbyQpica, ^frmenica 
& Ma,ronitica y feu Maronitarum . Qutn *Abra 

^^,y 

ham Ecbellenfis in fuis Notis ad Catalogum Hebe* 
diefu pag. 134. ait, apud Oricntis Chriftiana 
Gentes numerari fupra quinquaginta Liturgias 
partim communes, partim proprias fingularum.. 
Gentium , & ex his extare penes fe triginta fi 
unam, quas recenfet . Pluresetiam Chriftiaac 
rum Orientis Liturgias enumerat ^ ac dodtilFimi 
Diflertationibus & Notis illuftrat Eufebius I(e 
naudotius , Linguarum Orientalium peritiflTimus 
in ea, quam nuperrime , feu anno MDCCXV i. Pari 
(iis edidit, Colleftione Lit urgi arum Qritntaliuwu 
Jam vero , quodfpedat Occidentalen? , feu Lat 
nam Ecclefiarn , certiffime conftat , eamfempc 
credidiife , acdocuifle , Miffam cfle verum & prc 
prie didum novs Legis Sacrificium , ut videre e 
in Sacramentario Gregorii M^/,Pontificis Max 
mi, in vetuttiflimis Ritualibus fykbani^ *Awaliri 
Vvalafridi Strabonis &c. in MiHa Ambroiiana- 
quam Sandus *dmbrofiits, Archiepifcopus Medic 
lanenfis, fax Ecclefix, & al/is Liguribus pra^fcrij: 
iit, quseque eciamnuin in Eccleiia Mediolanen 
celebratur : in Mifla Mozarabica , qu# , ut obfe 
vavimus in fuperioribus Colloquiis , in ufu tu 
apud Hifpanos ab initio quinti Sseculi ufque a 
Gregorium Vll* Pontificem Maximum , quo pnec 
piente Romanum Riium fiifceperunt : Deniqt 

^ veteri MUfo GaiUc4na , quaoi Miiloe Mozarab 

ca 



ECCLES I AST I CA 44! 

:se fimiiem fuitfe probat dodiffimus Cardinal!* 
lona lib. I. f(erum Liturgicarum cap. x 1 1. Ex hac 
irgo conftanti utriufque Ecclefte Oricntalis 8c 
)ccidentalis canfenlione manifefte colligitur, 
iaac fuirfe perpetuam omnium Fidelium doftri- 
lam, Miflam efle verum & proprie didum Legis 
v3B Sacrificium . Credibile quippe non eft, hoc 
3ogma &gt; fi novum cflet , & errorem contineret^ 
icuc effutiunt Hasrctici , fuiile in univerfam Ec^ 
;lefiam indudum , nullis contradicentibus Epif- 
:opis, five Gr^cis , fiue Latinis , nullis reclaman- 
:ibus Doftoribus, Clericis, Monachis, & Theolo* 
gis , led omnibus alto fomno oppreflis , & irui 
atramvis aurem dormientibus . Incredibile etiam 
;ft, hoc Dogma de incruento Mifl* Sacrificio 
ruiffe unquam Grcis poft Schifma Pbotii 
bari , fi revera novum eflet , & SaeculoXV. iiu* 
EcclefiaLatinaprocufum , ficuc obftrepunt mo- 
d^rni Hsretici , Graecos tamen poft Schifma Pho* 
tii , immo & Sxculo Ecclefi-e SseculoXV. idcnu*; 

Ide incruento Miffae Sacrificio fenfille, quod cenfe* 
bant Lacini, pluribus momentis demonftrari po^ 
teft . Prim6,quiaJ(?^w^ Palaologus , Graecorum 
Imperator , & cum ipfo Orienrales Epifcopi Flo- 
rcntiae per biennium commor^ti funt , adfuerunC 
Concilio Generali,quod in ea Urbc Eugenia Papa 
IV.Prxfide cclebracum eft, ac fubiude pcrfpecluiii 
habuerunc Latinorum de Sacrificio Miiiae Dog 
ma . Nee Latinos quoque latere potuit , quid de 
eo ipfimet Gra^ci ientirent . Ac nee Grarci Lati 
nis , nee Latini Grsecis circa illud Dogma quid-* 
quam mokftiz crearunt . Secundo, Urienules, 
qui adeuat Coacilio Floreauao iasrpius incra Mif- 

iarum 



442* HlST O&ZA 

faruoi folemnia , procubuerunt coram Euchari* 
ftia , quani Latini confecraranc , adora&lt;veruntqu&lt;L3 
Mlffam Romance Ecclefitf more , Pontifice celebrante, 
ut teftatur Andreas a Sanfla Cruet in fua Concilii 
Rclatione . Tcrtio , co in Concilio, confentienti- 
bus omnibus, Grxcos inter & Latinos unlo fan- 
cita eft . Quarto, Marcus , Ephefiorurn Metropo- 
lita, ubi Florentia rediiflet in Patriam, debaccha- 
tiis quidcm eft in Synodum Generalem Florenti- 
nam datis Epiftolis ad ownes ubiqtte terrarum de* 
gentes Chriftianos . At licet hujus Synodi plures 
articulos Scriptis exagitaverit, Dogmata tamea^ 
de prajfentia/reali Corporis Chrifti in Auguftiffl- 
mo Euchariftiie Sacramento , De Tranfubftantia- 
tione, & de Incruento Miffx facrificio intafta om- 
nino reliquit, illatamen, utpote prsecipua^nequa- 
quam pr^termiflurus, fi crronea credidiflet . Po- 
frremo, omnes Populi Chriftiani, qui nunc Orien- 
temincolunt, quamvis moribus 9 Seftis , acva- 
riis Ritibus inter fe fint diverfi , & ab Ecclefia La^ 
cina diro Schifmate divulfi j nihilofecius omnes 
profitentur^it videre eft in eorum Liturgiis^quas 
recenfetdo&iffimus #/&/#.$ Rgnaudotius , Miflam 
cfle verum novse legis Sacrificium . Hoc autem-- 
Dogma cum poft Photii tempera ab Occidentali- 
bus * (eu Latinis, haurire haudpotuerint , utpote 
ab illis funefto Schifmate diviii , necefle eft , ut 
illud ante Photianum Schifma a Majoribus acce- 
perint, fibique traditum ad pofteros tranfmife- 
tint. Huic argumento petito ex confenfiono 
omnium Ecclefiarum &gt; quod Hsereticorum jugu- 
lum petit , aliud addere non pigebit , quod ipfo- 
rum hac in re iacoaftaumm ac malitiam aperte 



ECCLESIASTIC A* 443 

rodi t . Ac enim , moderni hsrctici *foannenL 
uffum y Haerefiarcham Sa^culi XV. impense lau- 
ant, eumque , ceu Martyrem , magnis cncomiis 
:Iebrant ; & tamcti ^oannem Hujjum ad extre- 
lam ufque vitx pcriodum Miflam celcbrafle^eam 
erum ac proprie di&um novae Legis efle Sacrifi- 
firmiter credidifle , & in nullo dogmateL&gt; 
fifle ab Ecclefia Romana , quam in articulo 
e Communionc fub utraque fpecie , evidcntcr 
ftendic Illuftriflimus jacobus Boffuet , Epifcopus 
leldcnfis , inLibroXI. Hiftoria Pariationum Ec- 
lefiarum Proteflantium , idquc etiatn faretur , ac 
mltis argutnentis probac, Larroquius , Calvinia- 
x Scdx Minifter, in Hiftoria, quam de Eucbari- 
ia fcripfit, part.2. cap.ip. Qua fronte ergo au- 
tent hxretici incruentum Miflk Sacrificium cx- 
Joderc tanquam novum Dogma ab Ecclefia Ro- 
nana excogitatum, cum ipiimet *fpannem Huj]um % 
jufdem licet Dogmatis allertorem, velut Marty- 
em praedicent, colant ac venerentur . Mitto alia, 
ju Catholici Dodores Polemic! ex Scriptura 
acra ex Conciliis , & ex Sandis Patribus depro- 
nunt argumenta 3 turn quia longiiis me abduce* 
ent, turn quiaetiani folenne eft Haereticis loca-&gt; 
icripturae Sacrae y qu ipfis adverfantur , finiftris 
tc detortis interpretationibus eludere, Concilio- 
-urn Decreta flocci facere , atque Sanftorum-r 
?atrum teftimonia, 4 quibus fefe expedire non~ 
poflunt, repudiare. 

D. Expone, qusfo &gt; quo pafto incruentum 
Miflae Sacrificium non derogec , nullamve inju- 
riam inferat Sacrificio , quodChriftus Domious 
obtulit in Grace* quodque omne$ Catholi* 

ci 



444 H i s T o n i A 

ci fupponunt ad plenam , perfedtam , & intc- 
gram hominum redemptionem fufficientiffimum 
f uiffe . 

M. Ideo incruentum Miflfse Sacrificiunui 
non derogat , nee ullain infert injuriam Sacrifi- 
cio, quod Chriftus oDtulit in Cruce , quia omnes 
ad unum Catholic! profitentur , Chriftum uno 
Cmcis Sacrificio rederaptionem noftram pro- 
mericum efle, abundeque ^terno Patri fatisfe- 
cifle, juxta illud Apoftoli Pauli ad Hebr^os cap.x. 
1)na enim oblatione confummavit Chrijius in fempi- 
ternum fanfitificatos . Sed licet unicum fit Sacrifi- 
cium redcmptionis in ara Crucis a Chrifto obla- 
tinn 3 cui omnia quaecumque ad falutem noftram 
pertinent, accepta referre debemus , neceflfe ta- 
men eft,ut oblationem illam generalem a Chrifto 
in Cruce fadam , feu pretiofurn ex ipfius latero 
Sanguinem fufum, per inftrumenta, & quali ca- 
nales quofdam ad nos derivemus . Ejufmodi ca- 
nalesfuntSacramenta ,& incruentum Mifli Sa- 
crificium, quod Sacrificium non KgdemptiQnis&gt; 
fed Pgligionh nuncupamus , quodque Sacrificium 
Redemptionis in Cruce peradum non tantiim iixj 
nicmoriam revocat, fed ejus efficaciam nobis ap- 
plicat. Unde ficut , fatentibus etiam hxreticis, 
juremerito derideretur ille , qui fie argumenta- 
retur : Oravit pro nobis Chriftus &gt; & ejus oratio 
jfufficientiflima fuitadobtinenda omnia ad falu 
tem nobis neceflaria , nihil igitur necefle eft uc 
oremus : ita fcfe omnibus deridendos propinant 
ha^retici, dum elumbc iftud proponunt argumen- 
tum : Oblatus eft femel Chriftus in Cruce ad ex- 

aoftra, & fuit ejus oblatio fuf- 

ficicoi 




I ECCLESIASTIC A* 445 

I ,*ns pretium redemptionis noftras : Nulla eft 
I urdeincepsinccleiiaoblatio tacienda. Ra- 
l in promptu eft , quia una Oblatio Chrifti, 
I , femel in Cruce oblatus eft. ut confummaret 
1 :tnpiternum fan&ihcatos , non impedit quo- 
I iiis eamdem holtiam^quam ilie obtulit, fecun- 
I n ejus mandatum asterno JPatri iiiiamus,oran- 
I ut illius contemplatione nobis placatus 
I propitius efle , fu#que promiflionis , ac 
irtus , quem ilia mundo atculic univerfo, 
; participes effe velit . Falso itaque nobis 
^ingunt Satanse Miniitri , quod per incruen- 
i Mijfe Sacrificium , illud in Cruce peradurxu* 
curetur , ciim illuftretur magis , nihilque aliud 
locincruento Mitfg Sacrificio a nobis quaeratur, 
am ut quod Chriftus unica ilia Oblacione in-j 
uce fafta nobis promeruit , in nos tranferat , &; 
ad falutem noftram uti valeamus . Nee huic do- 
ins adverfatur Apoftolus Paulus cap. 7. Epifto^ 
ad Hebraeos,ubi in eo novum Teltamentuin op 
nit Veteri &gt; quod in ifto eflent plures Sacerdo- 
&gt; , in illo vero unus fit tantiim , feu Chriftus : Et 
i quidem f lures faEli funt Sacerdotes ..... Hie 
tern ( Chriftus ) eo quod mzneat hi aternum ftrn* 
~ernum babet Sacerdotium : wide & falvare in per- 
tuum poteft . Non 3 inquanij huic Ecclefise Roma- 
i dofitrinas eo loci adverfatur Apoitolus Paulus* 
lippequi in hoc dumtaxat vetus Teftamentunxa 
&gt;voopponit, quodinveteri Teftamento Sacer- 
3tes j cum perpetuum non effet eorum Sacerdo- 
um a fibi invicem fuccederent ; in novo autern^ 
eftamento Sacerdotes ab Ecclefia inaugurati non 
iccedant Chrifto, cum Chriftus maneat Sacerdos 

in 




HI-STORIA 

in aeternum , fcmperque vivat ad interpellandurc 
pro nobis . Verum , quamvis Sacerdotes novi Te 
ftamenti Chrifto non luccedant , funt camen illiu 
JMiniftri , ejufque vices agunc in tcrris , juxta illu, 
Apoftoli Pauli fecunda; ad Corinth, cap. 4. Sic no 
cxijlimet homo , ut miniftros Chrifti, & difpenftfore 
Myfteriorum Dei . Necefle quippe fuit , uc Chriftu 
haberet in terris Sacerdotes Miniftros , qui in nc 
valege offerrerit Sacrificium non in aliquo pccu 
Ifari loco, (icut Samaritaniin Monte Garizim , i 
Judsei Jerofolymis Sacrificabant,queinadaiodum. 
ait Chriftus mulieri Samaritans ]oannis capitc 
quarto, fed illud offerrent in omni loco a Soils o 
tu ufque ad occafum , juxta iitud Prophets Mai 
chia Oraculucn Capite primo : 2Sfow eft mihi volw 
tas in vobis y dicit Dominus xercituum , & mim 
von f ufc if i am de manu vefira , *Ab ortu enim Sol 
ufque ad occafum magnum eft nomen meum in Cent 
bus , & in omni loco facrificatur & offertttr nomi 
meo oblatio munda &gt; quia magnum eft nomen meuti 
in GentibuS) dicit Dominus Exercituum.Miud ante 
non eft in Novo teftamento Sacrificium externu 
& vifibile , quod in omni loco a Solis ortu ufque 
ad occafum Deo offertur, praster incruentum Mi 
fe Sacrificium , feu Corporis & Sanguinis Chri- 
in Euchariiiia 3 quod Chriftus, uc docent Sane 
Patres, in fuprema c*ena obtulit , & in fui comni 
snorationem ab Apoftolis , & eorum fucceilorib 
fieri mandavit his verbis : Hocfacitc in meam CM 
wemorationem , ut igitur illud externum ac vidbi 
Sacrificium a Propheta Malachia prxdidutn, quc 
juxta SS. Patrum doftrinam nihil aliud eft , qua 
incruentum Mijfe Sacrificium , poiiet ubiquc ge 

tiu 



I ECCLESIASTIC A. 447 

| n offerr i , neceile prorsus erat , ut Chrittus , 
I eft fummus Sacerdos , haberet in nova lego 
I erdotes minittros , qui ejusinterris vices ge- 
Isntj & ubique loco rum incruentum Euchari** 
I lofferrent Sacrificium, in quo vi&ima: in Cruce 
o atx , jugiter repr#fentatur memoria, &per 
(id Sacrificii in ara Crucisoblati trudusFideli- 
applicatur , ficut eleganter aic Sanitus Chyfo- 
nus Hoaiilia xvn. in Epiiioiam ad Hebra^os : 
itifex noftcr ills eft , qui iU*m obtitlit Hojiiam,qu&lt;8 
mundat . lllam quoque nunc offerimus &gt; qua tune 
f oblata , qua nun potefi confumi . Hoc fit in recor- 
ionem ejus quod tune fa ft urn eft Hoc enim facite 9 
ntit y in mei recordationem . Won aliam boftiam^ 9 
it Pentifex ,fid eamdem femperfacifflus &c. 

D, Ficnein Sacrificio Altaris, feuMifii, 
idatio & immolatio Vidimx eo pari modo quo 
ia eft in Sacrilicio Crucis ? 

M. Nequaquam , In Sacrificfo quippe Cru- 
\ fa&a eft cruenca madatio & immoiatio 
ae cum Sanguinis effufione & mortc 
irifti Domini , qui in Cruce pro redemptions 
neris humani obiatus & occilus eft , quod certe 
&gt;n contingic in Sacrificio Altaris&gt;alioquin dicen* 
im eflet , Chriitum toties mori & occidi , quo- 
es in Altari offerretur Mifix Sacrificium , quod 
t aiienum a fide, qu&lt;e docet. Corpus Chrifti poft 
efurredionem efle impaflibile , & uc aic Apollo- 
is ad Rom. cap. 6. Cbriftus refurgens ex vnortuis , 
.rnnon moritur , mors ilti ultra non domlnabitur 
re. Veriim, quamvis in Sacrificio Altaris non fiat 
ruenta mactacio feu immolatio VicSimas per ejus 
anguinis efFuhoaem,& mortem veram ac r ealem, 

fit 



448 HisToitiA 

fit tamen maftatio & immolatio Vidim^ per mor 
tem Myfticam , qux contingit vel per fpecienui 
Sacramentalium confumptionem ^quae fit a Sacer 
dote , vel per hoc , quod ex vi verborum , per qu&lt;- 
oblata confecrantur , Sanguis folus fub vini fpecie 
bus , & foliim Corpus fub fpecie panis conltitua 
tur, quamvis per concomitantiam utrumque (i 
fub una tantum fpecie . H#c autem myliica fepa 
ratio Corporis a Sanguine Chrifti , quae fie vi ver 
borum confecrationis , hujus naturae eft &gt; ut , &lt; 
Apoftoli in triduo mortis Chrifti panem confe 
craflent, vi verborum confecrationis conftituiilen 
dumtaxat fub fpecie panis Corpus Chrifti fine. 
Sanguine , & fimiJiter fi in hoc triduo mortis vi 
num confecraflent , vi verborurii confecrationi 
.vini pofuiflent fub fpecie vini Sanguinem Chrif 
fine Corpore &gt;fufficit autem ad Sacrificium , ut e 
vi aftionis 3 per quam fit , hoftiar, feu vidimas Sai 
guis efFundi debeat 3 quamvis tamen adu non c 
fundatur , Deo nimlrum effufionem impediencc 
aut obfiftente hoftia? ftatu , idque probari pote 
cxemplo Abraham , qui , tefte S. Cbryfoftomo 3 Ifa 
cum vere in Sacrificium obtulit j quamvis adu i 
lius non eiFtiderit Sanguinem : ^Abraham , inqt 
S.iJle Doftor Horn. 52. in S.Euftathittm Antioch 
num, non gladlum cruentavit , non altare rubeftcl 
won Ifaac jugulavit ; fed tamen Sacrificium perfect 
Quit hoc ait ? ille iffe qui Sacrificium fu fee fit : No&gt; 
fepercifti enlm , inquit , filio tuo diletto propter n 
dtqui eum vivum recepit , & incolumem reduxi 
quomodo igitur non pepercit ? quod non ex f attorn 
txitit y fed ex animi fententia , inquit , deejufmc 
SacrificiisjudicarefQleam. $ton mahavit manus ,J 



ECCLESIASTIC A. 449 

untas matlavit, non gludium pueri jugulo imrner- 
, non cervicem incidit . Sed e]t Sacrificium etianu&gt; 
fanguine ; fciunt ill: , qui Myfteriis inhiati funt&gt; 
d dicawus * Proptered iltud Ifaaci Sacrificiumfine 
luine perfecium eft , quoniam illius figura effe de- 
J 1 . Vides in Veteri Tejiamento iniaginew multo an- 
dufflbratam % noli veritati fidem derogare . Quam-* 
auceai in Miifae Sacrificio non fia&lt;: cruenta ma- 
cio Vi&imaeperreal^ ejusfanguiniscffufionem 
mortem , fed foliim fiat madatio Vidimae per 
liicam ejus fanguinis eflfufionem , vi verborutu 
liecrationis expreiiam , hoc tamen non impe- 
, quominiis Miffa fit verutn , proprie didumu/, 
incruencum novs legis Sacrificium , quod 
turn abeft , ut Crucis Sacrificium oblicerec , 
ciacque , ficuc allatrant hserecici ^ ut homines 
Cruce non amplius cogitent, fed tantummodd 
Mijfa , cujus virtute fperant confecucuros fc^ 
niiTionem peccatorun^quin pocius incruentum 
j]&lt;e Sacrificium, tanquam viva Sacrificii Crucis 
ago , ipfum veluti ponat ob oculos s & nemini 
idonetpeccatanifi in virtute fanguinis, queiu 
iriitus Dominus quondam effudit in Cruce . 

D. Ritus& C^remoniae , Veftes & Inftru- 
nta , qua: nunc in Miflas Sacrificio adhibentur , 
rtinentne ad fubitantiam , feu eflenciam Sacrifi- 
Miifae ? 

M. Non pertinent ad cflenciam Sacrificii 
life . Primo , quia Euehariftici Sacrificii eilen- 
i in eo folo polita eft , quod Chrifti Corpus & 
nguisfub Ipeciebus panis& vini conversa utri- 
jue element! fubitantia^ejufciem Servatoris ver- 
i reipsa (iftantur & incruento modo Deo ofFe^ 

F f ran- 



450 H i S-T o R i A 

rantu-r & immolentur* quemadrnodum Chriftus 
in fuprema Ccena fecit , & Novi Teitementi Sa- 
cerdotibuSjUt in fui commemorationem facerent 
praecepk . Secundo , nemini dubium eft, quiru 
ChriUus in ultima Ccena Mill am inltituerit ac ce 
lebraverit eo plane penitusq; fimplici. ritu , quen 
apud tres Hvangeliitas Matth&um * Marcuw&JLu 
cam ^ necnon in primaad Corinthios Pauli Epi 
ftola fcriptum legimus , ac fubinde Chriftum noi 
cas omnes adhibuiile casremonias, quse mine a Sa 
cerdotibus in peragendo Miife Sacrificio ufurpa 
ri folent , Quodfpectat Apoitolos, cenfentpleri 
que Scriptores 3 Pctrum , ^Jacobum &gt; Matthaum , i 
Marcum fcripfiiie LiturgiaSiquse illorum Apoilc 
lorum nomine inkribuntur &gt; & extant in prim 
Tomo Maxima Bibliothecs Patrum Editionis Lu: 

i 

dunenfis; inde vero inferunt , Apoftolos euni or 
nem in celebrando incruento Miiix Sacrificio fc 
vaile ritumj qui nunc fervacur apud Graecos, qu 
Liturgies SS. Bafilii , & Chryfoftomi , quibus nu 
utuntur Grxci , nihil aliud iunc 9 quam ipfair 
S. ^jacobi Apoftoli Liturgia , quam illi Sandi P 
tres contraxerunt . Verum , certo non confix 
citatos Apoftolos die Auftores illarum Liturg 
rum , que eorucn nominibus funt infcriptae , 
queviri eruditi in dubium revocant y quiain 
turgia , qux tribuitur ^.]acobo reperiuntur t 
mini o/* *io* , CWTCHO? &gt; qui tune in Ecclefia n 
diim erant in ufu , fed folum poll Concilia Ni&lt; 
num & Ephefinum frequentari cceperunt , leg! 
etiamDoxologia ,feu Hymnus : Gloria Patri ^ 
filio&gt;& Spiritui S^nKo 3 qucm tamen ante quint 
Saculum in Ecclefia cani noa confucvifle certu 



ECCLESI ASTICA. 45 I 

. In eadern Liturgia S. &lt;Jacobi TrifagiQm San- 
f Dens y SanSle fortis ,SanIe immortal is miferere 
Iri &gt; cantandum adfignatur , quod tamen iix-&gt; 
clefia ante annum CCCCXLVI. quo Proclus Urbis 
mftantinopolitang Patriarcha fedebat , plane 
;ognitum fuifle conftat apud omnes Hiltorix 
cldiaftic# peritos . Dcnique , in hac Liturgia-* 
]acobi fit mentio ConfeJJorum^tqac Monacbontm. 
&gt;nftat autem, nomen Confeflbruni in Sacris 
^(teriis & in Officio Divino diu port S.jacobum 
leflecoepifle 3 ac Monaftcria fuifle extruda . 
licm argumeatis Pfeudepigraphas , feu fuppo- 
itias efle pariter Liturgias^quse Petro, Matthao* 
Marco adfcribuntur, evincunt Viri eruditi.Cre- 
ierim ergo ipfe , Apoftolos , aliofque Chrifti 
fcipulos in e&ordio Ecclefix^diim Tyrannorum 
aflabatur perfecutio , Miffam , ubi licerct eis 
r tempus , celebrafle juxta ilicum &gt; quern S. J#~ 
IMS Martyr defcribit in altera pro Chriftianis 
^ologia , quamque Ssculo Eeclefias fecundo 
hnicis Impcratoribus obtulit ; crefccnte auteni 
ftea , Fidelium numero j plures turn Ledionesj 
in preces , aliafquc c^remonias , quibus illud 
orandum Sacrificium majori Chriltiaaorum-ji. 
Itu ac venerationc perageretur , ab Eccleiia five 
:cid. five Oricnt.additasfuifle^qux licet diverfas 
t , ut videre eft in utriufq; Ecclefise Liturgiis,ad 
indem tamen collirnanttinem, videlicet ad con- 
iandam majorem huic auguftiffimo Sacrificio 
nerationem , five^ quemadoiodikn loquitur 
nodus Tridentina , ut & Majeflas tanti Saerifi** 
commendetur , & mentes fi folium per hac vifibi- 
religionis & fietatis figna ad rcrim altijfimart4m&gt; 

F f z 



HlSTORlA 

in hot Sacrificio latent , contemplaiionem exci* 
tarentur . Has ergo folemnes Mifli casremonias, 
quarum nounullg ab ipfis Apoftolis, alias ab Apo- 
ftolorum Diicipulis inftitut^ , alias a Summij 
Pontificibus, velab Epifcoporum Conciliis addi- 
tx funt ; pias & uciles eife, probant com muni, 
naturae fenfus , quae homines religiofos efle docet 
Veteris Legis Audoritas , & Apoitolica Traditio 
Ecclefiasque toto Orbe difFufe perpetuus & con 
flans ufus : Harum & aliarum ejufmodi Difciplint 
rum y inquit Tertullianus in libro de Corona ,fil 
gem expojlules Scrip turarum &gt;nullam invent es : Tr 
ditto tibi pratendetur auflrix y c&yfuetudo confirm 
trix , & fides obfervatrix . ftytionem traditioni &gt; ( 
confuetudini + &fidei patrocinaturam aut ipfe pt 

, A " A 

Jpicies 3 aut ab aliquo , qui perfpexerit , difces. Qt 
bus Tertulliani verbis confutautur Hf retici Lutl j 
rani & Caluiniitx , qui contra folemnium Mi 
Caeremoniarum apparatum eo folo nomine dec 
mare folent quod hujufmodi C^remonias Scrip 
ra Sacra nee prasfcribat, nee oblervari jubeat J 
Harreticis repono cum Tertulliano:fi nullaftript 
deterntinavit , certe confuetudo roboravit 9 qua, 
dubio de Traditionemanavit , mulcifque exemj 
ibidem probat antiquiilimus ille Scriptor &gt; plu 
in Eccleiia eile obfervaciones , quxfinc ulliusj 
ftura inftrumento,folius Traditionis Titulo, & e: 
de confaetudinis patrocinio vindicantur .Singular 
Caeremoniarum , qua: modo in peragendo N: l ls 
Sacrificio adhibentur in Ecclefia Latina , (ignii "^ 
tianem (i fcire aveas , coniule illos Auchores , 
deiiitibus, & Officiis Eccleiiafticis fcripfen 
fed Ptaecipue Cardipalem tionain lib* Pgrun 

ti 



ECCLESI ASTICA. 453 

rgicarum, & .S.Thomam, Dodorem Angelicum , 
parte fuasSummae Quxit. LXXXIII. Art.iv. 

D. Jam probe iatelligo 3 H^reticos, qui nc- 
ant &gt; Mi flam eflc verum & proprie didum novae 
gis Sacrificium , a perpetua omnium Ecclefia- 
tin recefljfle dodrina , eofque non alia rationed 
&gt;ntendere , incruentum Miff* Sacrificium inju- 
am irrogare Sacrificio Crucis , nifi quia volunt, 
hriftum per Sacrificium Crucis ita fatisfeci(fe-&gt; 
ro nobis , ut modo nee poenitencia , nee Sacrifi* 
um Mifo j nee bona opera ad aeternam falutem-* 
^nfequendam fint neceflaria , fed fat fuperqucj^ 
fficiat Fides in Chriftum Mediatorem &gt; quam fo- 
m Fidem non folum homines juftificarc didi- 
.nc H^retici y fed etiam mordicus pertendunt * 
me Fidem juftificantem nullo , quamvis gravif- 
no peccaco , exeepto Infidelitatis , feu Apoftafiae 
Fide peccato, amitti unquam pofle, adeo ut For- 
icarii, Adulteri , Homicidx &c. dummodo v cre- 
ant in Chriftum Mediatorem , nullam juftitix , 
miicicix Dei ^ & falutis asternae jaduram faciant. 
x quo peftilenti dogmate , ut fa?pius me monui* 
i , fequitur plane omnino totius Dodrinse Mo- 
ilis Chriftianse integrum exterminium.Sed miflb 
oc Capital) H^ereticorum errore , quo nulluixL&gt; 
sligioni acpietati infeftius excogitari poteft, ex* 
endamus nunc 3 obfecrote, rationes , quibus Sae- 
ulo XV. adduda fuit Ecclefia Catholica , utLai* 
is, atque etiam Clericis non conficientibus com- 
lunionem fub panis tantummodo fpecic porri- 
;endam efle decernerct . 

M. Juftis caufis & graviflimis rationibus 
*culo XV. pcrmota fuit Ecclefia Catholica , ut 

ff 3 Lai- 



454 H i s T o a i A 

Laicos 3 atque etiam Clericos non conficientcs , 
fub panis tantummodo fpecie communicaret . 
Prima ratio petitur ex reverentia , qux huic San- 
diflimo Sacramento debetur, & cui aliter quam 
per fubtradionem Calicis confuli hand poterat 
Periculum quippeerat, ne pretiofus fanguis ef- 
funderetur folemnioribus prasfertim Feiiis pr# 
Communicantium copii , & pluriutn fenum , de- 
bilium,rufticorum partial cauto concurfu, in quo, 
quaatacumque a Miniftris , qui Calicem porrige- 
bant , diligentia adhiberetur , vix tamen fangui- 
niseffufio poterac impediri, cui malo , fi acci- 
diflet, nulluai poterat apponi remedium . Alte- 
ra ratio defumitur ex Abitemiis , autaliis, qui 
non fine nauiea vinum hauriebant ex Calice , qui 
pluribus jam obJatus erat ^ inter quos baud pauci 
occurebant mucofi 3 falivantes 5 excreantes , hali- 
tu foetentes , iinpuri , inculti , aut etiam quibuf- 
dam morbis aftefti , qui vel naufcatn intolerabi- 
lem cum periculo vomitus in aliis fanioribus fuc- 
cedentibus , fed plerumque contagiolas segritudi^ 
nesprogignere poterant^ut concfngic in Hedici 
Phtificis, Dyfentericis , Leprofis, & Lue venerefl 
infectis . Tertia ratio colligitur ex antiqua Eccle- 
fix praxi , fecunduin quam infirmis Communic 
fub una tantum fpecie panis dari foltbat 5 ut evin 
cunt exempla Serapionis fenis, & S. ^mbrofii Epi- 
fcopi Mediolaneniis , qui in ultima vita* period&lt; 
conftituti folo pane coniecrato , non vino donat 
fuerunt &gt; ficut de Serapione teitatur Dionyfius *Ak 
xavdrinus in piflola ad fMum Antiochenum 
quam Eufebius lib. 6. Kiftoriar Eccleiiaft. cap. 4^j 

defcribic , & de S. ^imbrofiQ aarrat inillius Vita- 

Patt 



ECCLESIASTIC A* 455 

&gt; ejus Diaconus . Hinc in Vetedbus mo- 
umentis folius corporis Chrifti fub fpecie panis , 
ion vero ejus fanguinis fub fpecie virii fit mentio* 
juoties agitur de jnfirmorum Communione . Vc- 
eres ctiam , cum de Vafis loquuntur , in quibus 
erado Sacrificio fervabatur Sacro-San&a Eucha- 
iftia, non calicum memiaerunt, fed vel pixidum * 
rel vaforum &gt; quse vel in turriuna, vel in columba- 
;utn fpeciem elaborata erant . Et fane , cum fpe- 
:ies vini , fi vel aliquibus diebus fervetur , acce~ 
cat& corrumpatur jconveniens non erat, ut fan* 
guis ChriiH fub fpecie vini confervaretur ; 8c 
caufa eft , cur etiamniim Grsci in fola fpecie 
?anis confervcnt Viaticum pro infirrais, quod fe-* 
nel caiuum in anao parant : Confident Gr#corurfr 
?resbyteri Eucharifliam ( inquic ^ircudius libro 3. 
le Sacramento Euchariftias cap* 55.) feria quints 
Sanftioris bebdomadis in memoriam Ccen& Domini) ut 
habeant Viaticum pro infirmis per totum annum . 
Non inficior tameu, panis & vini fpeciem infir 
mis aliquando fuifle antiquitus difpenfatam,quan- 
Jo videlicet mox a Sacrificio perado Viaticumu* 
infirmis dabatur; nee mirum: tune enimopus 
nonerat ut fpecies vini diu fervaretur . Sedhoc 
nonimpedit, quominus turn apud Latinos, turn 
apud Graecos vigeret coufuetudo fervandi pro in 
firmis Viaticum fub foU fpecie panis confecrati . 
Quarta ratio ducitur ex Infantibus , quibus mox 
a^baptifmate Euchariftia fub fola fpecie vini pp- 
rigebatur juxta vetuftilfimum Ecclefi^ morem , 
qui etiam labcnte undecimo Saeculo adhuc obti- 
nebat apud Latinos , ficut teitatur Hugo a Santta 
lib. i. cap. 20. ubi hare habst ; TPueris re- 

f ctns. 



HlSTORlA 

ens natis idem Sacr amentum in fpecie fanguinis eft 
minijirandum digito Sacerdotis 3 quia tales naturaliter 
fugere poffunt . Eadern praxis conflanter apud 
Grarcos permanfit , ut referunt Leo ^tllatius, mul- 
tique alii authores , qui de Grsecorum ritibus 
fcripfere , omnefque Chriftiani Orientales folam 
vini fpeciem infantibus una cum Baptifmate & 
Confirmatione difpenfant . Quin , & pueris ratio- 
ne fruentibus Euchariftiam fub fola fpecie panis 
fuifie tarn in Ecclefia Occidentali, quam Orkn- 
tali aliquando difpenfatam , aperte probant varia \ 
utriufque Ecckfiae monumenta 5 quibus conitat , r 
parvulos impuberes , qui Scholas frequentabant , c 
intcrdum e(le advocatos , ut fuperftkes fidelium-&gt; i. 
communioni particulas certis diebus in templis : 
ederent . Hujus confuetudinis meminit Evagrius, 
qui fexto Sasculo floruit, ]ibro4. Hiftoria Ecclef. o 
cap. 35. his verbis: fetus fait confuetudo Conftan- -J 
tinopoii } ut fi quando multtf admodum particultf pti- 
rl & immaculati Corporis Cbrifii Dei nojlrifuperefi 
fent , fueri impuberes 9 qui Scholas frequentabant &gt; 
accerferentur , eafque wanducarent Teftatur quo- 
que Nicephorus libro ij.Hi/loria Ecclefiafticae cap^ 
vigefimo quinto, fe,cumpuer eflet , f*epiusin-&gt; 
Ecclefia Conftantinopolitana Euchariitise reli- 
quias comedifje. Quintam rationem fuppeditac 
Domeftica Communio , qu^e turn in Oriente, tuni 
in Occidente pluribus Sseculis jugiterobfervata-* 
cft,& ex qua invi&iflime probatur, Veteres Chri- 
ftianos , fasviente maxime tempore perfecutionis, 
extra Sacrijficii tempora , fub fola panis fpecio 
fumpfifleSandiffirnum Euchariftiae Sacramentum. 
Autiqui Scriptores & Sau&i Pacres , dum hujuf- 



I 



ECCLESIASTICA. 457 

odi Communionis domefticas meminerunt , fo- 
m panis fpeciem cxprimunt &gt; nulla fpeciei vini 
,da mcntione: l^onfciet waritttsjnquit Tenullia- , 
us libra 2. ad uxorem , quidftcretb ante omnem* 
bum guftes , & fifciverit panem , non credit ilium 
qui dicitttr . Scribit S. Cyprianus in lib. de La- 
fis , quod mulier qu$dam cum arcamfuam , in qua 
nttum Domini era* &gt; indignis manibus tentajjet 
per ire, igne inde fur gent e deterrita ^Aflerit S.Ba* 
tius in Epiftola ad Cdfariam Patriciam 3 confuc- 

[ifle Anachoreus, quifacpiusin Ecclefiam com* 
aodc convenire baud pocerant, Euchariftianu* 
.efcrrc in fuas cellulas Gregorius Nazianzenus 
n Oratione dc obitu Gorgonia fororis fu ^ ait * 
11am adorafle Euchanltiam 3 quam privatim a(Ter&gt; 
abat, &confeftimeo morbo, quo laborabat* 
:onvaluifle . Narrat S. idmbrofius in Sermone dc-t 
&gt;bitu fratr.fui SatyriyZum adhuc Catechumenum, 
fine myfterio gravi naufragii difcrimine peri- 
ret , ab uno ibciorum Euchariftiam precibus im* 
petrade , eamque fudario involutam fibi ad col* 
.um alligafle . Ex quibus Sanftorum Patrum teftn 
moniis liquido patec , Veteres Chriftianos , graf- 
fante prxfertim tempore perftcutionis^ Euchari* 
fliam fub fola fpecie panis , & non fub fpecie vini, 
qux diu confervari non potuiflec , domum afpor* 
cade , ibique communionemdomefticam peregif- 
fe . Immo , Anciquos fideles , non tantum in pri^ 
vacis asdibus &gt; fed etiam in Conventibus publicis 
& incra Miilarum Iblemnia nonnunquam Tub fola 
panis fpecie Euchariftiam fuinpfifle &gt; inanifeftd 
docet Ordo Romanus , ad cujus praefcr iptum di- 
viiu officia odavQ Scuio& iequcntibus apud 



458 HISTORIA 

Occidentales celebrabantur. Statuit quippe Ordo 
Romanus &gt; ut Feria quinta Majoris hebdomad* 
in ccena Domini , toto Sangaine confumpto, Cor 
pus Chrifti fub fpeciebus panis in diem parafce* 
ves refervent , quo , fine Sanguine , omnes in die 
parafceves communicent. Ex his , quse hadenus 
adduximus , momentis , perfpicuum ac explora- 
ttim cft&gt; praxim fumendi uchariftiam fub una^ 
tantum fpecie in Eccletia olim invaluifle , ac fub- 
inde nullum cffe prxceptum divinum de fumenda 
communions fub utraque fpecie , alioqui (i reve- 
ra divinum extaret prxceptum , quo omnes om- 
nino fideles ad communionem fub ut/raque fpecie 
obftringerentur , omni procul dubio viii fuifl cnt 
alicubi Epifcopi 3 Parochi , Dodores 3 ac pii Mo- 
nachi , qui nequaquam pafli eflent , ut hxc in EC- 
clefia invalefceret novitas , qua Sacramentorum^ 
Sanftiflimum contra divinam legem mancum h e- 
ret ac mutilum . Res tanti momenti delata fuillec 
ad Summos Pontifices 3 agitatain Conciliis, ficut 
& inaliisFidei capitibus contigit 3 quoties ad- 
versus ea quidpiam novi tentatum eft . Cum igi- 
turnihil horum contigeric in retroadis tccleiis 
temporibus, argumento eft,femper omnibus utri* 
ufque Ecclcfia: Orientalis , & Occidentahs fideli- 
bus perfuafum fuiffe, nullum extare praeceptum-* 
divinum , quo fingulis promifcue" Chriftianis in- 
cumbat obligatio fumendi communionem fub 
wtraque fpecie . 

D. Solent Hxretici &gt; ut faepius audivij, pro-* 
bare Communionem fub utraque fpecie fingulis 
fidelibus juredivino difpenfari debere , ex verbis 

ntis cap.vitloannis ; 



ECCLESIASTICAL 459 

icaveritis carnem filii hominis , & biberitis ejus 
mguinem &gt; non habebitis vltam in vobis &c.& Mat-* 
\xi capice vigefimo fexto : Bibite ex hoc omnes . 
rioribus verbis, inquhmt Hseretici, Chriftus fuse 
irnis & fui fanguinis fumptionem prsecipit fub 
tern damnationis periculo . Poiterior verd 
hrifti fententia : Bibite ex illo omnes, eo termino, 
nines , qui univerfalis eft y omnes omnino fideles, 
ve Laici fine , five Clerici , coniplecSitur , eifque 
alicis ufum injungit. Hocargumentum Hsereti- 
is inftar prorse ac puppis eft , illudque , veluc 
rambem recodam paffim obtrudunt y inculcant, 
iferciunt;quod tamen a ce facili negotio folutuoi 
i non dubito . 

M. Hoc argumenturn, quod tantopere ma^ 
;nificant Heretic! , multifariam folvi poteft . EC 
&gt;rimo quidem, fi hsec Chrifti Domini verba: Bibi* 
e ex hoc omnes , fingulis fidelibus Calicis ufum^ 
irxcipianc &gt; dicanc , amabo , Hseretici , quorsutn 
pfi paruulos , amentes , abftemios &gt; feu illos , qui 
/inum haurirc non poflunt , ab ea excipiunt uni* 
/erfalitate y quam his verbis : Bibite ex hoc omnes 9 
expreflam effe contendunc ,cum tamen exceptio- 
Kin fuam ex Sacra Scriptura , quam diditanc 
unam ac folam fidei regulam , probate non vale- 
ant ? Velint itaque nolint t fateri debentHseretici, 
liunc terminum univerfalem , Omnes , reftringi de 
berc . Quinam verd (int ii , ad quos reftringi de- 
beat , aperte nos docet Traditio, qu^e Temper ere* 
didit, ea lege percipiendi Euchariitiam fubgemi- 
na fpecie panis & vini comprehendi folos ^acer- 
dotes , durn Sacris operantur , idque non obfcure 
anuerc videtur S. Marcus cap* xi v. jfui JEvaagelii, 

ubi 



H I S T O R I A 

ubi univerfaliutem terminijOft?ief ,de folis Apofto- 
lis intelligit , videlicet in cis impletum efle, quod 
Chriftus his verbis , Bibite ex hoc omnes , prarce- 
perat : Et accepto Calice , inquit S. Marcus , gratias 
agens dedit eis , & bibcrunt ex illo omnes . P raster - 
quam quod , Chriftum prascepifle , ut fideles ia-&gt; 
percipienda Euchariltia id cotum agerent , quod 
ipfe in poitrema coena geifit, tarn falfum eft, quam 
quod maxime .Chriftus fi quidem Euchariftiarru* 
ccenatis Apoftolisdiftribuit , an propterea injun- 
xit, ut poft coenam tantum difpenfaretur ? Acce- 
ptum de menfa calicem libi Apoftoli diftribuiilo 
videntur , juxta hxc Chrifti verba Lucse cap. 22. 
Et accepto Calice gratias egit & dixit : accipite & 
dividite inter &lt;vos , ergone ob id Laici Calicem fibi 
ipfis porrigere poilunt?Non igitur ex ipfa SS.Eucha- 
riitise Sacramenti inftitutione, qua? in poftrema-&gt; 
coena fada eft , fed ex traditione & ufu Catholic* 
Ecclefia* difcere debcmus quaenam ex iis , qua? iru 
ultima coena pcrada funt , Chriftus prxceperit : 
qua:nam vero permiferit Miniftrorum prudentiac. 
Secundo , errant Ha:retici , dum aflerunt , Chri 
ftum his verbis: Nifi manducaveritis carnem filii 
bominis , & biberitis ejus S anguine m , non babebitis 
vitamin vobis* pr^cipere omnibus fidelibus, ut fu- 
raant fiuchariftiam per duas adiones didindas , 
efum fcilicet & potum \ in hoc , inquam 9 turpiffi- 
me errant frferetici , quia ipfemet Chriftus uni 
tantum adioni, efui videlicet, prascipuum adfcri- 
bit ejfFedum , propter quern inftituit Euchariftiam: 
Qui manducat bunc panem,vivet in aternum , Joan- 
nis cap. vi. & Difcipulis euntibusin CaftellunL-* 

Emmaus Corpus fuum Tub (pecie tautuoi pan is 

por- 




I ECCLESIASTICAL 

I rrcxit : Etfaffum eft dumjefits recuntberet 
I ., accepit panem & benedixit ac fregit &porrige~ 
I tillis . Et apertifunt oculi eorum &gt; & cognoverunt 
{?*,&lt;& ipfe evanuit ex oculis cor urn . Ncc vim fa- 
i re debcac Haretici in his verbis: biberitis San- 
inem , in quibus verbis particula, Et , potum ab 
diilinftum prxcipere videtur ; nihil, inquam&gt; t 
de extundere pofluat Hasretici , quia haec parti- 
ila 3 Et , faspius in Scriptura Sacra non conjua- 
e , fed difiundive fumitur , ut, Exempli gratia , 
ndus Petrus Aftorum cap. 3. v. 6. claudo , cui 
:ftituit fanitatem , ait : ^Anrum & argentitm norL&gt; 
I mlhl , ideil , nee aurum eft mihiVnec argentum. 
imilitcr Levitici cap. 20. eodem fenfu particula , 
1 3 fumitur ; damnatur nimirura morte , qui Pa- 
H , Matrique maledixerit &gt; ideft , qui Patri , vel 
latri maledixcrit . Cum igitur Chriftus , uc mox 
iximus , uni adioni , nimirum cfui , potiflmuhn 
ribuat effedum, propter quern initituit Sacrokn- 
tarn Euchariftiam , necefle eft ut , juxta moreiri-* 
cripturx , hsecparticuJa, ^difiundive x fumatur, 
su pro particula f*/, ita ut horumce verboruiiL-* 
-hrifti : 2V/// mandvcaveritis carnem Filii hominis 9 
r biberitis e ^u$ Sanguinem non habebitis wit am in,* 
)obis, hie genuiaus ienfus litifidelis, qui nee meum 
Corpus ederit&gt; nee biberit Sanguinem, vitam tfternam 
ion conftquetur.Hmic elfe germanurn horumce ver- 
borum Chrilti fenfum palam innuic Apoftolus 
Paulus Epiftolse i.ad Corinth, cap. xi.ubi poit- 
quacn vcrf. 26. pr^mifit hxc verba: QuvticfcumqHC 
wtdnducabitis panem hunc & Calicem bibetis &c. ex* 
pJicat veriu immediate fequenti ,hancparticulam 
t diiiundive/eupro particula 




HISTORIA 

ait tmtnlltaque quicumq; manducaverit panem hunc, 
fuel biberit Calicem Domini indign^reus erit Corporis 
& Sanguinis Domini. Nullum igiturex Apoitolo 
Paulo extat prasceptuoi divinum, quo omnes om- 
nino fideles teneantur percipere cotnmunionem 
fubutraque fpecie . 

D. Chriftus his verbis : K[ifi manducaveritis 
carnemfilii bominis , & biberitis ejus fanguineriLs, 
non babebitisyitam in vobis, voluic baud dubie, uc 
non foliim carnein ejus manducemus , fed etiano 
ejus ianguinein bibamus , idque faciamus in me- 
moriam ipfius Paffionis . At , necdiim plane in- 
telligo , qui fieri poflit, at fideles bibaat Sangui- 
nem Chriiti , dum Euchariftiam fub una tancum 
Ipecie panis fumunt . Nee pariter capio , quo 
pado Euchariftia funipta fub una dumtaxat fpecie 
panis poflit efle memoria Paffionis Chrifti , cum 
nihil in ea fit , quo adumbretur Sacrificium Cru* 
cis , in quo Sanguis Chrifti a Corpore fuit fepa- 
ratus &gt; quod certe nullp plane modo contia- 
git in Euchariftia , quandd fub una tantiim fpe 
cie panis percipitur . Haec 3 fi placet , qua: 
nondum plene aflequor , craffiori minerva ex- 
pone . 

M. H^ec facile admodum perfpeda habere 
poteris, fiinmemoriam revoces duo fidei capi 
ta, qua? Catholica Ecclefia omnibus credenda-* 
proponit ; Primum in hoc fituin eft , quod totus 
ac integer Chriftus non minus fub una Euchari- 
ftise fpecie contineatur , quam fub duplici . Chri- 
flus (iquidem in hoc Sacramento aon folum no- 
bis fufficit carnem fuam divinitati conjunftam, 
fed etiam fanguiae & anima informatam . Quo 

lit, 




ECCLESIASTIC 

, ut fidcles , qui Euchariftiarn fub un J a fpecio 
nis percipiunt , per eamdem actionem non_ 
itiim carncm Chrifti mauducent , verum etiam 
r concomitantiam, ut loquuntur Theologi,San-&lt; 
inem & divinitatem fumant , nullaque per fub- 
idionern fpeciei viai gratia , qua? ad falutem-j 
ceifaria fit, defraudentur . Alterum fidei caput 
hoc fiftit, quod in unaquaque in individuo fpe* 
paflio Chrifti Domini adumbratur , quia , ut 
perius diximus , fpecies Euchariftia? leorfiin^ 
mfecrantur , & per verba confecrationis , quse 
nt adinftar gladii fpiritualis , Chriiti corpus & 
.nguis a fe invicem myflice feparantur ; nee 
sceffeeft ut Euchariftia lit Sacramentuni, quod 
exterius repra?fentet paflionis Chrifti 
ij fed fatis eft ut fideies , qui ejus funt 
articipes, ejufdeu* mortis rnemincriat, quam^, 
impta etiam ibia fpecie panis , facile in fuatu 
lemoriam revocant , certi(lltne x credentes , (zj&gt; 
arpus recipere , quod pro fe ipfis a Chrifto Ser- 
atore noftro Cruci contixuni eft . Id totum iliu- 
;rare juvat exemplo baptifrni , qui nunc per in- 
ifionern datur, & quern hxretici eo modo admi- 
iftratum ultro fatentur eife verum nov# legis 
acramentum . Ettamen baptifmus per infufio- 
lem coilatus non perfede exterius reprsefentac 
)a(Tionem, fepulturam,&: refurreftionem Chrifti, 
juae tantum perfecie" adumbrantur in trina im- 
nerfione , ut poft Sanftum Tbomam docent om- 
les Theologi , quibus hac in re ipiimet h^retici 
ion refragautur . Sic pari quoque ratione Eu- 
chariftia fub una tantum panis fpecie fumpta ve 
rum eft Sacramentum , licet perfe&e non reprx- 

fentet: 



454 H i s T o a i A 

fentet paffionem Chrifti , ac fubinde fideles , 
communicant fub una dumtaxat fpecie , Eucha 
riftiam percipiunt, ut Sacramentum eft, fed noru 
ut Sacrificium eft; quia Euchariftia , quateaus 
Sacrificium eft , perfeCtam mortis Chrifti repne- 
fentationem exhibet per utriufque fpeciei , panis 
Sc vini , fumptionem , qux fit per duas ciiAiaftas 
aftiones, efum fciiicet & potum . Sacerdotes 
itaque, dum facris operantur 3 Euchariitiam per* 
cipiunt & ut Sacramentum , & ut Sacrificium eft. 
Caeteri vero fideles , qui tantum fub una fpecio 
communicant , Euchariftiam fumunt ut Sacra 
mentum eft, fed non ut Sacrificium. 

D. Tarn luculenter demonftrafti hadenus, R 
nullum prorsiisextareprxceptumdivinum 3 quc j 
ad Euchariftiam fub utraque fpecie percipiendam 
adftringantur fideles , ut non poflim, quin deplo 
rem csecitateni Haereticorum , qui magno , fet 
inani ftudio fefe torquent , ut ejufmodi praxe 
ptuminSacris Scripturis expifcari poflint . Se 
rnilfis Hsereticis, quorum errorem jam abund 
confutafti ; rogo te, ut tria breviter diiTolvas di: 
bia, de quibus Viros eruditos inter fe difceptan 
tes nuperrim audiebam Primum eft , utrun 
Laici inprioribus Ecclefias Sasculis ufque ad duo 
decimum paflim & ordinarie publicis in Conver 
tibus Euchariftiam fub duplici fpecie fumpferioi 
Alterum eft , utrum Eccleiia quondam Legcm u 
lerit de communione fub duplici fpecie fumend&lt; I 
Poftremum eft &gt; an poflit Eccleiia hifce tempor 
bus concedere Laicis uiurn Calicis , & utrum ea 
CQnceffio expediret ? 

M. Ut hasc tria a te propofita dubia br&lt; 



ECCLESIASTIC A. 46*5 

cr dirimam, a primo exordiar, circa quod duo 
fervare fufficietj quse jam in prarcedentibus no- 
is Colloquiis obiter indicavimus. Primum eft, 
( .elesab incunabulis EcclefiaeadduodecimunL-* 
i jue Saeculum, etiam Laicos,inptiblicis Conven- 
us paflim & ordinarie fub duplici fpecie com* 
micaflfe , earn tamen praxim fenfim fine fenfu 
culo XIILexolefcere cxpiffc in multis Occiden- 
Ecclefiis, (icuc San^us Thomat, Dodar Ange- 
us,qui extremam diem claufic anno MCCLXXI v. 
erte docec g.part.quseft.So. Area 2 . ubi qu^erit, 
*um liceat fumere Corpus Chrifli fine Sangitine-i ? 
affirmativanituetur fententiam hoc argumen- 
: Sed contra eft mult arum Ecclefiarutn ufas , iti* 
ibtts fofulo communicanti datur Corpus Cbrifti 
vendum , non autem Sanguis .. EC in Corpore ar- 
:uli ait : In quibufdamEcclcfiis obfervatur ut po 
lo Sanguis fitmendus non detar , fedfoliim a Sac&r- 
sefymitur . Hanc tarnen praxim fumendi com- 
unionem fob utraque fpecie femper obferva- 
nt , &: etiamniim obfervant Graxi , apud quos 
n Clerici modo,fed & Laici, qui coinniunicant, 
im celebratur Liturgia , utramque fpeciem fu- 
unt. Prxterea, obfervare debes , irrepfiiTe Sse- 
lo Ecclefiae feptima quemiam abufum apud 
maullos Sacerdotes Latinos 3 qui intinftanu* 
;ro Sanguine fpeciem panis Laicis communi- 
ntibus porrigebant , fed earn abufum a quaru 
nodo Bracarenti anno DCLXXV. habita Canons 
:undo confixu-m e(fe his verbis : Illud^ero^quod 
o complemsnto Cammunionis int inflam- tradunt 
ichari/iiam popttlis , nee hoc proUtutn. ex Evznge- 
&gt; teftimonium nclfit , ubi ^fp 
Tomo n. G g 




HISTORIA 

Sanguinem commendavit . Seorsum enim pants 
& feorsum Calicis commendatio memoratur . Nam 
intinttum panem aliis Chriflum pr&buijje non legi- 
rnus , except illi tantiim difcipulo , quern intinEta 
bucella magiflri proditorem oflenderet 3 non qu# Sa* 
cramenti huius inflitutionemjignaret . Hie abufus 
Saeculo feptimo profcriptus , icerum Soeculo XI. 
prodiit, fed a Pafcbali II. Pontiiice Maximo , & a 
Concilio Claromoatano fub Vrbano II. anno 
MXCV. celebraco compreflus 3 mox apud Occiden- 
tales evanuit , vigetr tamen feptingerais abhinc 
annis apud Orientates , qui lideli populo utram- 
que fpecieai in cochkari commixtam exhibero 
confucveruac . Alterum quod fpeftat dubium, an 
videlicet EccleHa aliquando legem tulerit de fu 
niendacommunione iub ucraquc fpecie ? Refpon- 
deo , nullam in quatuor prioribus Sseculis extar( 
legem, qua Eccleiia fideles adegerit , ut diim fo 
lemnicer & intra Miflarum fokmnia communi 
carent , utramque fumerent fpeciem . Id confta 
ex duplici fado hiftorico . Priinum contigit, San 
fto Chryfoflomo Sedem Conftantinopolitanam oc 
cupante , & a Sozomeno libra 8. Hiftoria? Ecck 
fiarticx cap. 5. his verbis enarratur : Vir quidai 
feftator b&refis Macedonian^) ejufdem Seffa uxorei 
habebat . Hie cum ^oannem de fincera religions 
different em forte audiiffet^ doEirinam ample xus , 
uxorem quoque ut fibi confentiret, bortatus eft . */&lt; 
ilia , quoniam notarum mulierum folita confuetudit 
captiva teneretur ^ ut maritus quamvis admonuij]* 
fape, nihil tamen proficeret Nifi , inquitille&gt; in 
religione mihi confers fueris , nee in r oit& communi 
ne po/thdc ens . Ibimulier , ^afafidefe idfatturty 

GU 




ECCLESIASTICA. 

im and Ha quadam&gt; quamfiddem arbitrageur , de 
zc re communicat , eamque fibi ad fraudem facien- 
zm marito fociam adjungit . Itaque tempore com* 
wnicationis ( intelligent autem qui Chriflo font 
itiati quid dieam ) ilia quod acceperat 3 continent , 
tint oratura procubuit. Famula autem interim* 
lansfurtimforrigit id quod manibus adveniens fe- 
bat ; quod quidem fimul ac dentibus admotum fait, 
lapidem intiuruit . Turn mulier timore conjlerna- 
:,nequidfibigra&lt;uius eveniret , ob tantum miracu- 
m infe divinitus edit am , cum feftinatione adEpi- 
opum ( Sanftum Joannetn Chryfoftomum ) ac- 
writ, fe ipfam indicat , ac Ictpidem oflendit &gt; qui 
xnifefta veftigia morfus , fed materiam Ignotam & 
ufitatum quemdam colorem referebat , cumqu^j 
wfufis lachrymis veniam impetraffet y cum marito 
inceps concors vixit . Subdic etiatn Sozomenus : 
1 cui autem b&c verifimilia effe non videntur , tefiis 
I ipfe lapis , qui etiamnunc hodie inter Conftantino- 
)litan&lt;e Itrbis cimelia confervatur Ex hoc fa&o 
iftorico liquet , nullam eo Saeculo , quo tancu* 
ifigae coatigit miraculum , obtinuiife Legem^i 
cclsfiafUcam , qux fideles ad utriufque fpeciei 
)nimuaiotiem adigerec. Si epitn extitiifct hu- 
ifmodi lex, certe Macedoniana ilia ciulier nullo 
afto pot ui (let communioaem fimulare , nee ulU 
rtc declinare calicen^quem Diaconus ofFerebar, 
bi primiicn fideles exceptum manibus panem ori 
dmoviflenc. Alterum faftum hiitoricum peticur 
x (imulatione H^erecicoruin Manichseorucn , qui 
i quinto Ecclefise Ssecalo in Occideace graflan- 
ss , ut Catholicorui-n invidiam & Imperatoriitn 
ram declinareuc, irrepcbant in ccus fiddium* 

G g z Sa- 




HISTORIA 

Sacram Euchariftiam fub una tantum fpecie pa- 
nis fumebant , & ab fpecie vini omnino abftine- 
bant, rati vinum effe a principio malo , ficutdo 
illis Haereticis tellantur S. Leo Papa I. Semi. 4. in 
Quadragefima , & Gelafius I. Porro , fi ante tern- 
pora Summorum illorum Pontificurn Leonis & 
Gelafii extitiflet aliqua lex Eccleiiailica, qu om- 
ncs omnino fideles obftrinxiflet ad furnendam^ 
utramque fpeciem , diim folernnicer in templis 
communicarent , null! ratione Manichsci Eucha- 
riftiara fub una tantum fpecie panis fumentes, 
iinpiecatem fuam occulere.potuiilent , fedpotius 
cam aperte prodidiflent, quippe qui palam infre- 
giflent legem EcclefialHcam de fumenda conimu- 
nione fub utraque fpecie, ac fubinde iuinfidelita- 
tis, feu hserefeos , qua erant inie&i &gt; fufpicionem 
confeftim veniflenc . Hinc, ad facilius detegen- ! 
dam hanc facrilegam Manichasorum in facris 
Myfteriis fimulationem, Summi jam laudati Pon- i 
tifices Leo L & GtUfius I. legem in quinto Sseculo 
tulerunt, quajudifunc ornnes fideies utramque 
fpeciem, panis videlicet & vini , publicis in Syna- I 
xibus fumere &gt; ita ut quicumque deinceps a vini ; 
fpecie abftinerent ex Ecclelia velut Manichi 
eiicerentur . Hxc autem lex de fumenda commu- 
nione fub utraque fpecie, quam Leo L detegendc 
Manichsorum h^relis causa , t tulit circa annumjj ii 
CCCCXLIII. quamque Gelafius I. anno ccccxcvi. p 
confirmavit , obtinuit in Ecclefia Occidental^ ?i 
quandiu ferpfit Manichsorurn hxrefis , fed d 
femel extin&a h^refi , hxc lex in defuetudinem k 
abiit contraria fidelium praxi 3 cui non intercefle- Hi 
runt Pr^fules &gt; quod fcirentj, hanc legem a Sum- 




ECCLESIASTICA* 

is Pontificibus Leone I. & Gelafio I. fuifle latatn 
fciplinse tantiitn & ^Economise causa^hoc eft, ad 
rvam hasrecicis Manichasis detrahendatn , co- 
unque detegendam in divinis Myftcriis fitnu-, 
clone m . 

Ad tertium denique dubiuni , an videlicet 
oflic Ecclefia hifce temporibus concedere Laicis 
ilicis ufum , & an ea conceffio expcdiret , & ce* 
eret in bonum Ecclefise ? dico, nullum effe du- 
iuiii quin paflTit Eccleiia etiam his temporibus 
alicis ufum indulgere Laicis, ficut olim poft 
^nodum Conftantienfeni ilium conceffit Laicis 
i Rcgno Bohemias & locis ei adhaerentibus . Pa* 
es Concilii Tridentini jus , dequoagitur, Ec- 
.efi* cooipetere proficeatur Seflione 21. Cano- 
e 4. ubi ad petitionem Legatorum , qui nomine 
Tiperacoris^ac mulcorum Germanise Principum, 
ecnon Caroli IX. Galliarum Regis poftulabant, 
t calicis ufus Laicis concederetur , quod nempc 
iagaa afFulgerec fpes, fore uc heterodoxi, fi cum 
yuodus indulfitrec , ad unitatem & gremiunu* 
iccle(ix redirent 3 reipoadenc his verbis : Duos 
\ *ero articitlos alias fropofitos , videlicet an ratio- 
Ies 9 quibus Santta Catholica Ecclefia addutta fait 
commmicaret Laicos,atqne etiam non celebrantes 
acerdotes ,fub una tantum panis fpecicjta fint reti~ 
endtf , ut nulla rations Calicis ufus cuiquam fit 
lermittendus , & an , fi boneftis & Cbriflianx cbx* 
itati confentands rationibus concedendus alicui vel 
lationi vel Bggno calicis ufus videatur &gt; fub aliqui* 
ms conditionibus concedendus fit , & qu&lt;snam fint 
lla : Eadem Santta Synodus in aliud tempus y oblat* 
ibiquamfrimumQccaftone, examinandgs atqite deft* 

G g 2 



H i s T o R i A 

niendos refervat . Confultius tamcn dumunt 
Patres Concilii Tridentini horumcc ducrunu&gt; 
articulorum definiricncm arbirrio & piuckntix 
Summi Pontificis relinquere , ut videre eft in_&gt; 
Seflione 22. in qua hare verba leguntur : Decrevit 
( Sanda Synodus ) integruin negothm c.d Sayfiif- 
flrnum Lominum noftrum ej]e referendum y front 
prdfenti Decretorefert , qui pro fua fmgulari frit* 
dentia id efficiat quod utile J\eifublica ChrifliA- 
n& & falutare fetentibus vfurn calicis fcre-&gt; 
judicaverit . Extat in Commentariis tigrum ad, 
Synodum Tridentinam fpeftantium a Clariflimo 
Puteano editis pag. 203. Monitum , in quo Gal- 
Jiarum Regis Oratores poftularunt a Patribus 
Concilii Tridentini y utnullum fieret prafjudicium 
praerogativ* Regis Chriftianiflimi, qui dieinau- 
gurationis fuae Euchariftiam Tub utraque fpecie 
jumit : & quorumdam Monafteriorum in Calliis 
vetuitiffimx confuetudini , in quibus monachi Or- 
dinis Ciftercienfis 3 etiam non celebrantes , ftaris 
quibufdam anni diebus fub utraque fpecie Com 
municant , Denique , poft celebrationem Conci 
lii Tridentini Pius W. Pontifex maximus , eo jure 
annoMDLxm. ufuseft, diiin Germanise Epifco- 
pis indullit , ut j fervatis Legibus , quas Ecckiia 
Jiohemis prsefcripferat^ Calicem Laicis comnr.uni- 
cantibus concederent . Nullus itaque dubito j 
quin penes Ecclefiam fit jus Calicis ufum conce- 
dendi , fed hancconceffionem paflim expedircj 
non cenfeo , turn quia vixprxcaveri poteft effufio- 
nis Sanguinis periculurn , quod Ecclefiam praefer- 
tim movit, ne facultatem communicandi fub utra- 

& 

que fpecie paflim Laicis annueret ; turn quia per i- 

culuai 



E CCLESIASTIGA* 471 

I .lum quoqueeflet, ne eafacultate* fipaflicnu* 
mcederetur, abuterentur hzretici ut Eccleiias 
nflarcnt invidiam , ficut Lutherani fub obtentu 
tifmodi conceflionis Calicis , quam , ut rnox di* 
mus, charitas a Pio /K. pro Germanis extorfe- 
1 5 mox caufati funt &gt; agnovifle tandem Eccle* 
im Romanam , fe contra jus Divinum populis 
btraxiffe Calicem . Unde , jure merito Ecclefia* 
Lutherani ea calumnia , quam temerario au 
fpargebant, incautos deciperent, hanc coa- 
flioncm Germanis factam coafeftim revocavit . 
D. Optimo jure Ecclelia Romana Laicis, 
Clericis non conficientibus Communionem^ 
b utrsque fpecie nunc indulgere haud dcbet % 
MI folum ob rationes , quibus Sscculo XV. gli- 
ente Hufsitarum Hsereii s addu&a eft ad fubtra- 
mdum Laicis ufum Calicis , fed etiam quia , ut 
fte obfervafti, Lutherani &gt; & Calviniftas , qui 
ufsitarum hac de re errorem ex orco revoca- 
ait, anfam & occafionem arriperent Ecclefiam_ 
ilumniandi,& ubique clamitandi , antiquam do- 
.rinam de Communione fub utraque fpecie fuifle 
^culoXV. immutatam , ac tandem aliquandd 
cclefiam Romanam agnovifle , fe contra jus Di- 
inum Laicis Calicem ademifle . Sed de Dodrina 
xc. XV. fatis haSemls contra Hssreticos diiferui- 
ms . Prseftat nunc, ut paucis agamus de Difcipii- 
a turn Ecclefiaftica, turn Monaftica , qua? eo- 
em Sxculo obtinuit , & prsecipua , qu ad 
tramque Difciplinani fpedanc , Capita cxpea- 
lamus . 

M. Ad Difciplinam turn EcclefiafticacGU/ , 
iim Monafticam Sculi decimi quinti attinet gra- 

g 4 vis 



HlSTORIA I 

vis ilia Controverfia , quae eodem Sasculo Paro ?! 
chos inter & Religiofos Mendicantes circa admi- I 
niftrationem Sacramenti Poenitcnttae feu circa fi- i 
delium Confefsionem tempore Pafchali facien- i 
dam obortaeft. Conquerebantur Religioli Men- I 
dicances, quod Parochi Confefsiones fidelium_ } 
Viris Religiofis , fecundiim formam Clementina 
Dudum , approbatis , tempore Pafchali fa&as 
ipfis Sacerdotibus Parochis iterandas efle aflere 
rent . Exadverso Parochi fuccenfebant Religiofi; 
Mendicantibus , quod ab Ecclefiis Parochialibu 
frequcntandis Parochianos avocarent , ac fe pro J 
priorum Sacerdotum nomine , quibus 9 juxta CaJ 
nonem Concilii iv. Lateranenfis Qmnis utriufquz* t 
Se xusy feme! in anno facienda lit Confefsio, etiaci 4 
intelligendos prardicarent . Adhancdirimendan-i 
Controverfiam Summi Pontifices complura Ssecu k 
lo XV. ediderunt Diplomata , quibus jus aflertun * 
Religiofis Mendicantibus fidelium Confeflione \ 
tempore Pafchali excipiendi approbarunt , & au 
thoritate Apoftolica confirmarunt. In primis 
^Alexander V. anno millefimo quadringentefinn 
nonopropugnatas a noanullis quafdam Joannis d 
Poliaco, cujus in fuperioribus Colloquiis jam me 
minimus, Aflertiones , & alias recens adjedas 
confixit Diplomate, quod incipit: Bggnans in exce&lt; 
/is. Novx Hlx Ailertiones erant : I. Confijfus fra 
tri adrniffo in forma * Dudiim , tenetur eadem peccat 
in numero iteriim t*rato Confiteri : II. Conclufiont 
Joannis de Poliaco damnata per ]oannem XXII. fun 
fatis vera : & a quocumque Literato fujficienter poj 
fcnt teuerj. III. Statutumjoannis XXH. editum , VA 
ekftionis . eft initwn &inan? % w&&amp;gt; tum illttdfeck 

+ m A 



ECCLESIASTIC A. 473 

tb&reticus. IV. Stante Statuto , Omnis utriuf- 
2 Sexus 5 nee Dens , nee Papa de potentiafua potejl 
ere , quin cpnftffks Fratrl Mendicanti admiflo , /ftf- 
V teneatur confiteri fuo Curato . V. Confeffio Fra- 
fas adttiiffis fafila, e/i dubitabilis & incerta . QUA- 
&gt;pter omnes tenentur dimitterc incertum, & fie fo- 
i confiteri fuis Sacerdotibus cur am animarum ba- 
itibus y fub pcena peccati raortalis . VI. Quamvis 
atres admiffi babeant aufloritatem abfolvendi &* 
diendi Confeffiones ; tamenpopulus fubjeEius non* 
bet poteflatem accedendi ad Mendicantes admiffbs , 
e lieentia Proprii Sacerdotis , & Fratres petentes 
ivilegiapro Confejjionibus audiendis, & Sepulturis 
ibendis 3 fitnt in peccato mortali , & excommuni- 
ti : Et Rgmani Pontifices talia Privilegia concedes 
f Mcndicantibus , aut iifdem confirmantes , funt in 
ccato mortali , & excommunicati . VII. Fratres 
n funt aut fuerunt Paftores , fed fures &gt; latrones ^ 
* lupi -. VIII. Sacerdos Curatus , dans licentiam* 
endicantibtis audiendi Confeljiones * mavis difpenfat 

j jj + tj + 4. tf 

im Statuto y Omnis utriufque Sexus, qudmPapa, 
ratribus dans licentiam , juxtaformam Decretalis * 
)udum . Hos Articulos crroneos &gt; & facrisCa* 
onibus contrarios profcriplit ^Alexander V. Pon* 
fex Maximus , ftatuitque , utfi quis deinceps illos 
ferere , aut infcbolis vcl alibi gloffare , defender* &gt; 
14 tenere aut pradicare prafumpferit , tanqudm HA- 
tieus fit cenfendus f e^ excommunicationis fenten* 
am inctirrat ipfo faio&gt; a qua nifi per SummumPon* 
\ficem , pr&terqudm in mortis articulo , non poffit 
bfolvi . JEofdem Articulos ab ^tlexandrn V. confi- 
os , pariter damnavit Eugenius IP. Diplomate-^ 
[uod incipit; Dttdum fslicis dato die XYII. Ka- 



474 HISTORI A 

lend.Februariianni MCCCXLVI. & Conflitutionenu 
Bonifaii VlU. fuper Catbedram : ac &lt;*}oannis XXll, 
Decretalem : Vas elefikionis , in gratiam Fratrum t 
Mendicantiumeditas, confirmavit. Ejufdem cau- t 
{x Religioforum Mendicantium adversus Paro- I 
chos pacrocinium fufceperunt alii decimi quinti f 
Sasculi Roman! Pontifices Nicolaus P. Callixtus III. u 
Sixtus //^.quorum poftremus anno miJlefimo qua- : 
4ringentefimo fcptuagcfimo certio , pridie Ka- t&lt; 
lend. Scpccmbris Conltitutionem edidic , FF. Mi- li 
norum Privilegia continentem 4 quae Mare Ma- a 
gnum nuncupari folet, qud Joannis XXII. Eugt* \ 
n n IP. & Nicolai P. Decreca de non iteranda_j ii 
Confeffione Fratribus Mcndicantibus fada con- t 
firmac , & adversus eos , qui contrarium alferue- p 
rint 3 tanqudm de H&refi fufpeftos , ab Epifcopis j it 
& Fidei Inquifitoribus agi jubet . Hxc fuit con- 
ftans Summorum Pontificum XV. Sxculi mens de i 
jure, quopotiuntur Reiigiofi excipiendi fideiium it 
confeflioncs etiam tempore Pafchali . Verum, hxc r. 
lis, non obftandbus toe Romanortim Pontificum f 1 
Decretis , Saeculo XV. finita non eft , ied ei iden- K 
tidem repullulanti finen / tantutn Sseculo XVL im- ^ 
pofuerunt SummiPon/ifices , quorum Decreta , J 
lit exituin iftius Controverfise exploratum haberc fc 
poffis, hie breviter indicabo . Leo X. in Coni titu- ^ 
tione,quse incipit: Dumintra mentis arcana , qus f 
in Concilio Lateranenfi v.SeiT.xz. leda & appro- t; 
bata eit , perfpicue declaravit , eos qui Fratribus fc 
Mendicantibus confelfi iunt, Canoni Omnis utriuf* f 
que Sexus , fatisfecifle : Pojfint , inquit Summus * 
ille Pontifex , f er eqfdem Epifcopos , & Pralatos , I 
r fufficienti literature ) & aliquafehcm hujttfino- P 



ECCLESIASTIC A. 475 

acrawenti peritia dumtaxat examinarh talibuf- 
prtefentatis admiffis , velctiamindebitZ recufati* 
itentes , Conftitutioni, qua incipit 9 Omnis 
iufq; Stxu$,quoad Confeffionem dumtaxat,fatisfe 
1 cenfeantur . Anno millefimo quingentefimo 
idragciimo nono Paulus HI. licentiam genera- 
i Patribus Societatis Jcfu conceffit audiendi fi~ 
ium Confefliones , nullumque omnino tempus 
epit , nequidcm Quadragciimale, aut Pafchale, 
articulum mortis. Paulus //^.Diplomate, quod 
ipit : Ex dementi 3 dato anno MDLV. Privilegia 
itribus Minoribus de Obfervantia ab Euge- 
W. Micdao y. & Sixto W. fuper audiendis Fi- 
ium Confefllonibus confirmavit . Clemens VUL 
10 MDXC 1 1 . Conttitutionem cdidit , qua praeci- 
Archiepifcopo Cameracenfi 3 & Epifcopo 
rebatenii , ut Parochos in Officio contineant, 
\Q ptohibeant plebem fibi fubditam quominus 
gularibus tempore Pafchali confitercntur : 
tfenti no/iro Decreto , inquit , fancimtts 
re Sacularibus .Cbrifli Fidelibus univcrfis , 
WK Miffas audite , &c. Et tarn dittis Fratribttf 
Pjr esbyteris ditta Societatis , qudm aliis Privile* 
tis pradiftis , quibus id a Sede ^poflolica indul- 
n eft , idoneis tamen & ab* Ordinario approbatis , 
-catajlta , e tiam Quadragefimali & Pafchali , & 
wis alio tempore confiteri licite pojje : dummodb 
nen iidem Sxculares Chrifti Fideles Sacramentttwu&gt; 
cbariftia die Fejio Pafchalis J\efittrelionis in pro* 
a Parochia ab eorum Parochofumant . Hasc Sum- 
&gt;rum Pontificum S^eculi XVI. Dccretis in gra- 
m Religioforum Mendicantium editis novum 
bur addiderunt Pontifices , qui Ssculo X VIL 

Ro- 



HISTORIA 

Romanam Ecclefiam gubernarunt . Orta 
dem anno MDCXLV. inter Henricum , Burdegalcn- 
fcm Epifcopum , & Regulates Controverfia do 
audiendis Fidelium Confeflionibus tempore Pa- 
fchali , Innocentius X. port maturam a facra Con- 
gregatione Cardinalium Jncerpretum Concilii 
Tridentini caufas difcuflionem habitam , pronun- 
tiavit , licere Regularibus , Apoftolica Privilegia 
habentibus , Fidclium Confefsiones audire a Do j 
ininica Palmarum ufque ad Dominicam in Albis n 
inclufivCj deditque ea de re Confthutioneaife- 2 
ptimo Jdus Februarii , qua^ incipit ; Exfoni wo j, 
bis &c. idem fanxit ^Alexander yil. anno MDCLIX [ : 
Kalend. Februarii in Ceafura quarumdam Pro ^ 
pofitionum ab Illuftrifsimo Epifcopo Andega fc 
venfi ad Sedis Apoftolica examen tranfmUlur urn j. 1 
Dcnique Clemens X. Conftirutioae , quae incipit \, 
Sufrtma , data Roma: xi. Kal. Junii anni MDCLXJ i 
declarat, Hegulares fimpliciter ab Ordinariis appr&lt; L 
tatos pojft in Ditecefi Epifcopi approbantis , quoi 
anni tempore, etiam Pafchali y & quorumcumque. i 
etiAfn infirmorwn Confeffiones audire abfque nut i f , 
Parocbontm &gt; wl ipfius Epifcopi licentiz . De qua t 
nienConfeffioneteneri dittos Heligiofos eorumdemi 
firmorum Parochum illico ceniorem reddere Et k 
foffe lllls ab Epiftopo* jubp&na fufpenfionis a fact 
tate audiendi Confeffiones pracipi : Sufficere tame&gt; l;{ 
ut certioratio hujufmodi fiatfaltem per Scriptural L 
apttd ipfum infirmum relinquendam,& eos , qui di 
figligiofis fimplicitdr approbates Pafcbali tempor^ 
confejfi fiitrint , Conflitutioni , qua incipit : Om lots 
Vtriufquc Sexus 3 quoad Confeffionem dumtaxat , Is 

Jrfcc Suran^Qrwni Poutificux 



E C C L E S I A S T I C A. 477 

:rcta &gt; quae caufae Religioforum Mendicantium 
rte fufFragantur , (i quis, femoto omnium par- 
n ftudio , expendere non gravetur , mirabitur 
fedo y quod Gafpar luenin , Gallicani Orato- 
Presbyter , in fuo Comment ario Hiftorico & Do-* 
itico De Sacramentis &gt; Quaeftione v. De Confeffio- 
Parag. 11. confidenter ailerat , ntillam profer- 
ofle Rornanorum Poutificum Conftitutionem, 
: facultatem permittat Religiofis Mendicanti- 
; Confefsiones Fidelium excipiendi tetnporc&gt;&gt; 
chali abfque licentia Parochi, & fimiil declarer, 
eles tempore Pafchali confitentes Religiofis 
ndicantibus ab Epifcopo approbatis fatisfacere 
iioni Concilii Lateranen/is Omnis titiiufijttc Se ~ 
. Mirabitur &gt; inquam 3 ovuifquis hanc pr^dicii 
iptoris Affertionemaudiet 3 turn quia certifsi- 
,m e(t y Summos Pontifices in iftius Controver- 
difcuf$ione fecundum Religiofos femper tulifle 
tentiam:ad confervanda eorum Privilegia, qua: 
idi & semuli obtredatores , praefertim in Gal- 
- , elevare , aut abrogare penitus rnollebantur , 
^penfifsimam voluntatem demonftrafie , atqus 
i laudata dedifle Diplomata , ut fenfum Cano- 
, Omnis utriufque Sexus , aperirent , ac Fideli- 
s palam facerentj Proprii Sacerdotis nomine ita 
fignari Parochum 3 ut Epifcopus in tota Dice- 
i fua y & ubique Chriftianarum gentium Ro- 
inus Pontifex , Proprii Sacerdotis nomine ad 
intern Concilii Oecumenici Lateranenfis iv. in- 
ligcndi fint, qui fubinde alios a Parochis Sacer- 
&gt;tes , ciim S^culares , turn Regulares ad audien- 
s Confefsiones Fidelium , etiam tcinpore Pa- 

i . . i r* 

CTO^lfl t llt/~i r*f c &lt;K/ f*r\ftt~^i * t* i f" /^\ v f* c iiiT"#&gt; &lt;R *iiii 

) V V/44V4J UlkVJi C d Vt Vv/MI- Vk i tkVJi C J Jvil C 3 Ot i*l./l^ 

que 



478 H i s T o R i A 

que Parochorum licentiaaflumere poflunt : Turn 
quia etiam ab omni veri fpecie alienum eii, inno- 
centium HI. Pontificeni Maximum , & quadringen- 
tos amplius Epifcopos , qui hunc Canonem ; 
Omnis utriufquc Sexus &gt; in Concilio Lateranenfi 
condiderunt , & approbarunt; Sacramenti Poeni- 
Centiae adminiftrationem ica Parochis addixifle 
ut Romano Pontifici , & Epifcopis , quibus Fide 
les , & ipfi Parochi fubditi funt , jus Sacrament 
Poenitentise Fidelibus tempore Paichali admini 
flrandi adimere voluerint. Quod fi femel fateantu 
Parochi , Innocentium HI. & Patres Concilii Gene 
ralis Lateranenfis IV. nomine Proprii Sacerdoti 
inteilexifle non folum Curatos , fed etiam Sum 
mum Pontificem , & Epifcopos 3 necefle itidem cfl ;&lt; 
ut fateantur,Summum Pontificem , & Epifcopos 
non folum per fe Confefsiones audire , fed etiar s 
adminiitrandi quovis anni tempore Pcsnitenti ^ 
Sacramenti provincial! feleftis & a fe approbaci 3| 
Sacerdotibus j five R^rgularibus , five Sa^cularibi: & 
committere pofle , 5.c fubinde Religiofos Mcr tt 
dicantes a Summo Pontifice , vel ab Epifcopis aj ( f 
probatos facultatem habere Confefsiones Fid* a 
Jium excipiendi , etiam tempore Pafchali , abfqi J 1 
Jicentia Parochi . * 

D. In tuauu fententiam lubentiflime defcer I 
do , & ad veram pacem in utroque Clero , cam. fc 
Sseculari quam Regulari 3 fartam teftam perpeti^ k 
confervandam vehementer opto , ut omnes ^ cui ? 
Parochi * turn Viri Regulares , ob unam Dei glc ft 
riam ar ,animarum falutem in Sacramenti Pee" P 
tcntise adminiftratione fummafemper confenlk 
nc collabotent , & obfequia , quae reddunt Eccl 



ECCLESIASTIC A. 47$ 

; exlgant ad charitatis Regulaai, fectmduni_^ 
2 in facile ilia iiaietur Coatroverfia,qug tamdiu, 
taque aaimorum coateatioae difceptata elt . Si 
in Parochi fola diaritate ducantur , Viros Re- 

i 

.ofos ab Epifcopis approbates , zelo falutis aai- 
rum ferventes , iibi in Sacramenti Pceniteatias 
niniftratione adjutores & cooperatores datos 
xima beaevolentia compledeatur t Similiter,fi 
gulares Privilegia fibi aSummis Poatificibus , 
nciliifque in Fidelium Spirituale commodum- 
leeila^eorumque ufum ad unius charitatis finem 
erant , iis modefte utenttir, nee ulluin unquacn 
jotium faceifent Parochis, quibus ad procuran- 
n animarum falutem velut cooperatores & 
adiutores a Sununis Pontificibus & Epifcopis 
itadjedi, (icque mucuam iibiaietipfis opeai fe 
lt juxta prudentiffimum Joannis Gerfonii, Sacrae 
:ultatis Parilienfis Caacellarii, Coaiiliuin,quod 
per legebam in libro ab ipfo editc De Statihus 
:lefia Confideratioae II. ubi h^ec habet : Status 
rque ftudeat alter altzrius oner a portare fine con~ 
tione & amulatione ....... m ft inviccm wore 

nicum fe mordeant &gt; confumantur . Ne 
gatfleda opinio Ecclejiafticorum apitd Laicos 
uperetur niimjhrium Verbi Dei.^ionne . 
ibunde dives eft pro omnibuslnonrte pads eft Deus&lt; 
\ divifionis ? Denique, quid prodeft Pharifaica con- 
tio deflates praeminentia \ quid SanStius eft dare 
ram , ut quis perfettus inveniatur quamfi jacens 
imis &gt; de perfelione flatus glorietur &lt; Sed alia , ii 
icet , profequamur quse ipettaat Oifcipliaa IIL-* 
deiiaiticamS^culi XV, 

M. JBleftioaes tpifcoporum , & Abbatutn 



480 HISTORIA 

Scenic XV.libcrc adhuc in Galliis fiebantj Archie 
pifcopi tameiijEpifcopi , Abbates , & alii Benefi 
ciatielefti perfoluebant Romano Pontirici Tribu 
turn temporarium &gt; cui v4nnat& nomen inditum. 
eft , quod ratione fruduum primi anni , tituh 
fubfidii , folveretur , ut Romanus Pontifex pa 
cffec fercndis univerfe Ecclefix oneribus, quae ip! 
graviffima incumbunt , & prxfertim uc taciliu 
poflet Imperil Chriftiani adversus Infidelesde 
fenfionem fufciperc i fubvenire Catholicis Reg 
bus , Hasreticorum quorumvis pcrduellium cor 
juraciones reprimere ; Praedicatores in terras Ir 
fidelium ad fines Ecclefiaepropagandos mitterej 
Neophytis , & proFidei caufa exulibus neceilari 
fuppeditare fubfidia y & pauperutn Urbis ac Di 
tionis totius Ecclefiafticse levare inopiam . H 
univcrfalis Ecclefiac neceffitatibus ut commodii 
confulere poflent Roman] Pontifices , Tributui 
illud temporariurn , feuAnnatas Beneficiorum 
Ecclefiafticorum percipiebant Saeeulo XV. &lt; 
ctiamnum jure Optimo percipiunt. Fuerunt ume 
nonnulli Scriptorcs * quos inter ccnfecur 
Lannojus,iti libro quern edidit De feneranda 
na Ecdefi&lt;& Traditione circa Simoniaw &gt; qui 
tas y velut execrandum Simonix genus , perftrii 
gere aufi funt &gt; contra quos Proffer Fagnanus^ , V 
Pontificii juris peritiflimus , Commentariis in 
primam partemlibri v. Decretalium,ad Titulua 
Ne Prxlati vices fuas , &c. & ad Caput, Pr&lt;etere&gt; 
Annatarum originem , honeftatem 3 ^quitatem 
acnecefikatem multis rationibus probat&tu 
tur 3 quarum prxcipuas hie fubjicere 

bit. L Siimmo Sacerdoti Decimam partem 

n 



ECCLESIASTIC A. 481 

n folvi lex vetus prsecipizbat ( Numeroruni_&gt; 
&gt;. xvi n.) Debent igitur, loco Decimarum.* , 
vi Annatse Romano Pontifici , qui Summus 
wx Legis Sacerdos eft , & cujus niinifteriuinu* 
ige ampliuseft ac prseftantius, quam kgalis 
ntificis, qui Sacrificiorum dumtaxat curam ge- 
e tenebatur ^ & eorum,qug judaicam Religio- 
n fpedabant ; Romanus vero Pontifex Supre- 
is eft torius Ecclefi^ Sacerdos , ut in coateiib 
apud omnes Catholicos.il. Omnibus curam 
marum gerentibusfoluuntur Decimse y quanco 
cur magis Romano Pontifici , qui conftitutus 
Paftor totius gregis Dominici&gt;& qui omnium 
clefiarum curam ac follicitudsaeia habec , An- 
:x , Decimarum loco &gt; perfolvere oportet. 111. 
:Iefia univerfalis unum Corpus myfticum eft 
nulta membra divifum &gt; cujus Caput viiibilc&gt; 
Romanus Pontifex , membra autein funt ca^te- 
Ecclefix per orbem Chriftianum difFufe . Cum 
cur omnia membra Capiti fub venire debeant ^ 
ientur Ecclefiae Annatas, qu^e funt fubfidia tcm- - 
ralia, SummoPontificiconferreJV. Cathedra- 
Ecclefis & Abbatis fundatse & ereftx non ifue- 
abfque Romans Ecclefias au6toritace,qusepro- 
jrea Omnium Ecclefiarum Mater appcllatur, quia 
mcs Ecclefise ex ea pradierunt . Porro, Ecclefia: 
fponfus vilibilis eft Summus Pontifex , 
miuw Chriftianorttm Pater & Doclor.Cum igitur 
iis incumbat obligatio Patri nacurali fubmini- 
andi alimenta , ut ipfa lex naturalis docet^ mul- 
magis Patrem Spiritualem juvarc debent Filii 
irituales , eique temporalia fubiidia non nega- 
Annata: autein funt fubfidia temporajia , quae 

H h 



481 H i s T o R i A 

Romano Poncifici, utpote Spiritual! Omniunu 
Chriftianorum Patri,debentur . V. Principi Laico 
tributa & ftipendia foluuntur , eique hujufmodi 
debcntur fubiidia , quia juftitias in fuis ditionibus 
fervand&lt;E invigilac ; igitur potiori jure Romano 
Pontificij qui univerfse Ecclefise prseeft , &qui 
tarn juftitia^quam Difciplinae toto in Orbe Chri- 
ftiano cuftos eft & vindex &gt; majorum judex & ar* 
biter caufarum , fubfidia quaedam &gt; feu Annata 
debentur a quo poflit ferre regiminis onera,& pu- 
blicis Eccleiiae necelfitatibus pro viribus profpice* 
re , quibus certe ^ vacuo aerario , confulere mini- 
me poflet. His & aliis rationibus Profper Fagnanu. 
locis mox d me laudatis invifte probat , Annata: 
jure optimo elle debitas Romano Poncifici , ibi 
demque diiuit omnes Objediones Scriptorura. 
tarn Hacreticorunv, quam quorumdam Catholicc 
rum , qui in illas invehebantur,earumque exadio 
ncm Simoniacam & illicitam efle aflerebant. Le^ 
ctiam poteft idem Profper -Fagnanus in Commer 
tario in Librum I. Decretalium, De Paffis, Capit 
Cumpridem , ubi quaerit &gt; utriim Annatae in Re 
mana Curia licite exigantut a & fine labe Simonia 
cui qu^eftioni breviter refpondet 3 Annatarum 
actionem efle licitam & fine ulla Simonise labe 
ri , quia Annata; foluuntur non pro collatione 
ncficii Eccleliaftici 3 ieu provifione, fed folum pr 
fruftibus primi anni beneficiorum vacantium, qi 
prodimidia fpedant ad Sedem Apoftolicame 
juftiffimo titulo refervacionis,quam Romani Poi 
tifices pro tanti officii, laboris , & dignitatis fi 
ftentatione fibi fecerunt . Unde folutioni Annat 

rum&gt; quam exigit Camera Apoitoiica nonpJ 

ul 



ECCLES IASTI CA. 483 

o jure Spiritual! , aut Spiritualibus annexe, fed 
&gt; frudibus mere temporalibus,ad fe legitime 
tinentibus , nefas eft ullam fimonise, aut turpis 
ri notam inurere * Ob emergentes Saeculo XV. 
iviffimas Ecclefiae neceffitates , conceflerunt ali- 
ando Pontifices Romani Priacipibus Chriftia- 
, ut Decimas, vel certam pecunia? Summam ex 
mibiis ditionum fuarum Ecclefiis colligerent. 
genius /^.centefimam reddituum Eccleliaftico- 
n Hifpani^ , Anglise , Francis &gt; & Delphinatus 
noMCCccxxxi.conceffit RegiCypri, utobfides 
Itano ^Egypti dates , cum ex ipiius carceribus 
niflus eft ,. liberaret . Conceflit icidem anno 
CCCXLIII. *dlpb.onjb AragoniaB& Sicilian Regi 
i}(idiuin duceritum mille florenorum auri per 
os annos ex Ecclefiis ditionum fuarapercipicn- 
m .Nicolaus V. annoMccccLi.n. vindicandse a 
ircarum tyrannide Conftantinopolis deilderio 
grans , Sacram Expeditionem indixit , ad eam- 
ic promovendam univerfo Ecclefiae Clero Deci- 
as impofuit . Calli/lus ILL anno MCcccLvn.a 
rolo Vll. Galliarum Rege obtinuit a ut Sacra: 
riter Expeditionis contra Turcas causa , Deci- 
as omnibus Galliarum Sacerdotibus imponeretj 
conftat ex Epiftola ejufdem Summi Pontiricis , 
u Carolo Vll. gratias^agitjcdita Tomo iv..Spici- 
gii pag.jpi.P/^j I/. iaMantuano Convent u anno 
:CCCLIX. Decimam generalem , indido bello 
icro, ab univerialisEcclelig Clero folvi decrevit^ 
^nfentientibus Chriftianis Principibus . Sa:cu- 
) XV. cufa fuit in G&ttiil Pragmatic a Sanflio , feu 
irolina Conftitutio , qua: nihil aiiud eft , quam ce- 
bris ilia ConiUtutio ia Biturkenii Concilio fub 

H 



484 HlSTORIA 

Carolo Vll. Galliarum Rege anno MCCCCXXXVIII, 
editaac promulgaca , quseque xxn. continebat 
articulos, & eo jw^tifTiaium tendebat , ut Regni 
Beneficiorum Collatoribus ordinariis fua relin- 
querentur conferendi jura : Ut Cathedral! vacan- 
te Sede , a Clero five Capitulo eligerentur Epif 
copi , & ut Refervationes particulars , & gratia 
expedativae abolerentur . Vigak aliquandiii in. 
Galliis hxc Pragmatica Sandtio , fed tandem pof 
obitum Caroli F//.ejufque fucceflforum Ludovici XI 
Car oli VllL & Ludovici XII. fublata ert per Concor 
datum Galli cum aano MDXVI. initum inter Lee 
mm X. Romanum Pontificem , & Francifcum I 
Chriftianiilimum Galiiarum Regem.De hoc Con 
cordato Gallico plenius dideremus in Colloqui 
fexto in Hiftoriatn decimi fexti Ecclefia? Sxculi 
In Germania Sxculo XV pro Eeneficiis tarn co 
lativis , quam eledivis initum eft Concordat** 
Inter Fridcricum III. Imperatorem & Nicolaum ) 
Ronianum Pontificem anno MCCCCLVIII. & coi 
lirmatum a Clemente Vll & a Gregorio XIII. in he 
Concordato Gerrnanico circa Beneficia determ 
nantur quatuor ifta potiflimum Capita. Prinr 
Collatioaes Bcneiicioruin omnium in Curia R ( 
mana 3 vcl intra duas dietas ab Urbe a quomod&lt; 
ciimque vacantium 3 Summo Pontifici referva 
tur.Secundo 3 pro eledivis Beneficiis relinqt 
tur Cathedralibus Ecclefiis jus eligendi fugs Ep 
copos y & Monafteriis jus eligendi Abbates , 
Summo Pontifici jus confirmandi 3 ita ut,quaciii 
que eledione fada y Summus Pontifex eurn pr 
movere poffit , quern de Cardinalium Confi 
dignioreai & utiliorem 



I ECCLESIASTICA* 485 

I onic&fuerint eletiones 9 Confirmabimus, nijiex 
I onabili & evidenti caufa , ac de Fratrum Cfnfilfo 
I \igniori & utiliori perfbna duxerimus providen- 
I . Tertio , pro collativis Beneficiis itatuitur , 
I Iternatim ita a Papa & Collatoribus ordinariis 
nia five fkcularia , five regularia conferantur 
leficia &gt; ut a Sumtno Pontifice menfe Januario 
antia , ab ordinariis vero menfe Februarh , Sc 
deinceps altcrnis menfibus , adeo ut Papa Be- 
cia vacantia confcrat per fex menfesalternos, 
ideo Menfes Papules dicuntur; ordinarii vero 
llatores per fex alternos alios menfes.Excipiun- 
tamen Cathedraliuoi, ^Collegiatarum Eccle- 
urn Digaitates, qu^ Temper a fuis Collatoribus 
iinariis conferend^ rdinquuntur . Quarto de- 
ue , pro Dignitatibus , Perfonatibus , & aliis 
bufcumque Beneficiis a S. Sede collatis , decer- 
.ir , ut primi anni horunice Beneficiorum reddi- 
, per modiun *&nnat& folvantur , exceptis ta 
il 3 quse vi expectativse gratis , vel permutatio* 
causa y fuerint collata, aut qu^ valorem vigin- 
lorenorum auri de Camera non escedtint. Hoc 
rmanicura Concordattim , quo reguntur etiam 
Lothari*gia , & in ^Ifatia Galli , juflu Maximi- 
/ Imperatoris fuit promulgatum Leodii anno 
xvi 1 1, & Caroli F. imp. Edido in Ecclefia Ca- 
.Tacenfi executionimandarijuflum annoMDLiv* 
^etque per extenfionem &gt; ex fpeciali indulto , in 
clefiis Meteufi , & Virdunenfi , qux Metropoli 
clefiae Trevirenfi fubduntur * Rex tamea Chri- 
aniffimus Ludovicus XW. Indultum obtitiuit ab 
lexandro VI 1. anno MDCLXIV. quod poftea a Cle- 
IX. confirmatum eft anno MDCLXVIII. pro 

h 




H i s TO R i A 

nominatione ad Epifcopatus Metenfem, Tttltenfem&gt; 
& Virdunenfem , necnon ad alia in his Dicecefibus 
fita Conliftorialia Beneficia , ut videre eft apud 
Dottjatium in Specimine juris Ecclefiaftici . 

D. Quam Difciplinam S^culo XV. circa 
Epifcopos , & Clericos obfervavit Ecclefia ? 

M. Epifcopi elefti Fidelitatem Romano 
Pontifici ante Confecrationem fuam SasculoXV, 
jurabant , qui folemnis ritus etiamnum obferva- 
tur , e/usque juramenti formula extat in Romanc 
Pontificali,C/ewfwm ^///.juflu refticuto atque edi- 
to , juxta quern confecrandus Epifcopus a Confe- 
cratore interrogatur*in hunc modutn : Vis Retii \ 
Petro lApQ/tolo , cui a Deo data eft poteftas ligandi at i 
folvendi , ejufque Vicario Domino noftro 2\f. Pa$& K i, 
fuifqttc Succefforibus fymanls Pontifici bus , {idem \ 
fubjettionem , & obedientiam , fecundilm Canonical) j 
lAuftoritatem yper omnia exhibere ? qui refpondet 5 
Volo. Translationes Epifcoporum non fiebant Sas i 
culo XV.nifi ob Ecclefiae nece(fitatem,vel majoren i 
utilitatem.Refidentiam antiquis Canonibus,& De 
cretalibus Summorum Pontificum Epiftolis impe 

y* 

ratam^obfervabant Epifcopi,eorumque abienna 
grege fibi comraiiTo ) nifi eamEeclefig neceflitasjau 
gravis utilitas excufaret , magnoin vitiohabeba 
tur . PJures Epifcopatus five in titulum , five i 
Commendam poffidere non licebat , vel alia r 
Epifcopatu Beneficia abfque legitima Sedis Ape 
ftoiicae difpenfatione.Contra Beneficiorum plur; 
litatem jacobus Cardinalis Papienfis qui Sascu 
XV. floruit, elegantem fcripfit Epiftolam, qus e 
quingente/ima quadragelitna feptima , ad Gonz&lt; 

gam , Cardinalem Maatuanum , in qua base h 

be 






I ECCLESIASTICA. 48? 

It; Congeries hac Sacerdotiorum , ad quem ufum 
I it in domibus Sacerdotum \ Si ad neceffltatem pa" 
I itur , audiamus admonentem ^ipoflolum : Haben- 
I r alimenta & quibus tegamur &gt; his contenti fimus* 
I ad cupiditatem explendam , etiam ejufdem incre- 
ntis v&cem intelligamus : Mortificate avaritiacn, 
ae eft Idolorum fervitus : quia non poteftis, 
Salvator&gt; Deo fervire & Mammonse . Sin 
ad luxum vita & pomp am &gt; idem quod Cbana- 
a rzfponfum nobis fciamus : Non eft bonum fu- 
ere panem filiorutn & canibus mittere ........ 

icenfe verb mecum coacervatarum adminiftratio- 
m quanta fint mala , quantifque nos involvant cri- 
nibus , Defraudamus primo loco Deum gloria jufti 
fequii fui : quod enim illi perfolvi pluribus admi- 
^rantibus oporteret&gt; per unum cogimus fieri.Quam 
VQ rite, qudmdiligenterpiequefiat, ipfinos confcii 
mus . Per Prophetam ideo Dominus comminatur : 
qui conjungitis domum ad domum . tyrsus 
bilitamus corpus Ecclefid . Quatuor , quinqu&lt;u&gt;&gt; 

uriumve Pr#fulum fedes occupat unus 

e ovibus creditis meremurindigne, a, quibus, juxtz 
trbum idpofloli, metentes carnalia , non feminamus 
s fpiritualia . Hoftrum unicuique figillatimpraci- 
tur : Cognofce diligencer viiltum pecoris tui, 
lofque greges confidera : in quibus , quod debito 
rs Deo omnium fumuS) quidquidperit&gt; animabus no- 
ris baud dubie per it , reddituris ante Tribunal jufti 
tdicis, pie crediti,fed matt adminiftrati operisfeve- 
ffimam rationem , quam nefcite reddere, in tenebras 
vteriores ejicientur&gt;ubi fletus erit & dentium ftri- 
w. iddde publicum odium merito ex tanta i\ 
i nos comparatHm . Lamentari Ecclefias 

Hh 4 



488 HISTORIA 

bis cumulis egenorum panes eripimus ; dolere popit- 
losy quod vcneranda Paftoribus loca plena nuncracr- 
cenariis vide-nt : Clamant, non ej]e nos memores pait- 
pcrtatis antiqutfypropter quam credit Ecclefta : non 
videri dlfcipulos Cbrijii , qnl de crajiino vetuit ej](LJ 
foilicitudinem 3 & dnas vejhs babentsm dare alteri 
nonbabenti pracepit : omnia adprivatam pompam 
luxumque riferri y quodqne multorum ejfe oporterct, 
injuftct difpenfatione ad unum aliquem redigi : &gt;Ani- 
ma autem tarn effe cur am exiguam &gt; quant magna eft 
corporis . Hoc, longiufculum licet , ^acobi Car- 
dinalisP^p/^/^tcftimonium hicexicribere necef- 
fariarn eiie duxi, ut inde intelligeres, fpiritualem 
polygamiam , feu Beneficiorum pluraliratem Sx- 
culo XV. ficut & in aliis pr^cedentibus , profcri- 
ptam ac prohibitam fuifle Clericis^quando unum 
ad vitam honefte fuiflentandam fufficit^nec fubeft 
aliqua neceffitas, auc Ecclefias utilitas plura Be- 
neficia poffidendi . Epifcopi , & Beneficiati bo- 
ncrum Eccldiafticorum difpenfatores cantiim^, 
& non domini Ssculo XV. cenfebantur , eifque 
vetitum erac , ne ex reddicibus Ecclefia: confan- 
guineos, farniiiarefve fuos locupletarent , aut il- 
lorum causa bona Ecclcfiaiiica diftraherenc , aut 
diffiparent . Clerici Jurifdidioni Epifcoporum 
its S^eculo XV. fubditi eranr , ut ad faxulare ju- 
dicium trahi non pollcnc , fed eorum caufas ac 
lites a folis Epifcopis componerentur . Deniqucj 
Clerici ab exac5tionibus 3 vedigalibus, publicifque 
oneribuserantliberi, & his, qui turn dodrinS, 
tiioi pictate digniores erant , Beneficia confere- 
bant Epifcopi , ad quos folos de jure pertinebat 

provifio , feu inftittitio Bcneficiorum Ecclefiafti- 

co- 



ECCLESIASTIC A* 48 9 

corum, quamvis tamen Patroni, etiatn Laici, jus 
haberent aliquem ad Beneficia fiii jurifpatro- 
natus Epifcopo , feu loci ordinario 3 prasfen- 
tandi . 

D. Monafticse Difciplinse, qua* Saeculo XV. 
viguit 3 priufquam prascipua capita percurramus, 
Rogo te , ut in medium proferas Religiofos illos 
Ordines, quos eodem Sxculo peperit, aut refor- 
mavit Ecclefia . 

M. Inter Religiofos.Ordines, quos Saeculo 
XV. peperit auc reformavit Ecclefia , primum lo* 
cum , habita ratione temporls , obcinet Congre- 
gatio Sanfltf ^uftina y ita dida a Monafterio San- 
&x }tiftina apud Patavium. Huic Monafterio 
Gregorius XII. prsefecic Abbatem Ludovicum Bar- 
bum y Patritium Venetum, & Congregationis Ca- 
nonicorum Sandi Georgii in *Alg& Moderatorem, 
qui collapfam in eo Regularem Difciplinam feli- 
citer inltauravic y &Ordini Sanflii Beneditti pri- 
ftinum fplendorem in Italia conciliavit circa an 
num MCCCCVIII. Has:c Celebris Congregatioidi- 
ita eft etiam CaJJinenfis,eo quod pr#dita OrdJnis 
Sandi Beneditti in Italia reformatio , ac exacSsu-* 
Monafticae Difciplinas Obfervantia maxime vigc- 
ret in Monafterio apud Montem Caffinum ex quo 
innumeri prodierunt Monachi do&rina & pietate 
confpicui . De hac Sandse ]nftina 3 feu Caffinenfi 
Congregatione plura legefis in Hiftoria Caenob^i 
Sandac &lt;JuJiin#,8 apud Maurolicum in Mari Occa- 
no omnium Religionum , & apud *Aubenum Mi* 
rxum in Originibus Benedittinis . Prodiit eodenu* 
anno MCCCCVIII. altera Congregatio Canonico- 
rum Regularium Sanfti Salvatoris Silva laws 



49O H i s T o a i A 

prope Senas y inftituta a Stepbano Senenfi , Ordi- 
ttis Eremitarum Sandi Auguitini ; qui, ut videre 
eft apud Henricum Spondanum ad ami. MCCCCVI 1 1. 
Num.xix. mutato, audoritate Gregorii XIL Pon- 
tificis Maximi, habitu , Canonicus regularis effe- 
dus eft, ejufque opera coaiuit hsec Congregatio, 
qu# primum ab Ecclefia Sandi Salvatoris , quse 
eft in Silva Ilicum ad lacum Civicati Senenfi vi- 
cinum , nuncupata eft Congregacio Sandi Salva 
toris Silvd-lacus 3 fed poftea a vulgo Scofetinorum 
Congregatio difta eft ab Ecclefia Sandi Donati 
de Scopeto Florentine fita 3 quam Maninus V. huic 
Congregation! Sandi Safoatoris univit . Congre- 
gationem illarn confirmavk Gregorius XII. Nonis 
Aprilis anni MCCCCVI 1 1. cujus ea de re Conftitu- 
tio edita eft in Bullario Romano. Regulam Sandi 
duguftinl his Canonicis tradidit idem Pontifex, 
voluitque ut fub albo Scapulari Rochetum, fupe- 
riiis autem cappam grifei colons lanae morden- 
tis, inftar capparum Converforum Chartufien* 
fium geftarent . Eamdem Congregationem gra- 
tiis ac privilegiis ampliffimis auxit , atque exor- 
navit Julius II. Confticutione , quam dedit anno 
MDxii.quseincipit: Inter cater os &gt; & extat ifl~&gt; 
Tomo I. Bullarii Rotnani . De ifta Congrega- 
tione fi plurafcire defideres , confule Gabrielem* 
Pennottum lib. a. Hiftoria Tripartite cap. 51. & 
fequentibus. Obfervat Spondanus , nonnullos re- 
ferre hujus Congregationis initium ad Pontifi- 
catum Gregorii XI. fed eos fimilitudine nominis 
fuiffe deceptos , cum certuna fit , earn folum CCK- 
pifle fub Pontificatu Gregorii XIL Congregatio 

Eremitarum Sandi timonymi de Fefylis , 






E C C I E S I A S T 1 C At 49 1 

Beato Carolo filio ^Antonii Comitis Montisgra* 
nelli Dioecefis Sarfinatis in Romandiola anno 
MCCCLXXX. fuerat inchoata, ad Regularem Pro- 
feffionem fecundum Conititutiones Sandti H/V- 
ronymi nomine inlignitas ab Innocentio VII. ad~ 
milfa & approbata eft anno MCCCCV. confirmatsu* 
ctiam a Gregorio XII. anno MCCCCXV. Regulanu* 
Sandi *Auguftini deinde Eremitae hujus Congre- 
gationis amplexi func , approbante Eugenio IV. 
qui GeneralisPrxpofitieligendi facultatem ipfis 
conceflit, & multis gratiis ac privilegiis Congre- 
gationem cumulavit Conftitutione data v 1 1. Ka- 
lendas Auguft i anni MCCCCXLJ. Celebris erat Sx- 
culo XV. Congregatio Frifonaria inftituta a Bar- 
tbolomao Columna* nobili Romano , qui in Moav 
fterio Sandx Marise Frifonaria non procul a Lttca, 
Urbe Tufciae , Canonicam difciplinam fub Regu- 
la San&i *Atiguftiw circa annum MCCCCXCVI. pri- 
miim reftituit , quae tota deinde in Italia recepta 
eft titulo Congregations Lateranenfis &gt; a Bafilica.* 
Lateranenfi Romana , ubi reftituti per Eugenium 
W. Canonici Regulares earn rexerunt ufque ad 
tcmpora Sixti IV. qui eorum loco Canonicos fae- 
culares conftituit . In Hifpania Martinus Vargas &gt; 
Do&or Theologus , & Monachus Coenobii Petra: 
in Aragonia, Roma reverfus cum aliis duodecim 
fodalibus &gt; in Monaftcrio Montis Sion non procul 
a Tokto confedit, ubi vecerem difciplinam Or-j 
dinis Ciftercienfis revocavitj & Congregationen* 
fub titulo Sandii Bernardi anno MCCCCXXV. infti* 
tuit , quam Martinus V. approbavit . Reforma- 
tionemOrdinisSandii Francifci Sasculo XV. hoc 
eft, circa annum MCCCCXIX. aggrciTus eft Sanftus 



4&lt;?2, HlSTORIA 

Bernardinus ejufdem Ordinis , magni tune nomi- J 
ais , ac pietatis , do&rinaeque Vir , fed praecipue 
Sandiffimi nominis ^efit cultor & amator . Hie 
patria Senenfis , Monafteria Fratrum Minoriun, 
quos ab antiqua Sandi Francifti feveritate fenfim 
defciviffe segre videbat , ad veteran difciplinam 
revocare fategit , indeque Francifcanis , qui huic 
SanSi Bernardini Reformationi adheferunt,indi- 
turn eft Obfervantinorum nomen , ad difcrimeiL^ 
Fratrum Convent ualium ejufdem Ordinis, qui in_* 
receptajam vivendi forma juxta privilegia& dif- 
penfationes a Sede Apoftolica conceflas perma- 
nere voluerunt. Extant Sanfti Bernardini pra&gt; 
claras res geftae a diverfis Authoribus confcriptx, 
quse ingentium ab eo editorum miraculorum , & 
copiofiffimorum, quos e fuis fervidis per totam-&gt; 
Italiani praedicationibus colligebat, fruduum-? 
funt evidentiflima argumenta . Obiit hie Sanctus 
Ordinis Francifcanorum reformator, & ardentif- 
fimus atque efficaciflimus Concionator anno 
MCCCCXLIV. Aquila? in Veftinis, five , ut nunc vo- 
cant,in Aprutio, ubi adhuc e/us corpus integrum 
viiitur . Fuit a Nicolao V. in Sanftorucn nume- 
rum folemni ritu anno MCCCCL. relatus . Ejus vi- 
tam ab Auftore cosevo defcriptam refert Surius 
ad diem xx. menlis Mail 3 omniaque Opera dc^ 
rebus Sacris & pietatis ab ipfo edita prodierunc 
Pa rifiis anno MDCXXXVI. cura & ftudio F. ]oannir 
de la Haye Francifcani. Eodeni tempore , quo 
reformation! Ordinis Sanfti Francifti incredibili 
zelo incumbebat Sandus Bernardino , Ordinem 
Sandse C/^r^feu Monialium Ordinis San&i Fran- 

. Coleta Boy let a &gt; Virgo 





ECCLESIASTICA. 

5 Corbeja* in Picardia nata , qu ad San- 
iuni iilud perficiendum opus , uia eft potiflimum 
onfilio P, Henrici de Balma ConfefTarii fui , Viri 
norum integrkate prxfiantiflimi , ficque conti- 
jit , at uno eodeinque tempore in Ordine Sandi 
&lt;rancifii , pari ardore Sanctus Bernardinus Viro- 
urn , 6c B. Coleta faminarum refoniiacionis cu- 
-am fufceperiut . B. Coletam y ob miraculorunu* 
ncrita, Officio Eccleiiaftko a fuis coli Clemens 
. concellic , & Vaultts 7. confirmavit . Exeat 
Surium ad diem vi.men(is Martii Vita Beatae 
olet&lt;e, in qua legiuir * S. Vincentium FeneriunLs&gt;&gt; 
Ordinis Praedicatorum , motum vifione deiila-^ 
divinitus habita, ex Hifpania in Galliam veniffe 
ut ipam inviferec * quod fane hujus Virginis Cla- 
riilarum iieformatricis iaudi ac praeconio pluri- 
muni confert . Prodierunt etiam Sseculo XV. 
dusE Congregationes Reformats , quarum una^ 
dicitur Congregatio Lombardia &gt; Cremse per Grego- 
rium Bgcchium Papienfem , & Gregorlum Creino- 
nenfem annoMccccxtiv. inftituta 3 quse eminec 
inter Congregationes rcformatas Eremitarum^* 
Ordinis Santti *duguftini . Altera Congregatio, 
Bursfeldenfis appellata , initium habuit in Mona- 
fterio S*Mattbi# apud Treveros^ cujus Abbas turn 
cemporis erat Joannes Rgdius , infignis pietatis 
Vir 3 qui auctoritate Apoitolica ex Carthuiiano 
a6tus Benediftinus, Monaiticam vitam fecundiun 
Regulam Sancti Benedicii inftauravit . Hujus Re- 
fornutionis Decreta Bursfeldix primum anno 
NCCCCXXXV, fufcepta func, unde hsec Congregatip 
Bursfettiana fuii nuncupata * til autem Bursfddid 
Dioeceiis Moumiu^ Mpnafteriwrn ^ cu* 

" 



4P4 H i s T o R i A 

jus exemplum fecutaGermaniar, & Gallo-Belgii 
Monafteria/efe huic Congregation! adjunxerunt, 
De hac Congregatione Bursfddiana legendi funt 
Trithemius in Chronico Spanheimenfi 3 & Mir&lt;eus 
inOriginibus Monafticislib.2cap.25.& 26. Iain 
inColloquio vu inHiftoriam S^culoruin xm. 
& xi v* obfervavimuSj Regulam , quam B. ^Ibtr- 
tus &gt; Patriarcha Hierofolymitanus , tradidit Car- 
melitis , fuifle ab Hugone a Santto Caro Tituli San- 
da* Sabina Presbytero Cardinali&gt; Ordinis Prasdi- 
catorum,& a ^illdmo &gt; Anteradenfi Epifcopo, au- 
doritate ab innoccntia W* fibi cominifsa&gt; declara- 
tam ^correftam , mitigatam , eamque mitigatio- 
nem ab eodem Pontifice eile confirmatam Diplo- 
mate dato Lugdani Kalendis Septembris anni 
MCCXLVIII. Ac, prater illarn primam Regulx 
B, i4lbeni mjtigationem , aliam cjufdem Regular 
relaxationem , feu mitigationem , Ssculo XV, 
cbtinuerunt Carmelicse ab Eugemo IV. Pontifrcc-? 
Maximo , & qui cam ex eodem ordine hadeniis 
obfer vant^ Mitigati Carmelita nuncupantur . Q^a 
de re extat ejufdem Pontificis Conditutio data^&gt; 
XV. Kakndas Martii anni MCCCCXXXI i . Tomo 1+ 
Bullaui Romani . Denique , Saeculo XV* hoc eft, 
anno MCCCCLXVII. Sanftus Francifcus Paulanus in 
Coenobiolo prope Paulam fundamenta jecic Or 
dinis Minimorum , qui humilitate , quam ipfo no 
mine profiteturvvere magnus dici debet , & ob 
ar&iflunam Difciplina: RcguUrii obiervantiam, 
ac fummam , qua erga omnes diflfunditur , chari- 
tatem , toco Orbe Chriftiano clariflimus exiitic. 
Hunc nafcencem Ordinem Sixtus IV. Pontifex 
Maximus confirmavic fub nomine Eremica- 

rum 



ECCLESIASTICA. 495 

im SancU Francifci, plurimifque ornavit pri- 
ilegiis , Confticutione , qu# incipic , Se- 
is lApoftolica &gt; data die xxiii. Mail an* 
i MCCCCLXXIV. Hunc Ordinem confirmarunt 
:iam fequentes Pontifices Roman! , prasfertim-* 
Alexander PL qui jjuflit &gt; ut hie Orda deinceps ap- 
ellaretur Ordo Fratrum Eremitarum Fratris Fran- 
ffci de Paula * Hutnilitatem , Charitatem &gt; & au- 
eram Vicsg obfcrvacionem ica coluit San&lt;5tiffimus 
le lafticutor , uc & alumnos Juos Minimos. voca- 
i , & pro tocius Ordinis Infigni ,. feu Stemmate , 
loaien Cbaritatis gerere voluerit, eofque quarto 
r oto adftrinxcrit ., quo teaentur cibis Quadrage- 
imalibus toto anni tempore vefci 9 excepta gravi 
nfirmitate & ex Medicorum confilio . Tres Regu- 
as condidit S. Francifius a Paula , Fratrum&gt; Soro- 
um a & Tertii Ordinis utriufque fexus y qu^ om- 
les a Sede Apoftolica confinnatx fuere , ac pra*- 
ertim aj#//a /Apluribusi CoalUtutionibus. paulo 
tute S* Francifti obitum &gt; & poftea ab ejus fuccef- 
joribus . Avitam Difciplinse Regularis obfervaa- 
;iam adhuc ftudioferetinent hujus Ordinis Reli- 
giofi , qui virtutum fragranti odore peccatores ad 
.poenitentiam alliciunt, jugi corporis mortilicatio- 
ne nodii diuque Deo inferviunt , & Eccleflam do* 
ftrina &gt; & pietate,,haud parum illuftrant &gt; feftan- 
tes velHgia majorutn fuorum, qui eruditione &c 
fandimonia confpicui fefe tocos Eccleiia: utilitati- 
bus devoverunt , fuaque omnia dicta ac gelta foli- 
ti erant condire ac temperare fuavitate charitaus, 
quas , jiixta Apoflolum Paulum y omnia fufFert 
omnia iperat , difcordias averfatur , non quasric , 
fua Cunt , fed qux Jejh Chrifti, atque de iingu- 

Us 



49 6 HISTORIA 

lis bene mcreri ftudet . Poteris aliquando , fi tibi 
per otium liceat &gt; le&itare praeclaros Ordinis Mi- 
nimorum Annales , in quibus tain S. francifti a 
Paula 3 qu&m cseterorum Fratrum , totiufque Or 
dinis egregiapietatis, oecnon dodrinas exemplar 
& documenta accurate referuntur . 

D. Rem fane mihi longe gratiffimam face- 
res , fi S. Francifti d Paula, Sandiffimi Minimorum 
Ordinis Inftitutoris &gt; cui, ex voto a Parentibus 
meis nuncupate, fui a teneris annis confecratus , 
heroicas virtutes ac res prseclare geftas paulo fu- 
iius hie defcribere velles^ ut novis additis ftimulis 
mea niagis ac magis inardefcat pietas erga S.illum 
Patronum , quern impense colo , & cui fecundiim 
Deum incolumitatem meam ac bonam corporis 
yaletudinem lubentiffime acceptam refero . 

M. Apud Paulam,Cal&brix oppidum &gt; poft 
longam Matris fterilitatem , ex voto fafto Deo, & 
S. Francifto Aflifiati , natus eft S. Fr and feus did us 
de Paula , qui poft aftani in fumma puritate pue- 
ritiam 3 & infolitudine afperrimo vidu adolelcen- 
tiain^ad nataie folu reverfus, Oratorium in fundo 
paterno extruxit , & adjundis fibi aliquot fociis , 
novum inftituit Religioforu Ordinem.Fuit Ssec.fui 
Taumaturgus^qui ftupendis ciaruit miractilis 5 quo- 
rum illud in primis celebre memorise proditum-&gt; 
eft , quod a Nautis rejedus , Sicilix frctum , ftra- 
to fuper fludibus pallio , cum focio tranfmifit . 
Summis Pontificibus , Regibus , Principibusque , 
obfan&lt;5titatis famam longe lateque diffufam f uic 
acceptiffimus, & omnium gencium commendatio- 
ne celebratus . Ludovicus XL Galliarum Rex , gra- 
vi morbo detentus , Francifcum de Paula ex Cala 
bria 



ECCLESIASTIC A* 497 

I xia ad fe mitti a Sixto IV. Romano Pontifice im- 
pctravit,eam infpein ere&us,fore ut ejusprecibus 
proJixiorcm vitam adipifcerctur . Franciftum ve- 
nientem fummo honore in genuaprocidens exce- 
pit Rex Chriftianiffimus 3 eique ac Fratribus Csc- 
nobiumextruxit adPleffiacum Parci prope Turo- 
iiim . Pbilippus Comn&us , qui Francifcum de Pan- 
f a vivcntem adhuc in Galliis vidit , cum velut fan* 
rh tatis & prudentix miraculum conimendat in_ 
Hifloria quam edidit Ludovici XI. lib.6. cap. 9. ubi 
ait , iffum Virum Sandum vulgb appelUtum, a I(e- 
Cbyiftianijjinw accerfitum , venire noluiffe 

Pontificis & I^egisfui facilitate . 
fe vidiffe korninemvi ventem , qui wagis fanfte &lt;vive- 
ret, & in quo magis apparerct quad Spiritus Sanftus 
loqueretur per os ejus * Licet Clericus aut liter atus 
ion effet , fat is eifitijje Italicam Linguam juam utfe 
tdmirabilem redderet . Ilium Neapolim tranfeuntem &gt; 
honor atum & vifaatutn a I\ege & fill is ejusfuijje ecu 
magnum diquem Legatum ^fpoftolicutn, cum ipfisque 
ocutum vdut bominem in *Aula edueatum Inde ^o- 
mam tranfcuntem^b omnibus Cardindibus vifitatum, 
i& triplici vice audientiam. habuiffe apud Summum* 
Pontificem , Jolum cumfolo egiffe &gt; & $rop ipfitm* 
.affidere juffum trium quatuorve hoy arum /patio, quo- 
its ad ipfum acceffit . Ludowicum XI. ingenua ant(Ls 
turn prQcubuiffe &gt; oraffeque ut vitam fibifrorogaret . 
Ilium autem refpondijfe quod vir fafiens refponders^* 
debebat . Addit Cominseus , fap eumfe audivifftu 
:oram Rgge dijfirentem &gt; adftantibus Magnatibus & 
Primoribus Itggni , & vifum fuiffe divinitus infpira- 
tum circa ea, qua dicebat , commonebatque . Hoc lo 
icupletiflimum Philippi Cominai , probatiffimajfi- 

I i dei, 



4p8 HISTORI.A 

dei &gt; & coacvi Hillorici tcftimonium abunde fuffi- 
cere debet ad plenam , fuifque omnibus nurrieris 
abfolutam commendationem virtutum S.Francifci 
de Paula 3 qui annis & meritis plenus , vitse fan* 
&lt;5titate illuftris , & nuraeulorum magnitudine at- 
que frequentia clariflimus ad Deum migravit Tu- 
ronis in Gallia quarto Nonas Aprilis, in Parafce- 
ve Pafchae , anni MDVI i. actatis fuse anno nonage- 
iimoprimo . Eum Leo X. Pontifex Maximus , ro- 
gatus a Francifco , Galliarum Rege , & ingentium 
iTiiraculorum , quae tarn in vita , quam etiam poft 
mortem edidit , famaubique volitante excitus, in 
Sandorum album rctulit anno wDxix.Hanc Sanfti 
illius viri omnium votis exoptatam Canonizatio- 
ncm incrcdibili Ixtitia exceperunc Reges Chri- 
flianiflimi , qui fubinde non aliter quam Patrem* 
noftrumS. Franciftum auditi funt nominate , & ut 
palam faccrent 5 qua in vencratione nomen ejus , 
niemoriamque haberent , quoties S. Francifti rfc-&gt; 
Paula nomen proferrent , toties Rex Caput reve- 
renterdifcooperiebat, Regina vero humiliter in- 
clinabat. Juflic ecutn Fr and feus y Rex Chriftia- 
nilfimus &gt; monetam cudi , quae ex una parte effi- 
giem fuam&gt; ex altera S. Francifcum de Paula t eprae- 
fentaret , cum hac Infcriptione: Bggia Stirpis Pro- 
fagatori . At , proh dolor ! nefandi Hx retici Cal-* 
viniftac , verx virtutis & pietatis ofores , Sacrum 
B. Francifti de Paula Corpus , quod poft quinqua- 
ginta quinque quietis ejus annos integrum ac in- 
corruptum fuerat anno MDLXJI. repercum , tarta- 
reo facrilegio igne combuflerunt , ac totam Gal- 
Ham tarn charo acpretiofo thefauro per fummam 
impieutem privarunt . Plura de S. Francifco 



ECCLESIASTICA. 499 

iis Minimorum Fundatore^legefis apud 
enfcbenium , & Papcbrochium in Supplemento Hi- 
orico Adoruin S. Francifci de Paula ad diem 1 1. 
&gt;prilis . Inter Religiofos Ordines , quos Sascu- 
&gt; XV. aut peperit , aut reformavit Ecclefia , lo- 
um etiam obtinere debent Congregatio Eremi- 
irum Difcalceatorum Ordinis S. tAuguftini , 8c 
)rdo Monialium in honorem Conceptionis Bea- 
iffima: Virginis Marias inftitutus . Congregation! 
iremitarum Difcalceatorum initium dedit Bapti- 
a Poggius , qui pietate ac dodrina apud Caro- 
.tm Vll. Galliarum Regem , & Galeatium Mariam 
forciam , Ducem Mediolanenfem , fpedatiffimusj 
&gt;rimum Genuae Conventum inftituit , ficut referc 

Juftinianus, Nepefinus Epifcopus,lib.v. 

Hc Congregatio a Sixto IV. Pontificc 
aximo fuit confirmata , uti teftatur Odoricus 

i annum MCCCCLXXIV. Ordinem Mo- 
lialium , in honorem Conceptionis Beatiffimtf Virgi- 
us Marine &gt; Toleti in Hifpania nobilis Virgo Luti- 
:ana , dida Beatrix a Silva , fundavit , eumquo , 
ogante Ifabella Hifpania: Regm%,lyinocentiits Vlil. 
omanus Pontifex approbavit an. MCCCCLXXXIX. 
:onceflitque, ut fub Regula Ciltercienfis Ordinis , 
k Dioecefani Prsefulis obedientia Moniales Deo 
fervirent , titulo tamen Conceptionis Marine Vir- 
.ginis ,& vefteprimiim accepta a videlicet Tuni 
ca & Scapulari albis , ac Chlamyde cxrulea ferva* 
tis . Sed Beatrice , hujus Ordinis Fundatrice anno 
MCCCCXC. Defuntta, ejus Sodales Sandac Clara Re- 
gulam fub eodem femper Conceptionis Marine 
Virginis nomine anno MCCCCXC iv. amplexa: funt , 
cafque demum Julius //. Pontifex Ma^inius Fran- 

I i a 



5OO HIS TOR1A 

cifcanorum curse anno MDXI. commendavit . 
hoc Ordine Monialiurn Conceptionis Maria Vir- 
ginis diflerit Miratts lib. v. Monafticarum Origi* 
num cap. xni. 

D. His Congregationibus , & Ordinibus 
Religiofis , quos hadenus in medium protulifti * 
adjungere nunc debes Equeftres Ordines , fi qui 
tamcn S#culo XV. fuerunt inftituti . 

M. Priufquam dc Ordinibus Equeftribus 9 
qui Sseculo XV.fuerunt inftitutijbreviter difleram, 
prxtcrmittere haudpoilum Ordinem Virginunx^ 
+4nnunciationis R.Maria Virginis &gt; quern fub finein 
Saeculi XV. B. Joanna Falejia , Francorum Regi- 
nbtLiidovici XL filia 3 Avarici Biturigum in Galliis- 
Inftituit . Hsec quippe nupta Ludwico XH. Chri- 
ftianiffimo Regi &gt; fed poftea ab eo repudiata^nun- 
do nuncium remific * & Annunciatarum B. Marine 
t Virginis Ordinem fundavit , quern Summi Pon- 
tifices Alexander Vltfullus IL & Leo X. confirm a* 
runt y ac iubinde fubiecuti Pontifices Privilegiis 
auxerunc .Regula , quam fedantur hujus Ordinis 
Sandimoniales , ex pr^cipuis decem Virtutibus* 
quibus Beatiflima Virgo Maria in Evangelio com* 
anendatufj concinnata eft; videlicet caftitate, pru- 
dentia &lt;&gt; humilitate , veritate ^ devotionc, obedi- 
cntia, pauperrate y patientia , charitate j & com* 
paflione f & ad illarum virtutum exemplar Sacras 
illas Virgines informat ac dirigic . Vcftc utuntur 
leucophxa 3 ieu grifea , ut vulgus loquitur , in te- 
itimonium vitx poenitentis ; chlamyde Candida , 
in memoriam Virgiuex puritacis Dei-par Ma 
rias , quam imitari geftiunt ; Scapular! rtibro in.^ 
iormam Crucis ante pedus aptato, raemori^ Paf- 

fionis 



ECCL ES I ASTICA. 

onis Domini aflidue in mentem revocandas cau- 
a. Hie ^innunciatarum Virginum Ordo, de quo li- 
rum edidit ^A^bertus Miraus y late per Galliam , 
: Belgium propagatus eft , multis erectis canno 
ns ,quibus , fie ftatuente B. jQann&y hujus Ordi- 
is Fundatrice , prasfunt FF. Minores 3 dicti Obfer* 
antes. Silentio etiam hie prxtermittere non pof- 
itn Sodetatem^ quam nofter Cardinalis Joannes 
e Turrecremata Saeculo XV. Romse inftituit fub 
omine Beata Virginis &gt;Aanunciata , in qua Cafti- 
ati puellartim Romanarum inopum fie provide 
onfulitur , ut tarn his , qu3s fefe Deo in Mona- 
;eriis confccrare volunt , quam illis , quse in Sae- 
ulo remancre, & matrimonium inire cupiunt,nu- 
lerentur Dotes , data omnibus utriufque ftatus 
ptione . Sed veniamus modo ad Ordinss Eque- 
tres , qui Sculo XV. fuerunt inftituti . Ordinem 
iquitum Velkrls ^turei inftituit anno MCCCCXXX. 
us cognomento Bonus, Burgundiae Braban- 
Dux . Hujus Equeftris Ordinis originem-* 
tque appellationem alii ducunt ab Jafone ,qui in 
Jolchidacum Argonautis profedus eft , ut indc 
W/^4^ /4r^^waadveheret , hoc eft 3 auri gazam-&gt;, 
uod hujus rcgionis Incolas per rivos e montCL&gt; 
-aucafo dilapfum villofis pellibus pifcari , quafi 
etibus, foliti erant. Alii vero iftius Equeftris Or- 
inis origincm & appellationem accerfunt a Ge- 
eone , magno illo Ifraelitarum Duce , qui, ut le- 
;itur inScripturaSacra/eu cap.vi. libri Judicum, 
r ellus primo ficcum , deinde rorulentum vidic, 
itafta: fcilicet Virginis Mtrite SimbolUm , eoqu^ 
igno confirmatus , trecentos juflu Dei viros ele- 
qujibus numerous Madianitaruin copias pro- 

* * 3 fiiga^ 



5OZ H I S T O R I A 

fligavit. SedjUtut fit de iftius Equitum Velleris au- 
rei origine & appellatione &gt; certum eft , Philip- 
pum y diduni Bonum &gt; Burgundia? & Brabantias 
Ducem SaeculoXV. Ordinem Equeftrem Velleris 
aurei inftituiiTc,feu delegifle viginti quatuor Equi- 
tes , quos torque aureo , in cujus ima parte Vellus 
aureum peudebat, donavic , eofque fingulos toga 
cocciaea , five purpurea lanea in Comitiis publi- 
cis uti voluit Hanc tamen Equitum togam pur- 
puream Carolus ^udax &gt; films Pbilippi Boni&gt; in ho- 
lofericam commutavit in Comitiis in Urbe Valen- 
tiniana in Belgio habitis anno MCCCCLXXI i i.Hic 
Velleris Aurei Equitum Ordo ., dum cxpit, vigin 
ti quatuor tantum Equitibus conftabat , fed idem 
Philipptis #0^.^ Burgundias Dux, hunc Equeftrem 
Ordinem a fe inftituturn equitumxxxi. dtinceps 
futurum pronunciavit 5 dato Diplomate in Comi 
tiis in Urbe Infulenfi in Belgio celebratis anno 
MCccxxxi.ac tandem Carolus V. Imperator^Con- 
ventum Bruxellis agens anno MDXVJ. hunc Velle 
ris aurei Equitum Ordinem unius& quinquagin- 
ta Equitum in pofterum fore flatuit . Diploma^ 
Philippi Boni , Burgundise Ducis , de inftitutiono 
Ordinis Equitum Velleris aurei , ex Gallico Lati- 
ne redditum refert ^ubertiis Mir#us lib. 2. Do 
Qriginihus Ordinum Equeftrium . Anno millefimo 
quadringentefimo fexagefimo quarto RgnatuS) An* 
degavenfium Dux , & Rex Sicilian , inftituit Ordi 
nem Equitum , quibus figuram Luna Creftentis 
attribuit . Anno autem MCCCCLXIX. Ludovicus XL 
Galliarum Rex , inftituit Ordinem Equeftrein S, 
Michaelis , ita didum , quod hujus Ordinis Equi- 
tes imagine S. Micbaelis Archangel! , Cacodasmo- 

nem 



ECCLESIASTICA. 5OJ 

iem e Coelo deturbantis , ornari voluerit . Deni- 
jue , ^medetis Fill. Sabaudise primus Dux , fui 
Saeculi , feu decimi quiuti &gt; Salomon acclamatus &gt; 
Torquatorum Equitum Ordinem., quern S#cu- 
o XIV. lAmedeus VI. Comes Sabaudiae inftituerat 
in memoriam Annunciationis B. Virginia Maria , 
ob navalem vidoriam eadem die ab Avo fuo *4me- 
deo reportatam ^ multis additis pietatis legibus 
inftauravic . Inftituit ctiam idem ^wedeus Vlll. 
primus Sabaudias Dux,Ordinem Equitum S.Mau- 
ritii t & tandem rerum humanarum pertasfus, Ri- 
pallianam Eremum &gt; ad Lemani Lacus ripam,cum 
decem Mauri tianis Equitibus feceflit . Hie eft ills 
*Amedeus y qui , ut in fuperioribus noftris Collo- 
quiis diximus , creacus eft in Conciliabulo Bafi- 
leenfi Pfeudo-Pontifex,contra Eugenium Z^.verum 
ac legitimum Pontificem Roaianum &gt; dictufque_&gt; 
eft Felix /^.qui tamen poft novem annoSj fex men- 
fes & feptem dies ab eledione fua pfeudo-Pontifi- 
catu in Conciliabulo Laufanenfi fefe abclicavit, 
& folo Cardinalis ac Lcgati munere contentus in 
Ripallianam Eremum icerum fe recepit , ut vide- 
re eft in tdrbore gentilitia *Anguft& Hegfaque Sabau- 
d&lt;e Domus , quam anno MDccn.Auguftse Taurino* 
rum publica luce donavit Francifcus Maria Fern- 
rus a Labriano . 

D. Multi , ut video , Ordines cum Regula- 
res 3 turn Equeftres , Saeculo XV. in Ecclelia pro* 
dierunt, indeque facile conjefturam facio , Difci* 
plinam Monafticam & Regularem magnum eo 
Sxculo fufcepiife incrementum , eoque Eccclefiam 
fuiiTe plurimiim illuftratam . / 

M. Monafticam ac Regularem Difciplinam 

I i 4 



HISTOK.IA 

Saeculo XV. maxime floruiHe non folum probant 
recenfiti fuperius a nobis Religiofi Ordines, quos 
peperir s aut reformavit Ecclefia , fed etiam apcr- 
tc demonftrat fummus iiJe ardor Miffionum , feu 
per totum Orbem fpargendi Evangelii , & lucis 
inferendae fedentibus in tenebris & umbra mortis 
nationibus , quo hujus Saeculi Monachi & Religio 
fi Mendicantes erant accenfi . At cnirn ftatim ac 
Sieculo XV. Lufitani Indiam Oriencalem aufpiciis 
^oannis H* eorum Regis; & Hifpani Indiam Occi- 
dentalem , Duce Chriftopboro Columbo Genuenfi , 
necnon ^mericam , quarcam mundi partem 3 Duce 
America yefpufio , qui ei nomen futirn indidit , de-^ 
texiflent ; adutum tarn Monachi , quam Religiofi 
Mendicantes , quafi nubes in aera fublat^ , ad la- 
tiflimas iilas oras, novumque Orbem convola- 
runt j ut ibi Evangelii prdicatione infideles illu- 
Itrarent , Ecclefias fundarent 3 atque caenobia ex-; 
citarent, in quibus Viri Apoftolici , quaverbo, 
qua Difciplinae Regularis obfervantia , Ecclefix 
dilatandae 3 Fideique Catholics propaganda jugi- 
ter incumbere poflent . Inter cos, qui Sarculo XV 
Evangelium in Orbem novum invexerunt , primo 
Joco cenferi jure debent Monachi Benediftini, qui. 
(ficutteftantur Gravina cap. 6. Opufculi Devocc 
Turturis , & Thomas Bofius De Signis Ecclefise lib. 
jv.cap.3.)in Occidentales Indias an. MCCCCXCVII. 
Chrifti Hdem intulcrunt, Duce Patre Bucil, ejuf- 
dem Ordinis Benedidini . Ea (iquidem orbis par 
ts hadenusinaccefsa, facili tandem navigatione 
a Chriftophoro Columbo referata , & omnium pri- 
ina Infula ilia , qu Sandi Dominici die fcfto cum 
fuillet inventa, ^ ejufctem nomine nobiiitata efl;fta- 

rim 



ECCLESIASTICA. 505 

[m P* B#n7 duodecimals Benedidinisab *Ak- 
andro VL Pontifice Maximo praefedus & ad has 
ras deftinatus , Chriftianatn Religioncm longe 
jteque propagavit , digniflimus fane tot Bencdi* 
tinorum harres &gt; qui , ut in fuperioribus Collo- 
uiis oftcndimus , innumeris Nationibus a Fido 
ihriftiana alienis , Germanis , Duce S. Bonifacio ; 
Unglis, procurante $.*Auguftino Apoftolo, Evan- 
elii lucem importarunt; quorum omnium Ion* 
am prifcorum temporum , & noitrae aetatis , ad 
loriam Bcnedidini Inftituti , feriem texuit Au- 
hor Congemmata vocis Twr^madCaput novum 
aw A Turturis . Neqtie Patres Francifcani fua hie 
arent , aut fraudandi funt laude ,&gt; cum nofter jam 
itatus Gravina cap. 6. VQCIS Turturis obfervet , 
7 erdinandum Cortefium , poft Columbum y & vdmeri- 
um yefpufium&gt; latiffimas Oras Mexicanas reperif- 
1 3 & multis fibi adjundis fociis e Familia S. Fran- 
fti, innumeros Chrifto populos acquifiviffej ita-&gt; 
t Indiarum Mexicarum primus Epiicopus crcatus 
uerit Joannes Cade bus Ordinis S. Francifti , ficut 
eftatur Thomas Bofius . Denique , Dominicani his 
&gt;mnibus operariis fefe adiutores adjunxeruntj 
ttramque Indiam &gt; Orientalem & Occidentalem.* 
icnetrarunt , Indorum faluti magno ftudio ailabo- 
arunt , cofque veluti filios in Chrifto multo fudo 
e genuerunt , vaftifllmas r&giones praedicationis 
:ausa pedibus circumcurfantes , nee quidquam ta* 
nen dc abftinentia a carnibus ac j ejuniis ex itinerc 
iatigatiremittentes : non aurum j lapidefque prc- 
:iofos expetentes/ed per rupes montefque fursiira 
irrepentes , & quas cavernis locifque inacccflis In^ 
ii occultaranj: Idola argcwea & aurw follicite 



H ISTO&IA 

conquirentes , & fi qu reperiifent illico ccmtni- 
nuentes , & a materia , qua conflata erant , velut 
facrilego ufu , abftinentes ; rati nimirum non cou- 
venire hominibus ApoAolico miniAerio addicUs , 
luijusmodi rebus uti 3 & inde commoda vitse ca- 
ptare . Mirade NoviOrbis Mifllonariorum Ordi- 
nisS.Dominici Vit# fandimonia & eximiopauper- 
tatis ac Religiofae difciplinae Audio narrat Joannes 
JLopes HiAorias fuse parte quarta, illofque Viros 
Apoftolicos in omnem terrain difperfos, eorum- 
que fonum exiviffe , ty,in fines Or bis terra verbtu 
eorum , multa exprifca aetate hodie fervaca tnonu- 
tnenta teftantur y in quibus nurlto majora & illu- 
flriora his , quae hadenus dixi , in eorum laudem-j 
referuncur ,quse tamen , brevitaci confukndo , fi- 
lentio prastermittere cogor , ut pauca dicam dcj&gt; 
quibufdam Monafticg & Regularis Difciplina: Ca- 
pitibus, quajSaeculo XV. eraat in ufu . In primis 
Jus eligendi Abbates & Priores MonaAeriis Sgcu- 
lo XV. adhuc competebac , quod poAea per Con 
cordats* Leonem X. Pontificem Maximum inter & 
Franciftum I. Regem ChriAianifllmum inita, extin- 
dum eA, & ad Regem in Galliis translatum , uci 
fufius exponemus in noAris Colloquiis in HiAo^ 
riam Saeculi XVI. Hie tria tantum obite r adverte- 
re debes , primo , Regime Nominationi in Galliis 
in vim Concordatorum ea non fubefle MonaAeria, 
quse pcrPraepofitos enerales & Capita Ordinum 
regi confueverunt , quibus adjungendae funt qua- 
tuor CiAercienfis Abbatias hJia* , Pontiniacum , Fe 
ritas , Claravallis , & Morifmundus . Item Abbatiae* 
five Prioratus , quorum Caput eA Cafa*Benedii% 

in Biturwcnfi Pi^cefi 9 GalUce CWdtowfii & ce- 



E C C L S I A S T I C A, 5 OJ 

Sebris altera Abbatiain fuburbio Biturigu S.sW- 
70 confecrata . His enim omnibus fuos eligendi 
Abates & Priores fervata eft libertas . Secundo , 
I ivertere debes , Galliarum Regem in vim Con- 
rdacorum teneri quidem ad Abbatias & Priora- 
Lis nominate Religiofum ejufdeco Ordinis, eurn 
L men Sedis Apoftolicar Indulgentia* praefcripta 
m confuetudine & pofleflione firmata, Clericos 
ecuiares ad Abbatias & Prioratus nominare, fed 
i lege ut folo Commendationis titulo lixc Bene- 
cia poffideant. Quas Csenobiorum Commenda- 
iones tardiiis & segre admodum in Galliis fuifle^ 
eceptas facili negocio oiiendere poflem , fi per 
enipus licerec. Denique, advertere debes/Regem 
^hriitianiffimum ad Abbatias Monialium nunc in 
3alliis nominare ,nonin vim Concordatorum^, 
ed in vim Pontificii Indultr, quo Clemens ^//.Pon* 
:ifex Maximus cum Francifco I. Galliarum Rego 
Maflili^e congreflus , lus ad eas nominandi concef- 
St . Pectmias exigi pro Monachorum &gt; aut Monia- 
ium ad Profeffionem Religiofam receptione pro- 
hibuerunt Concilia, quas Sseculo XV. fueruntce- 
lebrata , Frifingenfe anno MCCCCXL. Suefllonenfe^ 
anno MCCCCLVI. & Senonenfe anno MCCCCLXXXW 
Dotales tamen eleemofinas in Monialium Profef- 
fione , & receptionem pecunias ab his,qui Religio 
fam Vitam inire volunt ,fponte Monalteriis obla- 
tae, approbarunt . Monachi S^culo XV. adeundae 
hsereditatis 3 quse per ipfos Monafterio acquirere- 
tur 3 incapaces non erant , ut liquet ex Diplomats 
Eugenii IV. Pontificis Maximi , quo Monachis Be- 
nedidinis Congregations S. ^juflina in Italia^ 
anno MCCCCXXXVJ. coufi^mavit faculutcoi acqui- 

rcndi 



508 

rendi bona mobilia & immobilia , & qua ft m 
culo remanf^ffent, jus petendi & exigendi, if/is eorum 
Monafteriis acquirenda ; non obftantibus quibuftum- 
quaStatutis 3 Ordinationibus , & Decretis cujufois- 
Ecclefiaftica jive Sacularis Perfona, Conwiunitrtis , 
Cottegii&c. Vcriim , Saeculo XVI. Monachi , alii- 
quc Religiofi Principum Legibus , aut Confuctu- 
dine , feu jure Municipal! , abadeunda hseredita* 
te pluribus in locis , praefertim in Germania, Gal- 
lia & Polonia exclufi funt. Cujus exclufionis Chaf* 
faneus in Commentariis Confuetudinis Burgundisc 
hanc rationem afFert : quiainquit &gt; fi Religiofi hx- 
xed\tztlfi4ccederent,effet annibilatio temporalitatis 
in t(epublica , cum l^eligiofi femper traberent adfe~&gt; 
temporally , eo quod fuccederent Laicis &gt; & Laid eis 
nonfuccederent , fed eorum Ecclefa & MonaftericL* . 
*Unde nulla aquditas obfervaretur . Ciim Regularis 
Difciplin^B vigor diu ftare haiid poflit abfque pace 
& tranquillitate , qua? inter Religiofos omnium-j 
Ordinum vigere debet , opportune quatuor Ordi- 
num Mendicatium fupremi Moderatores,qui Con- 
cilio Bafileenfi anno wccccxxxv. incererant , ne- 
ceflarium eflejudicarunt , quafdam prxfcribere^ 
& ftatuere Leges, quibus Religiofa pax , nullo de- 
inceps turbanda diflidio, firma Temper confifteret, 
omnifque priecluderetur aditus diflenfionibus,qug 
indentidem quorumdam Fratrum imprudentia 
emergences , mutuam concordiam dirimebant . 
Earn ob rem , poft maturam deliberationem &gt; ad 
perpetuam inter Fratres quatuor Ordinum Men- 
dicantium concordiam ftabiliendam , piAolant^ 
Encyclicam fcripferunc , iuis nominibus & fi- 

quara ipfc adhuc ij^diuoi vidi 



ECCLESIASTICA. 509 

leg! in Charta pergamena defcriptam , qua: Ro- 
x in Archive Reverendiffimi Patris Generaiis 
Tdinis FF. Pr^dicatorurn afiervatur . Hujus au- 
m Epiftola? Encyclics hoc eft inititim : *Vniver~ 
; & fingulis Fratribus Sacrarum Rgligionum &gt; Pr&lt;8- 
catorum B. Dominid ; Minorum B. Francifti : He* 
wit arum S, ^uguflini : & Carmelitarum B.Mari^e &gt; 
ratres Bartholomews Texerii Magifler Generaiis 
rdinis Pr&dicatorum , Guillelmns de Cafali Minifter 
eneralis Ordinis Minorum , Gerardus de slriminiQ 
rlor Generaiis Ordinis Heremitarum S. *Auguftini , 
Joannes Fachi Prior Generaiis Ordinis Carmelita- 
. Maria : atern& falutis & perpetu&facis mu 
tts e&r.Data ell Baiilese die 2. menfis Aprilis anni 
iccccxxxv.Porro in hac Epiftola Encyclica injun- 
;itur Fratribus , ne , duni quis aliquem e fui Or- 
.inis San&is laudat,aliorum ex cseteris Religiofis 
; amiliis merita dctrahat : ne quis , dum fui Ordi- 
is Dodorum Sententias propugnat, aliorum do- 
trinam pr^poftero zelo abreptus incaute carpat : 
ie quis aliorum contemptu fuum Ordinem extol- 
at , ac de aliorum dignitace , & audoricate oblo- 
^uens , eumdem in comparacionem vocct, qua de- 
primac alios. Prxcipitur infuper Fratribus, ut om- 
nes conjundis animis quatuor Ordinum Mendi- 
:antium commune bonum cert^.titn curent : & 
nullus , cum Prater aliquis alterius Ordinis de fuis 
Moderatoribus conqueritur^ejus caufam tuendam 
fufcipiatjfedpotius quietis impatientes ad pacera 
reducat : fi de Csenobiorum limitibus aliqua fub- 
oriatur lis , quamprimum cornponatur amice a 
Provincialibus, velfiilli convcuire non potue- 
line , Arbitrorum au^toritate mtra oienfem tran- 



510 HlSTORIA 

figatur : ff Fratrcs ullius quatuor Ordinunu&gt; 
Mendicantium Csenobium fundent in aliquo lo 
co , in quo alterius Ordinis Csenobium jam con- 
ftru&umeft, fpatium inter ilia fervetur, quod 
interjaccre Summi Pontifices jubent : ne quis He- 
ligiofos Novitios ex aliis Ordinibus ad fuum alii- 
ciat, vel pertrahat : ne denique Saeculares , qui 
fepulturam habent in Ecclefiis aliorum Ordinum 
inducatadillam transferendam in Ecclefias Or- 
dinisfuijveladmutandalegata adhortetur. H 
& aliae hujusmodi Leges ad fovendam Religiofam 
pacem prorsus neceilariae prasfcribuntur in hac 
Epiftola Encyclica &gt; quarn anno millefimo qua- 
dringentefimo quinqtiagefimo odavo renovarunt 
alii quatuor Ordinum Mendicantium Prepofiti 
Generates , videlicet Martialis ^Auribdli Magiller 
Generalis Ordinis FF. Prsdicatorum , jacobus 
Carfola Minifter Generalis Ordinis Minorum^Ma- 
gifter Alexander dc Saxo Ferrato Hercnntarum-* 
Sanfli Auguftini Vicarius Generalis , Paulus dcj 
PanormaViczrius Generalis Ordinis Carmelita- 
rum , ut videre eft in eorum litteris fincyclicis , 
quas (imui cum laudata mox Epiftola Encyclica 
in Pergamcna charta funt defcripta? , & datx funt 
Roma? apud Beatam Mariam fuper Minervam die 
fextajuiii anni millefimi quadringentelimi quin- 
quagefimiodavi. Has Epiftolas Encyclicas obi* 
tcr indicare neccflarium efle duxi 3 non folum-&gt; 
quia necdiim editas funt/ed quia etiam ex his nul- 
lo negotio percipitur , Regularis Difciplinse ob- 
fervarionem & incrementum pendere ex mutua^ 
Religioforum concordia 3 quia , ut Salluflius ait : 
toncordia res parvtf crefcitnt , difcordia maxima di~ 



ECCLESIASTIC A. 511 

untur . Sed hxc de Monaftica & Regular! Di- 
plina , quas Sseculo XV- viguit , breviter anno- 
I fe fufficiat . 

1 D. Ad bene beateque vivendum cum certas 
I :afque Regulas praefcribat Dodrina Moralis 
I iriftiana & ad probe informandos mores pluri- 
i im itideoi conferat piorum librorum ledio &gt; 
&lt; tarem ut fub rinem noftri Colloquii brevem ex- 
1 3eres notitiam thices Chriftianae Sasculi XV. &: 
i dem , opera , digitum ad fonteoi intendens , il- 
s hujus S^culi Scriptorum indicares libros , ex 
tibus falutaria cum morum , turn Vitas Afcetica: 
ffim haurire documenta. 

M. Notitiam Erhices Chriftiang Sasculi XV. 
eliiis perfpedam habere , ac fecurius , mea qui- 
^m fententia 3 haurire non poteris , quam ex S. 
ntonino s Archiepifcopo FlorcntinojOrdinis Pr^e- 
icatorum nobiliilimo Sxculi XV. Scriptore , qui 
mmam Dottrinalem in quacuor partes tributam 
inpofuit , in qua quidquid ad confiderationem Sa- 
itiffima Theorize , quidquid ad nobiliffimarum vir- 
ttum acquifitionem , quidquid denique ad beati be- 
ique vivendi ufum pertincre videtur y dilucide fapi~ 
iterque con/criptum eft . tyihil ibi pratcnnifftim y nil 
tfcure j nil concise , wutilateque dittum . Non enim 
e univerfalibus tantum rebus fcripfit , verum etiam 
d particularia qu#que defcendens , ad bunc nofirum 
ivendi ufum , c^ adfingularem quamdam hnmana 
nta operationem dofirinam accomrnodavit Scriptu 
re Sacrtf , Patrum , & Canonum, quorum peritiffi- 
nus erat , te/iimonii s fua de rebus moralibus prcnun* 
iata confirmavit,adeo ut nemo unqudm in tanto Operc 
\uidquam minus reci^minus climate &gt;aut imprudenter 



5li H I S T O R I A 

frolatum redarguerepotucrit , Verba funt Francifd 
Caftellionenfis in ejus Vita , quam ex Autographo 
Florentine) Conveutus S. MarcijOrd.Prsed.in quo 
Corpus S. lAntonini colitur , defcriptam , cdide- 
runt Patres Henfchemus & Pafebrocbitts cum Ad- 
ditionibus Leonardi de Sur-Vbertis ex MS. codicc 
Bibliothecas ejufdem Csenobii ad diem fecundam 
Maii . Hanc itaque S. ^ntonini Moralem Doftri- 
nam , quae Sseculo XV. pervulgata erat , obviis ul- 
nis ampledere , quam fi fequaris , duas perindc 
periculofas nimise laxitatis & rigidicatis extremi- 
cates , ecu Dodrinae Moralis fcopulos , facili ne- 
gotio declinabis . Non eos audies Theologize Mo 
ralis Interpretes, quorum Opera jure merito pro- 
fcripfit Ecclefia , quique , ut peccarorum libidini 
indulgerent, legem Dei plus asquo laxarunt^emol- 
lierunt, & tanquam plumbeam,lesbiamque Regu- 
lamflederc molitifunt, confyentes fuluillos fill 
cmni cubito manus , &facientes cervicaliafitb cafi- 
te univerfa atatis ad capiendas animas a ut dicitui 
Ezecbielis cap. xi 1 1. v. 1 8. Nee minus repudiabi^ 
Do&rinam Moralem quorumdam RecentioriiDi-i 
quos pariter damnavit Ecclefia , quique rigidio- 
res , duriorefque opinioncs magno animorum-&lt; 
aeftu propugnantes, in aliudfeveritatis exemplum 
prolapfifunt t alligantes onera gravia & importa- 
bilia fupcr humtros hominum 3 confilia cum prse 
cepti^promifcue confundentes 9 ubique cefpitan 
tes & trepidantes timore^etiam ubi non eft timor 
Temper ad difficiliora & quafi impoffibilia non fi 
nc defperatac fakitis periculo obligantes y om* 
uia fere de peccato lethali damnantes , peccato- 
res morosa quadam & nimium afpera agendi ra- 

tiom 



\ 



ECCLESIASTIC*. 515 

tione a Tribunal! pcenitentia: arcsntes j Coeliquc 
tramitem fie ardantes , ut quafi impervium red- 
lane & occludant . Has , inquam , duas femitas c 
diametro oppofitas , nullo negotio declinabis , ft 
;n Dodrina Moral! poft S. Tbomaw , Scholar An^ 
lum, fequaris S. *Antoninum , eoque Duce ac 
[agiflro ad optatiilimum veritatis ac tranquilly 
:ontdenti portum fcliciter * tucoque poteris 
)crvenire . 

Inter omnes libros afceticos&gt; qui Sseculo XV"* 
Drodierunt, & ex quibus faluberrima Vitas Spiri- 
:ualis documenta depromi poflunt , unus inftar 
omnium eft liber DC Imitation? Chrifti 3 non tairu* 
nole &gt; quam ufu & fama rnaghus , appofitis Sen- 
:entiis , eloquio fimplici & aperto, igneis pietatis 
i cintillis fpendidiffimus , nihilque eo folidius , aN 
ius , falubrius ad componendos mores , vel divi- 
lius & efficacius ad ciendos pietatis aiFedus. Nou 
eperiuntur quidem in hocce libra novi illi & fub- 
:iles conceptus , quos ex Scriptura Sacra & ex 
Jandis Pat ribus contra apertam illorum mentein 
urnma vi & obtorto collo nonnulli hac noftra 
:empeftate trahere folent, quibus nihil infruduo^ 
jus ad mores , nihil frigidius ad movendos pieta- 
:is afFedus , nihil ineptius etiam ad fenfum com- 
nunem , qui dodoribus movent rifum , & folis 
mperitis admirationem; fed totus quantus eft hie 
iber compieditur iimplicem ac coeleftem dodri- 
lam^uae omnibus ex sequofefe accommodat,fub- 
nittit fe parvulisyad illoruai modulum fefe attem- 
)erat,lade illosalens,ferens, confovens/uftinens, 
ionec grandefcant in Chrifto, & rursiim ita noii^ 
ieeft infimisj ut fummis fit etiam admirabilis. Ad 
Tom.Vl. K k amo 



514 H i s T o R i A 

amorem Dei 3 ad contemptum rerum terrenarum, 
& ad exercitium omnium virtutum ita omnes 
hortatur , invicat & animat , ut , fi quis ad hunc 
librum legendum attulerit animiim y ut par eft, 
pium ac promptum , & in primis fimplici, pura- 
que fide prgdicum , totam Chriftianam Philofo- 
phiam ex eo , vclut ex limpidiffimo fonte &gt; facile 
haurire potfit . Hunc igitur aureum librum, cha- 
riflimc Difcipute, in fiim tuo jugiter circumferre, 
hunc Temper habere in manibus , fingulain eo 
pia curioiitate cognofcere, difquircre , venari, & 
excutere debes, uc ftudia tua abeant in mores,, & 
faluberrima &gt; qu^e legentibus inftillat, pietati$ 
documenta,, in purum putumque , ut dici iblet, 
fuccum convertere itudeas. Ego ( inquic Bellar- 
wrinus , de hoc Imitationis Cbrijii Opufculo judP* 
cium ferendo in libro De Serif torikus Ecclefiafticis 
pag.jSj. ) ab adolefcentia , & ufque feneftam hoc 
Opuftulum Jccfijjime volvi & revolvi , & femper 
wibi novum apparuit , & nunc etiam mirificb cordi 
meo fapit . 

D. Qms eft Author iftius Hbri Dt Imitatio- 
ne Chrijli) cujus dignitatem & utilitatem , necnon 
uberrimos fruftus, qui ex illius aflidua lediono 
colligi poflunt , tarn magnificis verbis depraedi- 
cafti* 

M. De Authore hujus libri De Imitations 
Cbrifli graviflima noftris temporibus Benedict!- 
nos inter & Canonicos Regulares obortaeft con- 
troverfia, cui licet memet in praefentu immifcere 
nolitn , aec meum lit tantas tot Virorum erudi- 
torum componere lites , varias tamen , quae hinc 
inde circumferuntur , fententias brevicer hie an* 

now- 



-* 



ECCLESIASTIC A. 515 

notare tibi non ingratum fore arbitror . Patres 
Benedidini hunclibrum De Imitations Chrifti vin- 
dicant ^oanni Gerfen Benedidini Ordinis Abbati 
Sandi Stepbani Vercellenfis . Ex adverso Canonic! 
Regulares hunc librum Thoma Kempenfi&gt; Canoni- 
co Regular! ., adjudicant. Manufcriptorum Co- 
dicum fide caufam fuam utraque pars aceryime 
cuetur , & , ut eximii illius Operis metitum fuo 
Ordini adfcribat , tanquam pro aris ac focis pu- 
gnat . ^oannem Gerfenem hujus libri de Imitations 
:hrifli Authorem elle probant Patres Benedictini 

Codicibus MSS. Padolironenfi , idronenfi Collegii 
Societatis Jefu in Ducatu Mediolanenfi , Cayenfi* 
Matianoy Slufiano , & Canonicorum Regularium, 
f Monte Sanffa *4gnetis props Zuvollam&gt; cujus in_&gt; 
finelegunturh^ecverba minio defcripu : finitus 
fr completus anno Domini MCCCCXLI. per manus 
Fratris Tbomtf Kempenfis in Monte Santttf ^fgnetis 
brope Zuvol. Qux verba Tbomam Kempenfem hujus 
iibri non tam Authorem , quam exfcriptorenu^ 
fuifle infinuare videntur . Alios ctiam duodecim 
MSS. Codices nomen Joannis Gerfen Abbatis 
crentes adducunt PP* Benedidini , addunt 
uas conjeduras ab Authoris parria, ftylo & pro- 

: e(Tione petitas , necnon varias hujus libri rfe-&gt; 
r mitatione Cbrifli Editiones , quse diverfis in locis 
ub nomine Joannis Gerfen prodierunt , ut vidcre 
sft in Diflertationibus &Vindiciis, quaseadc-&gt; 
re lucubrarunt dodiflimi illi Monachi , Conftanti* 
v ius Cajetanus Congregationis Caflinenfis Mona- 
chus BenedidinuSj Francifcus yalgraviu*,Qtditli* 

1 -tiam Benedidini Monachus , Prior de Alneto 

^Congregationis Cluniaccnfis , ^obcrtus Quatri* 

I Kk 2 



5I&lt;J - I. S T O R I A 

maritts ejufdem Ordinis Profcflbr 9 & Francifcus 
Delfavius , Monachus Benedidinus Congregatio- 
nis Sandi Mauri, quibusacceflit ]oannes Launojus&gt; 
Theologus Pariiienfis Jifdem armis pugnant Ca- 
nonici Regulares 5 quippequi , ut Thorns d Kempis 
Canonico Regular! alterant librum De Imitations 
Chri/li &gt; multos proferunt MSS. Codices , fcilicet 
Sandi Martini Lovanienfis Codicem MS. exara* 
turn anno MCCCCLXXXI i. Domus SS. Petri & ^- 
tonii Dailhem alium manufcriptum Codicem^ 
anni MCCCCLXX. Tertium , Domus Sand Barbara 
in Coloniaj Ordinis Carthufienfis&gt; fcriptum anno 
MCCCCXLVII. Quartum , didum &ruxellenfem*i 
qui aflervatur in Caenobio Carchufianorum , a 
dodiflimo Chiffletio in Apologia MS. commenda- 
tum^ & exaratum anno MCCCCLXIII. Quintum, 
Sandi Martini Tornacenfis ab eodem Cbiffletio 
infpedum & laudatum . Sextun&gt;jMc?w^V Blandinii 
Ordinis Benedidini, cujus idem meminic Chiffle- 
this. Septimum & Odavum , Kginsbergenfenu&gt; , 
& Mafeychenfem &gt; quorum mentionem facit J(o/- 
Weydus Societatis Jefu . Nonum , Kirchemienfem 
&gt;avidis Ehingeri 9 & alios Codices MSS. didos 
Hebdorfianos , eo quod aflerventur in Monafterio 
Rebdorfienfi Sandi &lt;Joannis Baptifta . His manu- 
fcriptis Codicibus addunt Canonici Regulares 
quamplures hujus libri de Imitations Cbrifli Edi- 
tiones, quibus Thoma Kempenfis &gt; Canonici Regu- 
Jaris^iomen infcriptum eft, antiquorum Scripto- 
rum teftimonia , variafque conjeduras , qua: legi 
poflunc in Vindiciis , quas pro Tboma a Kempis 
adocnarunt Heribertus fyfvveydus , Heferus , Bol- 
Theopbilits fyynaudtis, Societatis Jefu Scri- 

pto. 



I ECCLESIASTICA. 517 

c stores ; Pronto , & Perlinus Canonici Regulares, 
\ ?abrielNaudeus Artigise Prior , Chiffletius Abbas 
i &gt;alernen(iSj ^icolaus .D^/fto/^CJanonicus i\eguiaris^ 
&gt; icalii. In hac controverfia a PP. Benedidinis, 
)c Canonicis Regularibus magno seftu &funima 
rtutti eruditione ventilata confukius efle duco 
leum non interponere judicium , nee quidquam 
i hac lite , qua: adhuc fub judice eft , derogare^ 
ari, quod tarn PP. Bcnedidini ,, quam Canonici 
xLegulares fibi ex plurimis titulis , perdodis con- 
isj& Codicibus MSS. finceras fidei & optima 
hac in re tribuunt . Dicam tamen obiter, 
lis Scriptoribus mox a me laudatis , qui Vindi- 
ias & Diflfertationes eo de argumento ultro ci- 
roque ediderunt , haud immerito aptari poflfe^ 
llud Terentii Didum : Feciflis probe, incertiorfum 
vultb , quam dudAw . Ex his itaque Differtationi- 
&gt;us cum nihil certi ad dignofcendum verum Au- 
horem libri De Imitatione Cbrifli colligi poffir, 
luo dumtaxat ex eodem libro hie annotate haud 
igebit, quae fpedant dotes , tempus & moduno- 
;ribendi hujus Authoris adhuc incogniti . EC 
rimo quidem ex hoc De Imitatione Cbrifli Opu- 
:ulo, quod in quatuor libros tributum eft , com- 
ertum habemus , ejus Authorem Monafticam-&gt; 
itam fuifleprofeflum . Sic enim Author libro 3. 
)e Imitatione Cbrifli Cap.io. Num.n. de fe ipfo 
^quitur : O fons amoris perpetui , quid dicam de^&gt; 
e ? Quomodo potero tui oblivifci y qui mei dignatus 
s recordari y etiam poflquam contabui & peril ? fe 
ifti ultra omnemfptm&gt; mifericordiam cumfervo tuo % 
& ultra omne meritum &gt; gratiam , & amicitianL* 
^xbibuifti. Quid retribvam tibipro gratia ifla ? non 

" 3 cniw 



518 HISTORIA 

enim omnibus datum eft &gt;ut omnibus abdicatis,facul&lt;&gt; 
renuncient&gt;& monafticam Vitam ajfumant . Et Cap. 
LVI. ejufdem libri , Num.m. h#c fcribit : Domint 
*}efu , ft cut dixifli , & promififti ,fic utiquefiat &gt; & 
tnihipromereri contingat . Sufcepi , fufcepi de manu 
tua Crucem ; portabo&gt; & portabo earn ufque ad mor 
tem , ficut impofuifti mihi . yen , Vita boni Mona~ 
cbi,crsix eft, fed duxParadifi. Incept urn eft , retrb 
abire non licet y nee relinquere ofortet . Quid autem 
per vitam monafticam intelligat hie Author , lu- 
culente r ipfeniec explicat libro I. De Imitationej( 
Cbrifti capitc vigefimo quinto , feu ultimo , his 
verbis : Quomodo faciunt tarn multi alii I(eligiofi&gt; 
qui fatis arttati funt fub difciplina clauftrali ? raro 
exeunt) abftrafle vivunt , faitperrime comedunt&gt; 
grofse ^eftiuntur^multum labor ant &gt; parum loquuntur&gt; 
diu vigilant , mature fur gunt , Oyathnes prolongant, 
frequenter legunt &gt; & fe in omni difciplina cuftodiunt. 
^ttende Carthufienfes, Ciftercienfes , & diverfa 
ligionis Monacbos ac Moniales 9 qualiter omni 
adpfallendum Domino affurgunt ; & ideo turpe ejfet, 
ut tu deberes in tarn Santto opere pigritare, ubitantu 
multitudo ^eligioforum incipit Deojubilare . Quibus 
ex verbis liquido patet , Authorem libri Delmi- 
tatione Chrifti, Monafticam, feu Religiofam Vitam 
vere fuifle profeflum y ac fubinde itare non pofle 
fententiam illorum , qui hoc De Imitations Cbrifti 
Opufculum attribuunt ^joanni Gerfonio &gt; Sacrs Fa- 
cultatis Parifienfis Cancellario , cum certiflimfl 
apud omnes con&etrfoanner/i Cerfonium nunquam 
Vitam Monafticam &gt; feu Religiofam fuifle ample- 
xum . Uitro tamen fatcor , in quibufdam Manu- 
fcriptis Codicibus libri Le Imitation? Cbrifti in- 

fcri- 



ECCLESI AST1CA. 

fcriptum reperiri nomen Joannis Gerfonii , fed id 
sx eo accidiflfe arbitror , quod loco nominis ^joan- 
nis Gerfen , OrdinisBenedidini, Abbatis Sancli 
Stepbani Vercellenfis , qui erat Scriptor parting 
uotus, fuffedum fuerit nomen ^oannis Gerfonii, 
Academic Parifienfis Cancellarii, & SaeculiXV. 
Scriptoris celeberrimi. Explodi etiatn debet tan- 
quam omnino improbabilis , opinio eorum , qui 
quatuor libros De Imitations Chrifli adjudicanc S. 
Bernardo Abbati Claraevallenfi* cum certo certius 
fit, Authorem Opufculi Ds Imitations ChriJIi po- 
fteriorem erfe Sanfto Bernardo , uc aperte evin- 
cunt hsec verba y qux in calce capitis quinquage- 
iitni libri tcrtii De Imitations Cbrifli leguntur:^^ 
quantum nnufquifyue eft in oculis tuh , tantum eft, 
& non amplius , ut ait bumilis Sanftus Francifcus . 
Non potuit autecn Sandus Bernardus citare San- 
&um Francifcum&gt; cum in confeflb fit apud omnes, 
S. Bernardum obiifle anno MCHII* & SJFranctftum 
ex hac vitamigrafle anno MCCXXVI* Non eft ergo 
S. Bernardus Author Opufculi De Imitations Chri- 
fli . Nee oppofitam fententiam probant quidara 
antiqui manufcripti Codices Opufculi De Imita- 
tione Cbrifli/m quibus nomen Sandi Bernardi pr^- 
fixum eft, quia vero quam fimillimum eft , Ama* 
nuenfes, cum hoc Opufcultim inter Opera manu- 
fcripta Sandi Bsrnardi abfque ullo Authoris no 
mine inveniflent, fibi perfuafifle iliud efle Sanfti 
Eernardi legitimum fxtum , eique Sanfti illius 
Doftoris nomen appofuifle , ut inde majorem,^ 
huic libello conciliarent audoritatem , in quo 
rum errorem poftea impegerunt nonnulli Typo- 
graphi, qui aliquot Editionibus Opufculi DC imi* 

Kk 4 ^ 



520 HlSTO&IA 

tione Chrifli nonieu Sandi Bernard! prafixerunt. 
Addo etiam ftylum , quo inter fcribendum ufus 
eft Author Opufculi De Imitations Chrifli , multo 
limpliciorem efle ftylo Operum Sandi Bernard! , 
& joannis Gerfonii &gt; ex quo , juxta Critices difci- 
plinas Regulas , opcimo jure concludi debet , nee 
S. Bernardo &gt; nee Joanni Gerfonio tribuendumeffe 
Opufculum De Imitations Chrifli . Sed, ut ut fit dc 
excellentiffimi iftius Opufculi Authore &gt; de quo 
non ita pridem plures lites & altercationes , non 
fine magno temporis , & tantum non charitatis 
detrimento^rnota: funt: inhancomnes confpirant 
fententiam, nempe ut credamus, hoc Delmitatio* 
ne Chrifli Opufculum fandiflimis Documentis,ex- 
quifiris Sentences , coelefti doftrina & Spiritus 
Sandi undione plenilfime perfufis a capite ad 
calcem abundare . Tot inter faiuberrima docu- 
menta , duo tantum hie feligam, ex quibus iftius 
omni laude fuperioris Opufculi utilitatem y velut 
ex ungue Leonem* facile dignofcere poteris , & ea- 
dem opera intelligere 3 quam parum profit fcien- 
tia, nifi cum genuina pietate amico fxdere fit 
conjunda . Primum Documentum extat capito 
primo libri primi De Imitation? Chrifli &gt; ubi hasc 
verba leguntur : Qui vult plene & fapidt Chrifli 
verba intelligere 3 oportet , ut tot am vitamfuam illi 
ftudeat conformare . Quidfrodeft tibi , alta de Tri- 
nitate difputare,/icareas bumilitate, unde difpliceas 
Trinitati ? Fere &gt; alta verba non faciunt fanftuwus 
juftum&gt; fed virtuofa vita efficit Deo carum . OptQ 
s compunctionem^ quam fcire ejus definitionewu*. 
fifcires totam Bibliam extends , & omnium Philofo* 
fboriim Dittd ; quid totum prodeflet ; fine caritate-? 

Dei 



ECCLESIASTICAL 

)ei & gratia ? fanitas vanitatum , & omnia vani* 
as 9 prtfter am Are Deum & illi foil fervire . Ifta eft 
mma Sapient ia, fcr contempt urn mundi tendere ad 
egna ctfleftia . Alterum Documentum , quod eo- 
em collimatj legitur cap. 3. ejufdem libri primi* 
bi fie Author loquitur : Non eft culpanda fcien* 
ia, aut qualibet Jim flex rei notitia 9 qu# bona eft m 
? confiderata , & d Deo ordinata ; fed prtfferenddL* 
ft femper bona conftientia &gt; & virtuofa vita . Quit 
&gt;erb plures magis ftudent fcire 3 qudm bene vivere; 
ieo fiepe errant , & pent nullum &lt;uel modicum fm~ 

Jumferunt Certe adveniente die 

udicii* non quwetur a nobis quid legimus , fed quid. 
ccimits; nee quarn bene diximus&gt;fedqudm religiosS 
riximus . Die mlbi y ubifunt modo omnes illi domini 
Ir magiftri 9 quo* bene novifti dum adhuc viverent, 
fr ftudiis florerent ? jam eorum Pr&bendas alii pof&lt; 
ident 3 & nefcio utrtim de Us recogitent . In vittL* 
ua aliquid ejje videbantur , & modo de illis tacetar. 
) qudm cito tr an/it gloria mundi I Vtinam Vita e&lt;K 
urn , fiientia if forum concordaffet, ! tune bene flu* 
Itiiffent & legiffent . Qudm multi pereunt per vanam 
"cientiam in Saculo , qui parum curartf de Deifervi* 
io I Et quia magis eligunt magni efle quay? bumi~ 
es , ideo evanefcunt in cogitationibus fuis Peri 
nctgmis eft f qui magnam babet char it at em Ver 
Magnus eft , qui infeparvus eft,& pro nihilo omne 
:ulmen honoris ducit Vtrl prudens eft , qui omnit 
errena arbitratur ut ftercora 9 ut Cbriftum lucrifa^ 
:iat . Et &lt;ver$ bene dottus eft , qui Dei voluntatem 
facit, & fuam voluntatem relinquit Hc duo pr*^ 
clara Documenta fi negligas, cariiTime Difcipule 5 

aflfequfris fap^ntiaqi 9 quam (inn 



HlSTORI A 

cera pietas comitatur, quia , ut inquit Apoftolus 
jacobus cap. 3. fua: Epiftote Canoaica* : Qua de 
furfaw eftfapicntia, primum quidem pudica eft, dein- 
de pacifica&gt;wodefta, juadibilis,bonis confentienstflena 
wifcricordia, & frufiibus bonis . 

D* Cum nihil in vita hominis fuave eflo 
pofliCj nifi adfit animus nullius mali iibi confcius, 
unde ecu fonte fcatet vera voluptas ; torus i 
hanc curam deinceps incumbam y ut ex jugi 
fiione cum Scripturae Sacr , turn libri De imi 
tione Cbrifli veram adipifci poflim confcientiaepa- 
cem, ac finceram morum emendationem , quam 
fola efficit dodrina Coelcftis , quia Tola fapientia 
eft . Hanc unlearn Chriftiani hominis felicita- 
tem fruttra qu*rerem in libris Ethnicorum Phi- 
lofophorum^quibus hxc csleftis fapientia penitus 
ignota fuit &gt; & in quorum mores fi quis diligen- 
tcr inquirat , inveniet iracundos y pccuni^e cupi- 
dos, libidinofos, arrogantes, protervos&gt; & iub 
obtentu fapientia fuoe vitia celantes &gt; domi fact* 
entesea, quse in Scholis arguiflfent, ita ut cum eo- 
rum vita & vitiis mirabiliter pugnet oratio Phi- 
lofophorum itaque libri &gt; utpote terrenam tan* 
turn fapientiam , falfam , variamj & mukipliceni, 
totamque fibi contrariam compledentes &gt; homi- 
nem Chriftianum nee meliorem , nee felicioreiru&gt; 
reddere poflunt, fed fola hxc efficit ccdeftis fa 
pientia , in Sacris & afceticis libris contenta, quar, 
quantum valeat in animis hominum , quotidiana 
cxperimenta dcmonftrant&gt; idque Lattantiut&gt; fcri- 
ptor mihi familiariffimus * libro in, Inftitutionum 
Bivinarum cap. xxvi. explicat his elegantiffimis 
; Da wibi , inquit &gt; virum , qwfit iracundus, 

male* 



E CCLESIASTICA. 

tnaledicus , effranatus : pauciffimis Dei verb! 
placidum , qudm ovem wddam . Da cupidum , ava* 
rum , tenacem : jam tibi eum liberalem dabo , & pe 
cuniamfuam plenis manibus largientem . Da timidum 
doloris ac mortis : jam Cruces & ignes , & Pbalari* 
dis taurum contemnet . Da Ubidinofum , adulterum^^ 
ganeonem : jamfobrium 3 cafium , continentem vide- 
bis . Da crude km & fangninis afpetsntem : jam 
veram dementi am furor ills mutabitur . Da injuflu 
infipientem, peccatorem: continue) & aquas 3 & pru- 

dens 9 & innocens crit * . Num quis 

bdc Philofopborum aut unquam praftitit,aut praftarc 
potejt ? qui cum states fuas inftudio Pbilofophirt con* 
terant , nequealium quemquam &gt; nequefe ipfos pof- 
funtfacere meliores . Itaqucfapientiaeorum &gt; utplu* 
rimum efficiat : non exftindit vitiated abfcondit. Pau 
ca verb Dei prxcepta fie totum hominem immutant , 
& expofito vetere novam reddunt &gt; ut non cognofcas 
eumdem effe : Cum igitur nulla ratio , vel fcientia ^ 
vel lex bene vivendi &gt; nifi in hac imica & vera , & 
Ccelefti Sapientia , qu^ ex foils facris ac piis libris 
hauriri poteft, conftituta fit ; conftanti animo de- 
crcvi, cun&is Philofophorum^ Poctarum, & Ora- 
torum libris valere iuffi s , uni deinceps adhaerere 
affidue Sacrorum & piorum librorutn kftioni , 
pr#fertim libri De Imitatione Chrifti &gt; quern mihi 
vise ac vitas Spiricualis comitem adfcifcam , parvi 
taciens gloriam vel ignominiam mundi 3 dumtno* 
do ad mentem Chriito Salvacorc noftro dignam-* 
perveniatn , & ^Egyptum una cum fuis & vitiis 
& delitiis velis remifque cfFugiam . 

M. Quo mihi charior es^ hocimpenfius 
gratulor uio tarn folutari propofito ^ quod , fpc 

ro, 



514 H i s T o n i 

ro, vel citra meam operam, fortunabit provehet- 
que ipfe Deus , qui dignatus eft excitare . Hoc 
unum dumtaxat te monebo , ut fedulo caveas a 
pneftigiis , a blandiflimis ludibriis , mille nocendi 
artibus & infidiis , quibus mundus te, virtutiniLj 
iter fufcipere meditantem , oppugnare rentable . 
Nunc laudibus animum titillabit, nunc ignominia 
& pudorc a fand:o propofito avocare ftudebit. At 
tu omnes mundi aperto marte fasvientis infidias 
facile fuperabis/i diiigenter illud cxcufleris, quid 
mundus gloriam , ignomfniam ac pudorem no- 
miner ? Laudaris : ob quid & a quibus ? Si ob tur 
pia , & a rurpibus , ifta vero falia eft gloria & ve- 
ra ignominia . Vituperaris , rideris : qua gratia 
& a quibus ? ob pietatem , ob innocentiam , uti- 
que a malis ; non ifta eft ignominia 3 fed nulla ve- 
rior gloria . Efto fane , vel univerfus mundus ex- 
plodat , exfibilerque , non poteft non efle glorio- 
ium quod approbat Chriftus . Er versa vice 3 fi 
quidquideft mortalium applaudat atque accla* 
mer , euge &gt; euge , non poteft non efle pudendum, 
quod Deo difplicet . Ad hunc modum fi omnes 
mundanorum curas , gaudia 3 fpes , metus, ftu- 
dia , laudes ^ vituperia, fententias excufleris, inve- 
nies plena erroris omnia, dum bonum dicunt 
malum &gt; & malum bonum &gt; dum dulce faciunt 
amarum , amarum dulce, lucem faciunt tenebras&gt; 
& tenebras lucem , dum denique ad inaniffima^&gt; 
rerum ludibria , vicibus quibusdam afFedionum , 
ir , invidise , amoris , odii , fpei, metus, gaudii, 
doloris , quovis Euripo &gt; & turbidiflimo mari in- 
quietius agitari 3 & continuo asftuare folent . Ma- 

Pifcipule , 




ECCLESIASTICAL 52? 

Optimum Maximumque precor , ut iftam men- 
tern , ;tuofque ad virtutem cgregios conatus fer- 
vet , & tui honefti propoiiti , cujus ipfemet Au 
thor eft , increment* Felicia largiatur . Finem no- 
ilris CoJloquiis in Hiftoriam Ecclefiafticam Sa;- 
culi decimi quiati his VerfibusH0rtf*7/j Poet tibi 
familiariflimi a impono . 

Latins regnes avidum doniando 
Spirt turn, quam fi Lydiam remotis 
Gadibiis jungas , & uterque Pcenus 
ferviat uni . 



Finis Tomi fexti. 












,
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Historia ecclesiastica variis colloquiis digesta : ubi pro theologiae candidatis res praecipuae ... collocantur Volume 6"

See other formats
